Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của tỉnh nghệ an đến năm 2020

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------

CAO THỊ THANH HUYỀN

PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
CỦA TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020

Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH TỔNG HỢP

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN THÀNH ĐỘ

HÀ NỘI, NĂM 2013


2

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do chính tơi thực hiện,
dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS NGUYỄN THÀNH ĐỘ.
Nội dung Luận văn này là một cơng trình nghiên cứu độc lập,
khơng sao chép từ các tài liệu sẵn có.
Các số liệu thu thập được là hồn tồn trung thực, có
nguồn gốc rõ ràng. Tơi tự chịu trách nhiệm về những vấn đề đã
được nêu ra trong nội dung Luận văn.
Tác giả luận văn

Cao Thị Thanh Huyền


LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành đề tài nghiên cứu
khoa học này tơi đã nhận được sự quan tâm và giúp đỡ của nhiều cá nhân và
tập thể. Nhân dịp đây tôi xin bày tỏ lịng biết ơn đến:
Tập thể các thầy, cơ giáo trong khoa Quản trị kinh doanh trường Đại
học Kinh tế Quốc dân đã tận tình chỉ bảo, truyền đạt cho chúng tơi những kiến
thức q báu trong suốt q trình học tập.
Các cơ quan và đơn vị nơi tôi liên hệ xin số liệu đã tận tình chỉ bảo,
giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi và các đồng nghiệp thu thập số liệu
để hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học.
Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc và chân thành nhất của mình
tới thầy giáo GS.TS. Nguyễn Thành Độ đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tơi
trong suốt q trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học của mình.
Và cuối cùng tơi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã ủng
hộ động viên để tơi hồn thành đề tài này.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, ngày 06 tháng 12 năm 2013
HỌC VIÊN

Cao Thị Thanh Huyền


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIÊT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
TÓM TẮT LUẬN VĂN
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN......................................................4

1.1. Tổng quan các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện.....................................4
1.2. Xác định nội dung nghiên cứu của luận văn...................................................9
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN
CÁC DNNVV Ở VIỆT NAM.......................................................................13
2.1. Những vấn đề cơ bản về phát triển các DNNVV..........................................13
2.1.1. Quan niệm, đặc điểm và vai trò của DNNVV...........................................13
2.1.2. Phát triển DNNVV..................................................................................25
2.2. Các điều kiện và nhân tố tác động đến sự phát triển DNNVV.......................26
2.2.1. Các điều kiện phát triển các DNNVV......................................................26
2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển các DNNVV ở Việt Nam..........33
2.3. Kinh nghiệm phát triển các DNNVV của một số địa phương trong nước và bài
học cho tỉnh Nghệ An........................................................................................40
2.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Quảng Ninh...........................................................40
2.3.2. Kinh nghiệm của Đồng Nai.....................................................................44
2.3.3. Bài học cho tỉnh Nghệ An về phát triển DNNVV.....................................48
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC DNNVV Ở TỈNH
NGHỆ AN TRONG NHỮNG NĂM QUA..................................................49
3.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An có ảnh hưởng tới sự
phát triển của các DNNVV................................................................................49
3.1.1. Các tiềm năng về địa lý, tài nguyên thiên thiên và các tiềm năng kinh tế - xã
hội của Nghệ An...............................................................................................49
3.1.2. Đặc điểm dân số và chất lượng nguồn nhân lực........................................52
3.2. Tình hình phát triển của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Nghệ An.............52
3.2.1. Khái quát về tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An...............52


3.2.2. Thực trạng và kết quả phát triển các DNNVV trên địa bàn tỉnh Nghệ An
giai đoạn 2008 - 2012........................................................................................56
3.3. Các biện pháp đã thực hiện để phát triển các DNNVV trên địa bàn tỉnh Nghệ
An....................................................................................................................69

