Bài 23. Đối lưu – Bức xạ nhiệt
Câu 1. Hình bên dưới mô tả sơ đồ lắp đặt của hệ thống cấp nước ấm dùng trong nhà
tắm.
Nước ở bình (B) là
A. nước lạnh.
B. nước ấm.
C. nước nóng.
D. Cả 3 đáp án trên đều sai.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Nước lạnh từ bình trữ nước lạnh (A) tràn xuống bình (B) và bình đun (C). Nước
nóng ở bình đun (C) dâng lên bình (B) do đối lưu và pha trộn với nước lạnh tạo thành
nước ấm cung cấp cho vòi chảy.
Do đó, nước ở bình (B) là nước ấm.
Câu 2. Đối lưu là hình thức truyền nhiệt
A. chỉ của chất khí.
B. của chất khí và chất lỏng.
C. chỉ của chất lỏng.
D. của chất lỏng và chất rắn.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dịng chất lỏng hoặc chất khí. Do đó, đối lưu là
hình thức truyền nhiệt của chất khí và chất lỏng.
Câu 3. Bức xạ nhiệt khơng phải là hình thức truyền nhiệt chủ yếu trong trường hợp
nào dưới đây?
A. Sự truyền nhiệt từ Mặt Trời tới Trái Đất.
B. Sự truyền nhiệt từ bếp lò tới người đứng gần bếp.
C. Sự truyền nhiệt từ nước nóng trong cốc đến thành cốc.
D. Sự truyền nhiệt từ dây tóc bóng đèn điện đang sáng tới vỏ bóng đèn.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
A – bức xạ nhiệt.
B – bức xạ nhiệt.
C – dẫn nhiệt.
D – bức xạ nhiệt.
Câu 4. Một tấm đồng có một mặt sáng bóng và mặt kia sẫm nhám (hình vẽ). Nung
nóng tấm đồng rồi đặt hai bàn tay cách mỗi bề mặt của tấm đồng một khoảng nhất
định thì phía bên tay nào cảm thấy nóng hơn?
A. Tay để bên mặt sẫm nhám.
B. Tay để bên mặt sáng bóng.
C. Cả 2 bên tay thấy nóng như nhau.
D. Cả 2 bên tay đều khơng thấy nóng.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Bề mặt sẫm nhám hấp thụ nhiệt và phát ra bức xạ nhiệt tốt hơn nên bàn tay ta áp gần
bề mặt này sẽ cảm thấy nóng hơn.
Câu 5. Hiện tượng nào sau đây khơng liên quan đến sự đối lưu của chất lỏng hay
chất khí?
A. Gió mùa.
B. Các dịng hải lưu trong đại dương.
C. Các dịng sơng chảy ra biển.
D. Dịng nham thạch tràn ra miệng núi lửa.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Hiện tượng không liên quan đến sự đối lưu của chất lỏng hay chất khí là: Các dịng
sơng chảy ra biển. Vì hiện tượng này khơng có sự truyền nhiệt bằng các dịng chất
lỏng hoặc chất khí.
Câu 6. Bức xạ nhiệt là hình thức truyền nhiệt có thể xảy ra
A. với tất cả mọi vật.
B. chỉ riêng với Mặt Trời.
C. với cốc nước sơi và những vật có nhiệt độ cao.
D. với nhưng vật có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ của môi trường xung quanh.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Bức xạ nhiệt là hình thức truyền nhiệt có thể xảy ra với tất cả mọi vật.
Câu 7. Bức xạ nhiệt là
A. sự truyền nhiệt qua chất rắn.
B. sự truyền nhiệt qua khơng khí.
C. sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
D. sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi theo đường gấp khúc.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
Câu 8. Hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chân không là
A. dẫn nhiệt.
B. đối lưu.
C. bức xạ nhiệt.
D. Tất cả các hình thức trên.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Các hình thức truyền nhiệt chủ yếu của các chất là:
+ Chất rắn: dẫn nhiệt.
+ Chất lỏng và chất khí: đối lưu.
+ Chân khơng: bức xạ nhiệt.
Câu 9. Chọn câu trả lời đúng.
A. Vật lạnh q thì khơng thể bức xạ nhiệt.
B. Bức xạ nhiệt không thể xảy ra trong chân không.
C. Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng cách phát ra các tia nhiệt đi thẳng.
D. Một vật khi hấp thụ bức xạ nhiệt truyền đến thì nhiệt độ của vật không thay đổi.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
A – sai. Vì các vật lạnh vẫn có thể bức xạ nhiệt.
