Sưu tầm một số đồ chơi học tập nhằm hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3 4 tuổi

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài...............................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.........................................................................2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu.....................................................2
3.1. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................2
3.2. Khách thể nghiên cứu.....................................................................2
4. Giả thuyết nghiên cứu:.....................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................3
6. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................4
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận....................................................4
7.2. Phương pháp thu thập số liệu.........................................................4
NỘI DUNG.......................................................................................................5
I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM............................................................................5
1.1. Lịch sử nghiên cứu.........................................................................5
1.1.1. Tại Việt Nam...............................................................................5
1.1.2. Trên thế giới................................................................................6
1.2. Khái niệm về đồ chơi học tập........................................................7
1.3. Các nội dung hình thành biểu tượng về hình dạng.....................8
1.4. Các nguyên tắc thiết kế Trò chơi..................................................8
1.4.1. Đảm bảo phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo bé.....................8
1.4.2. Đảm bảo phát triển biểu tượng hình dạng của trẻ mẫu giáo 3-4
tuổi.......................................................................................................10
TIỂU KẾT CHƯƠNG I............................................................................12
i


II. MỘT SỐ ĐỒ CHƠI HỌC TẬP NHẰM HÌNH THÀNH BIỂU
TƯỢNG VỀ HÌNH DẠNG CHO TRẺ 3-4 TUỔI..................................13
2.1. Mục tiêu sưu tầm trò chơi...........................................................13

2.1.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc hình thành biểu
tượng hình dạng...................................................................................13
2.1.2. Thực trạng nhận thức của việc hình thành biểu tượng hình dạng
.............................................................................................................14
2.1.3. Mục tiêu cảu việc sưu tầm đồ chơi, vận dụng trong tiết học cho
trẻ 3-4 tuổi...........................................................................................14
2.2. Nguyên tắc thiết kế trò chơi........................................................15
2.2.1. Yêu cầu khi thiết kế trò chơi học tập.........................................15
2.2.2. Nguyên tắc thiết kế....................................................................15
2.2.3. Cách thiết kế đồ chơi học tập....................................................16
2.3. Sưu tầm một số trò chơi..............................................................18
2.3.1. Trò chơi: Rồng rắn tìm nghề.....................................................18
2.3.2. Trị chơi: Tạo hình bằng dây.....................................................18
2.3.3. Trị chơi: Gấp hình....................................................................19
2.3.4. Trị chơi “Tìm nhà”...................................................................19
2.3.5. Trị chơi: Đôi tay khéo léo........................................................20
KẾT LUẬN & ĐỀ XUẤT.............................................................................21
Kết luận................................................................................................21
Đề xuất.................................................................................................21
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................23

ii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đối với trẻ lứa tuổi mầm non, năng lực có một vai trị rất quan trọng,
đặc biệt là năng lực quan sát, đối với việc hình thành biểu tượng về hình dạng
ở trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi. Khi năng lực quan sát của trẻ tốt, việc nhận biết, phân
biệt các hình hình học, các hình khối, các sự vật xung quanh trẻ trở nên chính

xác hơn, kết quả hoạt động thu được sẽ cao hơn. Năng lực quan sát tốt cịn
giúp trẻ có khả năng xác định vị trí và định hướng chính xác trong không
gian. Để phát triển năng lực quan sát cho trẻ, có thể thực hiện dưới nhiều hình
thức khác nhau, trong đó đồ chơi học tập là một hình thức hiện nay đang được
quan tâm, phù hợp với quan điểm cho trẻ học thông qua hoạt động và bằng
hoạt động. Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ sẽ thực hiện nhiệm vụ nhận
thức, hình thành năng lực, hồn thiện kĩ năng, thái độ một cách tự nhiên, hiệu
quả. Vì vậy, bằng việc thiết kế và sử dụng đồ chơi học tập trong nội dung
hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi theo hướng phát
triển năng lực quan sát sẽ đáp ứng được đồng thời 02 nhiệm vụ: trẻ vừa được
vui chơi vừa hoàn thành nhiệm vụ nhận thức, hình thành phẩm chất, năng lực.
Hình thành biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ đã trở thành một bộ phận
vơ cùng quan trọng, có một vị trí đặc biệt trong việc giáo dục trí tuệ cho trẻ,
đặt nềnmóng cho sự phát triển tư duy, năng lực nhận biết của trẻ, góp phần
vào sự pháttriển tồn diện nhân cách và chuẩn bị cho trẻ đến trường tiểu học
với những biểutượng toán sơ đẳng, những kỹ năng như phân biệt, so sánh,
phân loại, tổng hợp… Trong chương trình giáo dục mầm non việc hình thành
biểu tượng hình dạng cho trẻ là rất cần thiết. Bởi lẽ thông qua biểu tượng tốn
sơ đẳng đã được hình thành ở trẻ từ rất sớm đặc biệt là những biểu tượng về
hình dạng sẽ giúp trẻ có cái nhìn phong phú hơn về thế giới xung quanh trẻ.
Các hình hình học đóng một vai trị rất to lớn trong việc nhận biết hình dạng
vật thể. Việc thiết kế các trương chình học tập trong nội dung hình thành biểu
1


tượng hình dạng của trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi theo hướng phát triển năng lực có
thể hiểu là giáo viên thiết kế các chương trình vừa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí, phù hợp với nội dung hình thành biểu tượng về hình dạng của trẻ mẫu
giáo 3-4 tuổi và theo hướng phát triển năng lực quan sát cho trẻ. Phát triển
năng lực thông qua các nội dung hình thành biểu tượng hình dạng của trẻ mẫu
giáo 3-4 tuổi là một việc làm phù hợp. Vì hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi

này là hoạt động vui chơi, khi chọn hình thức phát triển năng lực quan sát cho
trẻ thơng qua trị chơi học tập, trẻ khơng những được chơi, được thỏa mãn nhu
cầu vận động, nhu cầu tâm lí của mình mà nhiệm vụ nhận thức do giáo viên
đặt ra cũng được trẻ hoàn thành một cách nhẹ nhàng, hơn nữa năng lực quan
sát nhờ vậy mà phát triển lên một mức độ mới cao hơn.
Qua quá trình học tập và tìm hiểu, tác giả đã lựa chọn đề tài “ Sưu tầm
một số đồ chơi học tập nhằm hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3-4
tuổi” để có cái nhìn sâu và rộng hơn.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là sưu tầm, sáng tạo một số đồ chơi học
tập nhằm hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3-4 tuổi, lớp Mẫu giáo,
nhằm phát triển cho trẻ về tư duy, trí tuệ, óc phán đốn, suy luận, khả năng
quan sát nhanh nhạy.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Sưu tầm, sáng tạo một số trò chơi học tập cho trẻ 3-4 tuổi
3.2. Khách thể nghiên cứu
Hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3-4 tuổi.
4. Giả thuyết nghiên cứu:
Nếu như trong các hoạt động giáo dục trẻ ở trường Mầm non, hoạt
động vui chơi là môt trong những hoạt động chủ đạo, song hoạt động học tập
2


được thể hiện qua các giờ hoạt động chung có chủ đích đó là hoạt động cung
cấp chủ yếu có hệ thống kiến thức cần trang bị cho trẻ.Vậy thì việc tổ chức
các tiết học như thế nào để trẻ lĩnh hội các kiến thức một cách đơn giản nhưng
hiệu quả nhất đối với trò chơi học tập. Muốn làm tốt được việc này trước hết
đòi hỏi người giáo viên phải có tâm huyết với nghề, say sưa suy nghĩ tìm tịi,
chu đáo tỉ mỉ, sáng tạo hướng dẫn trẻ tham gia vào hoạt động một cách có

khoa học để trẻ bước đầu nắm bắt, hình thành những kỹ năng sơ đẳng, những
biểu tượng về số lượng một cách tốt nhất. Giáo viên cần phải đầu tư thời gian,
công sức một cách công phu, khoa học để chuẩn bị đồ dùng cho tiết mới,
mong tiết học đạt được hiệu quả cao và khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ sẽ
đạt được ở mức độ cao nhất trong quá trình tham gia các hoạt động. Xuất phát
từ nhận thức của trẻ từ trực quan sinh động, đến tư duy trừu tượng, từ tư duy
trưu tượng quay trở về thực tiễn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thông qua môn học giúp trẻ nhận thức tốt hơn về thế giới xung quanh
và cũng từ đó hình thành hệ thống hố kiến thức một cách chính xác, khoa
học. Do đặc điểm tâm sinh lí của trẻ mầm non ln tị mị, hiếu động, ham
học hỏi và tìm tịi khám phá những gì mới lạ. Mặt khác trẻ 3-4 tuổi hoạt động
vui chơi chính là hoạt động chủ đạo của trẻ, trẻ “Học mà chơi chơi mà học”
khơng thể gị ép trẻ vào một khn khổ hay hình thức mang tính áp đặt nào.
Mà ở trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên theo sự hưng phấn của trẻ. Đồ
chơi là một trong những hoạt động giúp trẻ sẽ nhớ lâu và nhớ sâu kiến thức
hơn. Vì qua trị chơi trẻ nhận thấy mình đang được vui chơi thoả thích nhưng
thực chất lại là sự tiếp thu lĩnh hội kiến thức của những bài học một cách cao
nhất. Vì vậy mà những trị chơi phù hợp lại thoả mãn được tâm lí của trẻ, sẽ
đem đến cho trẻ các kiến thức một các nhẹ nhàng mà hiệu quả.

3


6. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu có hạn nên đề tài chỉ
tậptrung nghiên cứu một số biện pháp hình thành biểu tượng về hình dạng cho
trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Xây dựng hệ thống khái niệm làm cơ sở lý luận cho đề tài, bao gồm
phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống hóa và khái quát hóa vấn
đề lý luận về việc hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3-4 tuổi bằng đồ
chơi học tập.
7.2. Phương pháp thu thập số liệu
Thông qua các số liệu, thông tin thu thập được, tiến hành xử lý số liệu
qua đó rút ra những kết luận để đánh giá các giả thuyết, nhận định về việc
hình thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ 3-4 tuổi bằng đồ chơi học tập và
nhằm khẳng định độ tin cậy, tính thuyết phục của đề tài.

4


NỘI DUNG
I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM
1.1. Lịch sử nghiên cứu
1.1.1. Tại Việt Nam
non

Nghiên cứu lý luận về các khái niệm đồ chơi, đặc điểm học của trẻ mầm
Trong 10 năm trở lại đây chưa tìm thấy các nghiên cứu cơ bản về một

số các nội dung cốt lõi là cơ sở nền tảng cho việc xây dựng hệ thống đồ chơi
cho trẻ nhỏ như: Đặc điểm phát triển của trẻ Việt Nam từ 0 đến 6 tuổi;
Nghiên cứu lý luận về đặc 8 điểm của đồ chơi phù hợp với đặc điểm học của
trẻ; Các yêu cầu sư phạm đối với đồ chơi; Phân loại đồ chơi; Đặc điểm của đồ
chơi phục vụ cho hoạt động dạy của cô giáo đáp ứng yêu cầu để thực hiện
chương trình giáo dục mầm non v.v. Đây chính là điểm yếu nhất trong nghiên
cứu dẫn đến tình trạng thiếu cơ sở khoa học cho việc định hình một hệ thống
đồ chơi đảm bảo tính tồn diện, khoa học cho trẻ ở các độ tuổi khác nhau

trong giáo dục mầm non Việt Nam.
Nghiên cứu ứng dụng về Thiết kế Thiết bị dạy học – đồ chơi và Biện pháp
sử dụng trong trường mầm non
Có thể thấy rằng một trong những hướng nghiên cứu về đồ chơi trẻ em
trong thời gian qua là tập trung vào việc phát triển năng lực tự làm đồ chơi,
thiết bị dạy học ở các địa phương có thể kể ra một số cơng trình như:
- Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2003), Tự tạo và sử dụng có hiệu
quả đồ chơi cho trẻ 5-6 tuổi bằng những nguyên vật liệu dễ kiếm rẻ tiền ( MS
C9-2002)
- Phan Đông Phương, Luận văn thạc sỹ giáo dục, 2005. Biện pháp tổ
chức giáo viên thiết kế và sử dụng đồ chơi cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi ở trường
mầm non.
5


- Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2007), Một số biện pháp tổ chức
cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tự làm đồ chơi trong các góc hoạt động( MS V200607)
- Từ năm 2010 Bộ GD&ĐT đã phê duyệt Đề án “Phát triển thiết bị dạy
học tự làm giáo dục mầm non và phổ thông giai đoạn 2010 – 2015”
1.1.2. Trên thế giới
Nhiều nghiên cứu về mối quan hệ mật thiết giữa đồ chơi với mức độ
phát triển về trí tuệ, cảm xúc, ngôn ngữ, thể chất…của trẻ nhỏ đã được tiến
hành ở nhiều quốc gia.
Ngay từ những năm của nửa đầu của thế kỷ trước Friedrich Wilhem
August Froebel (Đức), đã quan sát cách trẻ sử dụng đồ vật thay thế trong khi
chơi để từ đó sáng tạo ra bộ đồ chơi “học cụ” nhằm hình thành các biểu tượng
ở trẻ dùng trong các trường mầm non và gọi là “Quà tặng của Chúa". Bộ đồ
chơi giúp trẻ học về định hướng trong khơng gian, luyện tập ngón tay, cánh
tay và mắt; ngôn ngữ khi hát các bài hát trong lúc chơi; học về hình dạng và
quỹ đạo – xoay trịn; học về phần và tồn thể; học về độ dài, kích thước, về

đường chéo và các loại hình khối.
Chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh những chính sách và quy định trong
việc đảm bảo việc trang bị cơ sở vật chất cơ bản cho các trường mầm non.
Các quy định chỉ rõ diện tích lớp học, sân chơi ngồi trời chia trên từng trẻ
cũng như các thiết bị và đồ chơi tối thiểu phục vụ giáo dục. Ví dụ, tất cả các
trường mầm non được cấp phép ngoài đáp ứng được phịng học rộng, sân chơi
trong nhà và ngồi trời đủ diện tích, cần phải trang bị đủ các học cụ và đồ
chơi giáo dục như cầu trượt, xích đu, sân chơi cát, đàn piano, nhạc cụ cơ bản,
máy ghi hình, khối xếp hình, đồ chơi khác, dụng cụ cho kể chuyện minh hoạ,
sách ảnh, các dụng cụ để trồng cây, tưới nước, cho động vật ăn và đồ làm thủ
cơng. Chính phủ viện trợ kinh phí cho cả trường công và trường tư trong việc
6


trang bị cơ sở vật chất. Hướng dẫn của Bộ Giáo dục Nhật Bản cũng nhấn
mạnh vai trò của hoạt động chơi là một phương tiện quan trọng của giáo dục,
đóng vai trị ni dưỡng sự cân bằng hài hồ giữa trí tuệ và thể chất. Hoạt
động chơi được sử dụng rất nhiều để phát triển cảm xúc và kĩ năng xã hội của
trẻ. Tuổi càng nhỏ thì số lượng đồ chơi càng rất nhiều và ít dần đi khi độ tuổi
tăng lên. Như vậy, GDMN Nhật Bản luôn đề cao hoạt động cho trẻ trải
nghiệm thực tiễn. Các trường mầm non Nhật Bản luôn cố gắng tạo cho trẻ
môi trường tốt nhất thông qua đầu tư cải tiến hệ thống học liệu phù hợp để
nâng cao chất lượng giáo dục mầm non theo quan điểm "Chơi để học, học qua
chơi".
1.2. Khái niệm về đồ chơi học tập
Đồ chơi học tập hay còn gọi là đồ chơi dạy học là một trong những
nhóm đồ chơi cơ bản nhất hướng bé đến việc sớm nhận thức được mơi trường
xung quanh.
Nhóm đồ chơi này có nhiệm vụ chủ yếu là giáo dục và phát triển trí tuệ
cho trẻ em. Những gì bố mẹ dễ bắt gặp nhất ở chúng chính là những bộ đếm

số, bảng chữ cái tiếng Việt và cả tiếng Anh, vì con số và mặt chữ chính là 2
yếu tố sơ khai nhất trong công cuộc bắt đầu học tập của bất cứ trẻ nhỏ nào. Bé
thường xuyên phải sử dụng đến tay để tương tác với các chữ cái hay con số,
bé tập cầm nắm, di chuyển và sắp xếp lại chúng cho đúng vị trí, điều này giúp
tăng độ linh hoạt của đôi bàn tay trẻ.
Những đồ chơi đề cao tính chất học tập và giáo dục như trên đều có thể
khiến tư duy của bé bước đầu được hình thành và phát triển tốt hơn. Ngồi ra
sau một thời gian bố mẹ sẽ cảm thấy ngạc nhiên với mức độ ghi nhớ của bé
đấy, vì đồ chơi học tập còn giúp bé phát triển kĩ năng ghi nhớ rất nhanh khi
thường xuyên phải sắp xếp lại các chữ cái hay con số.

7


Bên cạnh đó đồ chơi học tập cũng mang tính an tồn cao khi hầu hết
các sản phẩm thuộc nhóm này đều dành cho lứa tuổi từ 18 tháng trở lên. Chất
liệu và vật liệu tạo nên là hoàn toàn lành tính đặc biệt là gỗ và giấy, với những
hình khối khá lớn mà bé không thể cho vào miệng và khối lượng rất nhẹ, khó
gây tổn thương cho bé nếu có trượt tay làm rơi. Tuy nhiên bố mẹ cũng nên
nhớ rằng khi lựa chọn đồ chơi cho trẻ thì sự cân bằng và phù hợp với từng
giai đoạn phát triển vẫn là tiêu chí trên hết nhé.
1.3. Các nội dung hình thành biểu tượng về hình dạng
Biểu tượng là hình ảnh về khách thể đã được tri giác cịn lưu lại trong
bộóc con người và do một động tác nào đấy được tái hiện, nhớ lại. Như vậy,
biểu tượng cũng có cảm giác và tri giác là hình ảnh “chủ quan của thế giới
khách quan”.
Biểu tượng hình dạng là hình ảnh về hình dạng của khách thể đã được
trigiác cịn lưu lại trong bộ óc của con người và do một tác động nào đấy tái
hiện và nhớ lại.
Phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động phối hợp

củagiáo viên và học sinh. Trong đó phương pháp dạy chỉ đạo phương pháp
học,nhằm giúp học sinh chiếm lĩnh hệ thống kiến thức khoa học và hình thành
hệthống kĩ năng, kĩ xảo, thực hành sáng tạo.
Biện pháp dạy học là một bộ phận của phương pháp dạy học. Ở lứa
tuổimẫu giáo các biện pháp dạy học đặc biệt quan trọng nó làm cho q trình
dạyhọc hấp dẫn hơn, trẻ em tiếp thu được tốt các kiến thức là do biện pháp
hấp dẫn,tác động phù hợp với sự phát triển tâm lý của trẻ, nhờ đó nâng cao
hiệu quả dạyhọc và làm cho hoạt động học tập trở nên nhẹ nhàng, sinh động
hơn.Biện pháp hình thành biểu tượng hình dạng cho trẻ mẫu giáo là cách
làmcụ thể nhằm phối hợp hoạt động giữa các giáo viên mầm non và trẻ mầm
non đểhình thành những biểu tượng về hình dạng cho trẻ.
8


1.4. Các nguyên tắc thiết kế Trò chơi
1.4.1. Đảm bảo phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo bé
Trong công tác giáo dục mầm non, từ việc tổ chức đời sống cho trẻ
đếnviệc giáo dục trẻ trong các hình thức hoạt động ở mọi lúc mọi nơi đều phải
dựavào những đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ. Tâm lý học giúp các nhà
giáo dụcđặc biệt là giáo viên mầm non nắm vững được những đặc điểm phát
triển củatrẻ, từ đó xây dựng một nhãn quan khoa học để thực hiện tốt công tác
giáo dụcmầm non. Để nâng cao chất lượng hình thành biểu tượng hình dạng
cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi thì việc nắm vững đặc điểm phát triển nhận thức của
trẻ là vô cùng quan trọng.
Tư duy của trẻ mẫu giáo bé có một bước ngoặt cơ bản đó là tư duy của
trẻđạt tới danh giới của tư duy trực quan hình tượng nhưng các hình tượng và
biểutượng trong đầu trẻ vẫn còn gắn liền với hoạt động. Tư duy của trẻ mẫu
giáo bécòn gắn liền với cảm xúc, ý muốn chủ quan và bị tình cảm tri phối rất
mạnh mẽ.Ở lứa tuổi mẫu giáo bé thì trí nhớ khơng có chủ định chiếm ưu thế
nên trẻdễ nhớ, dễ quên, ghi nhớ một cách máy móc. Một đặc trưng trong trí

nhớ của trẻmẫu giáo bé là trí nhớ của trẻ gắn liền với cảm xúc và điều gì gây
xúc độngmạnh trẻ sẽ nhớ tốt hơn.
“Thỏ thẻ như trẻ lên ba" hay "Trẻ lên ba, cả nhà học nói” là những câu
tụcngữ muốn nhấn mạnh đến đặc trưng ngôn ngữ ở năm thứ 3 của một đứa
trẻ, bởivì thời điểm này là thời điểm khả năng ngôn ngữ của trẻ phát triển
vượt bậc sovới giai đoạn trước. Vốn từ của bé lúc này có thể dao động từ 500900 từ, và trẻđã biết dùng các cụm từ và câu dài từ 7-8 từ, có đủ chủ vị ngữ và
động từ. Tuynhiên, trẻ phát âm chưa chính xác đặc biệt là các nguyên âm đôi
và phụ âm.Trẻ mẫu giáo bé không chỉ chú ý được nhiều vật thể trong cùng
một thờiđiểm tri giác mà ngay trên cùng một vật trẻ cũng có thể chú ý được
nhiều thuộctính, tính chất hơn. Sự bền vững của chú ý cũng được tăng lên
đáng kể, trẻ chú ýđược 25-27 phút nếu đối tượng hấp dẫn.
9


Trẻ ở lứa tuổi này đã làm chủ được quá trình tri giác của mình, dưới
sựhướng dẫn bằng lời của người lớn trẻ đã biết quan sát. Trong quá trình tri
giác của trẻ yếu tố khách quan đã tăng lên nhờ đó mà trẻ có thể tiến hành tri
giác lâuhơn, tính đúng đắn cũng cao hơn so với tuổi nhà trẻ. Song tri giác của
trẻ 3 tuổi vẫn mang tính tự kỷ.
1.4.2. Đảm bảo phát triển biểu tượng hình dạng của trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi
Ngay từ khi học ở lớp nhà trẻ trong các tiết học hoạt động với đồ vật
trẻđã được làm quen, tiếp xúc với các hình hình học nhưng mục đích chính
chủ yếu để trẻ phân biệt màu sắc, có thể giới thiệu tên gọi của các hình nhưng
khơngu cầu trẻ phải nhớ tên mà để trẻ tự do hoạt động với các hình, tự
khám phátheo ý thích riêng của trẻ. Trẻ đã thực hiện được nhiệm vụ tìm kiếm
vật theo hình dạng.
Bước sang tuổi mẫu giáo bé (3 đến 4 tuổi) khả năng tri giác của trẻ đã
pháttriển hơn. Vì vậy, các biểu tượng hình dạng mà trẻ có được ngày càng đa
dạng,phong phú và chính xác hơn. Tuy vốn ngơn ngữ và kinh nghiệm sống
của trẻcịn ít nhưng trẻ đã có khả năng gọi đúng tên, phân biệt được hình dạng

khác nhau của vật thể quen thuộc.
Ví dụ: Khăn lau của trẻ có hình vng, bàn ăn có hình chữ nhật…
Khả năng chú ý có chủ định của trẻ mẫu giáo bé cịn thấp, trẻ vẫn
thườngbị lôi cuốn bởi các thao tác với đồ vật hơn là việc nhận biết hình dạng
của vật vìtrẻ khơng tri giác các hình hình học như những hình chuẩn, mà
thường coi chúng như những đồ chơi thông thường và gọi theo tên của đồ
chơi đó nhưng nếu có sự hướng dẫn, chỉ bảo của người lớn trẻ sẽ khơng đồng
nhất tên gọi các hình hình học với tên đồ vật nữa mà trẻ có ý thức so sánh
hình dạng giữa các hình hình học và các vật quen biết. Ví dụ: Hình ơ van như
là quả trứng, hình tròn như là cái vòng... Và dần dần trẻ bắt đầu lĩnh hội các