3.3.1. Công tác xây dựng và thực hiên định hướng chiến lược, quy hoạch phát
triển DNNVV...................................................................................................69
3.3.2. Bảo đảm nguồn lực để phát triển các DNNVV.........................................72
3.3.3. Bảo đảm môi trường cho phát triển các DNNVV.....................................74
3.3.4. Phát triển các hoạt động liên kết giữa các DNNVV ở Nghệ An với các DN
khác..................................................................................................................77
3.3.5. Một số giải pháp khác đã thực hiện..........................................................78
3.4. Đánh giá chung về tình hình phát triển các DNNVV ở Nghệ An...................82
3.4.1. Về thành tựu.........................................................................................82
3.4.2. Các hạn chế và nguyên nhân....................................................................83
CHƯƠNG 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC
DNNVV Ở TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020...........................................88
4.1. Những định hướng phát triển các DNNVV ở Nghệ An.................................88
4.1.1. Quan điểm và phương hướng phát triển kinh tế tỉnh Nghệ An..............88
4.1.2. Định hướng chiến lược phát triển các DNNVV tỉnh Nghệ An đến năm
2020.................................................................................................................90
4.1.3. Các chỉ tiêu dự kiến đến năm 2020...........................................................93
4.2. Các giải pháp phát triển các DNNVV ở tỉnh Nghệ An đến năm 2020............94
4.2.1. Đơn giản hoá các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đăng ký
kinh doanh, gia nhập thị trường và các hoạt động của doanh nghiệp.................94
4.2.2. Tạo điều kiện tiếp cận chính sách đất đai, mặt bằng sản xuất cho các doanh
nghiệp...............................................................................................................96
4.2.3. Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn, ưu
tiên các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, hàng có giá trị gia tăng cao.......97
4.2.4. Các chương trình hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực và cải thiện khả năng cạnh
tranh của các DNNVV......................................................................................99
4.2.5. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển DNNVV..............100
4.2.6. Quản lý thực hiện Kế hoạch phát triển doanh nghiệp..............................100
4.2.7. Một số giải pháp đối với DNNVV........................................................102
KẾT LUẬN...................................................................................................106

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................1


2


DANH MỤC CÁC CHỮ VIÊT TẮT
TT

Chữ viết tắt

Nội dung

1

CN

Công nghệ

2

CTCP

Công ty cổ phần

3

DN

Doanh nghiệp

4

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

5

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa

6

DNTN

Doanh nghiệp tư nhân

7

KCN

Khu công nghiệp

8

KCX

Khu chế xuất

9

KH

Khoa học

10

KHCN

Khoa học công nghệ

11

NVV

Nhỏ và vừa

12

TNHH

Công ty trách nhiệm hữu hạn

13

VVN

Vừa và nhỏ

14

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

15

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

16

XK

Xuất khẩu


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Phân loại DNNVV của Nhật Bản...................................................15
Bảng 3.1: Cơ cấu tổng sản phẩm tỉnh theo thành phần kinh tế.......................54
Bảng 3.2. Số lượng các DNNVV thành lập theo loại hình (2008 - 2012)......59
Bảng 3.3. Cơ cấu DNNVV hoạt động đến 31/12 hàng năm theo địa bàn.......61
Bảng 3.4. Vốn của DNNVV............................................................................62
Bảng 3.5. Đóng góp vào ngân sách tỉnh..........................................................63
Bảng 3.6. Lao động của các DNNVV tỉnh Nghệ An......................................64
Bảng 3.7. Dự báo nhu cầu lao động tỉnh Nghệ An đến năm 2020..................66
Bảng 3.8. Nộp ngân sách hàng năm của các DNNVV tỉnh Nghệ An.............69

