Skkn biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 4 tuổi thông qua hoạt động kể chuyện

ĐỀ TÀI: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 3-4 TUỔI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG KỂ CHUYỆN

1. Lý do chọn đề tài:

Như chúng ta đã biết, phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu
quan trọng nhất của giáo dục mầm non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập
và vui chơi. Ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển của tâm lý trẻ em. Bên
cạnh đó ngơn ngữ cịn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện về đạo đức,
tư duy nhận thưc và các chuẩn mực hành vi văn hóa. Đối với trẻ mầm non nói chung
và trẻ 3-4 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu, hình tượng
của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu
chuyện cổ tích, thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ làm quen văn học và
đặc biệt là hoạt động kể chuyện là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất, hiệu
quả nhất.

Thông qua kể chuyện giúp trẻ phát triển năng lực tư duy, trí tưởng tượng, sáng
tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát

skkn


triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy
nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó… bằng chính ngơn ngữ của trẻ.

Qua thực tế trong cơng tác giảng dạy, chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non
đối với tổ chức hoạt động làm quen với văn học, đặc biệt là giờ kể chuyện tơi nhận
thấy có những bất cập như sau:

- Trẻ tham gia một cách thụ động, nhiều trẻ chưa được học qua lớp nhà trẻ nên
phát âm câu, từ chưa rỏ ràng, đang còn nói ngọng, nói lắp, chưa mạnh dạn, chưa phát

huy hết khả năng, sáng tạo và không hứng thú tham gia vào hoạt động. Trẻ chưa nhớ
được tên câu chuyện, tên các nhân vật trong chuyện…

- Việc tạo môi trường bên trong và bên ngoài lớp học để tổ chức hoạt động kể
chuyện cho trẻ chưa được phong phú.  Đồ dùng trực quan cịn ít chưa đa dạng phong
phú, tính thẩm mỹ và giá trị sự dụng chưa cao . Đặc biệt là đồ dùng cho trẻ hoạt động
còn nghèo nàn, thiếu thốn.

- Khi tổ chức hoạt động kể chuyện giáo viên lựa chọn phương pháp và hình
thức tổ chức chưa linh hoạt, chưa sáng tạo, giọng kể của cô chưa thật diễn cảm, chưa

skkn


chú trọng lồng ghép tích hợp thơng qua các giờ học khác, chưa sưu tầm các câu
chuyện ngồi chương trình để đưa vào hoạt động kể chuyện.

- Đa số phụ huynh phần lớn là lao động chưa dành nhiều thời gian để tập nói
cho trẻ, chưa chủ động phối hợp với giáo viên để phát triển ngôn ngữ cho trẻ khi ở
nhà.

Từ thực trạng trên bản thân tôi là một giáo viên đứng lớp, tôi luôn luôn trăn
trở, suy nghĩ: Làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho trẻ được tốt? và tôi đã quyết
định lựa chọn và nghiên cứu đề tài “ Biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi
thông qua hoạt động kể chuyện” hy vọng khi áp dụng biện pháp này thì ngơn ngữ
của trẻ được phát triển nhanh hơn, vốn từ của trẻ phong phú hơn.

2. Mục đích của đề tài:

  - Thơng qua hoạt động kể chuyện giúp trẻ phát triển tư duy, óc tưởng tượng

sáng tạo. Trẻ nhớ được tên câu chuyện, tên các nhân vật trong chuyện…

skkn


- Giúp trẻ phát âm rõ rang mạch lạc, vốn từ của trẻ phong phú hơn, từ đó trẻ
biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, trẻ có cơ hội giao tiếp với cô giáo với bạn bè, trẻ nhớ
được tên câu chuyện, tên các nhân vật trong chuyện một cách dễ dàng.

- Phát triển ngôn ngữ cho trẻ, làm tiền đề cho trẻ khi bước vào học lớp cao hơn.

- Trẻ tham gia vào giờ học một cách chủ động, đa số trẻ phát âm câu, từ rỏ
ràng, mạch lạc, trẻ mạnh dạn, tự tin, thể hiện hết khả năng của mình.

- Giúp cho giáo viên nhận biết được khả năng, năng lực của mình để điều
chỉnh, rút kinh nghiệm kịp thời trong cơng tác dạy trẻ kể chuyện, tìm ra phương pháp,
hình thức tổ chức cho trẻ linh hoạt hơn.

- Nâng cao nhận thức cho các bậc phụ huynh về công tác phát triển ngôn ngữ
cho trẻ ở độ tuổi mầm non để phụ huynh có trách nhiệm phối hợp với coo giáo khi ở
nhà.  