B – sai. Vì bức xạ nhiệt có thể xảy ra trong chân khơng.
C – đúng.
D – sai. Vì một vật khi hấp thụ bức xạ nhiệt truyền đến thì nhiệt độ của vật sẽ tăng
lên.
Câu 10. Hiện tượng nào sau đây không phải đối lưu?
A. Sự tạo thành gió.
B. Sự thơng khí trong lị.
C. Đun nước nóng trong ấm.
D. Sự truyền nhiệt từ dây tóc bóng đèn đang sáng ra khoảng khơng gian bên trong
bóng đèn.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dịng chất lỏng hoặc chất khí, do đó:
A, B, C – đối lưu.
D – bức xạ nhiệt.
Câu 11. Hình bên dưới mơ tả hình thức truyền nhiệt và những hiểm họa mà một
người lính cứu hỏa phải đối mặt tại hiện trường vụ cháy. Hãy cho biết các hình thức
truyền nhiệt trong các hình (a), (b), (c) là gì?
A. (a) – đối lưu, (b) – bức xạ nhiệt, (c) – dẫn nhiệt.
B. (a) – đối lưu, (b) – dẫn nhiệt, (c) – bức xạ nhiệt.
C. (a) – dẫn nhiệt, (b) – đối lưu, (c) – bức xạ nhiệt.
D. (a) – dẫn nhiệt, (b) – bức xạ nhiệt, (c) – đối lưu.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Các hình thức truyền nhiệt trong hình là: (a) – dẫn nhiệt, (b) – đối lưu, (c) – bức xạ
nhiệt.
Câu 12. Đối lưu là
A. sự truyền nhiệt bằng các dịng chất khí.
B. sự truyền nhiệt bằng các dòng chất rắn.
C. sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng.
D. sự truyền nhiệt bằng các dịng chất lỏng hoặc chất khí.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dịng chất lỏng hoặc chất khí, đó là hình thức
truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
Câu 13. Hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng là
A. dẫn nhiệt.
B. đối lưu.
C. bức xạ nhiệt.
D. Tất cả các hình thức trên.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Các hình thức truyền nhiệt chủ yếu của các chất là:
+ Chất rắn: dẫn nhiệt.
+ Chất lỏng và chất khí: đối lưu.
+ Chân khơng: bức xạ nhiệt.
Câu 14. Hiện tượng có thể xảy ra cả ở trong chân không là
A. nhiệt năng.
B. dẫn nhiệt.
C. đối lưu.
D. bức xạ nhiệt.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Hiện tượng có thể xảy ra cả ở trong chân không là bức xạ nhiệt.
Câu 15. Trong một số nhà máy, người ta thường xây dựng những ống khói rất cao
vì:
A. ống khói cao có tác dụng tạo ra sự truyền nhiệt tốt.
B. ống khói cao có tác dụng tạo ra sự bức xạ nhiệt tốt.
C. ống khói cao có tác dụng tạo ra sự đối lưu tốt.
D. ống khói cao có tác dụng tạo ra sự dẫn nhiệt tốt.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Trong một số nhà máy, người ta thường xây dựng những ống khói rất cao vì ống
khói cao có tác dụng tạo ra sự đối lưu tốt.
Câu 16. Câu nào dưới đây so sánh dẫn nhiệt và đối lưu là đúng?
A. Trong nước, dẫn nhiệt xảy ra nhanh hơn đối lưu.
B. Cả dẫn nhiệt và đối lưu đều có thể xảy ra trong khơng khí.
C. Dẫn nhiệt là q trình truyền nhiệt, đối lưu khơng phải là q trình truyền nhiệt.
D. Dẫn nhiệt xảy ra trong mơi trường nào thì đối lưu cũng có thể xảy ra trong mơi
trường đó.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
A – sai. Vì hình thức truyền nhiệt chủ yếu chất lỏng là đối lưu nên trong nước đối
lưu xảy ra nhanh hơn dẫn nhiệt.
B – đúng.
C – sai. Vì đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dịng chất lỏng hoặc chất khí.
D – sai. Vì dẫn nhiệt xảy ra trong chất rắn cịn đối lưu thì khơng xảy ra trong chất
rắn.
Câu 17. Đứng gần một bếp lửa, ta cảm thấy nóng. Nhiệt lượng truyền từ ngọn lửa
đến người bằng cách nào?
A. Sự đối lưu.
B. Sự dẫn nhiệt của khơng khí.
C. Sự bức xạ nhiệt.
D. Chủ yếu là bức xạ nhiệt, một phần do dẫn nhiệt.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Đứng gần một bếp lửa, ta cảm thấy nóng. Nhiệt lượng truyền từ ngọn lửa đến người
chủ yếu bằng cách bức xạ nhiệt.
Câu 18. Một ống nghiệm đựng đầy nước, cần đốt nóng ống ở vị trí nào của ống thì
tất cả nước trong ống sôi nhanh hơn?
A. Đốt ở giữa ống.
B. Đốt ở miệng ống.
C. Đốt ở đáy ống.
D. Đốt ở vị trí nào cũng được
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Cần đốt nóng ở đáy ống để tất cả nước trong ống sơi nhanh hơn. Vì đốt ở đáy ống sẽ
tạo nên dòng đối lưu làm cho nước nhanh sơi hơn.
Câu 19. Trong các hình thức truyền nhiệt dưới đây, sự truyền nhiệt nào là bức xạ
nhiệt?
A. Sự truyền nhiệt từ đầu bị nung nóng sang đầu khơng bị nung nóng của một thanh
đồng.
B. Đun ước trong ấm.
C. Sự truyền nhiệt từ Mặt Trời tới Trái Đất.
D. Sự thơng khí trong lị.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: C
Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng.
A – dẫn nhiệt.
B – dẫn nhiệt, đối lưu.
C – bức xạ nhiệt.
D – đối lưu.
Câu 20. Khi hiện tượng đối lưu đang xảy ra trong chất lỏng thì
A. trọng lượng riêng của các khối chất lỏng đều tăng lên.
B. trọng lượng riêng của lớp chất lỏng ở trên bằng của lớp dưới.
C. trọng lượng riêng của lớp chất lỏng ở trên nhỏ hơn của lớp ở dưới.
D. trọng lượng riêng của lớp chất lỏng ở trên lớn hơn của lớp ở dưới.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Khi hiện tượng đối lưu đang xảy ra trong chất lỏng thì trọng lượng riêng của lớp chất
lỏng ở trên lớn hơn của lớp ở dưới.
Vì khi ta đun nóng chất lỏng ở phần dưới thì phần chất lỏng ở dưới sẽ nóng lên
thể tích sẽ tăng lên cịn trọng lượng không thay đổi trọng lượng riêng của nó
giảm. Cịn phần chất lỏng ở trên lạnh hơn thể tích tăng lên ít hơn mà trọng lượng
khơng đổi trọng lượng riêng của lớp chất lỏng ở trên giảm ít hơn.
Câu 21. Để tay lên một hịn gạch đã được nung nóng thấy nóng hơn để tay bên cạnh
hịn gạch đó vì
A. sự đối lưu từ hịn gạch tới tay để bên trên tốt hơn để bên cạnh.
B. sự dẫn nhiệt từ hòn gạch tới tay để bên trên tốt hơn để bên cạnh.
C. sự bức xạ nhiệt từ hòn gạch tới tay để bên trên tốt hơn để bên cạnh.
D. cả sự đối lưu, sự bức xạ nhiệt, sự dẫn nhiệt từ hòn gạch tới tay để bên trên tốt hơn
để bên cạnh.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Để tay lên một hòn gạch đã được nung nóng thấy nóng hơn để tay bên cạnh hịn gạch
đó vì sự đối lưu từ hịn gạch tới tay để bên trên tốt hơn để bên cạnh.
Câu 22. Trong các vị trí (1), (2), (3) của bàn tay trong hình bên dưới, vị trí nào mang
lại cảm giác ít nóng nhất?
A. Vị trí (1).
B. Vị trí (2).
C. Vị trí (3).
D. Vị trí (1) và (2).
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Vị trí (2) ít nóng nhất. Vì ở vị trí này bàn tay chủ yếu nhận nhiệt do ngọn lửa bức xạ.
Vị trí (1) nhận nhiệt do các dòng đối lưu và nhận bức xạ nhiệt từ ngọn lửa.
Vị trí (3) nhận nhiệt truyền qua vật kim loại và nhận bức xạ nhiệt từ ngọn lửa.
Câu 23. Nhận xét nào sau đây đúng?
A. Năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng sự đối lưu.
B. Năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng bức xạ nhiệt.
C. Năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng sự dẫn nhiệt qua khơng khí.
D. Năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng một hình thức khác.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống Trái Đất bằng bức xạ nhiệt.