Bảng 3.9. Số lượng DNNVV và vốn đầu tư trung bình hàng năm.................74


i

TÓM TẮT LUẬN VĂN
Phát triển DNNVV là một nhiệm vụ quan trọng trong Chiến lược phát
triển kinh tế - xã hội và đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.
Đặc biệt trong điều kiện hiện nay của tỉnh Nghệ An, phát triển tốt DNNVV
khơng những sẽ góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế mà còn tạo sự ổn
định về chính trị - xã hội thơng qua tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người
lao động, giảm đói, nghèo và tăng phúc lợi xã hội...
Các DNNVV nói chung có lợi thế là chi phí đầu tư khơng lớn, dễ dàng
thích ứng với sự biến động của thị trường, phù hợp với trình độ quản lý kinh
doanh của phần lớn chủ doanh nghiệp hiện nay. Tuy nhiên, DNNVV tỉnh
Nghệ An còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém cần khắc phục. Phần lớn doanh
nghiệp có quy mơ nhỏ, ít vốn và cịn nhiều khó khăn về mặt bằng sản xuất
kinh doanh, về môi trường pháp lý, môi trường tâm lý xã hội. Công nghệ sản
xuất lạc hậu, ít đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, trình độ quản lý yếu kém do đó
hiệu quả sức cạnh trạnh tranh của các DNNVV trên thị trường còn hạn chế.
Tình hình như vậy đặt ra nhiều vấn đề về chiến lược phát triển DNNVV đối
với Nghệ An. Khắc phục những hạn chế và phát huy những mặt tích cực của
các DNNVV; khuyến khích, tạo điều kiện cho DNNVV phát triển nhanh, bền
vững và tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường, tạo thêm nhiều việc làm
cho người lao động, đóng góp nhiều hơn nữa cho ngân sách nhà nước là việc
làm cần thiết, trước mắt trong tình hình hiện nay ở Nghệ An.
Nhận định được tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả đã chọn nghiên
cứu đề tài: “Phát triển DNNVV của tỉnh Nghệ An đến năm 2020”
Mục đích nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về
khái niệm DNNVV và phát triển DNNVV, phân tích đánh giá thực trạng hoạt

động và phát triển của DNNVV tỉnh Nghệ An trong khoảng thời gian 2008-


ii

2012 vừa qua, từ đó đề xuất một số giải pháp thuộc trách nhiệm các cơ quan
quản lý nhà nước của tỉnh, đồng thời qua đó cũng nêu ra một số giải pháp cho
các doanh nghiệp nhằm phát triển DNNVV tỉnh Nghệ An ngày càng lớn
mạnh hơn trong thời gian tới.
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các vấn đề lý luận và thực tiễn
phát triển các DNNVV.
Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn bao gồm phương
pháp thu thập dữ liệu bằng cách thu nhập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp từ các Báo
cáo, tư liệu của Cục thống kê, Cục thuế, Sở kế hoạch và đầu tư, Hiệp hội các
DNNVV tỉnh. Các nguồn số liệu khác được thu thập từ các giáo trình, sách
tham khảo, từ các phương tiện thông tin đại chúng. Phương pháp xử lý dữ
liệu: sử dụng các phương pháp phân tích thống kê, tổng hợp, so sánh... để tạo
dữ liệu sát với các nội dung phân tích và nhận xét trong luận văn.
Ngoài phần mở đầu và kết luận luân văn gồm có 4 chương:
Chương 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
luận văn
Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển các DNNVV ở Việt
Nam
Chương 3: Thực trạng phát triển các DNNVV của tỉnh Nghệ An trong
những năm qua.
Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển các DNNVV của tỉnh
Nghệ An đến năm 2020.
Trong chương 1, luận văn đã đề cập đến một số cơng trình nghiên cứu
về cơng tác phát triển DNNVV tại một số địa phương. Trong quá trình làm
luận văn tác giả đã tìm hiểu và tham khảo bao gồm các bài đăng tạp chí, các

sách tham khảo và luận văn thạc sỹ. Từ đó, tác giả đã chỉ ra những đánh giá
chung về các công trình nghiên cứu này. Nhìn chung có khá nhiều cơng trình