3. Cách thức tiến hành:

skkn


3.1. Tạo môi trường học tập, tổ chức tốt hoạt động kể chuyện và các hoạt
động khác trong ngày.

- Hiện nay, nếu cô tạo được môi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích thích
trẻ phát triển ngơn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được rất cao. Vì
thế ngay từ đầu năm học tơi đã đi sâu vào trang trí mơi trường bên trong và bên ngồi
lớp học, tạo mơi trường ở Vườn cổ tích, Góc thư viện, góc dân gian…bằng cách đưa
hình ảnh nhân vật của câu chuyện nổi bật vào góc văn học và một số bộ truyện tranh
ngồi chương trình để đưa vào tổ chức các hoạt động kể chuyện, vận động phụ huynh
đóng góp truyện tranh đưa góc văn học cho trẻ hoạt động thường ngày.

Ví dụ: Ở góc Văn học (góc Vườn cổ tích) trong lớp tơi ln thay đổi hình ảnh
nhân vật cho phù hợp với từng câu chuyện, đối với chủ đề “Động vật ni trong gia
đình” để chuẩn bị tốt cho hoạt động kể chuyện “Chú Vịt Xám” thì tơi trang trí và sử
dụng mơ hình sân khấu rối bằng những con rối tay để kể chuyện, cịn ở mơ hình sa
bàn thì tơi trang trí sử dụng những con rối dẹt để kể chuyện, ngoài ra cịn chuẩn bị
cho trẻ những con rối ngón để trẻ kể chuyện diễn cảm.

skkn


Những câu chuyện được thể hiện trên các mảng tường trong không gian to đã
giúp trẻ dễ tri giác, trẻ được thảo luận, bàn bạc về câu chuyện đó. Từ đó trẻ biết vận
dụng những kiến thức đó vào kể chuyện một cách dễ dàng.

Ví dụ: Đối với mơi trường bên ngồi lớp học. Chủ đề “Động vật ni trong gia
đình” tơi trang trí trên các mảng tường hình ảnh câu chuyện “Chú Vịt Xám” với hình
ảnh “Chú vịt Xám”, “Vịt mẹ”, “Con Cáo”. Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng
tường, những tập truyện tranh chữ to tơi cịn đi sâu làm một số đồ dùng trực quan cho
trẻ hoạt động như: một số con rối dẹt có bánh xe, có cử động tay chân và tận dụng
những truyện tranh cũ, những sản phẩm vẽ của trẻ, cắt dán bồi bìa cứng cho trẻ ghép
tranh kể chuyện sáng tạo hoặc cắt rời các con vật cho trẻ tự chọn các con vật đó để kể
chuyện sáng tạo theo ý tưởng của mình.

- Điều đặc biệt hơn nữa tơi đầu tư suy nghĩ và làm ra các loại rối tay cho trẻ
hoạt động ở. Thực tế tôi nhận thấy đồ dùng làm bằng rối tay hầu như ở các lớp khơng
có cho trẻ hoạt động, qua nghiên cứu tìm tịi tơi đã vận dụng làm từ các quả bóng,
chổi rơm, đĩa nhựa đồ chơi … để làm mặt con rối sau đó dùng vải hoặc len móc làm

skkn


váy, thân tay để khi trẻ sử dụng không bị thơ và cứng. Các khn mặt có thể thay đổi
tùy theo nội dung, nhận vật của câu chuyện trẻ kể và tổ chức cho trẻ hoạt động mọi
lúc mọi nơi ở “Vườn cổ tích”, “Góc dân gian”, “Góc thư viện” của nhà trường.

- Qua cách nghĩ và làm như vậy tôi đã tạo ra một môi trường để tổ chức hoạt
động kể chuyện với đầy đủ chủng loại về đồ dùng trực quan đa dạng phong phú, đã
giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động và nhiều ý tưởng hay khi trẻ kể chuyện.

- Bên cạnh đó trong giờ hoạt động ngồi trời tơi cịn tận dụng những bức tranh
tường bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện về những bức tranh đó hoặc có
các con vật trong sân trường tôi cũng gợi mở cho trẻ thi nhau kể chuyện về các con
vật đó … hình thức này đã giúp trẻ có nhiều ý tưởng sáng tạo hay và có ý thức thi đua
để đạt kết quả tốt.

3.2. Hướng dẫn trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngôn ngữ lời kể diễn
cảm.

skkn


- Bên cạnh một môi trường hoạt động với đầy đủ các loại đồ dùng trực quan đa

dạng phong phú, thu hút sự hứng thú tham gia kể chuyện của trẻ thì tơi cịn phải hướng
dẫn trẻ cách sử dụng nhân vật phù hợp với ngơn ngữ lời kể diễn cảm.

