Tác giả Chế Lan Viên - văn mẫu

1 – Vài nét về tiểu sử và con người
Tên thật là: Phan Ngọc Hoan
Bút danh khác: Thạch Hãn, Chàng Văn.
- Quê quán: Can an- Cam lộ- Quảng Trị. Thời trai trẻ chủ yếu sống ở Quy Nhơn – Bình Ðịnh. Có thể xem
đây là quê hương thứ hai của Chế Lan Viên, nơi đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn của nhà
thơ.
- Cách mạng tháng Tám thành công, Chế Lan Viên đến với cách mạng bằng sự hăng hái nhiệt tình của
tuổi trẻ. Ông làm biên tập cho các báo Quyết thắng của Mặt trận Việt minh, Cứu quốc, Kháng chiến của
liên khu IV. Năm 1949 Chế Lan Viên được kết nạp vào Ðảng.
- Sau năm 1954, Chế Lan Viên tập kết ra Bắc làm biên tập viên báo Văn học. Từ năm 1956 đến năm
1958, ông công tác ở Phòng Văn nghệ, Ban tuyên huấn Trung Ương. Ðến cuối năm 1958 trở lại làm biên
tập tuần báo Văn học. Từ năm 1963 là ủy viên thường vụ Hội nhà văn Việt Nam, ủy viên ban thư kí Hội
nhà văn Việt Nam.
- Sau năm 1975, ông chuyển vào công tác ở thành phố Hồ Chí Minh và qua đời ngày 19 6 – 1989.
Ông để lại cho nền văn học dân tộc một khối lượng tác phẩm khá đồ sộ :
+ 15 tập thơ .
+ 7 tác phẩm văn xuôi.
+ 8 tập tiểu luận – phê bình.
Tóm lại: Cả cuộc đời mình, Chế Lan Viên gắn bó với Tổ quốc, có nỗi đau và niềm vui. Cuộc sống cách
mạng đã giúp Chế Lan Viên Bay theo đường dân tộc đang bay, tạo điều kiện thuận lợi để nhà văn phát
huy được tài năng, đóng góp lớn cho kho tàng văn chương của dân tộc.
2 Chế Lan Viên với thơ
2.1 Vài nét về quan niệm thơ của Chế Lan Viên:
Quan niệm thơ của Chế Lan Viên được thể hiện ở các bài viết, bài nói chuyện, đặc biệt là trong rất nhiều
bài thơ và tập trung chủ yếu vào các vấn đề sau:
2.1.1 – Quan niệm về vị trí và phẩm chất của nhà thơ:
Chế Lan Viên quan niệm sáng tạo thơ là một nghề cao quý trong xã hội, nhà thơ phải có vị trí, sứ mệnh
cao cả đối với đời. Nghề thơ, không phải ai cũng làm được, bởi nhà thơ phải có hồn thi sĩ. Nhà thơ không
chỉ biết tin yêu cuộc đời, có khát vọng vươn tới cái chân, thiện, mĩ của cuộc sống, mà còn phải thật sự
khổ luyện để vượt lên tất cả. Nhà thơ cần phải nhìn, nghe và suy ngẫm để góp phần lí giải khám phá
những vấn đề trong đời sống. Nghề thơ đòi hỏi nhà thơ phải có tài năng thơ mới có thể cảm nhận, khám