Câu 24. Hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất khí là
A. dẫn nhiệt.
B. đối lưu.
C. bức xạ nhiệt.
D. Tất cả các hình thức trên.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Các hình thức truyền nhiệt chủ yếu của các chất là:
+ Chất rắn: dẫn nhiệt.
+ Chất lỏng và chất khí: đối lưu.
+ Chân khơng: bức xạ nhiệt.
Câu 25. Chọn nhận xét sai.
A. Trong hiện tượng đối lưu có hiện tượng nở vì nhiệt.
B. Sự đối lưu xảy ra khi hai vật rắn có nhiệt độ khác nhau tiếp xúc nhau.
C. Trong hiện tượng đối lưu có sự truyền nhiệt lượng từ vật có nhiệt độ cao sang vật
có nhiệt độ thấp hơn.
D. Trong hiện tượng đối lưu có hiện tượng cơ học: lớp nước nóng nổi lên, lớp nước
lạnh chìm xuống.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
A, C, D – đúng.
B – sai. Vì khi hai vật rắn có nhiệt độ khác nhau tiếp xúc với nhau thì sẽ có sự dẫn
nhiệt.
Câu 26. Ngăn đá của tủ lạnh thường đặt ở phía trên ngăn đựng thức ăn, để tận dụng
sự truyền nhiệt bằng
A. bức xạ nhiệt.
B. đối lưu.
C. dẫn nhiệt.
D. bức xạ nhiệt và dẫn nhiệt.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
Ngăn đá của tủ lạnh thường đặt ở phía trên ngăn đựng thức ăn, để tận dụng sự truyền
nhiệt bằng đối lưu.
Câu 27. Câu nào sau đây nói về bức xạ nhiệt là đúng?
A. Chỉ có Mặt Trời mới có thể phát ra tia nhiệt.
B. Mọi vật đều có thể phát ra tia nhiệt.
C. Chỉ có những vật bề mặt xù xì và màu sẫm mới có thể phát ra tia nhiệt.
D. Chỉ có những vật bề mặt bóng và màu sáng mới có thể phát ra tia nhiệt.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Bức xạ nhiệt được tạo ra bởi chuyển động nhiệt của các hạt điện tích trong vật chất.
Tất cả các vật chất với nhiệt độ lớn hơn độ không tuyệt đối đều phát ra bức xạ nhiệt
nên mọi vật đều có thể phát ra tia nhiệt.
Câu 28. Câu nào dưới đây so sánh dẫn nhiệt và bức xạ nhiệt là không đúng?
A. Trong không khí bức xạ nhiệt xảy ra nhanh hơn dẫn nhiệt.
B. Dẫn nhiệt và bức xạ nhiệt đều có thể xảy ra trong khơng khí và trong chân khơng.
C. Trái Đất nhận được năng lượng từ Mặt Trời nhờ bức xạ nhiệt, không nhờ dẫn
nhiệt.
D. Dẫn nhiệt xảy ra khi các vật tiếp xúc nhau, bức xạ nhiệt có thể xảy ra khi các vật
không tiếp xúc nhau.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: B
A, C, D – đúng.
B – sai. Vì dẫn nhiệt không thể xảy ra trong chân không.
Câu 29. Trong chân khơng, một miếng đồng được đun nóng có thể truyền nhiệt cho
một miếng đồng khơng được đun nóng
A. chỉ bằng bức xạ nhiệt.
B. chỉ bằng bức xạ nhiệt và dẫn nhiệt.
C. chỉ bằng bức xạ nhiệt và đối lưu.
D. bằng cả bức xạ nhiệt, dẫn nhiệt và đối lưu.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: A
Trong chân không, một miếng đồng được đun nóng có thể truyền nhiệt cho một
miếng đồng khơng được đun nóng chỉ bằng bức xạ nhiệt. Vì dẫn nhiệt, đối lưu khơng
xảy ra trong chân không.
Câu 30. Tại sao trong chất rắn không xảy ra đối lưu?
A. Vì nhiệt độ của chất rắn thường khơng lớn lắm.
B. Vì khối lượng riêng của chất rắn thường rất lớn.
C. Vì các phân tử trong chất rắn khơng chuyển động.
D. Vì các phân tử của chất rắn liên kết với nhau rất chặt, chúng không thể di chuyển
thành dòng được.
Hướng dẫn giải
Đáp án đúng là: D
Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí, đó là hình thức
truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
Trong chất rắn khơng xảy ra đối lưu vì các phân tử của chất rắn liên kết với nhau rất
chặt, chúng khơng thể di chuyển thành dịng được.