iii

nghiên cứu về công tác phát triển DNNVV. Các công trình đều đã khái qt
hóa được các quan niệm, đặc điểm, vai trị, các tiêu chí đánh giá và các nhân
tố tác động đến sự phát triển các DNNVV trên địa bàn một tỉnh. Vận dụng
các lý luận đã hệ thống hóa, các cơng trình đã đi sâu phân tích đánh giá thực
trạng hoạt động và phát triển các DNNVV tại từng địa phương và đề ra những
giải pháp phù hợp với tình hình hiện tại. Tuy nhiên mỗi cơng trình nghiên cứu
có cách tiếp cận vấn đề khác nhau. Hầu hết các cơng trình đều tập trung
nghiên cứu cho địa phương của tác giả, giải pháp đưa ra còn chung chung,
chưa xác định rõ ràng giải pháp được tiếp cận từ phía doanh nghiệp hay phía
các cơ quan quản lý nhà nước…Trong chương này, tác giả cũng khẳng định
hướng nghiên cứu của luận văn là đi sâu nghiên cứu để hồn thiện cơng tác
phát triển các DNNVV tại tỉnh Nghệ An.
Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển các DNNVV ở
Việt Nam
Trong chương 2, tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quan niệm
và sự phát triển DNNVV, đặc điểm và vai trò của DNNVV trong phát triển
kinh tế xã hội. Ở chương này luận văn tập trung trình bày bốn vấn đề chính.
Thứ nhất, tác giả luận văn đã nêu lên một số khái niệm DNNVV của
thế giới và của Việt Nam, đặc điểm và vai trò của DNNVV đối với sự phát triển
kinh tế - xã hội. Khái niệm về phát triển DNNVV, các tiêu chí đánh giá sự phát
triển DNNVV trên hai góc độ: Sự phát triển theo chiều rộng và phát triển theo
chiều sâu. Theo đó, sự phát triển theo chiều rộng của các DNNVV được hiểu
là sự phát triển về quy mô; sự phát triển các DNNVV theo địa giới hành
chính/phát triển về khơng gian; và sự phát triển của các DNNVV theo ngành

trên một địa phương. Còn sự phát triển theo chiều sâu của các DNNVV được
hiểu theo nghĩa: việc sử dụng tối ưu các nguồn lực để nâng cao hiệu quả kinh
tế của hoạt động kinh doanh và hiệu quả về xã hội từ việc phát triển các


iv

DNNVV. Ứng với mỗi góc nhìn đó, có các chỉ tiêu đánh giá mức độ phát triển
của các DNNVV.
Thứ hai, tác giả luận văn đã trình bày các điều kiện và nhân tố tác
động đến sự phát triển DNNVV. Các điều kiện phát triển các DNNVV được
khái quát như sau: Xây dựng và hoàn thiện các định hướng chiến lược, quy
hoạch, kế hoạch phát triển DNNVV; Tăng cường huy động nguồn lực và tiềm
năng để phát triển DNNVV qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh của
DNNVV; Phát triển nguồn nhân lực, nâng cao trình độ năng lực, tay nghề và
phong cách làm việc cho đội ngũ lao động trong các DNNVV; Mở rộng quan hệ
hợp tác, liên kết giữa DNNVV với các DN trong và ngoài nước... Các nhân tố
ảnh hưởng đến sự phát triển các DNNVV ở Việt Nam bao gồm: Môi trường
pháp lý cho hoạt động của các DNNVV và các nhân tố nội bộ doanh nghiệp:
Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; Chiến lược kinh doanh phù
hợp; Trình độ quản lý và chất lượng nguồn nhân lực. Các nhân tố bên trong
doanh nghiệp tác động trực tiếp và gián tiếp đến hoạt động và sự phát triển
của các DNNVV. Ngoài ra, các nhân tố bên ngồi cũng ảnh hưởng khơng nhỏ
đến bảo đảm mơi trường hoạt động kinh doanh lành mạnh, tạo hàng lang pháp
lý cho các DNNVV phát triển bền vững.
Cuối cùng, trong chương 2 của luận văn, tác giả đã trình bày kinh
nghiệm phát triển các DNNVV của một số địa phương trong nước, như kinh
nghiệm của tỉnh Quảng Ninh về hỗ trợ các DNNVV trong việc giải quyết vấn
đề vốn, hai là về vấn đề đất đai, ba là về vấn đề thị trường, bốn là về phát triển
khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường. Kinh nghiệm của tỉnh Đồng Nai về