phá, thể hiện cuộc sống một cách tinh tế, nhạy bén. Mặt khác, nghề thơ còn đòi hỏi nhà thơ vừa phải biết
giữ gìn, trân trọng và phát huy cái tài năng bẩm sinh trời cho, vừa phải không ngừng học hỏi, tự bồi
dưỡng, rèn luyện và trau dồi về mọi phương diện nhằm sáng tạo nên cái thần mới cho thơ. Chế Lan Viên
luôn xem việc học hỏi, sáng tạo là cuộc Vượt bể trong suốt cả đời mình và ông khẳng định, Nghề của
chúng ta cần phải nắm bắt chính xác vòng quay thời đại để tạo nên mùa và đừng để thời gian trôi qua một
cách vô ích, phải luôn biết vượt lên tất cả để Săn thơ, Tìm thơ. Chế Lan Viên đòi hỏi, nhà thơ cần phải có
cá tính sáng tạo. Ông ví mỗi nhà thơ như một dòng sông mang đặc tính và vẻ đẹp riêng. Nhà thơ cần phải
giữ được cái tạng riêng cho mình. Nếu chỉ biết đi theo lối mòn trong sáng tạo, thì tất yếu nhà thơ tự đánh
mất mình, hoặc sẽ rơi vào cái đội quân nhạt nhạt mờ mờ. Nghề thơ đòi hỏi nhà thơ không chỉ có tài năng,
mà còn phải có nhân cách, có cái tâm trong sáng bởi đó là gốc rễ của văn chương. Ðừng hợm hĩnh và
đừng bao giờ nghĩ rằng không có các anh thì không ai uống sữa của Trời. Với quan niệm trên, Chế Lan
Viên đã khẳng định vai trò, tầm vóc của nhà thơ trong đời sống xã hội, những người đã và đang làm công
việc vực sự sống ba chiều lên trang thơ hai mặt phẳng.
2.1.2 – Ý nghĩa và tác dụng của thơ :
Chế Lan Viên luôn có suy ngẫm sâu sắc về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đạo đức trong đời sống xã
hội. Ông luôn tự hỏi ta vì ai, tôi viết cho ai? để từ đó sáng tạo nên những vần thơ có ích cho đời và vui
sướng khi trở thành một người cầm bút có ích, làm thơ có ích. Mặt khác, Chế Lan Viên quan niệm, thơ
không chỉ đưa ru, sưởi ấm người đọc bằng tình cảm mãnh liệt, ước mơ lãng mạn, mà còn phải có khả
năng thức tỉnh họ bằng ánh sáng của trí tuệ. Qua cách thể hiện khác nhau, Chế Lan Viên luôn nhấn mạnh,
thơ góp thêm tiếng cười, thêm vị muối cho đời, là nhành hoa mát mắt cho đời, thơ có khả năng kì diệu: tát
bể, cân đời, thơ làm cho con người tự tin hơn trong cuộc sống. Từ quan niệm, thơ là các đỉnh tinh thần
chất ngất, Chế Lan Viên đã chỉ rõ tác dụng mãnh liệt của thơ đối với người đọc, tác dụng đó vượt khỏi
giới hạn về không gian. Cho dù câu thơ viết ở kinh tuyến này nhưng vẫn làm nên sự rung động trào sôi ở
kinh tuyến khác. Ông khẳng định: thơ phải trả lời, phải có khả năng giải đáp được những gì đã, đang và
sẽ xảy ra trong đời sống. Nếu thiếu lời giải đáp thì thơ đã mắc Nợ đối với đời. Chế Lan Viên còn muốn
thơ phải là Thuốc có khả năng chữa lành vết thương trong cõi tinh thần con người, có ích cho nỗi đau
người, để phục sinh con người. Thơ là Tiếng hú, một tín hiệu giao cảm để từ đó lay động tâm hồn người
đọc khiến họ sống có ý nghĩa hơn đối với đời.
Tóm lại, Chế Lan Viên luôn tâm niệm: thơ cần có ích / hãy bắt đầu từ nơi ấy mà đi, đó là cái đích mà Chế
Lan Viên luôn hướng tới.

2.1.3 – Nghệ thuật sáng tạo thơ
Vốn tâm huyết với nghề, với thơ, Chế Lan Viên luôn có suy nghĩ độc đáo, sâu sắc về nghệ thuật sáng tạo
thơ. Ðiều này được biểu hiện rõ ở nhiều bài tiểu luận, phê bình, nói chuyện thơ và ở nhiều bài thơ của
Chế Lan Viên. Ông quan tâm nhiều về mối quan hệ giữa nội dung và hình thức, về thể loại, về vần, câu,
chữ, ý, nhạc …, cũng như việc phát huy truyền thống và đổi mới, sáng tạo ở phương diện nghệ thuật thơ.
Càng về cuối đời, Chế Lan Viên càng bàn kĩ và suy ngẫm nhiều về nghệ thuật sáng tạo thơ. Ông có một
loạt bài thơ nói về Thi pháp ồn, Thi pháp trẻ và Thi pháp của thơ độc đáo, điều đó gợi ra cho những người
sáng tác thơ bao điều cần ngẫm nghĩ. Chế Lan Viên đòi hỏi người thợ thơphải nắm bắt được một số kĩ
thuật và phương pháp cần thiết cho việc sáng tạo thơ. Ông cho rằng: làm thơ là tạo ra một hành tinh thứ
hai bằng ngôn ngữ. Ngôn ngữ thơ có lúc mộc mạc hồn nhiên, nhưng lại có lúc phải mang vẻ đẹp kì diệu
như hài hoa cô Tấm, như mái tóc thơm hương cấm cung. Nhà thơ phải biết tìm tòi, cân nhắc, lựa chọn để
từ ngữ được sử dụng thêm cái đa thanh, đa sắc của đời. Chế Lan Viên không chấp nhận sự cầu kì, gò
gẫm, mà cần phải căng cái dây hình ảnh ngữ ngôn qua vực tâm hồn sâu thẳm. Ông đã phê phán kiểu cố
làm cho mới lạ, làm xiếc chữ nghĩa trong thơ Nhà thơ cần chọn được cho thơ mình cách nói, giọng điệu
hợp lí nhất với tình cảm và nhận thức của người đọc trong những hoàn cảnh khác nhau của đời sống xã
hội và ở giọng điệu nào cũng toát lên sự chân tình, tâm huyết vì con người, vì cuộc đời. Nhà thơ phải luôn
biết mở rộng tâm hồn lắng nghe, đón nhận nhiều cung bậc của nhạc điệu cuộc sống để tạo nên chất nhạc
cho thơ. Thơ cần có sự quyện hòa giữa nhạc và ý, câu thơ ở ngoài là ý là hình / ở trong là nhạc. Chế Lan
Viên cho rằng, nhạc có khả năng làm cho tâm hồn lắc lư, làm cho con người giải thoát… Chính những
cung bậc nhạc điệu đã góp phần tăng thêm sức ám ảnh của thơ đối với người đọc. Mặt khác, Chế Lan
Viên rất chú trọng đến mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của thơ. Ðạt đến cái Thiện, cái Chân là
mục đích mà thơ hướng tới, nhưng tất cả điều đó phải được biểu hiện bằng hình thức Ðẹp. Ông khẳng
định: Hình thức cũng là vũ khí. Sắc đẹp câu thơ cũng phải đấu tranh cho chân lí. Sự hài hòa giữa nội dung
và hình thức trong thơ sẽ tạo nên vẻ đẹp cho thơ. Tóm lại, trong suốt quá trình sáng tạo, Chế Lan Viên
luôn có những trăn trở, suy ngẫm về nghề, về thơ. Ðiều đó đã góp phần không nhỏ đối với sự phát triển
của thơ ca Việt Nam hiện đại.
2.2 Thơ Chế Lan Viên trước cách mạng tháng Tám:
- Buổi đầu đến với thơ, Chế Lan Viên đã làm người đọc phải phải kinh dị không chỉ vì sự xuất hiện đột
ngột của một tâm hồn thơ trẻ tuổi, mà còn bởi trong giọng buồn quen thuộc của thơ ca lãng mạn 32 45,
đây là giọng buồn ảo não, có pha màu huyền bí.

