Hành động nói

Chào mừng các em học
sinh tham gia tiết học Ngữ văn 8


Hành động nói
T62

I- Hnh ng núi l gỡ?
1. Vớ d:

Sgk


VDT62:Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Mẹ con Lí Thơng đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi
cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con
hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà
kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn
hồn. Nhưng Lí Thơng bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó,
tất khơng khỏi bị tội chết. Thơi, bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà
lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã
mẹ con Lí Thơng, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm
củi nuôi thân.


Suy nghĩ và trả lời những câu hỏi sau:
1.Em hãy xác định lời nói của Lí Thơng trong đoạn trích trên?
2.Lí Thơng nói với Thạch Sanh nhằm mục đích gì? Câu nào

thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
3. Theo em Lí Thơng có đạt được mục đích của mình khơng?
Chi tiết nào nói lên điều đó?
4.Lí Thơng đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện
gì?
5.Nếu hiểu hành động là những việc làm cụ thể của con người
nhằm một mục đích nhất định thì việc làm của Lí Thơng có
phải là một hành động khơng? Vì sao?


_ (1) Con trăn ấy là của
vua nuôi đã lâu. (2) Nay em
giết nó, tất khơng khỏi bị tội
chết. (3) Thôi, bây giờ nhân
trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. (4) Có chuyện gì để
anh ở nhà lo liệu.

Lý
Thơng tìm
cách đuổi
Thạch
Sanh đi để
cướp công
của Thạch
Sanh.


1. Ví dụ:

Mẹ con Lí Thơng đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi
cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con
hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà
kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hồn
hồn. Nhưng Lí Thơng bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :
- Con trăn ấy là của vua ni đã lâu. Nay em giết nó,
tất khơng khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa
sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà
lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã
mẹ con Lí Thơng, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm
củi nuôi thân.


_ (1) Con trăn ấy là của
vua nuôi đã lâu. (2) Nay em
giết nó, tất khơng khỏi bị tội
chết. (3) Thôi, bây giờ nhân
trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. (4) Có chuyện gì để
anh ở nhà lo liệu.
Lời nói

Có

Hành động nói

Đẩy
Thạch
Sanh đi

để mình
hưởng lợi

Mục đích


Hành động nói
I- Hnh ng núi l gỡ?
1.Vớ d.
2. Nhn xét:

* Ghi nhớ 1: T62:
Hành động nói là hành động được thực hiện
bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.


I- Hành động nói là gì?
1.Ví dụ:
2.Nhận xét:

II-Một số kiểu hành động nói thường gặp:
1.Ví dụ 1:


Câu hỏi thảo luận

? Xác định mục đích trong mỗi câu nói
của Lí Thơng ?

Lời của Lí Thơng
Con trăn ấy là của vua ni đã
lâu.
Nay em giết nó, tất khơng khỏi bị
tội chết.
Thơi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn ngay đi.
Có chuyện gì để anh ở nhà lo
liệu.

Mục đích
Trình bày
Đe dọa
Điều khiển

Hứa hẹn


- VD2: Chỉ ra các
hành

động

nói

trong

đoạn

trích

sau và cho biết
mục đích của mỗi
hành động.


Ví dụ 2: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt
lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn Đồi.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó
liệng củ khoai vào rổ và ịa lên khóc.
(...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí
vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên
nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó
lại nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư?
Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)


Hành động nói
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
-Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thơn
Đồi.
-U nhất định bán con đấy ư ?
-U không cho con ở nhà nữa ư ?
-Khốn nạn thân con thế này!

Trời ơi!...

Mục đích
Hỏi
Báo tin
Hỏi
Hỏi
Bộc lộ cảm xúc


2. Nhận xét: Liệt kê các kiểu hành động nói mà em biết?
Hành động nói:

Mục đích:

* Hành động hỏi

Hỏi

* Hành động trình bày

Báo tin, kể, tả, nêu ý
kiến, dự đốn…
Cầu khiến, đe dọa, thách
thức…
Hứa hẹn

* Hành động điều khiển
* Hành động hứa hẹn
* Hành động bộc lộ cảm

xúc

Bộc lộ cảm xúc


i.
ơ
Ão c th
l
g phỳ i.
n

.Ô inh
h
)
k
1
( ng s
n n n
i
b
g
ễ
(2) trở về xin đ ì cũn
tơi ơi sẽ uốn g
)T g m .
3
(
(
n ược

ơ
,
đ
ơng

Lời của cá vàng
Hành động
Mục đích
Câu 1
Bộc lộ cảm xúc
Câu 2
Điều khiển
Câu 3
Hứa hẹn


B- Mình cịn
xem có bận gì
khơng đã

2

C- Thơi, cậu cố
gắng đi, tụi
mình chờ đấy!

Điều khiển
(đề nghị, (C nói,
A,B nghe)

3

trình bày
(B nói, A,C nghe)

1
A- Chủ nhật
A- Chủ nhật
đến nhà
mình chơi
nhé?

hỏi (rủ rê…)
(A nói, B,C nghe)

4

B- Thơi được,
mình hứa là
mình sẽ đến.

(B nói, A,C
nghe)hứa hẹn)


Thảo luận nhóm 1 phút?
Theo em tương ứng với mỗi kiểu
câu đã học người ta thường dùng
để thực hiện hành động nói gì?

•
•
•
•

Câu cầu khiến → hành động điều khiển.
Câu cảm thán →hành động bộc lộ cảm xúc.
Câu nghi vấn →hành động hỏi.
Câu trần thuật →hành động trình bày.


HÀNH ĐỘNG NĨI
I. Hành động nói là gì?
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp.
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:

* Ghi nhớ 2 sgk T63

Người ta dựa theo mục đích của hành động nói
mà đặt tên cho nó. Những kiểu hành động nói
thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý
kiến, dự đoán,…), điều khiển (cầu khiến,đe dọa,
thách thức,…), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.


III, Luyện tập:
Bài tập 1; 2; 3 sgk T63,64,65
các em làm ở nhà.