hỗ trợ tư vấn cho các DN trong khâu làm thủ tục dự án đầu tư và phương án
vay vốn các tổ chức tín dụng. Tư vấn cho DN tìm hiểu chính sách, pháp luật;
cung cấp văn bản pháp luật về thuế, đất đai, tín dụng, thi hành luật DN... có
liên quan đến họat động của DN; Cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho DN: Về khuyến


v

khích đầu tư; Về mặt bằng sản xuất; Về thị trường và tăng cường khả năng
cạnh tranh; Về xúc tiến xuất khẩu; Về thông tin, tư vấn và đào tạo nguồn nhân
lực... Từ đó rút ra bài học cho tỉnh Nghệ An về phát triển DNNVV: Thứ
nhất, phải xem đầu tư là là yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm nâng cao năng
lực cạnh tranh. Vì thế cần chủ động trong xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quy
hoạch phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với qui hoạch chung của cả nước và
của tỉnh. Thứ hai, Nhà nước cần có chính sách tồn diện nhằm định hướng
khuyến khích và hỗ trợ phát triển các DNNVV theo ngành. Quản lý Nhà nước
đối với DNNVV phải tuân thủ nguyên tắc quản lý bằng pháp luật, không can
thiệp vào công việc của DN. Lắng nghe ý kiến phản hồi từ phía các DN nhằm
tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Thứ ba, phát triển thị trường tài chính và có
chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho DNNVV, nhất là đối với các DN mới
thành lập. Thứ tư, tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV trong việc thuê đất để
xây dựng DN, tìm kiếm thị trường, phát triển cơng nghệ, đào tạo nguồn nhân
lực, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại và marketing... Trong quá
trình phát triển các DNNVV phải chú trọng đến bảo vệ môi trường, sinh thái.
Thứ năm, nâng cao hơn nữa vai trò của các Hiệp hội, câu lạc bộ giám đốc và tổ
chức chuyên môn đối với sự phát triển của DNNVV.
Chương 3: Thực trạng phát triển các DNNVV của tỉnh Nghệ An
trong những năm qua.
Phần đầu của chương 3 tác giả trình bày tổng quan về điều kiện tự nhiên
và kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An: Các tiềm năng về địa lý, tài nguyên

thiên thiên và các tiềm năng kinh tế - xã hội; Đặc điểm dân số và chất lượng
nguồn nhân lực; Hệ thống kết cấu hạ tầng, trong đó trình bày rõ Hệ thống cơ
sở hạ tầng giao thông, Hạ tầng và các dịch vụ hỗ trợ đầu tư khác... có ảnh
hưởng tới sự phát triển của các DNNVV trên địa bản tỉnh.


vi

Trong phần thứ 2 của chương 3, từ việc khái quát về tình hình phát triển
kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An, đánh giá tổng quát kết quả đạt được so với mục
tiêu kế hoạch 5 năm 2006-2010 về tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
về thu chi ngân sách, thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp. Tác giả đã tập
trung phân tích đánh giá thực trạng và kết quả phát triển các DNNVV trên địa
bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008 - 2012 về số lượng và quy mô doanh nghiệp
(phát triển theo chiều rộng); Về phân bố vốn của các DNNVV, thu hút lao
động và giải quyết việc làm trên địa bàn, về trình độ cơng nghệ trong các
DNNVV; Đóng góp của DNNVV vào giá trị sản xuất, thu ngân sách trên địa bàn;
Đóng góp của các DNNVV vào xuất khẩu hàng hố (phát triển theo chiểu sâu).
Đồng thời qua đó luận văn cũng nêu rõ các biện pháp đã được thực hiện để
phát triển các DNNVV trên địa bàn tỉnh Nghệ An, như: Công tác xây dựng và
thực hiên định hướng chiến lược, quy hoạch phát triển DNNVV; Bảo đảm
nguồn lực để phát triển các DNNVV; Bảo đảm môi trường cho phát triển các
DNNVV; Phát triển các hoạt động liên kết giữa các DNNVV ở Nghệ An với
các DN khác. Ngoài ra tác giả cũng trình bày cụ thể một số giải pháp khác
như: Cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đăng ký
kinh doanh, gia nhập thị trường và các hoạt động của doanh nghiệp; Ban hành
cơ chế chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp; Phát triển, ứng dụng
khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh; Từ đó luận văn có cái nhìn
chung về tình hình phát triển các DNNVV ở Nghệ An, đánh giá những thành
tựu đạt được trong khoảng thời gian từ 2008-2012, nhận xét các mặt tồn tại

hạn chế và nguyên nhân khách quan cũng như chủ quan của các tồn tại hạn
chế đó.
Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển các DNNVV của
tỉnh Nghệ An đến năm 2020.
Trong phần đầu của chương 4, tác giả luận văn trình bày những định
hướng phát triển các DNNVV ở Nghệ An trong thời gian tới. Thứ nhất, Quan
điểm và phương hướng phát triển kinh tế tỉnh Nghệ An được nhấn mạnh, cụ thể:


vii

Quan điểm phát triển:
- Đổi mới mơ hình tăng trưởng và cơ cấu kinh tế từ chủ yếu phát triển
theo chiều rộng sang phát triển hài hoà giữa chiều rộng và chiều sâu, vừa mở
rộng quy mô, vừa chú trọng chất lượng, hiệu quả, đảm bảo phát triển nhanh và
bền vững.
- Phát huy nội lực gắn với khai thác tối đa nguồn lực từ bên ngoài. Đẩy
mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất lao động và
chất lượng sản phẩm, từng bước xây dựng nền kinh tế tri thức, tăng cường bảo
vệ và làm giàu thêm môi trường.
- Phát triển kinh tế phải gắn với chăm lo tốt các vấn đề xã hội, thực hiện
công bằng xã hội, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền.
Phương hướng phát triển:
Huy động tối đa mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển, nhất là nguồn
nhân lực, ưu tiên đầu tư khai thác tiềm năng miền Tây, vùng Biển và đô thị.
Đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao chất lượng tăng trưởng.
Từng bước xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội, trong đó ưu tiên cho các
vùng kinh tế trọng điểm và vùng kinh tế khó khăn; chủ động hội nhập kinh tế
khu vực và quốc tế.
Thứ hai, từ các chỉ tiêu dự kiến về phát triển kinh tế xã hội tỉnh Nghệ

An trong thời gian tới, trong đó có chỉ tiêu phát triển các DNNVV. Tác giả
luận văn đưa ra những định hướng chiến lược phát triển các DNNVV tỉnh
Nghệ An đến năm 2020 và nêu một số giải pháp phát triển các DNNVV ở tỉnh
Nghệ An đến năm 2020 bao gồm:
- Đơn giản hoá các quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc
đăng ký kinh doanh, gia nhập thị trường và các hoạt động của doanh nghiệp
- Tạo điều kiện tiếp cận chính sách đất đai, mặt bằng sản xuất cho các
doanh nghiệp


viii

- Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận các nguồn
vốn, ưu tiên các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, hàng có giá trị gia
tăng cao
- Các chương trình hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực và cải thiện khả
năng cạnh tranh của các DNNVV
- Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển DNNVV
- Giải pháp đẩy mạnh công tác chuyển giao và ứng dụng tiến bộ khoa
học, kĩ thuật, công nghệ vào sản xuất
- Quản lý thực hiện Kế hoạch phát triển doanh nghiệp
- Các giải pháp hỗ trợ khác cho chính bản thân DNNVV như: nâng
cao chất lượng đầu vào thông qua tuyển dụng, hồn thiện chính sách đãi ngộ
với nhân viên, hồn thiện bộ máy làm cơng tác đào tạo từ cấp chi nhánh; đào
tạo đi đôi với tạo việc làm, sử dụng người lao động sau đào tạo.
Kết luận:
Luận văn đã hệ thống hóa được cơ sở lý thuyết về khái niệm DNNVV,
khái niệm phát triển DNNVV, đặc điểm vai trò của DNNVV trong phát triển
kinh tế xã hội. Phân tích được thực trạng phát triển của các DNNVV tỉnh
Nghệ An trong giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2012 về cả chiều sâu và chiều