- Tuổi trẻ của Chế Lan Viên gắn liền với Quy Nhơn, Bình Ðịnh, nơi hàng ngày trên con đường đi về, nhà
thơ đã cảm nhận được những dấu tích điêu tàn của Chiêm Quốc. Cũng chính nơi đây, tâm hồn nhạy cảm
của nhà thơ đã rung động mạnh mẽ khi nghe kể về những câu chuyện linh thiêng, những truyền thuyết về
một đất nước xa xưa, để rồi suy tưởng, hay buồn thương nuối tiếc giống dân Hời.
- Ðến với thơ của Chế Lan Viên trước cách mạng, người đọc dễ dàng nhận thấy, thơ ông in rõ những dấu
ấn của thực tại cuộc sống và chất chứa bao niềm suy tưởng về quá khứ đau thương của một dân tộc.
Trước những chứng tích của một nền văn minh bị mai một theo thời gian còn lại như : ngọn tháp, đền đài,
tượng Chàm , đã gợi lên cho tâm hồn thơ Chế Lan Viên biết bao sự liên tưởng mạnh mẽ và để rồi, nhà thơ
lặng lẽ quay về xem non nước giống dân Hời.
- Khám phá những giá trị của thơ Chế Lan Viên trước cách mạng, một trong những điều khiến chúng ta
phải ngẫm nghĩ đó là cái thế giới đầy kinh dị, là nỗi đau xót được tạo nên bởi tâm hồn thơ tuổi trẻ có trí
tưởng tượng phong phú. Ở ông trào dậy bao điều suy nghĩ và bao nỗi xót xa, buồn tủi về những gì đang
diễn ra trong cuộc sống hiện tại. Ông cay đắng khi nhận ra cái thế giới xung quanh mình đầy rẫy những
trò gian trá, bịp bợm, thâm hiểm và xảo quyệt, ông ngậm ngùi cho những kiếp Sống mòn, Ðời thừa, Bước
đường cùng,…
- Chế Lan Viên tìm đến thơ để gửi gắm và giãi bày sự suy ngẫm của mình về cuộc sống. Ông nói đến nỗi
đau của dân tộc Chàm cũng là để bộc lộ nỗi đau của chính mình trước cảnh đời hiện tại. Chính từ những
nhận thức đó nhà thơ Chế Lan Viên cảm nhận sâu sắc về sự vô nghĩa, cái u buồn, u tối, cái sầu vô hạn
giữa cuộc đời hiện tại và ông đã thốt lên : Với tôi tất cả đều vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau !
( Xuân ) – Có lẽ trong sự sâu thẳm ở cõi lòng Chế Lan Viên, hình ảnh của những tháp gầy mòn vì mong
đợi, những đền xưa đổ nát dưới Thời gian, những tượng Chàm lở lói rỉ rên than không chỉ là hình ảnh của
một nước Chàm đã mất, mà còn là sự dự cảm về số phận của dân tộc Việt trong cảnh nô lệ lầm than.
Cuộc sống hiện tại được Chế Lan Viên cảm nhận với niềm uất hận, đau thương, nên dẫu có xuân về trong
nắng sớm nhưng trong lòng ông vẫn đông lạnh giá băng thôi. – Chế Lan Viên phủ nhận thực tại xã hội
đương thời và thất vọng, chán nản trước những sắc màu, hình ảnh của trần gian để hướng đến một tinh
cầu giá lạnh, một vì sao trơ trọi cuối trời xa. Ông đã đi tìm mình, tìm Cõi Ta trong sự cô đơn và bơ vơ
giữa cái mênh mông xa vắng của cuộc đời để rồi xót xa, buồi tủi nhận ra mình chỉ là một cánh chim thu
lạc cuối ngàn, ông thốt lên : Ðường về thu trước xa lắm lắm Mà kẻ đi về chỉ một tôi ! Tóm lại, trước thực
tại của xã hội đó, nhà thơ Chế Lan Viên đã tìm được cách nói độc đáo để thể hiện một cách thấm thía, sâu