Ví dụ: Khi kể câu chuyện “Chú Vịt Xám”, trẻ quan sát, chú ý lặng nghe cô kể
chuyện diễn cảm thông qua sa bàn rối dẹt và sân khấu rối. Trẻ đã thuộc lời thoại, ngữ
điệu, tính cách nhân vật, thì hoạt động tiếp nối tôi sẽ cho trẻ dùng rối ngón hoặc đội mũ
các con vật để kể chuyện diễn cảm, tôi làm người dẫn chuyện và khi đến nhân vật “Vịt
Xám” thì trẻ có rối “Vịt Xám” thì thể hiện lời kể của “Chú Vịt Xám” kết hợp thể hiện
điệu bộ, trẻ nào có rối “Vịt Mẹ” thì thể hiện nhân vật “Vịt Mẹ” kết hợp thể hiện điệu bộ,
trẻ nào có rối “Con Cáo” thì thể hiện nhân vật “Con Cáo” ” kết hợp thể hiện điệu bộ.

- Khi dạy tổ chức hoạt động kể chuyện tôi đã chuẩn bị cho trẻ những tập
chuyện tranh sưu tầm bằng cách đọc kể cho trẻ nghe ở các giờ đón, giờ trả trẻ và giờ
chơi hàng ngày. Đây là hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, là cơ sở cho
trẻ có kiến thức vững vàng khi thực hiện kể chuyện sáng tạo.

skkn


- Qua nhiều hình thức sử dụng nhân vật trong hoạt động kể chuyện như vậy trẻ
biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm tính cách của các nhân vật thơng qua ngơn ngữ
nói của mình.

3.3. Giáo viên thường xun lồng ghép hoạt động kể chuyện thông qua các
môn học khác.

     

Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động kể chuyện có thể áp dụng,

lồng ghép cho trẻ ở rất nhiều các hoạt động khác nhau. Tạo điều kiện thay đổi khơng
khí, trạng thái khi kể chuyện. Làm cho trẻ thấy hứng thú, có nhiều cơ hội trải nghiệm,
bằng những lời ca, lời đối thoại giữa các nhân vật, những câu đố, những bài đồng
dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn để giúp cho trẻ phát triển ngơn ngữ một cách
tự tin và tồn diện nhất.

Ví dụ: Cho trẻ đọc bài thơ “Thỏ bơng bị ốm” “Ong và bướm”, “Cá vàng
bơi”….hoặc cho trẻ đọc thuộc các câu đố về con chó, mèo, lợn, cá, gà…hay một số
bài đồng dao, ca dao “Vè chim”, “Đi cầu đi quán”….Hoặc thông qua hoạt động Âm
nhạc là môn bổ trợ cho rẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ phát triển ngôn ngữ cho

skkn


trẻ, vì thế tơi cho trẻ hát thuộc các bài hát: “ Thương con mèo”, “Một con vịt”, “đố
biết con gì”, “Trời nắng trời mưa”…giúp trẻ khi kể chuyện về con vật nào trẻ có thể
hát về các con vật đó phù hợp với nội dung câu chuyện.

- Thơng qua các trị chơi là hình thức chuyển tiếp giữa các lần kể hay thay cho
phần củng cố câu chuyện mà các tiết dạy thường áp dụng. Tôi cho trẻ chơi một số trò
chơi ở dạng động như trò chơi: Mèo và chim sẻ, gà gáy vịt kêu, trời nắng trời mưa,
cáo và thỏ…

- Việc tích hợp thơng qua các mơn học khác, các trò chơi vào cho trẻ kể
chuyện là việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho câu chuyện sinh động hơn.
Ở lứa tuổi này tâm lý của trẻ thường mau nhớ chóng qn. Vì vậy vào giờ đón trả trẻ
tơi đưa trẻ vào góc văn học để hướng dẫn trẻ kiến thức mới và củng cố kiến thức cũ.
Đây là hình thức cho trẻ trải nghiệm những gì mình có sẵn và học tập ở cô và bạn, trẻ
cảm thấy thoải mái và tự tin hơn khi tham gia vào hoạt động một cách tích cực nhất
và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất.

skkn


3.4. Tuyên truyền phối, kết hợp với phụ huynh trong việc phát triển ngôn
ngữ cho trẻ thông qua kể chuyện.

- Như chúng ta đã biết môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà
trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp
khơng thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quyết định trong việc tạo nguồn nhiên
liệu của góc văn học để phát triển ngơn ngữ cho trẻ.

Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm, họp phụ huynh kết thúc học kỳ I. Tôi nêu
tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ của trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt
động kể chuyện. Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua “Góc tuyên truyền”, nội
dung chủ đề, về các câu chuyện của cô và trẻ đã học và tổ chức kể chuyện diễn cảm.
Qua đó phụ huynh thấy được ngôn ngữ của trẻ phát triển như thế nào và có biện pháp
kích thích sự phát triển ngơn ngữ cho trẻ tại gia đình. Đặc biệt là vận động phụ huynh
mượn sách truyện tranh ở góc thư viện để về nhà đọc cho trẻ nghe.

