Skkn một số giải pháp lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cấp thcs

Một số giải pháp lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cấp
THCS
1. Lời giới thiệu.
Xã hội ngày càng phát triển, thế giới đang bước vào kỷ nguyên mới. Kỷ
nguyên của khoa học- công nghệ và những tiến bộ vượt bậc mang lại
cho loài người những lợi ích hữu dụng. Nhưng cũng vì thế con người
phải đối mặt với những thách thức to lớn từ môi trường thiên nhiên,
xã hội và đặc biệt mối quan hệ xã hội giữa người với người.
Với những thay đổi đó, xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng đang
từng ngày phải đối mặt với những thách thức và cần phải có những
thay đổi để phù hợp với những mục tiêu và hoàn cảnh mới, yêu cầu xã
hội đòi hỏi phải đào tạo ra những con người có tri thức khoa học, vừa
có kỹ năng làm việc, nhưng cũng phải có thái độ, hành vi tích cực trước
những sự thay đổi của môi trường thiên nhiên, môi trường xã hội.
Với những chuyển biến kinh tế, xã hội quá nhanh chóng đã hạn chế
phần nào chức năng của gia đình với những giáo dục đạo đức truyền
thống. Những biến đổi về kinh tế, xã hội đã đem lại cho lứa tuổi thiếu
niên quá nhiều thử thách, phân vân trước sự lựa chon con đường phát
triển bản thân.
 Bước vào tuổi thiếu niên, trong độ tuổi đi học THCS các em bắt đầu 
muốn tự mình xem xét các sự việc, không muốn sự can thiệp của người
khác, kể cả bố mẹ. Sự phát triển của “tự ý thức” đòi hỏi thiếu niên luôn
muốn thoát khỏi mối quan hệ phụ thuộc trước kia để trở thành cá thể
độc lập...
Nhưng giữa những mong muốn mang tính chủ quan, cá nhân và những
thách thức cuộc sống đôi lúc không có sự tương ứng nên các em rơi

skkn


vào trạng thái có thái độ phản kháng bằng các hính thức như lì lợm,

lạnh nhạt... bất hợp tác thậm trí còn tỏ thái độ bất cần đời.
 Thực tế cho thấy những năm gần đây tình trạng thanh thiếu niên, đặc
biệt là các em ở độ tuổi trung học cơ sở, phạm pháp ngày càng gia tăng
với các mức độ ngày càng nghiêm trọng.
Với độ tuổi học sinh trung học cơ sở về mặt phát triển tâm, sinh lý các
em dễ rơi vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật, ảnh hưởng rất xấu cho
môi trường học đường và xã hội. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến
tình trạng này, nhưng một trong những nguyên nhân chính là học sinh
ngày càng thiếu kỹ năng sống cần thiết để hòa nhập với môi trường
phát triển nhanh chóng.
Đã có nhiều trung tâm rèn kỹ năng sống cho học sinh được thành lập
nhằm giúp các em học sinh tập trải nghiệm trong tình huống gia đình
để hình thành một số kỹ năng sống cho các em.
Mặt khác ngành giáo dục và đào tạo đã và đang có những định hướng
tích cực để đưa việc rèn kỹ năng sống vào giảng dạy trong từng cấp
học nhằm định hướng những giá trị và tạo lập hành vi phù hợp với
từng lứa tuổi. Chính vì thế việc rèn kỹ năng sống cho học sinh trong
nhà trường THCS là hết sức cần thiết và quan trọng đòi hỏi phải có
hướng đi đúng đắn.                        
Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với quan điểm giáo  dục
của UNESCO đó là: Học để biết; học để làm; học để tồn tại; học để chung
sống; học để trở thành người cơng dân tốt ...
Trên cơ sở đó, tôi chọn SKKN “Một số giải pháp lồng ghép giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh cấp THCS”
II. Nội dung:

skkn


1. Một số nhận định về KNS của HS THCS hiện nay.

1.1. Khái niệm:
Kỹ năng sống đó là khả năng chuyển đổi kiến thức (phải làm gì) và
thái độ (ta đang nghĩ gì, cảm xúc như thế nào, hay tin tưởng vào
giá trị nào) thành hành động (làm gì, và làm như thế nào).
Theo tổ chức Giáo dục, Khoa học và văn hoá Liên hiệp quốc (UNESCO),
KNS gắn với 4 trụ cột của giáo dục đó là:
     Học để biết (learn to know) gồm các kỹ năng tư duy như: tư duy phê
phán, tư duy sáng tạo, ra quyết định giải quyết vấn đề, nhận thức được
hậu quả…;
      Học để làm (learn to do) gồm các kỹ năng thực hiện công việc và
làm nhiệm vụ như: kỹ năng đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm….;
     Học để cùng chung sống (learn to live toghether) gồm các kỹ năng
xã hội như giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc
theo nhóm, thể hiện sự cảm thông;
     Học làm người (learn to be) gồm các kỹ năng cá nhân như ứng phó
với căng thẳng, kiểm sốt cảm xúc, tự nhận thức, tự tin…


1.2.Vì sao phải giáo dục kỹ năng sống.