rộng. Từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển DNNVV tỉnh Nghệ An
trong thời gian tới, cụ thể đến năm 2020. Với hệ thống các giải pháp đó, tác
giả luận văn hy vọng sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển các
DNNVV trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, đây là những giải pháp tương
đối rộng, đòi hỏi phải được thực hiện đồng bộ giữa các cơ quan ban ngành và
có sự đóng góp hồn thiện từ chính bản thân các doanh nghiệp. Do cịn hạn
chế về khả năng nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tác
giả rất mong những đóng góp ý kiến của các Thầy, Cô và các bạn để đề tài
này được hoàn chỉnh hơn.


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Trong bất kỳ một nền kinh tế nào trên thế giới cho dù là nền kinh tế
phát triển hay đang phát triển thì sự đa dạng của các loại hình doanh nghiệp
luôn luôn tồn tại. Bên cạnh những doanh nghiệp lớn vốn thường được xem
như những đầu tàu phát triển của nền kinh tế, người ta không thể không nhắc
tới một số lượng đáng kể các DNNVV (DNNVV) mà vị trí và vai trị của nó
đã được khẳng định qua thực tế phát triển kinh tế của rất nhiều quốc gia, rất
nhiều nền kinh tế. Sự phát triển của các DNNVV đã và đang trở thành một bộ
phận hợp thành sức sống kinh tế sôi động và tạo ra động lực tăng trưởng của
nhiều quốc gia và trên cơ sở đó, việc phát triển DNNVV đã trở thành định
hướng chiến lược quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội nói
chung của nhiều quốc gia trên thế giới.
Ở nước ta, phát triển DNNVV là một nhiệm vụ quan trọng trong Chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội và trong q trình đẩy mạnh cơng nghiệp hố,
hiện đại hố đất nước. Nhà nước ln khuyến khích và tạo thuận lợi cho
DNNVV phát huy tính chủ động sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý, phát

triển khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực, mở rộng các mối liên kết với
các loại hình doanh nghiệp khác, nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng
cạnh tranh trên thị trường; phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm và
nâng cao đời sống cho người lao động.
Trong điều kiện hiện nay của Nghệ An, phát triển tốt DNNVV không
những sẽ góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế mà cịn tạo sự ổn định về
chính trị - xã hội thông qua tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao
động, giảm đói, nghèo và tăng phúc lợi xã hội... Các DNNVV có lợi thế là chi


2

phí đầu tư khơng lớn, dễ dàng thích ứng với sự biến động của thị trường, phù
hợp với trình độ quản lý kinh doanh của phần lớn chủ doanh nghiệp hiện nay.
Tuy nhiên, DNNVV còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém cần khắc phục.
Phần lớn doanh nghiệp có quy mơ nhỏ, ít vốn và cịn nhiều khó khăn về mặt
bằng sản xuất kinh doanh, về môi trường pháp lý, môi trường tâm lý xã hội.
Công nghệ sản xuất lạc hậu, ít đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, trình độ quản lý
yếu kém do đó hiệu quả sức cạnh trạnh tranh của các DNNVV trên thị trường
còn hạn chế. Tình hình như vậy đặt ra nhiều vấn đề về chiến lược phát triển
DNNVV đối với Nghệ An. Khắc phục những hạn chế và phát huy những mặt
tích cực của các DNNVV; khuyến khích, tạo điều kiện cho DNNVV phát triển
nhanh, bền vững và tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường, tạo thêm nhiều
việc làm cho người lao động, đóng góp nhiều hơn nữa cho ngân sách nhà
nước là việc làm cần thiết, trước mắt trong tình hình hiện nay ở Nghệ An.
Để đóng góp phần vào việc tìm ra những giải pháp tích cực hỗ trợ các
DNNVV nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp này phát triển trong điều kiện kinh
tế tồn cầu suy giảm, góp phần thực hiện sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, tác giả đã lựa chọn đề tài: “Phát triển DNNVV của tỉnh Nghệ An đến
năm 2020 ” làm đề tài cho Luận văn thạc sỹ của mình.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về DNNVV, đánh giá thực
trạng phát triển của DNNVV của tỉnh Nghệ An, để đề xuất các giải pháp đối
với các cơ quan quản lý của tỉnh và các doanh nghiệp nhằm phát triển
DNNVV tỉnh Nghệ An trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: các vấn đề lý luận và thực tiễn
phát triển các DNNVV .


3

- Phạm vi nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các DNNVV ở tỉnh Nghệ
An theo các ngành, các lĩnh vực, theo các thành phần kinh tế về số lượng, tình
hình phát triển, hiệu quả kinh tế -xã hội của các doanh nghiệp này đối với sự
phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.
+ Về không gian nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu các DNNVV hoạt động
trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
+ Về thời gian: nghiên cứu, phân tích thực trạng phát triển các DNNVV
của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2008 - 2012 và kiến nghị giải pháp đến năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập dữ liệu: Các dữ liệu được thu thập từ các Báo
cáo, tư liệu của Cục thống kê, Cục thuế, Sở kế hoạch và đầu tư, Hiệp hội các
DNNVV tỉnh. Các nguồn số liệu khác được thu thập từ các giáo trình, sách
tham khảo, từ các phương tiện thông tin đại chúng.
- Phương pháp xử lý dữ liệu: sử dụng các phương pháp phân tích thống
kê, tổng hợp, so sánh... để tạo dữ liệu sát với các nội dung phân tích và nhận
xét trong luận văn.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

được kết cấu làm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
luận văn
Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển các DNNVV ở Việt
Nam
Chương 3: Thực trạng phát triển các DNNVV của tỉnh Nghệ An trong
những năm qua.
Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển các DNNVV của tỉnh
Nghệ An đến năm 2020.


4

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CĨ
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
1.1. Tổng quan các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện
Hiện nay, cùng với những cơ hội do xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế
mang lại, các Doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các DNNVV nói riêng
ln phải đối mặt với mn vàn thách thức, đặc biệt là khi nền kinh tế thế giới
liên tục có những biến động mạnh và tiêu cực như thời gian qua. Vì thế một
trong những vấn đề đang được rất nhiều nhà nghiên cứu và các nhà lãnh đạo
quan tâm trong hồn cảnh khó khăn chung này chính là làm sao để duy trì
phát triển tốt các DN nói trên, và nó vẫn ln là đề tài được nhiều đối tượng
nghiên cứu để đưa ra những giải pháp phù hợp nhất với tình hình thực tế hiện
nay. Từ trước đến nay, liên quan đến vấn đề này, đã có rất nhiều nghiên cứu
được thực hiện, điển hình gồm có các cơng trình sau:
- "Phát triển các DNNVV trong ngành nuôi trồng và chế biến thuỷ
sản ở Đồng Tháp", Luận văn thạc sỹ của Tơ Hồng Khương, bảo vệ năm
2011 tại Đại học KTQD. Trong luận văn này tác giả đã khái quát hóa các quan

niệm, đặc điểm, vai trị, các tiêu chí đánh giá và các nhân tố tác động đến sự
phát triển các DNNVV trên địa bàn một tỉnh. Vận dụng các lý luận đã hệ
thống hóa, luận văn đã đi sâu phân tích thực trạng phát triển các DNNVV
trong ngành nuôi trồng và chế biến thủy sản của tỉnh Đồng tháp, trình bày các
nhân tố theo 2 nhóm nhân tố bên trong và nhân tố bên ngồi có ảnh hưởng đến
sự phát triển của các DNNVV trong ngành nuôi trồng và chế biến thủy sản
của tỉnh trong thời gian qua, nhằm nghiên cứu kỹ các tác động chủ quan và
khách quan, qua đó có cái nhìn đầy đủ và tồn diện hơn về sự thăng trầm
trong q trình phát triển cũng như các hướng có thể tháo gỡ để phát triển