Bài Giảng NGUYÊN LÝ BẢO HIỂM

GIỚI THIỆU MÔN HỌC

NGUYÊN LÝ BẢO HIỂM
Giảng viên: TS. Nguyễn Hải Quang
Mob: 0908196094
E-mail:

GIỚI THIỆU MƠN HỌC


Số tín chỉ: 2 (30 tiết)



Phân bổ thời gian
 Lý

thuyết: 70%

 Bài

tập, thảo luận: 30%

Giới thiệu

1


GIỚI THIỆU MÔN HỌC


Tài liệu tham khảo
TS Phan Thị Cúc (chủ biên) Nguyên lý bảo
hiểm”, NXB Thống kê.

 PGS.

 Nguyễn

Tiến Hùng (chủ biên), Nguyên lý và thực hành
bảo hiểm, Nhà xuất bản Tài chính.

 Luật

BHXH năm 2006;

 Nghị

định 152/2006/NĐ-CP;

 Luật

KDBH 2000, sửa đổi 2010.
Giới thiệu

GIỚI THIỆU MÔN HỌC


Thang điểm: 10
 Điểm

quá trình (kiểm tra+chuyên cần)
 Điểm thi kết thúc học phần


Mục tiêu của môn học:



Kiến thức: cung cấp những kiến thức cơ bản về bảo hiểm,
hợp đồng bảo hiểm và hoạt động kinh doanh bảo hiểm.
Kỹ năng: Cung cấp các kỹ năng phân tích rủi ro, định giá
bảo hiểm và phân chia phí, trách nhiệm trong các hợp đồng
tái BH
Giới thiệu

2


GIỚI THIỆU MÔN HỌC


Sinh viên phải nắm được :


Sự cần thiết và các nguyên tắc lớn của hoạt động BH



Các loại hình BH



Tái BH và đồng bảo hiểm



Phân tích rủi ro, định giá BH và phân chia rủi ro



Những vấn đề mang tính nguyên tắc của hợp đồng BH



Các hoạt động chủ yếu của kinh doanh BH

11-Oct-13

Giới thiệu

5

GIỚI THIỆU MÔN HỌC


Nội dung
1) C1: Rủi ro và sự ra đời của BH
2) C2: Những vấn đề chung về hoạt động BH
3) C3: Hợp đồng bảo hiểm

4) C4: Tổ chức hoạt động kinh doanh BH

Giới thiệu

3


Chương 1

RỦI RO VÀ SỰ RA ĐỜI CỦA BH

11-Oct-13

7

NỘI DUNG
1. Các thuật ngữ dẫn nhập bảo hiểm
2. Các phương thức xử lý rủi ro
3. Sự ra đời của bảo hiểm
4. Khái niệm và bản chất của BH
5. Phân loại BH

Rủi ro và sự ra đời của BH

8

4


1.1. Các thuật ngữ dẫn nhập bảo hiểm

Rủi ro

Tổn thất

Bảo hiểm

Nguy cơ

Khả năng tổn thất
11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

9

Rủi ro


Một số định nghĩa về rủi ro

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

10

5


Rủi ro



Rủi ro trong môn học này được hiểu là:
ột khả năng xấu; biến cố không mong đợi; sự tổn thất



Nguyên nhân rủi ro:


Khách quan:



Chủ quan:

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

11

Nguy cơ


Khái niệm



Ví dụ:



Phân loại nguy cơ
Khách quan
 Chủ quan nhưng không cố ý
 Chủ quan nhưng cố ý


11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

12

6


Khả năng tổn thất


Khái niệm: Khả năng tổn thất là chỉ số biểu hiện tổn
thất trong một số trường hợp nhất định.



Mục đích:



Đánh giá khả năng tổn thất


Tần suất tổn thất



Giá trị tổn thất trung bình
Rủi ro và sự ra đời của BH

11-Oct-13

13

Khả năng tổn thất


Ý nghĩa


Đối với nhà bảo hiểm: Giúp có cơ sở tính phí bảo hiểm
đối với các rủi ro.



Đối với các chủ thể KT-XH khác: Giúp có thái độ xử sự
đúng đắn và có biện pháp cụ thể đối với các rủi ro, tổn
thất

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

14

7


Tổn thất


Khái niệm:

ngờ ngoài ý muốn của chủ sở hữu


Phân loại theo đối tượng bị thiệt hại


Tổn thất tài sản



Tổn thất con người



Tổn thất do phát sinh trách nhiệm dân sự

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

15

Tổn thất


Ý nghĩa nghiên cứu “tổn thất”
Đối với xã hội: Tổn thất phát sinh ảnh hưởng xấu
 Đối với lĩnh vực bảo hiểm:


11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

16

8


1.2. Xử lý rủi ro, nguy cơ, tổn thất


Chấp nhận rủi ro



Né tránh rủi ro



Giảm thiểu rủi ro, nguy cơ, tổn thất


Hoán chuyển rủi ro (Cho thầu lại)



Bảo hiểm

Rủi ro và sự ra đời của BH

11-Oct-13

17

1.3. Sự ra đời của bảo hiểm


Sự cần thiết của bảo hiểm

Do tồn tại
các rủi ro

Tổn thất

Các phương
thức xử lý rủi

ro, tổn thất

Bảo hiểm

Các phương
thức khaùc

11-Oct-13

Tổng quan

18

9


1.3. Sự ra đời của bảo hiểm


Thế giới


Bảo hiểm hàng hải: Gênes (Genoa-Ý), năm 1424



Bảo hiểm nhân thọ: Anh quốc 1583, Hoa Kỳ 1759



Từ năm 1880 Hội bảo hiểm Anh, Pháp, Thụy sĩ, Hoa
kỳ... để ý đến Đông Dương.

Rủi ro và sự ra đời của BH

11-Oct-13

19

1.3. Sự ra đời của bảo hiểm


Việt nam
Miền nam: 1926 có chi nhánh cơng ty Franco, đến 1929
có Cơng ty Việt nam Bảo hiểm, hoạt động về bảo hiểm
xe ơ tơ
 Miền Bắc: 1965 có Công ty Bảo hiểm Việt nam
(BảoViệt), cung cấp dịch vụ bảo hiểm nhân thọ. Đến
1975, Bảo Việt kinh doanh tới các tỉnh phía nam, và
đến 1992 kinh doanh trên thị trường quốc tế (Anh)
 Hiện nay rất nhiều công ty bảo hiểm


11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

20

10

1.4. Khái niệm và bản chất của BH


Có nhiều khái niệm



Tổng quát

Rủi ro và sự ra đời của BH

11-Oct-13

21

1.4. Khái niệm và bản chất của BH


Bản chất


Là sự phân chia tổn thất của một hoặc một số người cho
tất cả những người tham gia BH cùng chịu.



Cơ chế hoạt động: “sự đóng góp của số đơng vào sự bất
hạnh của số ít”



BH là một dịch vụ tài chính quan trọng, là một hình
thức đặc biệt của việc tạo lập và sử dụng các khoản dự
trữ bằng tiền

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

22

11


1.4. Khái niệm và bản chất của BH


Vai trò của bảo hiểm

Rủi ro và sự ra đời của BH

11-Oct-13

23

1.5. Phân loại bảo hiểm


Theo luật



Theo đối tượng BH



Theo cách thức trả tiền



Theo phương thức quản lýn
Theo tính chất của BH



11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

24

12


Bảo hiểm xã hội


Khái niệm



BHXH bao gồm:
BHXH bắt buộc
 BHXH tự nguyện
 BH thất nghiệp


Tổng quan

11-Oct-13

25

Chế độ của bảo hiểm xã hội


BHXH bắt buộc:
ốm đau;
 Thai sản;
 Tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp;
 Hưu trí;
 Tử tuất.





11-Oct-13



BHXH tự nguyện:


Hưu trí;



Tử tuất.

BH thất nghiệp:


Trợ cấp thất nghiệp;



Hỗ trợ học nghề;



Hỗ trợ tìm việc làm.

Tổng quan

26

13


Phương thức đóng BHXH


BHXH bắt buộc và BH thất nghiệp đóng hàng tháng
theo tỷ lệ tiền lương, tiền cơng của NLĐ



BHXH bắt buộc do NLĐ và NSDLĐ đóng



BH thất nghiệp


NSDLĐ đóng



NLĐ đóng



NN hỗ trợ
Tổng quan

11-Oct-13

27

Mức đóng BHXH bắt buộc
NSDLĐ
Cộng

Tổng
cộng

11%

15%

20%

1%

12%

16%

22%

3%

1%

13%

17%

24%

3%

1%

14%

18%

26%

Năm

NLĐ

Ơm
đau,
thai sản

2007-2009

5%

3%

1%

2010-2011

6%

3%

2012-2013

7%

Từ 2014

8%

11-Oct-13

Tai nạn,
Hưu trí,
nghề
tử tuất
nghiệp

Tổng quan

28

14


Bảo hiểm thương mại



Khái niệm: Là hoạt động BH được thực hiện bởi các
tổ chức kinh doanh BH trên thị trường BH. Theo đó,
các DNBH chấp nhận rủi ro trên cơ sở người được BH
đóng một khoản tiền gọi là phí BH để DNBH bồi
thường hay trả tiền BH khi xảy ra các rủi ro đã thỏa
thuận trước trên HĐ