sắc những nỗi đau đời của ông. Có thể nói, Chế Lan Viên tìm về quá khứ của một dân tộc khác là một
cách nói, mà cũng là một cách tránh nói về hiện thực mất nước của dân tộc mình( Vũ Tuấn Anh).
2.3 Thơ Chế Lan Viên sau cách mạng tháng Tám.
2.3.1 – Thơ Chế Lan Viên trong thời kì kháng chiến chống Pháp
- Cách mạng tháng Tám thành công, lịch sử dân tộc đã sang trang. Cùng với những thay đổi lớn lao và
mạnh mẽ của đời sống dân tộc, cuộc đời và thơ Chế Lan Viên đã thoát khỏi thung lũng đau thương và sự
cô đơn, bế tắc để tìm ra ánh sáng, hòa hợp với người.
- Chế Lan Viên hạnh phúc đón chào cách mạng, nhiệt thành tham gia kháng chiến, nhưng con người nghệ
sĩ trong ông không ít những nỗi băn khoăn, vướng mắc ở vấn đề nghệ thuật và cách mạng. – Chế Lan
Viên sống gắn bó với đời sống kháng chiến, hiểu hơn về Tổ quốc và nhân dân. Trong thời gian kháng
chiến, sự sáng tạo thơ của Chế Lan Viên chỉ dừng lại ở tập thơ Gửi các anh gồm 14 bài. Những tháng
năm đó, con người nghệ sĩ ở Chế Lan Viên chủ yếu nghiền ngẫm, tìm tòi về phương thức thể thiện để phù
hợp với nhu cầu thẩm mĩ của cuộc đời mới. Ộng đã trải qua những gian truân vất vả và cảm nhận được
không khí hào hùng, sôi động của dân tộc trong kháng chiến. Ông xúc động mãnh liệt trước bao nhiêu
tấm gương hi sinh anh dũng của những con người bình thường giản dị để làm nên chiến thắng.
- Ở tập thơ Gửi các anh, bỏ đi phần gò ép, chập chững buổi đầu trên con đường thơ cách mạng, chúng ta
cũng dễ nhận ra sự xúc động của Chế Lan Viên khi viết về người mẹ trong vùng giặc chiếm với tình cảm
chân thành. Ðó là lòng yêu thương mẹ của đứa con nghĩ đến mẹ nhiều nước mắt rưng rưng. Nghĩ về mẹ,
nhà thơ đã cảm nhận tình thương của mẹ là gió dịu đưa hương, và mẹ thương con như sữa nồng, như
nước mắt. Chế Lan Viên còn ghi lại những niềm vui bình dị của đời sống kháng chiến ở Một bữa cơm
thường trong bản nhỏ. Nhà thơ xúc động, viết về sự ngã xuống của các anh bộ đội ở nơi biên giới Việt
Lào, bên bờ suối Vạn Mai, hay dưới một gốc cây sung chín đỏ mùa hè. Hình ảnh của những người dân
công gánh bom gập người, đường dài đứt hơi mà vẫn luôn yêu đời cũng đã đi vào thơ Chế Lan Viên trong
niềm tự hào trân trọng. Ông xót xa đau đớn trước cảnh quê hương chìm trong khói lửa chiến tranh, máu
đã hòa nước mắt, ngút trời đồng bốc lửa,và đồi sim lầy máu tươi. Chế Lan Viên những mong mọi người
hãy luôn Nhớ lấy để trả thù cho quê hương, Tổ quốc. – Có thể nói, sống chân thành, sâu sắc với hiện thực
đời sống kháng chiến chống Pháp của dân tộc, Chế Lan Viên đã đưa thơ ông thoát khỏi dĩ vãng buồn
thương để trở về với cuộc đời hiện tại trong niềm tin yêu. Cuộc sống cách mạng và kháng chiến đã tạo
điều kiện thuận lợi, chắp cánh cho tâm hồn thơ Chế Lan Viên vươn tới những đỉnh cao nghệ thuật và Bay
theo đường dân tộc đang bay.

2.3.2 – Thơ Chế Lan Viên trong những năm xây dựng chủ nghĩa xã hội
- Cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, Tổ quốc và dân tộc kiêu hãnh tiến bước trên một chặng đường
lịch sử mới. Chế Lan Viên hòa mình với cuộc sống xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc trong niềm vui
và hạnh phúc. Trong hoàn cảnh cuộc đời mới, hơn lúc nào hết, Chế Lan Viên càng nhận rõ hơn ý nghĩa
lớn lao mà ông đã có được ở những tháng năm ông sống gắn bó với cuộc sống kháng chiến của dân tộc.
Ông đã khẳng định :
Ôi kháng chiến mười năm qua như ngọn lửa
Nghìn năm sau vẫn đủ sức soi đường.
( Tiếng hát con tàu )
- Nỗi đau về cuộc sống quá khứ đã qua và niềm vui giữa cuộc sống hiện tại ngày một dâng đầy, tâm hồn
thơ của Chế Lan Viên giờ đây như ngập tràn niềm vui trước cuộc đời rực rỡ phù sa. Nhà thơ quan niệm
lấy cái vui của đời đánh bạt mọi thương đau. Càng gắn bó với cuộc đời, nhà thơ càng thấm thía hơn bao
niềm hạnh phúc đang đến với mình. Nhà thơ đã cảm nhận hạnh phúc như đào ngon chín tới, hạnh phúc
nào không hạnh phúc đầu tiên và mỗi bước đời ta ghép một vần thương. Niềm vui càng trở nên rạo rực và
càng nhân lên khi Chế Lan Viên nhận thức về cuộc sống ngày càng sâu sắc hơn. Vì thế, những vần thơ
của nhà thơ viết về cuộc đời mới rất đỗi đằm thắm ngọt ngào. Nhà thơ cảm nhận :
Cái sống ngọt ngào trong từng sợi cỏ
Một cành hoa cũng muốn giục môi hôn.
( Tàu đến )
- Sống giữa niềm vui của cuộc đời mới, Chế Lan Viên đã có quan niệm mới mẻ về quê hương. Quê
hương không chỉ là nơi chôn nhau, cắt rốn, mà quê hương còn là nơi ta gắn bó và biết sống hết mình vì
nó. Trong bài thơ Tiếng hát con tàu, nhà thơ viết :

Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn .
hay là :
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương.

- Nghĩ về cuộc sống hiện tại trong sự so sánh với quá khứ đau thương của dân tộc, Chế Lan Viên càng tự
hào khi hiểu rằng cuộc đời ngày thêm rực rỡ phù sa, ngày một thêm ý nghĩa, và ông thốt lên trong niềm

hạnh phúc :
Những ngày tôi sống đây là những ngày đẹp hơn tất cả Dù mai sau đời muôn vạn lần hơn
và:
Dẫu có bay giữa trăng sao cũng tiếc không được sống phút bây giờ .
( Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng? )
- Chế Lan Viên đã đi từ chân trời của một người, đến chân trời của mọi người. Cuộc đời mới là nguồn sức
mạnh tinh thần giúp nhà thơ Ði thực tế, gặp lại nhân dân và hiểu cuộc sống bao la rung cả những lòng
đang riêng lẻ , nhà thơ khát vọng:
Tôi muốn đến chỗ nước trời lẫn sắc
Nơi bốn mùa đã hóa thành thu
Nơi đáy bể những rừng san hô vờ thức ngủ
Những rừng rong tóc xõa lược trăng cài
Nơi những ây trắng xóa cá bay đi •
( Cành phong lan bể )
Cuộc sống mới chứa chan Aùnh sáng và phù sa đã thực sự giúp Chế Lan Viên lấn từng nỗi đau như mùa
chiêm lấn vành đai trắng và nay trở về ta lấy lại vàng ta. Khi đã có hướng rồi, nhà thơ không ngần ngại Ði
ra với sông, đi ra với trời, đi ra với đời để cảm nhận được :
Tôi yêu quá cuộc đời như con đẻ
Như đêm xuân người vợ trẻ yêu chồng
Tôi nối với bạn bè như với bể
Cả lòng tôi là một giải sông Hồng.
( Chim lượn trăm vòng )
- Càng đến với cuộc sống , những vần thơ của Chế Lan Viên càng chan chứa niềm tin yêu cuộc sống và
có quan niệm đúng đắn về con người công dân trong cuộc đời mới. Trước đây nhà thơ trăn trở về cái Ta,
Cõi ta, thì giờ đây nhà thơ đã nhận thức sâu sắc về trách nhiệm của mình trước cuộc đời mới :
Ta là ai ? Như ngọn gió siêu hình
Câu hỏi hư vô thổi nghìn nến tắt
Ta vì ai ? Khẽ xoay chiều ngọn bấc
Bàn tay người thắp lại triệu chồi xanh.
( Hai câu hỏi )

Chế Lan Viên có khát vọng làm một cánh chim lượn trăm vòng trên Tổ quốc mênh mông để được trở lại
giữa rừng sâu Việt Bắc, đến trước đồi Ðiện Biên rực lửa, đến cả những vùng xưa chẳng đến, về giữa miền
Nam trời của mẹ, ra bể cá nồng hơi gió bể, nối với bạn bè như với bể, được ngắm nhìn ngàn núi trăm
sông diễm lệ và mở rộng tâm hồn mình đón nhận bao niềm vui và hạnh phúc giữa cuộc đời. Với khát
vọng đó, nhà thơ lòng tự dặn lòng :
Ở đâu chưa đi thì lòng sẽ đến
Lúc trở về, lòng ngậm những cành thơ.
( Qua Hạ Long )
- Cuộc sống mới được nhà thơ cảm nhận với niềm tin yêu chân thành và đó chính là nguồn thi hứng lớn
lao, mạnh mẽ, luôn trỗi dậy trong tâm hồn nhà thơ. Những đổi thay kì diệu của cuộc sống đã tạo tâm hồn
thơ Chế Lan Viên càng thêm dạt dào cảm xúc. Nhiều bài thơ của Chế Lan Viên trong thời kì này thể hiện
sự nhận thức sâu sắc về vẻ đẹp của Tổ quốc và dân tộc, về vai trò của Ðảng và Bác Hồ, tiêu biểu là :
Tiếng hát con tàu, Cành phong lan bể, Tàu đến, Tàu đi, Kết nạp Ðảng trên quê mẹ, Người đi tìm hình của
nước
Ðược tắm mình giữa đời sống của nhân dân, được ánh sáng của Ðảng soi rọi và phù sa của cuộc đời vun
đắp, Chế Lan Viên đã vượt khỏi nỗi đau riêng đến với niềm vui chung của dân tộc bằng tấm lòng chân
thành và sự tài hoa nghệ thuật để dâng hiến cho đời nhiều vần thơ hay.
2 3.3 – Thơ Chế Lan Viên trong những năm kháng chiến chống Mĩ
- Trong những năm kháng chiến chống Mĩ , Tổ quốc tươi đẹp và dân tộc anh hùng là cảm hứng chủ đạo
của Chế Lan Viên, nhà thơ những muốn :
Khi ta muốn thơ ta thành hầm chông giết giặc
Thành một nhành hoa mát mắt cho đời
Với Chế Lan Viên, chưa bao giờ Tổ quốc lại cao đẹp như những tháng năm kháng chiến chống Mĩ . Nhà
thơ không ngần ngại khẳng định đó là những ngày đẹp hơn tất cả, ngày vĩ đại. Trong hoàn cảnh đó, vẻ
đẹp tâm hồn và tính cách của dân tộc Việt Nam càng ngời sáng hơn. Nhà thơ tự hào, kiêu hãnh viết :
Ta đội triệu tấn bom mà hái mặt trời hồng
Ta mọc dậy trước mắt nghìn nhân loại
Hai tiếng Việt Nam đồng nghĩa với anh hùng.
( Thời sự hè 72, bình luận )
- Hiện thực đời sống thời kì kháng chiến chống Mĩ đã tỏa nắng cho thơ Chế Lan Viên để nhà thơ có thêm

nhiều vần thơ tràn đầy sức sống và sức hấp dẫn. Tâm hồn thơ Chế Lan Viên rộng mở hướng tới khắp mọi
miền của Tổ quốc để nhạy bén thu nhận chất thơ của đời sống và hòa nhịp sống của mình với nhịp sống
của dân tộc. Nhà thơ viết về những cuộc tiễn đưa ra trận với kỉ niệm của cái hôn cân vạn ngày lửa đạnvà
trầm tích trong bể sâu của nhớ, là chút thương nhớ giắt bên mình cùng súng đạn.
- Hình ảnh của cuộc sống chiến đấu gian khổ mà hào hùng đi vào thơ Chế Lan Viên ngày càng thêm đậm
đà, sâu sắc. Nhà thơ tự hào viết những tên làng, tên núi, tên đường, tên sông gắn liền với những chiến
công hiển hách như: Trường Sơn, đường Chín, ngã ba Ðồng Lộc, Cồn Cỏ, Quảng Bình, Vĩnh Linh. Nhà
thơ cảm nhận cuộc sống hôm nay mỗi tấc núi sông thành thơ và hóa sử và các thế hệ nhìn chỗ ta đứng lúc
này như những hải đăng. Tất cả những điều đó chính là chất vàng, chất ngọc của cuộc đời đã góp phần
tạo cho Chế Lan Viên có được nhiều tứ thơ hay.
- Trước hiện thực đời sống đó, nhà thơ nhận thức sâu sắc hơn về vẻ đẹp của Tổ quốc và sự gắn bó rất đỗi
đằm thắm, thiết tha với Tổ quốc như máu thịt, như mẹ cha ta như vợ như chồng của con người Việt Nam :
Ta yêu Việt Nam đẹp, Việt Nam thơ, bát ngát câu Kiều,
bờ tre mái rạ
Mái đình cong cong như bàn tay em gái vẫy giữa đêm chèo
Cánh cò Việt Nam trong hơi mát xẩm xoan, cò lả,
Cái đôn hậu nhân tình trong nét chạm chùa Keo
( Thời sự hè 72, bình luận )
- Hình ảnh của những bà mẹ, người chị, người vợ, những chàng áo vải, những binh nhất, binh nhì mười
tám tuổi , đã đi vào thơ Chế Lan Viên với vẻ đẹp chân chất, bình dị và thật đáng tự hào. Cũng chính trong
những năm tháng nước sôi lửa bỏng này, nhà thơ cảm nhận trọn vẹn hơn về vai trò to lớn của nhân dân:
Nhân dân không có một thanh gươm vung một cái đến trời mây
Nhưng họ gánh lịch sử đến nghìn lần lớn hơn đời họ.
( Thơ bổ sung )
- Càng yêu Tổ quốc, càng nhận thức sâu sắc bản chất của kẻ thù và những nỗi đau thương dân tộc phải
trải qua, những khát khao về cuộc sống yên bình hạnh phúc, Chế Lan Viên đã sáng tạo nên những nhành
hoa mát mắt cho đời. Ðó là những hình ảnh bắt lòng ta nhớ mãi ở các bài thơ : Sông Cầu, Hoa ngày
thường, Ði trong chùa Hương, Mây của em, Lau mùa thu, Kỉ niệm có gì Cuộc sống không chỉ đòi hỏi Chế
Lan Viên suy ngẫm, triết lí, mà còn giúp cho nhà thơ có được sự cảm xúc sâu lắng trước vẻ đẹp giản dị
của đời sống hàng ngày qua những vần thơ viết về các loài hoa, về tình yêu đằm thắm thiết tha và sự ngọt

ngào của cuộc sống hạnh phúc gia đình qua các bài : Hoa thảo hoa vàng, Rét đầu mùa nhớ người đi phía
bể, Chia, Cảm ơn, Con đi sơ tán, Ðặt tên con,…
Với tình cảm nồng nàn, trí tuệ sắc sảo và sự gắn bó sâu sắc với hiên thực đời sống chiến tranh, Chế Lan
Viên đã sáng tạo được nhiều vần thơ xúc động đậm đà chất trữ tình, hùng ca về vẻ đẹp tâm hồn, tính cách
của dân tộc Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ.

2.3.4 – Thơ Chế Lan Viên từ sau 1975 đến khi qua đời
 !"
#$%&'()'*#+,)-#$.#/,#&
01#23/4 *356 0,*()&70 8
 !"009#8$+#+,#+:;1<=
+;<0;>5?55(@A:B+:*0CDE
9:*## FGHIFGHHJ/D8?K:8?#D
;5L  !"(M8NOP0 0 QE
?.L ,*ER4S# 0TU 0JL B/#2,
#EU8E/,L  !"7VU8E/
(@7#5EWK: " &J ;8 &J03(A;8
E?XJ:D-L ,#2C*(
Y??/4+$#+:;KZ !"0*#?
9U B[;*+#SE"5##24'L D
ET;/?8"#5;>*09"  *(0,
B'(M/6Z,/\
Y  T";E'
A%-5E
]1E'OD;;8#"^
_ *
`Y  a@ !"-+#+&1%8B#J18
TE'  (A7E?:1B;#EW URL *
#M% 1E'(
10"%&& 8V0":B !"

#$E5#*(b5T&'#2&#J1E'
J#3*2cQ#KES+(
3.Chế Lan Viên với văn xuôi
]38#"JEB#ER&1 \
 !"#d8:Z#:Z91U 0J0L O;,(
Md8:Z:ZL  !";90,#D+0(&
#D+S0E"B+1%&BS++2cL 
(
Md8:ZL  !"0DD*(
 !"":5*0D#Q:e(&":5*L  !"&
#2fM g;CB(b;#O;,'L *&&'
*#=0L *0R- E2E L #B5TX20&'*h
]&B/L  !"
4.1 – Giàu chất trí tuệ, có sự thống giữa trí tuệ và cảm xúc
M0U&05&'* !"E&#J&&?#B9&:+
 D8&&?#/BS9&:+;9&:+ 9&:+6 1%_
E'+#3*2E'Q;8J?:DZ#=(
!209SZ4E"95OB&5?#/0?E/#
E0 E/' !"E-S?',1%&
8$0E;Q7?&U&6&#+#D+0(
M* !"6ZVQ (i: #3*L 09
 &Q(M*+'E0L j;TB&4
;6 D;05Jk - 5#[0
09 4kD4 ?890E#+,#D+D80,(
1&050DL,#,T /#2JS16Z
8E/0 E/'(!5EW#2* !"J/D8?
ST  0BQ#6Z>&8KEB(Y4#4DO$
L * !"3S:Q>%(
M8"0* !"6Z#0BST *
0*#?3516 E'#25/4L J(

4.2 – Thể hiện sự vật, hiện tượng ở các mặt đối lập
 !"E5/?#/%+E"BU E'E$ 0U&05#/
,:X%1%Q:Q#&U&S:DL (A:B
R45&&#EX:/?*U E/7
E"B &E/L B?(8P!f'<=\f54*:
X:0O8B/L  !"E?E/(8Pg; U B
\eX:/L O8B/L  !"E?E/(T8P!
0V\MO8*L  !"6_6e?#/0U BE/(
1?E/L ?#/#BSS !"/%&5:B
4(58"?Q:#2,? 1;0,+*OBL 
?"#6K,7? #QKZ !"
S&5&-&5T &#D+L ,0?
E/(
 8%9#A"*K1BS&:50"l#2
+6 X&&38TSSE9E0N0" 1U m
Q[ #+?L8OB[:>*/L O;,02B'(
M0,6;8O?L- 6K, !"?E/\ 
&^:e^j0";8#2&0,E2"k :""#2
:5ET &&ET U  8k E'EW#2D& &
nX #2'Zk JEB#2E &.#k  8
Q  8L?#2J>k &&^;8V0,d #2
d  0&o(MU *VS <=X 8E2
E #R- L O;,0,6;8O?L- 6K,(
)-42 !"/#D+L ,0
?E/\ T :5#20 k #",,#2 E%'k 
:1d#2:18"* &>#m X*>#2&0
#:K  k ##2OK k >'#2L8OBk #2k
 &:5#2k 0#2.k 2#2U"(iV&
/*E#1BSpD jL !B 
00 7#'03:D:'#6U8BL cd6;ES(

! TE'L 5'O3:B1n
 &4E?#0!"M-!" !"#$E009 4
#+5 OP0 0(b5?#/0?E/  :"8
#2 :" k U&4#2B'k B'#2  k e#2k
  0&n6;Q:^U"#2,L U8+E?O #Jk 
0ET #2JnqM%&5&&&*<=EW
 j ,#:5,(
l 51* !"Z/D8*Z0J &8
$#+&U BE/ \U&4@B'B'*E U&4@*E 
&0"&^:e#-'&:&d&,&-Dn 8"
*@d+#[ 'Z:D'J 8Q@T
D8"&&:03 = .3Ur =O;,;E'(M%
U BE/*KZJ+B/ES1/
40s*#+,9:+ D89&:+;9&:+ 9&:+6 (
1#2&O8#1B0" !"KE_E'*,&
&1B2E'(R9#50* !"09"
S*#'SODDE;:+*0;>J(
4.3 – Cảm nhận suy nghĩ những vấn đề của cuộc sống bằng thế giới hình ảnh phong
phú, đa dạng
Y&'5E,0:B&3 !"KmO.1
_E'BU #BD*V3'"4DO$
: 8:[R9#50*(@M* !"LE'5
X:/D#&,KEBD#2JE5#% ?#% 
5S05&5pO.5E",B
@M02&'&M& !"K2:,E,&'5*(
bK J5L ,238JO% 6*&d8"
 #+,B5#2+Q,&D$[ (
Y &'&M&5* !" #cjL ?;D:5
O=/58"U"*D2(MU B5 !"KZ
J/SB?&]&)-+

 X0D[dL O;,7/4;Q*#+
8"KEB*#+6;8O?L- 6K,(@Y?/4#+,
;Q55* !"Q#"?2c(!cjL 
25*K3ZJ/0J#j**QL (
+*OBL S1BU 5*K09",*(
5 Kết luận chung
 !"E*E?5T&&#&'(
b?/4;Q#+4L #*#0&BL B
-#2,(
bE2E #2?&01L * !B 0"##
*!B (
Các từ khóa trọng tâm " cần nhớ " của bài viết trên hoặc " cách đặt đề bài " khác của bài viết trên:
• tieu su che lan vien
• vanmau vn văn theo tác giả,