Soạn bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo) - văn mẫu

1. a) Nhân vật giao tiếp ở đây là một đôi thanh niên nam nữ trẻ tuổi (biểu hiện qua các từ “anh”, “nàng”
và cụm từ “tre non đủ lá”- ý nói cô gái đã đến độ xuân thì).
b) Hoạt động giao tiếp này diễn ra vào một đêm trăng sáng và thanh vắng. Thời gian đó thường thích hợp
với những câu chuyện tâm tình nam nữ (những câu chuyện cần một thời gian và một không gian có tính
chất riêng tư).
c) Nhân vật “anh” chọn cách nói ví von bóng gió của ca dao để “đặt vấn đề”. Vì thế chuyện “tre non đủ
lá” và chuyện “đan sàng” thực chất là ý chỉ họ (đôi trai gái) đã đến tuổi trưởng thành và (lúc này) tính đến
chuyện kết duyên là đúng lúc. Như vậy mục đích lời nói của nhân vật “anh” là lời ướm hỏi.
d) Chuyện “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” cũng giống như chuyện “trai lớn dựng vợ, gái lớn gả
chồng”, vì thế cách nói của chàng trai phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp. Cách nói này
vừa có hình ảnh, vừa giàu sắc thái tình cảm lại vừa tế nhị nên dễ làm rung động và dễ thuyết phục người
nghe.
2. a) Trong cuộc giao tiếp trích trong Người du kích trên núi chè tuyết, các nhân vật giao tiếp (A Cổ và
người ông) đã thực hiện bằng ngôn ngữ các hành động nói, cụ thể là :
- A Cổ : chào (Cháu chào ông ạ !)
- Ông :
+ Chào lại (A Cổ hả ?)
+ Khen (Lớn tướng rồi nhỉ !)
+ Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không ?)
- A Cổ : Đáp lời (Thưa ông, có ạ !)
b) Trong lời của nhân vật ông già, tuy cả ba câu đều có hình thức hỏi nhưng chỉ có câu thứ ba (Bố cháu
có gửi pin đài lên cho ông không?) là có mục đích hỏi thực sự. Các câu còn lại lần lượt được dùng với
mục đích để chào và để khen.
c) Lời nói của nhân vật đã chứng tỏ A Cổ và ông già có mối quan hệ khá thân thiết với nhau. A Cổ kính
mến người ông. Ngược lại, người ông cũng bộc lộ thái độ yêu quý và trìu mến đối với cháu.
3. a) Khi làm bài thơ Bánh trôi nước, Hồ Xuân Hương muốn ngợi ca vẻ đẹp và khẳng định phẩm chất
trắng trong của người phụ nữ nói chung và của tác giả nói riêng. Bài thơ cũng là một “thông điệp” nói lên
sự vất vả và gian truân của họ. Để thực hiện đích giao tiếp ấy, tác giả đã xây dựng nên hình tượng “chiếc
bánh trôi” và sử dụng khá nhiều từ ngữ giàu hàm nghĩa (trắng, tròn, bảy nổi ba chìm, tấm lòng son…).
b) Để lĩnh hội bài thơ, người đọc phải căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ (giải mã ý nghĩa của các từ
ngữ) như : trắng, trong (nói về vẻ đẹp), thành ngữ “bảy nổi ba chìm” (chỉ sự gian truân vất vả, sự xô đẩy

của cuộc đời), tấm lòng son (vẻ đẹp bên trong). Bên cạnh các yếu tố ngôn ngữ, người đọc còn phải liên hệ
với cuộc đời tác giả – một cuộc đời tài hoa và luôn khát khao hạnh phúc nhưng lại gặp nhiều trắc trở về
chuyện duyên tình. Có như vậy chúng ta mới hiểu đầy đủ nội dung giao tiếp mà nhà thơ muốn gửi gắm
trong tác phẩm này.
4. Để làm được bài này, học sinh cần có định hướng trước về bố cục của thông báo, hoàn cảnh thông báo,
đối tượng và nội dung giao tiếp. Yêu cầu thông báo ngắn gọn nhưng phải đầy đủ, rõ ràng. Có thể tham
khảo thông báo dưới đây:
Thông báo
Nhằm thiết thực kỉ niệm ngày môi trường thế giới, trường THPT… tổ chức buổi tổng vệ sinh toàn trường:
- Thời gian làm việc: Từ 8 giờ đến 11 giờ 30 phút ngày…. tháng…. năm….
- Nội dung công việc: Thu dọn rác thải, phát quang cỏ dại, vun xới và chăm bón các gốc cây, bồn hoa
trong phạm vi quản lí của nhà trường.
- Lực lượng tham gia: Toàn thể đoàn viên, thanh niên trong trường.
- Dụng cụ: Mỗi lớp mang 1/3 cuốc xẻng; 1/3 chổi; còn lại mang dao to, xảo…
- Phân công cụ thể: Các chi đoàn nhận tại văn phòng Đoàn trường.
- Các tác quản lí: BCH Đoàn trường cùng GVCN các lớp quan tâm nhắc nhở, đôn đốc học sinh.
Nhà trường kêu gọi toàn thể các chi đoàn hãy nhiệt liệt hưởng ứng và tích cực tham gia buổi tổng vệ sinh
này.
Ngày…. tháng…. năm…….
BGH nhà trường
5.a) Bức thư được Bác Hồ, với tư cách là Chủ tịch nước, viết gửi cho học sinh trong cả nước nhân ngày
khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam mới.
b) Bức thư được viết khi đất nước ta vừa giành lại được độc lập chủ quyền từ tay Pháp. Cũng lúc ấy,
chúng ta bắt đầu có một nền giáo dục hoàn toàn mới. Vì thế mà cả người viết và người nhận đều vô cùng
hứng khởi.
c) Bức thư nói tới niềm vui sướng của người viết vì nhìn thấy học sinh được hưởng nền giáo dục mới
trong tự do, độc lập. Thư nói tới nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh đối với đất nước. Đồng thời nó còn
là lời chúc của Bác đối với học sinh.
d) Mục đích Bác viết thư là để chúc mừng học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa. Thư viết còn để xác định nhiệm vụ vừa nặng nề vừa rất vẻ vang của các thế hệ học

sinh.
e) Bức thư Bác viết có lời lẽ vừa rất gần gũi, thân tình nhưng lại vừa nghiêm túc. Vì thế nó vừa là những
lời động viên khích lệ vừa là lời nhắc nhở về ý thức trách nhiệm của mỗi học sinh đối với tương lai của
đất nước mình.