Tổng quan

11-Oct-13

29

Bảo hiểm thương mại
Bảo hiểm thương mại

BH nhân thọ

11-Oct-13

BH phi nhân
thọ

Tổng quan

BH sức khỏe

30

15


Bảo hiểm nhân thọ
Là BH liên quan đến sinh mạng, cuộc sống và tuổi thọ
con người:





Bảo hiểm trọn đời;
Bảo hiểm sinh kỳ;
Bảo hiểm tử kỳ;
Bảo hiểm hỗn hợp;



Bảo hiểm trả tiền định kỳ;
Bảo hiểm liên kết đầu tư;



Bảo hiểm hưu trí



11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

31

Bảo hiểm phi nhân thọ











Bảo hiểm tài sản và bảo hiểm thiệt hại;
BH hàng hố vận chuyển;
Bảo hiểm hàng khơng;
Bảo hiểm xe cơ giới;
Bảo hiểm cháy, nổ;
Bảo hiểm thân tàu và trách nhiệm dân sự của chủ tàu;
Bảo hiểm trách nhiệm;
Bảo hiểm tín dụng và rủi ro tài chính;
Bảo hiểm thiệt hại kinh doanh;
Bảo hiểm nông nghiệp

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

32

16


Bảo hiểm sức khoẻ




Bảo hiểm tai nạn con người;
Bảo hiểm y tế;
Bảo hiểm chăm sóc sức khoẻ

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

33

Câu hỏi ôn tập chương 1
1. Hãy phân tích các phạm trù liên quan đến bảo hiểm?
2. Hãy phân tích các phương thức xử lý rủi ro, nguy cơ,
tổn thất?
3. Hãy phân tích khái niệm và bản chất của bảo hiểm?
4. Hãy nêu nội dung và các chế độ của của BHXH?
5. Hãy nêu các nội dung của BH thương mại theo tính
chất BH?

11-Oct-13

Rủi ro và sự ra đời của BH

34

17


Chương 2

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ HOẠT ĐỘNG BẢO HIỂM

35

NỘI DUNG
1. Cơ sở kỹ thuật của hoạt động BH
2. Tái bảo hiểm
3. Đồng bảo hiểm
4. Các nguyên tắc cơ bản của bảo hiểm
5. Quản lý NN về hoạt động bảo hiểm

11-Oct-13

Những vấn đề chung

36

18

2.1. Cơ sở kỹ thuật của hoạt động BH


Quy luật số đơng


Xác suất xảy ra biến cố sẽ càng chính xác khi thực hiện
số phép thử lớn



Tham gia vào quỹ bảo hiểm đem lại 2 lợi ích:
và qua đó, rủi ro của mỗi thành viên cũng sẽ được giảm đi

Những vấn đề chung

37

2.1. Cơ sở kỹ thuật của hoạt động BH


Thống kê tần suất xảy ra rủi ro


Là cơ sở kỹ thuật quan trọng của hoạt động BH



Giả sử quan sát và thống kê trên N đối tượng chịu tác
động của cùng một rủi ro X (biến cố X), nghĩa là có N
người tham gia đóng tiền bảo hiểm cho cùng một loại
rủi ro X. Số lần xuất hiện biến cố X (nghĩa là xảy ra rủi
ro) là n và tổng giá trị tổn thất là S

Những vấn đề chung

38

19


2.1. Cơ sở kỹ thuật của hoạt động BH


Trong đó:
n là số lượng biến cố
N là kích thước mẫu
S Tổng số tổn thất

Những vấn đề chung

39

Bài tập
Xác định giá trị chia sẻ tổn thất trong các trường hợp sau:
Đơn vị tính: USD

Loại

rủi ro

Số đối
Tổng
Tần suất Tổn thất
Số lần
Chia sẻ
tượng
giá trị xảy ra biến trung
tổn thất
tổn thất
quan sát
tổn thất
cố (F)
bình (C)

A

2.000

60

42.000

B

1.600

64

25.600

C

1.500

30

9.000

Những vấn đề chung

40

20


2.1. Cơ sở kỹ thuật của hoạt động BH


Nguyên tắc cơ bản của BH:


Phân tán rủi ro (người được BH)



Phân chia rủi ro (nhà BH)

Những vấn đề chung

41

2.2. Tái bảo hiểm


Khái niệm

11-Oct-13

Những vấn đề chung

42

21


11-Oct-13

Những vấn đề chung

43

2.2. Tái bảo hiểm


Ưu điểm



Nhược điểm

11-Oct-13

Tổng quan

44

22


2.2. Tái bảo hiểm


Các phương thức tái BH
Tái bảo hiểm tỷ lệ

Tái bảo hiểm không tỷ lệ

Việc phân chia rủi ro theo tỷ
lệ của giá trị bảo hiểm

Việc phân chia rủi ro theo số
tiền tổn thất

Tái BH số thành
(phân chia theo tỷ
lệ phần trăm cố
định cho tất cả các
rủi ro)

Tái BH vượt
mức tổn thất

Tái BH thặng dư
(giữ lại 1 phần,
phần % vượt sẽ
được chuyển giao
cho các tổ chức
nhận tái BH)

(giữ lại 1 phần,
phần vượt chuyển
giao cho các tổ
chức nhận tái BH)

Tái BH vượt tỷ lệ
tổn thất
(chỉ chuyển giao
cho các tổ chức
nhận tái BH khi
vượt mức nào đó)

Những vấn đề chung

11-Oct-13

45

Ví dụ: Tái BH số thành

HĐ
gốc

Người nhượng tái BH
Người nhận tái BH
Tổng
(35%)
(65%)
Số tiền
Tổng
phí BH
BH/vụ
thiệt hại Số tiền Tổng
Bồi Số tiền Tổng
Bồi
gốc
BH/vụ phí BH thường BH/vụ phí BH thường

1

10.000 15.000

8.000

3.500

5.250

2.800

6.500

9.750

5.200

2

8.000 12.000

4.000

2.800

4.200

1.400

5.200

7.800

2.600

3

4.000

3.000

1.400

2.100

1.050

2.600

3.900

1.950

11-Oct-13

6.000

Tổng quan

46

23


Ví dụ: Tái BH thặng dư

Tổng Tổng
HĐ Số tiền
phí BH thiệt Tỷ lệ
gốc BH/vụ

gốc
hại

Người nhượng tái BH

Số
Số
Tổng
Bồi
Tổng
Bồi
tiền
tiền
phí BH thường
phí BH thường
BH/vụ
BH/vụ

1

16.000 16.000 5.000 1/16 1.000

1.000

2

10.000 30.000 8.000 1/10 1.000

3.000

800

800

3

11-Oct-13

800

800

600

1/1

Người nhận tái BH

312,5 15.000 15.000 4.687,5
800 9.000 27.000
600

0

Tổng quan

0

7.200
0

47

Ví dụ: Tái BH vượt mức tổn thất


Công ty nhượng tái BH xác định số tiền giữ lại là
300.000 USD



Nếu tổn thất xảy ra ≤ 300.000 USD thì cơng ty
nhượng tái BH sẽ bồi thường.



Nếu tổn thất xảy ra > 300.000 USD thì công ty
nhượng tái BH sẽ bồi thường 300.000 USD, công ty
nhận tái BH sẽ bồi thường phần vượt quá 300.000
USD.

11-Oct-13

Tổng quan

48

24

Ví dụ: Tái BH vượt tỷ lệ tổn thất


Tỷ lệ tổn thất = số tiền BT / phí thu x 100%



Công ty nhượng tái BH giữ lại trách nhiệm BT là
60%. Tỷ lệ vượt 60% sẽ tái BH cho công ty khác.



Nếu tỷ lệ tổn thất xảy ra ≤ 60% thì cơng ty nhượng tái
BH sẽ bồi thường.



Nếu tỷ lệ tổn thất xảy ra > 60% thì cơng ty nhượng tái
BH sẽ bồi thường 60%, công ty nhận tái BH sẽ bồi
thường phần tỷ lệ vượt quá 60%.

11-Oct-13

Tổng quan

49

2.3. Đồng bảo hiểm


Khái niệm:
Đồng BH là sự phân chia theo tỷ lệ cùng một rủi ro về
chịu trách nhiệm giữa nhiều nhà BH với nhau đối với
cùng một rủi ro

11-Oct-13

Những vấn đề chung

50

25