         Những thay đổi nhanh chóng trong xã hội và thay đổi tâm sinh lý của
chính bản thân trẻ chưa thành niên đang có tác động lớn đối với các em
        Những thay đổi về mặt kinh tế- xã hội cũng ảnh hưởng đối với gia đình
và bản thân các em.

skkn


        Việc giáo dục KNS là hết sức quan trọng giúp các em: Rèn hành vi có
trách nhiệm, ứng phó với sức ép trong cuộc sống, biết lựa chọn cách ứng xử

phù hợp, ứng phó với thách thức trong cuộc sống.
Hiện nay các trường THCS đã và đang chú ý đến việc rèn kỹ năng sống cho
học sinh thông qua các chương trình giáo dục lồng ghép, tích hợp trong các
tiết dạy chính khóa của các môn học và thông qua các hoạt động ngoại khóa
và các tiết học tập ngoài giờ trên lớp, Các tiết học và bộ môn giáo dục công
dân ngày càng được quan tâm. Với yêu cầu giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh phải đảm bảo các yếu tố: Giúp học sinh ý thức được các giá trị của bản
thân trong mối quan hệ xã hội, giúp học sinh hiểu biết về thể chất, tinh thần
của bản thân mình; có hành vi, thói quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết, chấp
hành và tôn trọng pháp luật.
Tình trạng thiếu kỹ năng sống đang khiến các em trong độ tuổi học THCS gặp
nhiều lúng túng trong việc giải quyết các vấn đề của bản thân dẫn đến tình
trạng thiếu tự tin, khủng hoảng về tâm lý. Chính vì nhiều học sinh, vì thiếu kỹ
năng sống đã trở thành nạn nhân của những tệ nạn xã hội, thành những học
sinh không ngoan, thành người con hư của gia đình, thậm trí còn dẫn đến vi
phạm pháp luật ở tuổi vị thành niên.
 
1.3 Những vấn đề được đề cập tới trong SKKN này.
Thực hiện nhiệm vụ năm học với chủ đề kỷ cương - chất lượng việc giáo dục
đào tạo học sinh trở thành con người toàn diện, với phong trào “Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực”, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh
là hết sức quan trọng, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục đồng thời tạo
nên thế hệ tương lai cho đất nước, với yêu cầu xã hội ngày càng phát triển
mãnh mẽ cả về kinh tế và quan hệ xã hội.

skkn


Thông qua việc làm của bản thân, của các đồng nghiệp, đề tài này nhằm đúc
rút ra một số kinh nghiệm trong việc rèn kỹ năng sống cho học sinh từ đó đưa

ra một số giải pháp mang tính khả thi trong việc rèn kỹ năng sống cho học
sinh THCS. Đây chính là nội dung chính mà đề tài quan tâm.
Thông qua những việc làm thiết thực, cụ thể tác động đến học sinh trong việc
giúp các em về kỹ năng sống mà đúc rút kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp
về rèn kĩ năng sống cho học sinh THCS với mong muốn việc rèn kĩ năng sống
cho học sinh ngày càng có hiệu quả tốt hơn đáp ứng được trong việc giáo dục
toàn diện cho học sinh.
Với mục đích nghiên cứu các nhóm kĩ năng:
- Nhóm kĩ năng nhận thức:
+ Nhận thức bản thân.
+ Xác định điểm mạnh, điểm yếu cho bản thân.
+ Xây dựng kế hoạch cho bản thân.
+ Khắc phục khó khăn để đạt được mục tiêu.
+ Rèn kĩ năng tư duy tích cực và sáng tạo.
- Nhóm kĩ năng xã hội:
+ Kĩ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ.
+ Kĩ năng giao tiếp không lời.
+ Kĩ năng thuyết trình và nói trước đám đông.
+ Kĩ năng từ chối.
+ Kĩ năng diễn đạt cảm xúc và phản hồi.
+ Kĩ năng hợp tác.
+ Kĩ năng làm việc nhóm.

skkn


+ Kĩ năng vận động và gây ảnh hưởng.
+ Kĩ năng ra quyết định.
- Nhóm kĩ năng quản lí bản thân:
+ Kĩ năng làm chủ cảm xúc.

+ Kĩ năng vượt qua lo lắng, sợ hãi.
+ Kĩ năng khắc phục tức giận.
+ Kĩ năng quản lý thời gian, nghỉ ngơi tích cực, giải trí lành mạnh.
Với sự chia nhóm các kĩ năng trên mà chúng ta đưa ra những giải pháp thiết
thực phù hợp với thực tiễn, đặc điểm học sinh của từng địa phương, mà tiến
hành việc rèn kĩ năng sống cho các em mới đạt được kết quả cao.
 Rèn kĩ năng sống cho học sinh, đây là một vấn đề mới với thời gian thực hiện
nghiên cứu đề tài không nhiều chắc chắn cần được bổ  sung nhiều hơn nữa
thì đề tài mới mang lại hiệu quả cao.
1.4. Những thực trạng học sinh đang gặp phải.
 Có nhiều hành vi ứng xử sai lệch chuẩn mực đạo đức xã hội (vơ cảm)
        Nhiều học sinh thành tích học tập rất tốt, nhưng kĩ năng sống rất
thấp (thể hiện khi giao tiếp, tham gia các hoạt động xã hội, ứng phó với
những thử thách )
 Sự bùng nổ thông tin, nhất là game onlin - ảnh hưởng bởi các trị chơi mang
tính bạo lực. Bạo lực học đường gia tăng
 Học sinh hút thuốc lá, uống rượu, nghiện game, chat... trong khi không phải
các em không ý thức được sự nguy hại của những vấn đề đó. Nhiều khi các
em tham gia chỉ vì đua địi, có khi khơng đủ  khả năng để từ chối.
         Nhiều hiện tượng khác: bỏ học, vi phạm pháp luật ( giao thông, ma túy,
mất trật tự công cộng…) gia tăng ở lứa tuổi học sinh.

skkn


    1.5 Thực trạng giáo dục GTS, KNS của gia đình và nhà trường.
    *  Gia đình :    
          Chưa quan tâm đúng mức đến việc giáo dục GTS, KNS cho con em mình. 
          Không phải bất kỳ phụ huynh học sinh nào cũng hiểu được vai trị của
mình trong việc phối hợp cùng nhà trường để giáo dục con cái. Nhiều người

thường có quan niệm rằng, đã gửi con em họ đến trường, phải đóng tiền là
nhà trường và các thầy cơ giáo phải có trách nhiệm hồn tồn trong việc dạy
dỗ chúng mà khơng cần mình phải quan tâm nữa.
          Nhận thức của nhiều phụ huynh về GTS, KNS còn hạn chế, chưa thấy
được tầm quan trọng của việc giáo dục GTS, KNS có ảnh hưởng như thế nào
trong việc hình thành nhân cách của trẻ sau này.                      
   

 *  Nhà

trường:

         Thuận lợi
 Việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống trong trường THCS được tiến hành thơng
qua mơn học (nội khố, ngoại khố), thơng qua việc dạy học tự chọn, qua
hoạt động ngoài giờ lên lớp và hoạt động câu lạc bộ cũng khơng cịn xa lạ với
giáo viên bởi họ đã được làm quen với cách thức tổ chức này (qua các đợt
tập huấn tích hợp một số mặt giáo dục khác). Đây là một trong những điều
kiện thuận lợi cho việc đưa hoạt động giáo dục này vào nhà trường;
 Sự phối hợp chặt chẽ giáo dục kĩ năng sống với các hoạt động giáo dục vốn
đã được lồng ghép vào chương trình giáo dục từ nhiều năm nay như giáo dục
bảo vệ môi trường, phòng chống ma tuý, giáo dục pháp luật,… sẽ  tạo nhiều
cơ hội và điều kiện để triển khai giáo dục kĩ năng sống;
         Khó khăn:
Sự quan tâm của lãnh đạo và giáo viên về vấn đề giáo dục giá trị sống và kĩ
năng sống cho học sinh còn nhiều hạn chế.

skkn

Tổ chức giáo dục kĩ năng sống có những  đặc thù riêng khác với các hoạt
động giáo dục khác, nội dung giáo dục khơng chỉ diễn ra trong mơn học mà
cịn thơng qua một số hoạt động khác (hoạt động ngồi giờ lên lớp, câu lạc
bộ,...) cho nên phải tính đến cơ sở vật chất, kinh phí thực hiện;
 Thói quen chú trọng vào kiến thức mang tính lý thuyết của giáo viên sẽ là
cản trở lớn khi triển khai giáo dục kĩ năng sống, loại hình giáo dục nhằm tạo
thói quen, thái độ, hành vi ứng xử phù hợp với các tình huống của cuộc sống.
 Đội ngũ GV chưa được đào tạo bài bản về GTS-KNS, khơng có GV chun
trách… cán bộ quản lý, giáo viên cịn gặp nhiều khó khăn
Cịn nhiều lúng túng trong việc tổ chức Giáo dục KNS qua các hoạt động thích
hợp, chưa tận dụng hoặc có thực hiện song khơng mang ý nghĩa hình thành
và phát triển KNS trong giảng dạy các môn học;
Thiếu các điều kiện tối thiểu để tiến hành giáo dục KNS trong nhà trường,
trước hết là tài liệu cho GV và cho HS.
2 TÍNH THỰC TIỄN VÀ Ý NGHĨA CỦA SKKN.
2.1. SKKN với các giải pháp (biện pháp) được trình bày có gì khác so
với giải pháp cũ trước đây.
- Rèn kỹ năng sống cho học sinh thực sự có tác dụng tốt đến việc giáo dục đạo
đức học sinh trong nhà trường không những giúp cho các em có được những
kĩ năng ứng xử, giao tiếp mà còn tạo thành thói quen phân tích đánh giá tình
hình, thói quen vươn lên xử lý tình huống một cách hợp lí.
- Khác với các phương pháp trước trong việc giáo dục đạo đức học sinh là
khoảng cách giữa thầy và trò khi các em mắc lỗi thường các thầy giáo, cô
giáo hay dùng hình thức trách phạt, kỷ luật mà ít khi lắng nghe các em giải
bày... Nay với việc chú trọng rèn kỹ năng sống cho học sinh mà đòi hỏi cần có

skkn


sự ân cần chỉ bảo, phân tích, nghe các em nói lên những suy nghĩ, dẫn đến

việc làm chưa phù hợp với chuẩn đạo đức người học sinh.
- Việc giáo dục đạo đức, hình thành các kỹ năng sống tối thiểu của các em  đã
được lồng ghép trong các chương trình học tập, được tích hợp trong các bộ
môn và còn được trải nghiệm qua thực tế, do đó đã gây được hứng thú cho
các em trong việc tu dưỡng đạo đức, hướng thiện và nâng cao được năng lực
học tập, sáng tạo. Từ đó, các em có nhận thức đúng đắn trong việc thực hiện
nội qui, qui định của nhà trường và tự giác thực hiện.
2.2. Sáng kiến đã góp phần nâng cao chất lượng quản lý dạy và học
trong nhà trường.
Ban giám hiệu đã nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của giáo dục ngoài
giờ lên lớp thống nhất trong kế hoạch năm học đưa nội dung giáo dục ngoài
giờ lên lớp vào kế hoạch năm học thật cụ thể. Tiến hành bàn bạc thống nhất
trong đội ngũ cán bộ cốt cán và triển khai chung trong buổi họp hội đồng sư
phạm nhằm thông báo rõ ràng các nội dung kế hoạch hoạt động, biện pháp
thực hiện  để mọi người hiểu biết góp ý có kế hoạch cụ thể để tham gia thực
hiện xuyên suốt cả năm học.
Xây dựng cụ thể nội dung  chương trình ngồi giờ lên lớp phù hợp với tình
hình của trường và của địa phương dựa trên cơ sở hướng dẫn của Sở và
phịng GD-ĐT.
Phân cơng cho tổ trưởng chun mơn thống nhất trong tổ về nội dung và bài
dạy theo thực tế .
       Chỉ đạo tổ chức các buổi hoạt động ngoài giờ sâu sát, có theo dõi, đành
giá và điều chỉnh cho phù hợp theo từng thời điểm.
Đáp ứng được mục tiêu giáo dục toàn diện theo chương trình đào tạo của Bộ
giáo dục và đào tạo, đó là giúp các em học để biết, học để làm, học để làm

skkn


người công dân tốt, học để tồn tại và học để chung sống. Tăng cường được

chất lượng giáo dục ở mọi lĩnh vực và khẳng định rằng mọi học sinh nhận
thức được mục tiêu học tập, phấn đấu vươn lên nắm tri thức. Thúc đẩy được
những hoạt động mang tính xã hội, phát huy được những nhân tố tích cực,
hạn chế được những nhân tố tiêu cực, đáp ứng tốt cho phong trào xây dựng
trường học thân thiện - học sinh tích cực, tạo ra môi trường giáo dục lành
mạnh, trong sạch trong nhà trường.
Qua việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đã làm cho các em đổi mới
phương pháp học tập của mình. Từ đó giúp các em có khả năng học tập tốt
hơn, các tư duy hoạt động của các em được phát triển, các em biết lập luận,
tự tin nắm kiến thức và giải quyết các tình h́ng trong học tập, cũng như
những tình huống ngồi đời xảy ra.
 Thơng qua sáng kiến kinh nghiệm rèn kỹ năng sống tính tự giác, tự quản của
tập thể lớp, nhóm học sinh ngày càng tốt hơn, gắn bó với nhau, giúp nhau học
tập, rèn luyện đạo đức trong nhà trường.
3 NHỮNG GIẢI PHÁP ( BIỆN PHÁP) MANG TÍNH KHẢ THI.
Ngay từ đầu năm học 2016 - 2017. Ban giám hiệu nhà trường đã xác định
việc rèn kỹ năng sống cho học sinh trong trường học là hết sức quan trọng và
cần thiết, đồng thời đã đưa ra một số giải pháp nhằm tăng cường công tác
rèn kỹ năng sống cho học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, làm
chuyển biến đạo đức học sinh giúp các em có nhận thức đúng về hành vi, ứng
xử một cách khoa học, hợp lý, đưa chất lượng đạo đức học sinh lên một cách
vững chắc. Ban giám hiệu nhà trường đã thống nhất thực hiện chỉ đạo tập
thể sư phạm nhà trường thực hiện một số giải pháp sau để rèn kỹ năng sống
cho học sinh.
 
3.1. Giải pháp thứ nhất.

skkn

          Nghiên cứu lí luận:
 Thu thập những tài liệu liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu để nắm chắc cơ
sở lí luận cho việc rèn kĩ năng sống đối với học sinh THCS về các mặt tâm lí,
tình hình xã hội và sự thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi đối với học sinh THCS.
          Nghiên cứu thực tiễn tình hình địa phương Xã Vĩnh Thịnh, việc rèn
luyện kĩ năng sống học sinh THCS Vĩnh Thịnh trong các giờ học, giờ chơi, các
buổi hoạt động ngoại khóa, đi thực tế, sinh hoạt ngoài giờ, tổ chức các trò
chơi dân gian... để tìm ra các giải pháp tác động vào học sinh giúp các em
hình thành các nhóm nhận thức.
 
3.2. Giải pháp thứ hai: 
Điều tra kĩ năng sống của học sinh trường THCS Vĩnh Thịnh và một số
học sinh của các trường THCS lân cận trong huyện Vĩnh Tường.
          - Bằng những câu hỏi trắc nghiệm về các hành vi và chỉ yêu cầu nhận
thức đánh dấu các hành vi cho là đúng, sai thông qua đó giúp các em hình
thành những kỹ năng tối thiểu trong nhận thức phạm trù đạo đức, từ đó hình
thành cho các em những thói quen cần thiết hằng ngày như thói quen thực
hiện nền nếp, chào hỏi, giúp bạn ...Việc làm này chúng ta có thể tiến hành
ngay trong các tiết dạy trên lớp , giờ sinh hoạt lớp với các câu hỏi phù hợp,
          - Bằng giao tiếp nói chuyện xem các em nhận thức các nhóm kĩ năng
sống đã nêu ở trên. Ngôn ngữ được coi là phương tiện chính yếu tác động đến
đối tượng ứng xử nhằm giải thích, chứng minh, lí giải hoặc thuyết phục, quy
rõ trách nhiệm và đánh giá hành vi của học sinh. Vì vậy, việc sử dụng ngôn
ngữ trong hoạt động ứng xử sư phạm cần được xét tới như là một nguyên
nhân dẫn tới sự thành công hay thất bại trong ứng xử sư phạm.

skkn


- Do tính đa dạng trong tính cách, phẩm hạnh và trình độ nhận thức của đối

tượng ứng xử, trên thực tế, khơng có một ngơn ngữ chung để đáp ứng với
mỗi người khác nhau. Điều đó cũng như trong chiến tranh, không chỉ dùng
một khẩu súng trường để đối phó với xe tăng và máy bay của kẻ địch, cũng
như không thẻ dùng xe tăng để đối chọi với tàu chiến ngồi biển khơi. Vì thế,
khi sử dụng ngơn ngữ trong ứng xử, điều đầu tiên phải quan tâm tới là tính
phù hợp của ngơn ngữ với tính cách của đối tượng giao tiếp. Từ đó tìm giải
pháp thích hợp giúp các em có được kĩ năng sống tốt hơn.
          - Dùng phiếu điều tra để tổng hợp, đánh giá, so sánh việc xử lí các tình
huống của học sinh THCS Vĩnh Thịnh. Từ đó phân ra các nhóm đối tượng và
đưa ra giải pháp cho từng nhóm một cách thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả
rèn kĩ năng sống cho các nhóm đối tượng.
3.3. Giải pháp thứ 3.
Quan sát, tiếp xúc, giúp đỡ, tư vấn học sinh rèn kỹ năng sống.
          Qua quá trình quan sát học sinh ngoại khóa ngoài giờ lên lớp, trong các
tiết học đặc biệt giờ ra chơi và các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp, các buổi
giao lưu văn hóa, văn nghệ... giáo  dục giới tính để tìm ra các kĩ năng sống
còn thiếu hoặc chưa đầy đủ sai lệch của học sinh. Từ đó giúp các em điều
chỉnh lại hành vi sửa chữa thói quen không tốt, giải quyết các tình huống nảy
sinh một cách đúng đắn. Với phương pháp này các thầy, cô phải tạo ra được
uy tín, tình cảm thân thiện với học sinh , tạo cho em niềm tin, và trở thành
người tư vấn tin cậy của các em, qua đó giúp các em khẳng định bản thân
dám nghĩ, dám làm , dám đấu tranh với sai trái của các bạn và có kỹ năng
chia sẻ niền vui, nỗi buồn, sự thành công của mình và của bạn. 
3.4. Giải pháp thứ tư.
Trải nghiệm.

skkn


- Tổ chức cho các em hoạt động cộng đồng, sinh hoạt và làm việc theo nhóm,

đi thực tiễn tìm hiểu cuộc sống của người lao động để hình thành và rèn kĩ
năng sống cho học sinh biết kết hợp trong làm việc, nhận thức đầy đủ về lao
động, yêu quí người lao động. Từ đó có đạo đức tốt trong cộng đồng dân cư.
Các em được trực tiếp tham gia các buổi lao động công ích, Vệ sinh trường
lớp, thấy được ý nghĩa của việc mình làm cho lớp, cho khu dân cư từ đó hình
thành cho các em kỹ năng lao động nhóm, sự cố gắng vươn lên hoàn thành
công việc một cách có trách nhiệm với tập thể, với nhóm. Giúp các em có kỹ
năng về làm việc, kỹ năng hợp tác làm việc, kỹ năng  làm việc nhóm được
nâng lên.
- Nhà trường luôn đẩy mạnh các hoạt động hướng về cộng đồng qua đó cung
cấp những kiến thức mới, và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh như:
- Thực hiện công tác cùng tuyên truyền về An tồn giao thơng, thơng qua tổ
chức mit tinh, hội thi An tồn giao thơng , Vẽ tranh nét đẹp khi tham gia giao
thông, thi trắc nghiệm về các biển báo giao thông, thi tiểu phẩm…
- Lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường qua công tác vệ sinh cảnh quan
trường lớp, tuyên truyền với mọi người về giữ gìn vệ sinh chung như: phong
trào. Rác khơng chạm đất, bỏ rác và đi vệ sinh đúng nơi quy định, chăm sóc
cây trồng, cơng trình măng non v.v.
- Phát động và tổ chức chương trình ni heo đất, thùng tiền từ thiện tiết
kiệm đồ dùng học tập, cá nhân, phế liệu để giúp đỡ các bạn nghèo, bạn khuyết
tật, các bạn vùng xa, lũ lụt,…
- Tổ chức thăm hỏi các gia đình chính sách thương binh, mẹ Việt Nam Anh
hùng, thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ, các nơi di tích lịch sử địa phương v.v. 
Qua đó giáo dục cho học sinh truyền thống uống nước nhớ nguồn, biết ơn các
anh hùng liệt sĩ vì nước qn thân, lịng nhân ái, tương thân tương trợ, biết
quan tâm và chia sẻ với những hồn cảnh thiệt thịi bất  hạnh.

skkn

- Việc tổ chức cho học sinh trải nghiệm cuộc sống, về vùng nông thôn, thăm
làng nghề  đã tạo điều kiện cho các em rèn kỹ năng về mặt xã hội. Với việc tổ
chức cho học sinh các trò chơi, thăm quan, đi dã ngoại, thi thể dục thể thao
trong nhà trường,  trong đó các em được giữ vai trò chủ đạo đã giúp các em
phát huy được tính tích cực, tự chủ, tự giác và phát biểu những ý kiến của
riêng mình mà các em qua tâm.
          3.5. Giải pháp thứ năm.
Tổ chức cho học sinh thực hành kĩ năng sống.
          - Thông qua các tiết học trên lớp với chương trình giáo dục trong nhà
trường THCS tùy theo từng môn, từng bài mà tổ chức cho các em hoạt động
ngay tại trong lớp, ngay trong tiết học giải quyết tình huống giúp các em tự
nêu lên kĩ năng để xử lý các kiến thức trên lớp. Thông qua đó mà liên hệ các
tình huống tương tự mà các em đã gặp ở cuộc sống hằng ngày. Qua việc lồng
ghép giáo dục kĩ năng sống trong các tiết dạy, ý thức học tập của các em có
chuyển biến rõ rệt. Kĩ năng ghi chép, đọc, phân tích, giải quyết kiến thức một
cách chủ động, sáng tạo đã được phát triển.
4. KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI CỦA SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM.
          Qua nghiên cứu lí luận và thực tiễn về kĩ năng sống của học sinh THCS
Vĩnh Thịnh đã đưa được ra các nhóm kĩ năng sống cần phải rèn luyện cho học
sinh:
- Nhóm kĩ năng nhận thức
- Nhóm kĩ năng xã hội
- Nhóm kĩ năng quản lí bản thân
Trên cơ sở nắm bắt được tình hình học sinh với những thói quen không lành
mạnh do địa bàn dân cư sinh sống. Thông qua các câu hỏi cho học sinh trả lời

skkn

về nhận thức cách ứng xử trong gia đình, nền nếp của mỗi gia đình, thông
qua cách phát ngôn cửa miệng, qua việc nói chuyện, tiếp xúc thì thấy rằng ở
địa phương thường hay nói bậy, chửi thề, nhiều gia đình mải việc làm ăn
không có người lớn ở nhà cho nên dẫn đến việc các em phát ngôn tự do,
trống không là rất lớn.
Với việc đánh giá học sinh còn nhiều thiếu sót trong kỹ năng cư xử, sinh hoạt
hàng ngày, nhà trường đã tích cực chỉ đạo các đồng chí giáo viên trong toàn
trường giáo dục học sinh thông qua các giờ lên lớp chính khóa lồng ghép các
chương trình giáo dục ngoại khóa để giúp các em bỏ thói quen xấu, rèn kỹ
năng ứng xử giao tiếp sao cho có văn hóa. Công việc này nhà trường đã tiến
hành thường xuyên liên tục ở mọi nơi, mọi lúc khi thấy các em có hành vi nói
năng không phù hợp ở mọi nơi, mọi lúc đều được các thầy cô nhắc nhở phân
tích do đó học sinh đã ngoan hơn. Việc nói tục, nói bậy được chấm dứt không
còn hiện tượng chửi thề trong nhà trường.
Thông qua các hoạt động ngoại khóa đi thực tế phù hợp với tâm sinh lý học
sinh, qua việc sinh hoạt nhóm tập thể đã giúp các em nhận thức được bản
thân, tự đánh giá được điểm mạnh, điểm yếu của mình và có hướng phấn đấu
để sửa chữa, nhiều em đã từ học sinh trung bình trở thành học sinh khá,
nhiều em từ mang tính tự kỷ đã dần dần hòa nhập được cộng đồng. Một số
học sinh chưa ngoan đã có ý thức tu dưỡng hơn.
Hoạt động của giáo viên không chỉ giới hạn trong khuôn khổ của nhà trường
phổ thông mà nó cịn được mở rộng ra phạm vi ngồi xã hội. Nếu như giáo
dục là sự nghiệp của quần chúng và ảnh hưởng của môi trường xã hội là vô
cùng quan trọng tới sự phát triển của mỗi cá nhân, thì đương nhiên, người
giáo viên phải biết gắn chặt cơng việc của mình với những hoạt động của xã
hội, biết vận động các tổ chức ngoài xã hội cùng góp phần vào xây dựng sự
nghiệp giáo dục. trong quá tringf vận động quần chúng, mỗi giáo viên có dịp

skkn

đi sâu vào thực tiễn của đời sống xã hội, tạo ra những biến đổi về tư tưởng
của chính bản thân họ. V.I.Lê nin đã từng nói: “Chúng ta có thể chẳng đặt
niềm tin vào việc học tập, giáo dục và giáo dưỡng nếu như nó chỉ giới hạn
trong trường học và tách rời cuộc sống đang sôi động”.
Thông qua sự giao việc cho các em, hình thành kỹ năng làm việc theo nhóm
để tạo cơ hội cho các em khắc phục khó khăn, làm việc đạt hiệu quả và đạt
được mục tiêu của công việc. Thông qua những việc làm đó các em được trao
đổi với bạn bè, thầy cô. Được phát biểu ý kiến của mình, được đề đạt phương
án giải quyết công việc mà khả năng tư duy của các em.
Đối với học sinh THCS với tâm sinh lý đang phát triển sự nhận thức về xã hội
còn nhiều vấn đề cần phải quan tâm để giúp các em hiểu thêm về xã hội, nhà
trường đã chú trọng vấn đề rèn kỹ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, lời nói và
giao tiếp không lời bằng ánh mắt cử chỉ. Thông qua các hoạt động xã hội
như: tham gia các phong trào “Xanh – Sạch – Đẹp”, chăm sóc di tích lịch sử, di
tích văn hóa, các phong trào của khu dân cư như: vệ sinh đường làng, ngõ
xóm, phong trào ba sạch, hay tiếp xúc với người lớn, với các cuộc hội thảo.
Thông qua việc hoạt động ngoài giờ lên lớp các phong trào thi đua của Đội,
của nhà trường, các trò chơi dân gian đã giúp các em có được kỹ năng thuyết
trình nói trước đám đông.
Bằng những trò chơi đối đáp nhanh trong các giờ sinh hoạt tập thể làm cho
các em phải suy nghĩ vận động và phải ra quyết định, phải đồng ý hay không
đồng ý, từ chối hay hợp tác một cách nhanh nhẹn và dứt khoát. Thông qua sự
phân công chịu trách nhiệm của trưởng nhóm, của thành viên trong nhóm để
các em thể hiện vai trò của bản thân.
Qua việc chỉ đạo trong thực tiễn đã cho thấy rằng rèn kĩ năng sống cho học
sinh cần phải đổi mới phương pháp dạy học một cách tích cực, giúp học sinh
phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen

skkn

và có khả năng tự học, tinh thần tự giác từ đó luôn có ý thức vận dụng kĩ
năng, kiến thức vào các tình huống trong học tập cũng như trong thực tiễn.
Từ đó các em biết cách khắc phục khó khăn, tạo được niềm vui và hứng thú
trong học tập. Thông qua các cuộc trải nghiệm do nhà trường tổ chức giúp
các em xử lí các tình huống trong cuộc sống, gắn bó, đoàn kết cùng nhau làm
việc.
Công tác giáo dục thể chất của nhà trường cũng hết sức quan trọng trong
việc rèn kĩ năng sống cho bản thân. Việc thực hiện dạy thể dục trong nhà
trường, tổ chức các trò chơi, các cuộc thi thể dục thể thao, học tập ngoại
khóa đã có tác động mạnh mẽ đến việc hình thành các kĩ năng vận động khéo
léo, kìm nén bản thân và ý tưởng vươn lên đạt được kết quả tốt hơn, đồng
thời hình thành cho các em kĩ năng quản lý thời gian biết cách thư giãn nghỉ
ngơi phù hợp mang lại hiệu quả cao trong cuộc sống.
Qua các hoạt động về thẩm mĩ, tổ chức học hát, học hát dân ca hay các cuộc
thi vẽ sáng tác tranh theo các chủ để... đã giúp học sinh nhận thức đầy đủ về
văn hóa bản sắc dân tộc, có lòng nêu cao tinh thần truyền thống, có ý thức
giữ được bản sắc văn hóa Việt Nam.
Việc hướng nghiệp nghề cho học sinh được các em hứng thú tìm hiểu nghề
truyền thống của dân tộc. Kết hợp với việc trải nghiệm thăm các làng nghề
truyền thống và thông qua chương trình hướng nghiệp nghề mà tạo cho em
những ý tưởng, ước mơ cho tương lai. Từ đó hình thành bước đầu kĩ năng
xây dựng kế hoạch cuộc đời và đặt mục tiêu phấn đấu, rèn luyện trong học
tập cũng như tu dưