Skkn một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 sáng tạo cùng âm nhạc và sắc màu trong môn mĩ thuật

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Trong chương trình giáo dục mới, mơn Mĩ thuật được xem như là một
phương tiện giáo dục quan trọng trong việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Cung
cấp cho các em kiến thức và hiểu biết về cái đẹp, hoàn thành các bài tập của chương
trình, đồng thời cịn tạo điều kiện để học tốt các môn học khác. Điều quan trọng hơn
là vận dụng hiểu biết kiến thức mĩ thuật vào học tập cũng như sinh hoạt hằng ngày.
Môn Mĩ thuật rèn luyện cho học sinh cách quan sát, khả năng tìm tịi, tư duy,
sáng tạo để góp phần hình thành phẩm chất của người lao động mới. Giúp học sinh
nhận thức được vẽ đẹp của mĩ thuật dân tộc và có ý thức giữ gìn và bảo tồn nền mĩ
thuật đậm đà bản sắc dân tộc của chúng ta. Vì vậy, muốn giáo dục cái đẹp để các
em tiếp nhận và cảm thụ được một cách đầy đủ, biến nó thành những giá trị thẩm
mĩ thực sự cho bản thân thì việc giáo dục thẩm mĩ nói chung và rèn luện kĩ năng sử
dụng màu sắc thích hợp cho học sinh đặt ra phải được giải quyết tốt ở những năm
học đầu cấp Tiểu học.
Để giúp các em biết bộc lộ tình cảm của bản thân mình với mọi người, với tự
nhiên, xã hội, thì những người thầy giáo, cơ giáo đóng một vai trị hết sức quan
trọng để đạt được mục tiêu môn học đề ra. Gắn giáo dục thẩm mĩ với các môn học
khác, với đặc thù của địa phương phải được tiến hành một cách thường xuyên,
nghiêm túc để các em có những tư duy tốt về thẩm mĩ, để các em mang lại nhiều cái
hay, cái đẹp cho cuộc sống, cho xã hội.
Cụ thể môn Mĩ thuật ở trường tiểu học trang bị cho học sinh kiến thức ban
đầu cơ bản nhất, góp phần hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận dụng cái
đẹp vào trong học tập hay sinh hoạt hàng ngày và phương pháp dạy học mới của
Đan Mạch học sinh như được giải phóng ra khỏi khn mẫu, được học mà chơi,
chơi mà học. Các em thỏa sức sáng tạo khơng bị gị bó, khơng sợ mình khơng biết
vẽ mà được tự do thể hiện. Sự sáng tạo với 7 quy trình mới học sinh có thể vẽ, xé
dán, nặn, tạo hình 2D, 3D, làm con rối, tận dụng các vật tìm được để sáng tạo, vẽ
theo nhạc, hoạt cảnh, kể chuyện...
Âm nhạc và Mĩ thuật ln có một mối liên hệ vơ hình. Thơng qua vẽ theo
nhạc học sinh không chỉ được làm quen với kĩ thuật vẽ mà còn cảm nhận được

mạch cảm xúc của tác phẩm, âm nhạc và giai điệu luôn gây phấn khởi cho học sinh
có thể làm cho học sinh năng động hơn, có khi nhảy múa. Trong quy trình mĩ thuật
này, âm nhạc và vẽ tranh được kết hợp với nhau để tạo cho học sinh trí tưởng tượng
sự thích thú sáng tạo trong trang trí, vẽ tranh con vật hay đồ vật học sinh vừa cảm
thụ tiết tấu âm nhạc vừa đưa màu vào giai điệu lúc nhanh, lúc chậm, lúc đậm, lúc
nhạt. Từ bài vẽ các em tiếp tục tư duy, có thể trang trí một đồ vật bất kì hay vẽ thêm
vào theo một chủ điểm mà các em yêu thích. Cùng với hoạt động âm nhạc, hoạt

skkn


{2}
động mĩ thuật cũng có ý nghĩa vơ cùng to lớn tác động đến tâm hồn và sự phát triển
của trẻ. Là phương tiện để trẻ bộc lộ, rèn luyện bản thân theo hướng tích cực, chủ
động và sáng tạo. Phối hợp âm nhạc và hoạt động mĩ thuật, tạo hướng tiếp cận mới
đối với học sinh về một hình thức biểu đạt của nghệ thuật hiện đại - Mĩ thuật trừu
tượng. Sử dụng tác động của giai điệu âm nhạc với các giác quan, vận động của cơ
thể, kích thích cảm hứng sáng tạo mĩ thuật theo tiết tấu nhịp điệu âm thanh. Tạo cơ
hội giúp học sinh cảm nhận về mối quan hệ giữa giai điệu âm nhạc với hoạt động
biểu đạt ngơn ngữ mĩ thuật phi hình thể (khơng tạo nên hình cụ thể). Rèn luyện
năng lực thưởng thức mĩ thuật, cảm nhận cá nhân và trao đổi nhóm về bức tranh
“Vẽ theo nhạc” và sự phối hợp với mĩ thuật ứng dụng trong đời sống. Rèn luyện trí
tưởng tượng và khả năng thẩm mĩ, lựa chọn hình vẽ trừu tượng, sử dụng cho hình
thức mĩ thuật mới (trang trí ứng dụng). Phát huy khả năng thực hành, áp dụng sáng
tạo hình vẽ trừu tượng vào trang trí ứng dụng (làm hoạ tiết trang trí bìa sách, bưu
thiếp, trang trí váy áo...) mang yếu tố thẩm mĩ cá nhân của học sinh. Với vai trò
quan trọng như vậy nên tôi đã chọn sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp giúp
học sinh lớp 5 sáng tạo cùng âm nhạc và sắc màu trong môn Mĩ thuật”.
1.2. Điểm mới của đề tài
Dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh Tiểu học

nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng khơng phải là một vấn đề gì mới mẻ. Đặc biệt
trong những năm gần đây, nó đã được rất nhiều người cơng tác trong lĩnh vực giáo
dục nghiên cứu và quan tâm. Tuy nhiên, điểm mới và khác biệt đề tài này là tìm
hiểu những kiến thức cơ bản về âm nhạc, sự lẫn lộn của màu sắc trong phân môn mĩ
thuật mới ở trường Tiểu học theo phương pháp mới của Dự án SAEPS cho học sinh
lớp 5. Hướng dẫn tổ chức quy trình mĩ thuật mới ở lớp 5, từ đó đúc rút kinh nghiệm,
đề xuất một số ý kiến góp phần nâng cao hiệu quả dạy học mĩ thuật theo phương
pháp mới của Dự án SAEPS.
Nội dung của đề tài đánh giá được một số mặt tác động tới việc phát triển năng
lực của học sinh lớp 5; đề xuất được cách tiếp cận mới trong giảng dạy, giáo dục
theo hướng khai thác nội dung môn học và sử dụng các phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học tích cực, khai thác nội dụng giáo dục của bài học… nhằm phát triển
năng lực cho học sinh giúp các em vận dụng tốt trong học tập và cuộc sống.
Đề tài nêu rõ từng giải pháp cụ thể nhằm trang bị cho học sinh những kiến
thức, giá trị, thái độ, kỹ năng phù hợp: hiểu, cảm nhận và trân trọng sản phẩm/tác
phẩm mĩ thuật; trao đổi, tiếp nhận thông tin thông qua sản phẩm/ tác phẩm mĩ thuật;
hình thành cho học sinh các năng lực biểu đạt; năng lực phân tích và giải trình; năng
lực giao tiếp và đánh giá; sáng tạo mĩ thuật,... qua đó biểu đạt bản thân (suy nghĩ,
tình cảm, mong muốn…). Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền, bổn phận

skkn


{3}
của mình và phát triển tồn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức góp phần
tạo một nền tảng vững chắc, một nền tảng tốt cho các em trong cuộc sống về sau
này.
1.3. Phạm vi áp dụng của đề tài
Tập trung nghiên cứu một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 sáng tạo cùng âm
nhạc và sắc màu trong môn Mĩ thuật ở trường tiểu học, thực hiện trong nội bộ

trường, đã và đang áp dụng triển khai dạy học trong những năm học vừa qua, có thể
vận dụng dạy học ở địa bàn học sinh có những đặc điểm tương đồng.
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng nội dung cần nghiên cứu tại đơn vị
Để khám phá và tạo được những sản phẩm sáng tạo qua các bài học nói
chung và qua âm nhạc và màu sắc nói riêng thì giáo viên phải phát huy tính tích cực
chủ động của học sinh trong phát hiện kiến thức mới.
Trong môn Mĩ thuật ở Tiểu học các em thường phụ thuộc vào giáo viên khi
thực hành bài vẽ, các em thường làm theo giáo viên, lấy bài giáo viên minh hoạ
hoặc bài trong sách để làm mẫu cho tất cả các bài vẽ, các em quan sát và làm theo
hầu như khơng có tính sáng tạo... Nếu soi vào mục tiêu của môn Mĩ thuật ở tiểu học
là “...cung cấp cho học sinh một số kiến thức ban đầu về mĩ thuật, giúp các em tạo
ra cái đẹp bằng cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm nhận riêng...” thì rõ ràng cách các
em tạo ra các bài vẽ dạng nêu trên là chưa đạt yêu cầu vì hầu hết các bài đều gần
giống nhau, không thấy cái riêng, không thấy sự sáng tạo.
Ví dụ: Chủ đề trang phục yêu thích ở phần thực hành các em thường nhìn
mẫu chụp và vẽ ở trong phần tìm hiểu và cách thức thực hiện để làm theo chứ
không tự tưởng tượng để tạo sản phẩm cá nhân của bản thân.
Áp dụng quy trình vẽ cùng nhau (vẽ theo nhạc) vào bài học giúp cho đa số
học sinh trong lớp hứng thú hơn trong mơn học từ đó tạo ra được các sản phẩm đẹp
và sáng tạo của bản thân mình và nhóm mình nhưng trong lớp vẫn cịn một số em
hiếu động ham chơi nên chưa cảm thụ được âm nhạc, khi nhạc bật lên các em chạy
nhảy và tô màu vào bức tranh theo cảm tính chứ khơng cảm thụ theo nhạc mà tô
màu nên bức tranh tô màu theo nhạc khơng đạt hiệu quả cao.
2.1.1. Thuận lợi
Qua q trình cơng tác tôi nhận thấy thời gian qua việc chú trọng phát triển
năng lực cho học sinh đã được nhà trường rất quan tâm thông qua việc thường
xuyên tổ chức nhiều hoạt động trong và ngồi giờ lên lớp, ln ln tạo điều kiê ̣n,
khuyến khích, đô ̣ng viên giáo viên áp dụng phương pháp mới vào dạy môn Mĩ thuâ ̣t
giúp hình thành một số năng lực nhất định cho học sinh;

skkn


{4}
Giáo viên đã được tham gia tập huấn tại Phòng Giáo dục về các địa chỉ, các
bài phải tích hợp phát triển năng lực cho học sinh
Giáo viên trực tiếp giảng dạy đã nhận thức được ý nghĩa của việc sáng tạo và
phát triển trí tưởng tượng cho học sinh.
Học sinh ở vùng thuận lợi, tiếp xúc nhiều với các phương tiện truyền thông,
thông tin hiện đại nên đã sớm hình thành được một số năng lực sáng tạo, phát huy
khả năng tưởng tượng.
2.1.2. Khó khăn
- Đối với học sinh: Môn Mĩ thuật đối với các em học sinh khối lớp 5 khơng
phải là mơn học mới lạ vì các em đã bắt đầu học Mĩ thuật ngay từ khối lớp 1. Tuy
nhiên, khi áp dụng học theo phương pháp mới, học sinh chưa quen với các quy trình
mới, phải thực hiện nhiều nhiệm vụ mới, và tham gia hoạt động nhóm nhiều hơn
nên các em rất bỡ ngỡ và rất lúng túng khi thực hiện nhiệm vụ học tập. Quan sát
một số học sinh trong quá trình học tập và hoạt động giáo dục, tôi nhận thấy một số
năng lực của học sinh như: năng lực phân tích và giải trình; năng lực giao tiếp và
đánh giá; sáng tạo mĩ thuật chưa cao, nhiều học sinh thiếu tự tin, nhút nhát, rụt rè
trước những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên gợi ý, chỉ định các em mới dám thực
hiện.
Học sinh còn lúng túng trong việc trao đổi nội dung để thống nhất chủ đề, sắp
xếp các hình ảnh, và chọn chất liệu, màu vẽ,.. Các em chưa có khả năng vận dụng
những điều đã học áp dụng vào thực tế, với học sinh lớp 5 – lớp cuối cấp, các em rất
hiếu động, có nhu cầu hỏi đáp, không muốn bị áp đặt.
Trí tưởng tượng của các em chưa phong phú, mô ̣t số em lười suy nghĩ, làm
bài theo cách đối phó. Đồ dùng học tâ ̣p chưa chuẩn bị chu đáo dẫn đến chất lượng
các sản phẩm chưa cao.

Học sinh chưa thâ ̣t sự có ý thức giữ gìn sản phẩm của mình nên viê ̣c lưu giữ
sản phẩm rất khó khăn. Khi thực hành theo nhóm một số bạn cịn ỷ lại cho bạn giỏi
làm hoặc làm cho có bài để nhận xét chung nên sản phẩm của các em khơng có tính
sáng tạo.
* Nguyên nhân của sự hạn chế này là: Học sinh chưa chủ đô ̣ng học tâ ̣p cũng
như ý thức tự học của các em chưa cao. Học sinh và phụ huynh chưa thực sự coi
trọng môn học này, chưa có ý thức tôn trọng sản phẩm của mình làm ra.
- Đối với giáo viên:
Giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc đổi mới phương pháp dạy
học, đặc biệt là kinh nghiệm dạy học cho học sinh trong các tiết sáng tạo cùng âm
nhạc và sắc màu.

skkn


{5}
Việc vận dụng dạy học tích hợp chưa được giáo viên vận dụng triệt để nên
lượng kiến thức, kĩ năng cung cấp cho các em trong một tiết Mĩ thuật thường chưa
tạo điều kiện phát huy hết khả năng sáng tạo của học sinh.
Cơ sở vật chất chưa được đầy đủ, chưa có phịng chun biệt. Đa số các tiết
khi vẽ theo nhạc chỉ sử dụng nghe nhạc qua máy tính, điện thoại chứ khơng sử dụng
qua loa nên chất lượng nghe chưa đảm bảo, chưa tạo được sự hứng thú và sáng tạo
của các em.
- Đối với phụ huynh: Một bộ phận lớn phụ huynh vẫn còn tâm lý cho rằng
mơn Mĩ thuật thuộc nhóm mơn Nghệ thuật chỉ là mơn học phụ nên chỉ học cho vui,
nên ít quan tâm, tạo cho học sinh tâm lí thờ ơ, không quan tâm, không cố gắng.
Trên đây là một số tồn tại mà bản thân tôi đã thắc mắc và trăn trở.
BẢNG ĐÁNH GIÁ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG KHỐI 5 PHẦN SÁNG
TẠO ÂM NHẠC VÀ MÀU SẮC VÀO ĐẦU NĂM HỌC
(Khảo sát trên 66 học sinh khối 5 của trường vào thời điểm

Đầu năm học)
Khối

Sĩ số

5

66

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

SL

%

SL

%

SL

%

9

13.6

47

71.2

10

15.2

Qua điều tra cho thấy về mặt tiếp nhận thông tin ở các em hầu hết rất tốt. Tuy
nhiên về sáng tạo, cảm nhận vẻ đẹp tác phẩm, giao tiếp còn hạn chế như: tương trợ
nhau, giao tiếp, diễn đạt trước đám đơng được các thầy cơ giáo tích cực hình thành
và củng cố nhưng chưa thể hiện được nhiều.
Mặt khác, các em ít có khả năng chủ động phân tích, lĩnh hội tiếp thu, giải
quyết trong từng tình huống cụ thể của bài học hay từng hoạt động. Một số ít học
sinh có khả năng sáng tạo, giao tiếp, diễn đạt tuy nhiên điều này chỉ theo bản năng
mà thiếu tính khoa học và hệ thống.
2.2. Giải pháp thực hiện
Để khắc phục được những nhược điểm nêu trên bản thân tơi đã tìm hiểu và
mạnh dạn đưa ra một số giải pháp sau để giúp cho học sinh lớp 5 sáng tạo cùng âm
nhạc và màu sắc.
2.2.1. Giải pháp thứ nhất: Tạo điều kiện cho học sinh cảm nhận về giai
điệu nhạc trước khi vẽ
* Trước khi vào thực hành, giáo viên chủ đô ̣ng tâ ̣p cho học sinh di chuyển tay
trên không theo tiết tấu âm nhạc kết hợp chuyển đô ̣ng chân.
Chọn bản nhạc phù hợp với đề tài bài học.

skkn

{6}
Cho học sinh lắng nghe trước các giai điệu nhạc để học sinh hưởng thụ và
cảm nhận những giai điệu nhạc đó.
Học sinh cảm thụ được âm nhạc, thực hiện được bức tranh màu vẽ theo nhạc
Học sinh cảm nhâ ̣n được các tiết tấu âm nhạc, nhanh, châ ̣m khác nhau.
Tâ ̣p di chuyển tay trên không theo tiết tấu âm nhạc kết hợp chuyển đô ̣ng
chân. Tạo hứng thú trong học tập
Sau đó, cho học sinh thực hành theo âm nhạc tạo ra các sản phẩm đẹp, sáng
tạo.
Ví dụ: Chủ đề 3: Âm nhạc và sắc màu
Khi giới thiê ̣u bài giáo viên cho học sinh nghe bài hát: Sắc màu của nhạc sĩ
Trần Tiến.
Sau khi nghe xong. Giáo viên cho học sinh kể các màu sắc có trong bài hát và
giới thiê ̣u vào bài.
Sau khi giới thiê ̣u chủ đề và hướng dẫn xong cho học sinh. Giaó viên chọn các
bản nhạc: Ngày đầu tiên đi học; Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng.
Để cho học sinh nghe, cảm nhâ ̣n và vẽ.
Hướng dẫn học sinh trải nghiệm vẽ theo nhạc theo tiết tấu từ châ ̣m cho đến
nhanh.
Cho học sinh di chuyển tay trên không theo tiết tấu âm nhạc kết hợp chủn
đơ ̣ng chân 1 lượt.
Dùng băng dính cố định tờ giấy vào mặt bàn theo nhóm, lựa chọn màu sắc
để vẽ theo thứ tự các màu từ nhạt đến đậm, cảm thụ âm nhạc, vận động theo nhạc
và vẽ màu.
Cứ như thế học sinh chuyển đô ̣ng vòng tròn để thực hiê ̣n bức tranh của mình.
Tùy vào cảm nhâ ̣n của các em và ý đồ sử dụng màu khác nhau nên bức tranh
thu được là sự lô ̣n xô ̣n của sắc màu.
2.2.2. Giải pháp thứ hai: Giúp học sinh cảm nhận hình ảnh qua đường nét
màu sắc.
Đây là một nội dung mới nên học trò còn lúng túng vì vậy giáo viên phải

hướng dẫn kĩ.
Khuyến khích các em tự do tưởng tượng ra các hình ảnh có trong bức tranh
lơ ̣n xơ ̣n đó và trình bày hình ảnh tưởng tượng của mình.
Có thể trong 1 bức tranh nhưng mỗi em sẽ tưởng tượng ra những hình ảnh,
những chủ đề khác nhau.
Ví dụ 1: Trước khi bật nhạc giáo viên hướng dẫn kĩ cho học sinh như khi âm
nhạc có những tiết tấu nhẹ nhàng thì các em phải di chuyển nhẹ nhàng đồng thời

skkn


{7}
đưa màu lướt nhẹ trên mặt giấy, khi tiết tấu âm nhạc mạnh lên thì các em di chuyển
nhanh đồng thời nhấn mạnh màu.
Quan trọng nhất chúng ta nên sử dụng những màu nhạt trước sau đó mới sử
dụng những màu đậm và cuối bài mới sử dụng màu đen để tạo điểm nhấn cho bức
tranh và không được sử dụng màu trắng.
Ví dụ 2: Trong q trình học sinh nghe nhạc và vẽ, giáo viên tham gia vận
động và vẽ cùng để động viên, khuyến khích và truyền cảm hứng cho học sinh.
Quan sát bài vẽ của các nhóm để điều chỉnh thời gian và âm nhạc sao cho nét
vẽ và màu sắc phủ kín tờ giấy.
Quan sát bài vẽ của các nhóm để điều chỉnh màu sắc.
2.2.3. Giải pháp thứ ba: Kịp thời giúp đỡ từng đối tượng học sinh khi tham
gia thực hành
Khi thực hành giáo viên phân ra từng loại đối tượng học sinh để kịp thời giúp
đỡ các bạn. Tránh tình trạng học sinh cảm thấy làm bài khó hoặc lười nên chép y
nguyên theo các hình mẫu trong sách mà khơng có tính sáng tạo cho bài làm của
mình. Dẫn đến các em không hứng thú, khơng u thích mơn Mĩ th ̣t.
Ví dụ: Chủ đề 9: Trang phục yêu thích.
Ở phần thực hành

Việc 1: Cho học sinh vẽ kí họa dáng người theo quan sát hoặc vẽ theo trí nhớ,
trí tưởng tượng để tạo kho hàng hình ảnh.
Trưng bày trong nhóm, chia sẽ, tuyên dương để tạo đô ̣ng lực cho các em sáng
tạo
Việc 2: Lựa chọn dáng người yêu thích trong kho hình ảnh, dựa vào dáng
người, thiết kế và trang trí trang phục theo ý thích.
Nếu học sinh còn lúng túng, giáo viên hướng dẫn thêm bằng những câu hỏi
gợi mở.
Giáo viên yêu cầu học sinh gấp sách và xóa phần vẽ mẫu trên bảng đồng thời
đi đến những em đang cịn lúng túng khi kí họa dáng người và khi thiết kế trang
phục để hướng dẫn cụ thể hơn cho các em.
2.2.4. Giải pháp thứ tư: Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh
trong phát hiện kiến thức mới
Để khám phá và tạo được những sản phẩm sáng tạo qua các bài học nói
chung và qua âm nhạc và màu sắc nói riêng thì giáo viên phải phát huy tính tích cực
chủ động của học sinh trong phát hiện kiến thức mới.
Tạo hứng thú bằng cách đặt những câu hỏi khêu gợi thơng tin, kích thích tính
tị mị của học sinh.

skkn


{8}
Mỗi giáo viên có một cách khai thác bài khác nhau, có thể cho các em khai
thác trên tranh ảnh, trong sách giáo khoa hoặc đặt câu hỏi trả lời.
Ở mĩ thuật, phương pháp vấn đáp được sử dụng nhiều. Phương pháp vấn đáp
kích thích được học sinh suy nghĩ, giúp học sinh hiểu, áp dụng vào bài vẽ của mình.
Ví dụ: Hỏi: Em có nhận xét gì về màu sắc của bức tranh này?
Học sinh nêu nhận xét về màu sắc bức tranh, bức tranh vẽ màu hình ảnh
chính nổi bật hơn hình ảnh phụ, kết hợp hài hịa hai gam màu nóng, lạnh và đã biết

cách sử dụng độ đậm, nhạt trong bài.
Khi câu hỏi đưa ra giáo viên cũng muốn nhiều cánh tay giơ lên xung phong
trả lời và mong được nhiều em nói đúng, nói hay. Nhưng giáo viên chỉ chú ý đến
việc nêu câu hỏi mà không chú ý nghe câu hỏi hoặc việc làm khác thì học sinh
khơng cịn hứng thú trả lời, các em sẽ thấy câu hỏi của mình khơng có giá trị và
không  muốn phát biểu nữa và giáo viên phải chú ý đến từng nhận thức của các em
để khai thác nội dung bài.
Để tình trạng này khơng bao giờ xảy ra, người thầy phải tôn trọng câu trả lời
của học sinh, chăm chú thực sự khi nghe học sinh trả lời và có thái độ với tất cả các
câu trả lời dù đúng hay chưa đúng. Không được chê bai hay phản đối câu trả lời của
học sinh dù là câu trả lời sai. Bởi khi học sinh trả lời, các em đều nghĩ cả thầy cô và
các bạn đang chờ đợi ý kiến của mình, mà khi trả lời xong cơ, thầy lại chê thì em đó
sẽ xấu hổ với lớp, như vậy các em sẽ sợ phát biểu và gây ra kết quả khơng mong
muốn trong giờ học.
Ví dụ: Chủ đề 3: Âm nhạc và sắc màu.
Học sinh treo các bức tranh vẽ theo nhạc của nhóm lên tường, bảng, giá vẽ
Hỏi: Mảng màu nào có hịa sắc nóng – lạnh; sáng – tối; tương phản?
Em liên tưởng tới những hình ảnh gì từ những đường nét và màu sắc trong
bức tranh (hoa, lá, cây, mặt trời, mây, sóng nước, cánh đồng, núi, nhà, con vật,
người)..?
Từ những hình ảnh đó, em liên tưởng đến câu chuyện, đề tài gì? ( phong
cảnh, con vật, tĩnh vật, hoạt động của con người)
Sau khi học sinh trả lời học sinh hoặc giáo viên phải chỉ vào những nơi,
những hình ảnh mà học sinh nói tới trong bức tranh. Có như vậy các em mới thấy rõ
câu trả lời của mình đúng hay chưa đúng. Sau mỗi câu trả lời của học sinh giáo viên
cần chốt và bổ sung cho học sinh nghe.
Tạo hứng thú cho học sinh trong thời gian thực hành.
Trong khi làm bài giáo viên phải nắm vững tâm lý của học sinh để từ đó xây
dựng kế hoạch và phương pháp tác động vào các em tạo ra được khơng khí cạnh
tranh trong học tập (khen bạn vẽ đẹp), kích thích sự sáng tạo, xóa bỏ tư tưởng chán

skkn


{9}
học khơng muốn trong học tập. Từ một nhóm học sinh khá giáo viên có thể dùng
làm hạt nhân kích thích gây ra một làn sóng lan truyền trong học tập.
Khi đánh giá cần căn cứ vào yêu cầu của bài học, động viên khuyến khích
các em có tính sáng tạo. Những em học sinh yếu không nên chê bai quá nhiều với
những em chưa đạt mà chỉ nên nhắc nhở, động viên các em bài sau cố gắng vẽ tốt
hơn. Như vậy mới tạo ra cho các em sự tìm tịi, hứng thú say mê và thể hiện cái mới
sáng tạo trong bài vẽ của mình. Khi kết thúc giờ học, giáo viên treo tranh của học
sinh để học sinh tự nhận xét những bài vẽ tốt, qua đó kích thích các em cố gắng
trong bài học của mình cịn những bài chưa đẹp các em có thể rút ra kinh nghiệm
cho bài học sau.
2.2.5. Giải pháp thứ năm: Giáo viên tổ chức lồng ghép các trò chơi, hội thi
phù hợp nhằm phát huy khả năng sáng tạo của học sinh
Đối với việc giảng dạy môn Mĩ thuật càng yêu cầu vận dụng phương pháp
này một cách hợp lý để phát huy tính sáng tạo của các em.
Mơn Mĩ thuật là một mơn học nghệ thuật. Vì vậy, giáo viên phải tổ chức sao
cho giờ học nhẹ nhàng, thoải mái mang tính nghệ thuật và có thể tổ chức bằng
nhiều hình thức như lồng ghép trị chơi. Lồng ghép trị chơi khơng chỉ kích thích
các em hoạt động mà cịn giúp các em phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo
thơng qua việc tái tạo nội dung, hình tượng, tiếng kêu, tiếng động …để xây dựng
hình ảnh của bài vẽ.
Nhưng khi sử dụng trị chơi giáo viên có thể áp dụng vào từng bài học khác
nhau, có bài thì giáo viên cần lồng ghép trị chơi có bài thì khơng cần.
Giáo viên phải biết lồng ghép đúng tùy từng nội dung của các bài học có thể ở
phần mở bài, thực hành hay ở cuối bài học.
Ví dụ: Chủ đề 9: Trang phục yêu thích

Khởi động: Tổ chức cho học sinh chơi “ Em tập làm người mẫu”
Mời một số học sinh lên bảng tham gia biểu diễn thời trang hoặc tạo dáng
người mẫu trong lúc đó giáo viên bật nhạc tạo hứng thú cho các em.
Giáo viên có thể cho chơi trị chơi ngay ở phần đầu. Cho cả lớp hát bài hát có
tên con vật sau đó hỏi trong bài hát có tên những con vật gì. Sau đó giáo viên giới
thiệu bài mới. Hoặc có những bài giáo viên có thể cho phần trị chơi cuối bài để
củng cố bài
Ví dụ: Chủ đề 1: Chân dung tự họa
Sau khi nhận xét xong bài của học sinh, cơ giáo có thể cho các em chơi trị
chơi. Thi tìm hiểu những bài hát nói về mẹ hoặc cô giáo, các bạn nêu tên bài hát và
hát một vài câu. Qua trò chơi giúp các em nhận biết và cảm thụ thêm và đây cũng là

skkn


{10}
cách học thoải mái nhẹ nhàng. Các em vừa được học lại vừa chơi trò chơi. Sau khi
học xong các em có cảm giác thoải mái, hứng thú, hưng phấn cho mơn học sau.
Ví dụ: Sau khi học sinh hồn thành sản phẩm theo nhóm cho học sinh tự bình
chọn nhóm có bài đẹp nhất để khen và động viên những nhóm cịn hạn chế để lần
sau các em cố gắng hơn.
2.2.6. Giải pháp thứ sáu: Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp
và hình thức dạy học vào từng bài học khác nhau
Dạy học theo phương pháp mới có những khó khăn nhất định, địi hỏi người
giáo viên phải thực sự tìm tịi, chuẩn bị chu đáo, chủ động vận dụng linh hoạt vào
từng bài học khác nhau, nhằm thu hút sự tham gia của tất cả các em học sinh.
Ví dụ: Khi chuẩn bị bản nhạc. Bản nhạc phải có tiết tấu nhanh, tiết tấu chậm
hoặc có lúc mạnh mẽ sơi nổi, có lúc nhẹ nhàng, sâu lắng cho học sinh nghe. Có thể
thay nhạc khơng lời bằng lời bằng các bài hát hoặc học sinh hát trong q trình vận
động và vẽ.

Âm nhạc ln đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân Việt
Nam. Âm nhạc và giai điệu luôn gây hứng khởi cho học sinh, có thể làm cho các
em năng động hơn, (có khi nhảy múa theo giai điệu, tiết tấu). Trong quy trình dạy học mĩ thuật này, âm nhạc và mĩ thuật được kết hợp với nhau để tạo cho học sinh sự
thích thú, trí tưởng tượng, sáng tạo trong việc trang trí.
Quy trình dạy - học mĩ thuật: Tạo tác phẩm nghệ thuật dựa trên âm nhạc để
tiết dạy học được tốt hơn thì giáo viên “ Ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng
dạy vẽ theo nhạc”. Như Loa, máy vi tính, máy chiếu.
* Chuẩn bị bài dạy:
- Giáo viên tìm hiểu nội dung, yêu cầu bài dạy.
- Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh liên quan đến bài dạy, thơng qua các kênh như
sách, báo, truyền hình, địa chỉ các trang Web…rồi lưu vào máy tính.
Ví dụ: Khi dạy bài vẽ theo nhạc giáo viên tìm hiểu thêm quy trình vẽ theo
nhạc, vai trị của âm nhạc ....
Tri thức của môn học đều được chắt lọc từ cuộc sống và trở lại phục vụ cho
cuộc sống, cho nên trong dạy học cần liên hệ bài học với thực tiễn tạo cho học sinh
sự liên tưởng, gây thói quen quan sát, so sánh, móc nối giữa cái đang học và cái đã
có trong cuộc sống, hướng các em đi tìm cái đẹp cho mai sau.
Để vận dụng biện pháp này có hiệu quả địi hỏi giáo viên cần suy nghĩ, tìm
tịi, phân tích tổng hợp, u nghề và hứng thú với bộ môn. Biện pháp này giúp học
sinh tự bổ sung nhận thức và phát huy óc tưởng tượng, khả năng tư duy, sáng tạo
cho các em. Trang bị cho các em những hiểu biết cần thiết để vận dụng vào cuộc
sống.

skkn


{11}
Ví dụ: Giáo viên gợi ý cho học sinh lựa chọn sản phẩm đẹp, sáng tạo làm
khung hoặc trang trí thêm ở góc học tập cá nhân, treo trang trí lớp học.
Muốn học sinh yêu môn học, gây được hứng thú và sáng tạo cho các em.

Giáo viên phải tiếp tục cải tiến về phương pháp giảng dạy và một số biện pháp khác
nữa để tổ chức điều khiển hoạt động học tập của học sinh một cách có hiệu quả.
Lưu ý khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu, khai thác chủ đề bằng lời nói sinh
động, hấp dẫn, lơi cuốn các em “nhập cuộc”. Cách khơi gợi khi hướng dẫn cách vẽ
tranh một chủ đề nào là “dựng lên” trước mắt học sinh một “khung cảnh bằng lời”
rõ ràng có hình ảnh, màu sắc; có sự hoạt động nhằm giúp các em nhớ lại những gì
đã quan sát được và hình dung ra tranh mình định vẽ về bố cục, hình tượng, màu
sắc thế nào? Lời nói của giáo viên cũng mang lại hiệu quả như đồ dùng dạy học.
- Quy trình vẽ tranh ở tiểu học mang tính giáo dục là chủ yếu, nó sẽ thấm dần
lên trung học cơ sở, giúp các em sẽ thực hiện một cách có ý thức hơn, tự giác hơn.
- Vẽ hình chính to trước vào khoảng giữa tranh, các hình ảnh phụ vẽ sau sao
cho tranh sinh động vào những chỗ nào cho phù hợp, ở trên hay ở dưới, bên phải
hay bên trái, ở xa hay ở gần và to nhỏ cở nào
Chú ý hình dáng thể động, thể tĩnh của các hình người, con vật (đi, đứng,
chạy,…) hình cây, hình nhà,… (đứng, ngã, nghiêng)
Vẽ màu tự do theo ý thích, khơng nhất thiết phải theo màu sắc thực, miễn sao
tranh vẽ có màu đậm, màu nhạt, tươi sáng phù hợp với đề tài và rõ trọng tâm.
2.2.7. Giải pháp thứ bảy: Giáo viên gợi mở một cách cụ thể nhằm phát huy
khả năng tìm tịi, sáng tạo của học sinh trong quá trình học sinh thực hành
Trong quá trình thực hành bài vẽ giáo viên đến từng bàn theo dõi, gợi ý, có thể cung
cấp những thơng tin cần thiết hoặc bổ sung những kiến thức học sinh còn lúng túng.
Nhưng chủ yếu là học sinh tự làm bài, giúp học sinh nhận ra những gì hợp lý, chưa
hợp lý để điều chỉnh làm cho bài vẽ rõ nội dung, sinh động hơn. Đồng thời góp ý để
học sinh thấy độ đậm, nhạt trong tranh thế nào là hợp lý… Tóm lại: Giáo viên dựa
vào thực tế mà nhận xét, góp ý hay gợi mở một cách cụ thể cho phù hợp, phát huy
khả năng tìm tịi, sáng tạo của học sinh. Động viên học sinh tự suy nghĩ tìm tịi là
chủ yếu, khơng nên gị bó các em làm bài theo ý giáo viên. Tạo điều kiện cho các
em vui vẻ học tập mà bài vẽ sẽ sinh động, có nét riêng và đẹp hơn.
Điều quan trọng hơn nữa khi học sinh trưng bày sản phẩm cần tổ chức cho
học sinh tự đánh giá kết quả học tập của bản thân và của bạn.

- Sau cùng giáo viên bổ sung, xếp loại bài vẽ và động viên khích lệ học sinh
*Kết quả đạt được
Qua thời gian giảng dạy kết hợp với việc thực hiện các giải pháp trên, với sự
hướng dẫn tận tình của giáo viên và việc hoạt động tích cực, sáng tạo của học sinh.

skkn


{12}
- Giáo viên biết cách lập kế hoạch và tổ chức những quy trình dạy học linh
hoạt phù hợp với điều kiện của địa phương. Tổ chức đánh giá liên tục quá trình học
mĩ thuật để phát triển các năng lực học tập, khả năng sáng tạo và kĩ năng sống cho
mỗi học sinh. Phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp.
- Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, lời nói, cử chỉ có
phần mềm dẻo hơn, hoạt động của giáo viên trên lớp ít (chủ yếu là giáo viên tổ chức
cho học sinh hoạt động) mà đem lại hiệu quả cao.
- Về phía học sinh các em biết tự khám phá những điều mới lạ trong bài học,
theo cách nghĩ và cách hiểu của mình một cách độc lập, tích cực, biết cảm nhận
được những cái hay, cái đẹp từ những chủ đề cụ thể mà các em được học, được làm
quen.
- Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ
mình khơng làm được.
- Đối với học sinh cá biệt, ít quan tâm đến việc học lại trở nên hứng thú hơn,
ham thích hoạt động thể hiện rõ ở việc làm việc theo nhóm.
- Đối với học sinh có năng khiếu thì được bộc lộ khả năng của mình, qua đó
tinh thần hợp tác nhóm trong mơn Mĩ thuật và các mơn học khác được nâng cao.
Cụ thể:
BẢNG ĐÁNH GIÁ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG KHỐI 5 PHẦN SÁNG
TẠO ÂM NHẠC VÀ MÀU SẮC VÀO GIỮA HỌC KÌ II
(Khảo sát trên 66 học sinh khối 5 của trường vào thời điểm giữa Học kì II)

Khối

Sĩ số

5

66

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

SL

%

SL

%

SL

%

25

37.9

41

62.1

0

0

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài
Đổi mới phương pháp giảng dạy không phải là tạo ra một phương pháp khác
với cái cũ, để loại trừ cái cũ. Phương pháp dạy học cũ có một ưu điểm lớn là phát
huy trí nhớ, tập cho học sinh làm theo một điều nào đó, khiến học sinh bị động
trong tiếp nhận kiến thức thì phương pháp mới vẫn cần những ưu điểm trên. Còn
phương pháp giảng dạy mới phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục đã đề ra cho bậc Tiểu học, xác định rõ vai trị và
mục tiêu giáo dục của bộ mơn cũng thông qua thực tế giảng dạy áp dụng phương

skkn


{13}
pháp mới giúp học sinh thực hiện tốt bộ môn Mĩ thuật tôi tự khẳng định và rút ra
một số kinh nghiệm sau:
- Môn Mĩ thuật là môn dành thời gian chủ yếu để học sinh thực hành, do vậy
giáo viên cần thiết kế bài dạy như một kế hoạch tổ chức các hoạt động, để học sinh
chủ động, tích cực tham gia và phát huy hết khả năng và năng lực của mình ở mỗi
hoạt động.
- Trong tiết vẽ theo nhạc, giáo viên cần lựa chọn và phối hợp các phương

pháp dạy học để luôn luôn tạo được không khí học tập vui vẻ, nhẹ nhàng, hấp dẫn,
lơi cuốn học sinh, tránh giờ học tẻ nhạt, khô cứng.
- Đối với phần vẽ theo nhạc, giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động vẽ
theo tổ, theo nhóm để các thành viên trong nhóm có dịp thể hiện năng lực cá nhân
trước bạn bè, thầy cô giáo.
- Tạo mọi điều kiện để tất cả học sinh chủ động, tích cực tham gia và tham
gia có hiệu quả các hoạt động, quan tâm nhiều hơn đến các học sinh nhút nhát, chưa
tích cực hoạt động.
- Về phân bố thời gian của tiết học, giáo viên cần lưu ý bố trí thời gian hướng
dẫn bài và thời gian thực hành của học sinh sao cho hợp lí
- Tất cả các bài thực hành của học sinh đều phải được giáo viên đánh
giá thường xuyên theo quy định đánh giá của Bộ.
- Không áp đặt đòi hỏi quá cao đối với học sinh, nên lấy động viên, khích lệ
là chính, cố gắng tìm những ưu điểm dù nhỏ nhất ở từng học sinh để kịp thời động
viên, khen ngợi.
- Muốn giảng dạy tốt chủ đề Âm nhạc và sắc màu trước hết giáo viên phải
hiểu được mục đích, yêu cầu tiết học, từ đó tìm ra cho mình một định hướng giảng
dạy đúng đắn.
- Phải hiểu được đặc điểm tâm lý của trẻ, hiểu biết được mức độ cảm nhận
của học sinh về thế giới xung quanh thông qua bài học.
- Luôn tôn trọng gần gũi học sinh. Phải có tính kiên trì trong công tác giảng
dạy, khéo léo động viên kịp thời đối với các em.
- Việc quan trọng yêu cầu của mỗi tiết học là giáo viên phải chuẩn bị đầy đủ
đồ dùng trực quan, đồ dùng trực quan phải đẹp, hấp dẫn để học sinh quan sát.
- Sử dụng linh hoạt trong phối hợp các phương pháp dạy học, thường xun
trao đổi để tìm ra phương pháp dạy học thích hợp.
- Ứng dụng thông tin, phần mềm công nghệ thông tin vào mơn Mĩ thuật như
đĩa, băng hình, ... có như vậy chất lượng học tập mới đạt kết quả cao.
3.2. Kiến nghị, đề xuất

skkn


{14}
Là một người giáo viên, hiểu rõ tầm quan trọng trong cơng tác trồng người.
Vì thế, bản thân tơi ln cố gắng trau dồi sách vở, học hỏi từ đồng nghiệp cũng như
đúc kết kinh nghiệm giảng dạy của bản thân, nâng cao đạo đức và chuyên môn.
Hưởng ứng cuộc vận động về chủ đề năm học, bản thân đã cố gắng áp dụng những
kinh nghiệm, sáng tạo thêm những phương pháp mới nhằm hình thành và phát triển
năng lực cho học sinh từ môi trường giáo dục ở nhà trường; giáo dục và xây dựng
cho các em có năng lực tốt, lối sống lành mạnh để các em có thể tự lập, tự tin hơn
trong cuộc sống. Đồng thời, để việc dạy học Mĩ thuật mới có hiệu quả hơn, hình
thành và phát triển tốt hơn năng lực cho học sinh tại đơn vị, tôi mạnh dạn đề xuất: 
3.2.1. Về phía nhà trường
- Thường xuyên phát động phong trào Học để biết, học để chung sống, học để
tự khẳng định mình” dưới nhiều hình thức.
- Nhà trường cần tham mưu với các cấp tạo điều kiện để xây dựng phòng học
chức năng với đầy đủ cơ sở vật chất.
- Ngay từ đầu năm cần chỉ đạo các bộ phận chuyên môn và các bộ phận liên
quan tổ chức một số hoạt động trải nghiệm liên quan đến bài học.
3.2.2. Về phía giáo viên
- Cần nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy học theo định hướng phát
triển năng lực cho học sinh
- Giáo viên phải có lịng nhiệt tình, tâm huyết với công tác chuyên môn. Phải
thường xuyên học tập, học hỏi kinh nghiệm, tìm tịi các giải pháp mới để công tác
giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn.
3.2.3. Về phía phụ huynh
- Các bậc cha mẹ cần có hành vi chuẩn mực, nêu gương tốt khi giao tiếp, ứng
xử, và cung cấp cho con em mình một số kĩ năng cần thiết.
- Phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện của con em

mình, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp.
- Phụ huynh quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của các em: mua sắm đầy
đủ dụng cụ học tập, động viên, khuyến khích các em tham gia học tập.
Trên đây là những suy nghĩ của bản thân tôi về viê ̣c nghiên cứu “Một số biện
pháp giúp học sinh lớp 5 sáng tạo cùng âm nhạc và sắc màu trong môn Mĩ thuật”
tại đơn vị đang công tác. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan
nên chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được nhâ ̣n sự giúp đỡ,
góp ý bổ sung của các cấp quản lý giáo dục và đồng nghiê ̣p để bản sáng kiến của
bản thân có được những kinh nghiê ̣m bổ ích có thể áp dụng cho các năm học sau.
Xin chân thành cảm ơn!

skkn


{15}

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên tiểu học – Sách dự án hỗ trợ
giáo dục Mĩ thuật tiểu học (SAEPS) – NXB Giáo dục Việt Nam
2. Dạy Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực lớp 5 – Nguyễn Thị
Nhung- NXB Giáo dục Việt Nam.
3. Mĩ thuật và phương pháp dạy học Mĩ thuật Tiểu học (Dự án phát triển giáo
viên tiểu học – NXB Giáo dục)
4. Phương pháp dạy Mĩ thuật Tiểu học
5. Các tài liệu từ Internet

skkn