Ví dụ: Qua tổ chức hoạt động kể chuyện trong giờ hoạt động học, kể chuyện ở
Vườn cổ tích, góc thư viện, góc dân gian, mọi lúc mọi nơi. Tơi chụp lại những hình

skkn


ảnh khi trẻ hứng thú nhất sau đó in ảnh và trưng bày ở góc tuyên truyền với phụ
huynh để các bậc cha mẹ nắm bắt được hoạt động kể chuyện của trẻ ở trường. lớp.
Phối hợp với phụ huynh trong việc sưu tầm tìm kiếm nguyên vật liệu, phế liệu để làm
sa bàn, sân khấu rối, tạo ra các con vật, cảnh vật… để phục vụ cho giwof kể chuyện.

4. Kết quả đạt được:

Một học kỳ vừa qua với sự nổ lực phấn đấu của bản thân trong việc nghiên
cứu, vận dụng linh hoạt về “Biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3- 4 tuổi thông qua
hoạt động dạy trẻ kể chuyện, trẻ đã mạnh dạn và biết kể chuyện theo cô, trẻ phát triển
được vốn từ và ngơn ngữ nói mạch lạc, nhiều trẻ nói được câu từ 4-5 từ và trẻ rất
hứng thú tham gia vào kể chuyện.

* Kết quả trên trẻ đạt được như sau:

- Trước khi chưa áp dụng biện pháp:

TT

Nội dung khảo sát

Số lượng

Tỷ lệ%

1

Trẻ nhớ được tên câu chuyện, các nhân vật trong chuyện

8/23

34,7

skkn

2

Trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc

12/23

52,2

3

Trẻ nói được câu đơn giản, chưa nói được câu ghép

8/23

34,7

4

Trẻ mạnh dạn tham gia vào hoạt động kể chuyện, biết

15/23

65,2

10/23

44,0

chú ý lắng nghe

5

Trẻ có thể kể chuyện dưới sự hướng dẫn của cơ

- Sau khi áp dụng biện pháp:

TT

Nội dung khảo sát

Số lượng

Tỷ lệ%

1

Trẻ nhớ được tên câu chuyện, các nhân vật trong chuyện

19/23

82,6

2

Trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc

20/23

87,0

3

Trẻ nói được câu đơn giản, chưa nói được câu ghép

17/23

74,0

4

Trẻ mạnh dạn tham gia vào hoạt động kể chuyện, biết

19/23

82,6

17/23

74,0

chú ý lắng nghe

5

Trẻ có thể kể chuyện dưới sự hướng dẫn của cơ

- Là một giáo viên mầm non, tôi hết sức tâm huyết với công việc của mình và
cố gắng tìm tòi những biện pháp hữu hiệu để cùng với chị em đồng nghiệp thực hiện

skkn


tốt các hoạt động giáo dục; đặc biệt là hoạt động kể chuyện. qua quá trình thực hiện
và áp dụng đề tài đa số trẻ nhớ được tên câu chuyện, các nhân vật trong chuyện, hiểu
được nội dung câu chuyện.

- Trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ của trẻ phong phú hơn, trẻ đã biết trình
bày ý kiến, suy nghĩ của mình với cơ giáo, trẻ có cơ hội giao tiếp với cô giáo với các
bạn trong lớp

- Ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động một cách
tích cực, thể hiện hết khả năng của mình khi tham gia vào hoạt động kể chuyện

- Trẻ kể lại được một số câu chuyện có nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, biết thể
hiện được cử chỉ điệu bộ khi kể chuyện.

- Giáo viên đã biết lựa chọn và sử dụng nội dung, hình thức một cách linh hoạt
và sang tạo để dạy cho trẻ.

- Phụ huynh có ý thức phối hợp với nhà trường để sưu tầm tìm kiếm các đồ
cùng học liệu có ở địa phương để tặng cho trường,

skkn


Trên đây là “Biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua hoạt
động dạy trẻ kể chuyện” mà tơi đã áp dụng trong q trình dạy trẻ trong thời gian
qua, đề tài này đã được nhà trường phê duyệt và được áp dụng rộng rãi tại trường

Mầm non TT Kiến Giang trong học kỳ 1 vừa qua. Kính mong ban giám khảo, các bạn
đồng nghiệp góp ý xây dựng để trong quá trình dạy trẻ được tốt hơn.

PHÊ DUYỆT CỦA HIỆU TRƯỞNG

Võ Thị Đoài

NGƯỜI THỰC HIỆN

Võ Thị Hằng

skkn