10


hình hình học như những hình mẫu để sử dụng khi xác định hình dạng của các
vật, Ví dụ: cái vịng, cái đĩacó dạng hình trịn.
Nếu trẻ dưới 3 tuổi rất khó khăn trong việc nhận biết các hình hình
họckhi chúng được đặt ở các vị trí khác nhau thì trẻ 3 tuổi đã bắt đầu nhận
biết chính xác các hình học mà khơng phụ thuộc vào vị trí sắp đặt của chúng
trong khơng gian nhưng do q trình tri giác các hình cịn sơ sài, qua loa nên
thường có sự nhầm lẫn giữa các hình tương đối giống nhau.
Ví dụ: Hình vng và hình chữ nhật, hình trịn và hình ơ van.Khả năng
phân biệt và lựa chọn các vật theo mẫu khá chính xác nên việc đầu tiên khi
cho trẻ làm quen với mỗi loại hình là cho trẻ chọn hình theo mẫu.Sau khi đã
nhận biết được các hình hình học, việc khảo sát các hình hình học đóng một
vai trị quan trọng vì thơng qua hoạt động khảo sát đó để trẻ nhận rađiểm khác
biệt giữa các hình và đặc điểm rõ nét, đặc trưng của từng hình. Trong quá
trình khảo sát hình dạng, sự phối hợp giữa các giác quan như thị giác, xúc
giác kết hợp với lời nói giúp cho thúc đẩy sự tri giác và nhận biết hình dạng
của vật một cách chính xác. Tuy nhiên, ở trẻ mẫu giáo bé khả năng phối hợp

hoạt động của mắt và tay còn chưa tốt, chưa biết sử dụng các đầu ngón tay để
khảosát đường bao và thường dùng cả bàn tay để cầm, nắm vật, quan sát của
mắt thường hay tập trung vào các dấu hiệu như màu sắc, kích thước… nên khi
hướng dẫn trẻ giáo viên cần phải làm rõ từng thao tác và dùng lời nói hấp
dẫn,thu hút trẻ tập trung vào nhiệm vụ cần thực hiện. Khi trẻ đã có được
những biểutượng về các hình hình học cần hướng dẫn trẻ sử dụng chúng như
các hình chuẩn để so sánh và xác định hình dạng của các vật xung quanh trẻ.

11


TIỂU KẾT CHƯƠNG I

12


II. MỘT SỐ ĐỒ CHƠI HỌC TẬP NHẰM HÌNH THÀNH BIỂU
TƯỢNG VỀ HÌNH DẠNG CHO TRẺ 3-4 TUỔI
2.1. Mục tiêu sưu tầm trò chơi
2.1.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc hình thành biểu tượng hình
dạng
* Nhận xét chung:
+ Giáo viên đã ý thức được vai trò và tầm quan trọng của việc hình
thành các biểu tượng về hình dạng cho trẻ mẫu giáo bé đối với sự phát triển
toàn diện của trẻ. Nhưng hầu hết các nhận thức của giáo viên còn đơn giản
mới chỉ dừng lại ở hình thức mà chưa đi sâu tìm hiểu.
+ Điều cơ bản là thiếu đồ dùng trực quan khi dạy trẻ mà giáo viên lại
chưa biết linh hoạt tận dụng hết những điều kiện vật chất xung quanh để làm
đồ dùng cho cô và trẻ.
+ Giáo viên chưa quan tâm tồn diện cả 2 nội dung cần cung cấp và

hình thành cho trẻ một cách đồng đều đó là những kiến thức về hình dạng và
những kỹ năng khảo sát hình dạng trong quá trình dạy trẻ nhận biết dấu hiệu
đặc trưng của các hình.
+ Bên cạnh đó giáo viên ít đầu tư thời gian trí tuệ cho nội dung hình
thành biểu tượng về hình dạng cho trẻ mà chỉ quan tâm đến nội dung về số
lượng nên hình thức tổ chức các giờ hoạt động nhằm hình thành các biểu
tượng về hình dạng cho trẻ thường diễn ra khơ cứng, chưa có sự linh hoạt
sáng tạo, những đồ dùng học tập và bài tập đưa vào trong tiết học chưa có sự
mới lạ và sinh động, chưa đáp ứng được yêu cầu của tiết học, chưa giúp trẻ
khắc sâu, nhớ lâu được các biểu tượng đã làm quen.
+ Nội dung về hình dạng ít được giáo viên lồng ghép vào trong các
hoạt động khác và khi thiết kế môi trường hoạt động cho trẻ chưa được chú ý.
13


2.1.2. Thực trạng nhận thức của việc hình thành biểu tượng hình dạng
Mức độ nắm các kiến thức về hình dạng của trẻ còn kém.
Kỹ năng khảo sát và nắm được một số đặc điểm đường bao quanh hình
của trẻ cịn nhiều hạn chế.
Số trẻ hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động học tập nhằm hình
thành biểu tượng về hình dạng chỉ đạt 60% theo khảo sát của Phạm Tiến
Thành.
2.1.3. Mục tiêu cảu việc sưu tầm đồ chơi, vận dụng trong tiết học cho trẻ 3-4
tuổi
Với mục tiêu là “Giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ,
thẩm mỹ, hìnhthành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ
vào lớp một” có thể nói rằng, so với tất cả các bậc học, ngành học, các loại
hình giáo dục thì giáo dục Mầm non đòi hỏi chăm lo về cả thể chất lẫn tinh
thần cho trẻ. Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội khả năng nhận thức
của trẻ cũng phát triển nhanh hơn, trẻ rất thông minh, sáng tạo vì vậy nhu cầu

khám phá thế giới xung quanh của trẻ ngày càng cao. Trong khi đó, những
kiến thức mà thực tiễn cuộc sống đem lại cho trẻ chưa đầy đủ và chính xác
nên chưa thỏa mãnđ ược nhu cầu của trẻ.
Do đó, việc cung cấp cho trẻ những tri thức cần thiết một cách đầy đủ
và hệ thống có ý nghĩa rất lớn trong sự phát triển trí tuệ cũng nhưtrong đời
sống của mỗi đứa trẻ. Hình thành biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ đã trở thành
một bộ phận vơ cùng quan trọng, có một vị trí đặc biệt trong việc giáo dục trí
tuệ cho trẻ, đặt nền móng cho sự phát triển tư duy, năng lực nhận biết của trẻ,
góp phần vào sự phát triển tồn diện nhân cách và chuẩn bị cho trẻ đến trường
tiểu học với những biểu tượng toán sơ đẳng, những kỹ năng như phân biệt, so
sánh, phân loại, tổng hợp…Trong chương trình giáo dục mầm non việc hình
thành biểu tượng cho trẻ là rất cần thiết. Bởi lẽ thông qua biểu tượng sơ đẳng
14


đã được hình thành ở trẻ từ rất sớm đặc biệt là những biểu tượng về hình dạng
sẽ giúp trẻ có cái nhìn phong phú hơn về thế giới xung quanh trẻ. Các hình
hình học đóng một vai trị rất to lớn trong việc nhận biết hình dạng vật thể. Vì
vậy việc cho trẻ làm quen với các hình hình học, dạy cho trẻ phân biệt, nhận
biết nắm được một số dấu hiệu đặc trưng của các hình là rất quan trọng. Mặt
khác, việc cho trẻ nhận biết hình dạng của các vật thể còn giúp trẻ thấy được
sự phong phú, đa dạng vàvẻ đẹp của thế giới đồ vật xung quanh trẻ. Hơn nữa,
những kiến thức về hìnhdạng vật thể là phương tiện giúp trẻ định hướng dễ
dàng hơn trong mơi trườngxung quanh trẻ nhưng để trẻ có được những kỹ
năng này cần có sự tổ chức,hướng dẫn của giáo viên để trẻ lĩnh hội những tri
thức này một cách hệ thống vàhiệu quả.
2.2. Nguyên tắc thiết kế trò chơi
2.2.1. Yêu cầu khi thiết kế trò chơi học tập
- Cần đảm bảo các thành tố cấu trúc cơ bản của đồ chơi học tập.
- Các yếu tố của trò chơi hấp dẫn: tên đồ chơi hấp dẫn; luật chơi rõ

ràng, đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện; phương tiện chơi sinh động, hấp
dẫn, thu hút nhiều trẻ cùng tham gia chuẩn bị.
- Đồ chơi phải theo hướng mở nhằm đáp ứng mức độ nhận thức khác
nhau của trẻ.
- Sắp xếp các trò chơi vận dụng đồ chơi theo mức độ và từng chủ đề
giáo dục thành một hệ thống từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
- Đảm bảo trẻ được chơi vui vẻ, tự do, tự nguyện.
2.2.2. Nguyên tắc thiết kế
- Đảm bảo tính mục đích: Phải hướng tới thực hiện mục tiêu giáo dục
mầm non. Do đó các thành tố của trị chơi học tập cần hướng vào làm giàu
biểu tượng về sự vật hiện tượng, phát triển kĩ năng nhận thức và hành động,
giáo dục thái độ đúng đắn đối với cuộc sống xung quanh.
15


- Đảm bảo tính vừa sức: Phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của trẻ mẫu
giáo nói chung và đặc điểm nhận thức của trẻ mẫu giáo nói riêng.
- Đảm bảo tính phát triển: Việc thiết kế đồ chơi được xếp từ dễ đến
khó, từ đơn giản đến phức tạp.
- Đảm bảo tính đa dạng: Đa dạng về nội dung để hình thành ở trẻ khơng
chỉ các kiến thức, các kĩ năng mà còn giáo dục ở trẻ cả thái độ nhân văn đối
với sự vật hiện tượng.
- Đảm bảo tính hấp dẫn: Để phát huy tính tích cực, tự do, tự nguyện
tham gia trị chơi của trẻ, kích thích ở trẻ nhu cầu tìm tịi, khám phá và có ý
nghĩa giải quyết vấn đề.
- Đảm bảo tính phổ biến: Có thể sử dụng rộng rãi ở các địa phương, các
trường khác nhau, dễ sử dụng; vật liệu, đồ chơi đơn giản, dễ kiếm, dễ làm.
2.2.3. Cách thiết kế đồ chơi học tập
Bước1: Xác định trình độ phát triển nhận thức hiện tại của trẻ.
Bước 2: Xác định mục tiêu, nội dung nhận thức.

Bước 3: Lựa chọn và sắp xếp các nội dung theo từng mảng từ dễ đến
khó, từ đơn giản đến phức tạp.
Bước 4: Lựa chọn và gắn kết các thành tố của trò chơi phù hợp với nội
dung nhận thức đã lựa chọn.
- Xác định nhiệm vụ nhận thức của trị chơi (chính là nội dung, nhiệm
vụ nhận thức mà giáo viên đã lựa chọn ở bước 3).
- Lựa chọn hành động chơi của trò chơi:
Dựa vào nội dung nhận thức, nhiệm vụ nhận thức đã được xác định và
điều kiện của trường lớp(không gian, địa điểm, đồ chơi…).

16


+ Có thể lựa chọn các vận động cơ bản như đi, chạy, nhảy, ném bắt, leo
trèo… hoặc những vận động sáng tạo như mô phỏng sự vật hiện tượng theo
tưởng tượng, trí nhớ, cảm xúc… Tuy nhiên các hình thức vận động chỉ được
sử dụng như một yếu tố để tăng phần vui vẻ và thể hiện hiểu biết của trẻ.
+ Các hành động khám phá: đó là quan sát, tìm kiếm, so sánh, phân
tích, phân loại, phê phán, chắp ghép, xé dán…
+ Hành động đố và đoán: Hành động này thỏa mãn tính tị mị, ham tìm
hiểu của trẻ, đồng thời thoả mãn nhu cầu giao tiếp, phát huy tính tích cực
trong tư duy, ngơn ngữ của trẻ. Bởi đố và đoán trẻ phải sử dụng các hành
động ngơn ngữ (miêu tả, giải thích…), phân tích, so sánh, suy đoán…
Như vậy, các hành động chơi phải giúp trẻ định hướng, thực hành các
hành động nhận thức. Mỗi đồ chơi nên có sự phối hợp 2 hay 3 kiểu hành động
chơi khác nhau để tạo nên những trò chơi hấp dẫn, đa dạng.
- Xác định luật chơi của đồ chơi: Tuỳ thuộc vào nhiệm vụ nhận thức,
hành động chơi, đồ dùng, đồ chơi và kết quả chơi của trò chơi. Luật chơi phải
biểu đạt rõ ràng, dễ hiểu, dễ nhớ và cần thể hiện những việc phải làm và
những việc khơng được làm.

- Đặt tên trị chơi: Tên cần đơn giản, dễ hiểu, gợi sự vui vẻ, hướng vào
nhiệm vụ nhận thức, hành động chơi như : Đố vòng quanh, Con vật ngộ
nghĩnh, Bạn chọn quả nào, Ai giỏi hơn…
Khi thiết kế xong trò chơi, giáo viên cho trẻ chơi. Theo dõi quá trình
chơi và đánh giá kết quả chơi của trẻ, từ đó giáo viên có thể phát triển trò chơi
để chúng trở nên đa dạng hơn, phong phú hơn thành hệ thống trị chơi mang
tính phát triển và có độ mở. Nếu trị chơi khơng đạt thì chỉnh sửa hoặc loại bỏ.

17


2.3. Sưu tầm một số trò chơi
2.3.1. Trò chơi: Rồng rắn tìm nghề
Chủ đề: Một số nghề phổ biến.
+ Cách chơi: Giáo viên có bức tranh về các nghề (Làm ruộng, bác sỹ,
thợ xây, giáo viên), cô sẽ cất đằng sau những ngơi nhà có gắn các hình đã
học. Cơ đóng làm thầy thuốc, trẻ làm rồng rắn vừa đi vừa đọc bài đồng dao:
Rồng rắn lên mây.
“Rồng ra rồng rắn ăn sắn bỏ sơ, ăn mơ bỏ hột
Hỏi thăm nghề thầy thuốc (xây dựng, cơ giáo…)
Có ở nơi đâu.”
Thầy thuốc trả lời nghề đó có ở ngơi nhà nào thì trẻ phải nhanh chân
chạy về ngơi nhà đó và tìm bức tranh . Ví dụ: Thầy thuốc trả lời “Có ở ngơi
nhà hình vng” thì trẻ phải nhanh chân chạy về ngơi nhà có gắn hình vng
và lấy bức tranh về nghề thầy thuốc.
+ Luật chơi: Ai mà không tìm đúng nhà thì bị ra ngồi một lượt chơi.
Từ những ngun vật liệu hết sức đơn giản tơi có thể tổ chức thành các
trò chơi giúp cho trẻ được trải nghiệm khắc sâu kiến thức về các hình đã học.
2.3.2. Trị chơi: Tạo hình bằng dây.
Mục đích: Củng cố kiến thức về các hình vng, trịn, chữ nhật, tam

giác.
Chuẩn bị: Mỗi trẻ 1 bảng gỗ có gắn móc (khoảng cách giữa các móc
bằng nhau), 2-3 sợi dây chun buộc tóc.
Cách chơi: Trẻ dùng dây chun móc vào các móc để tạo thành các hình
theo u cầu của cơ. Ví dụ: Cơ nói hình vng, trẻ sẽ móc dây chun vào 4
móc tạo thành hình vng và nói “4 cạnh bằng nhau”.
18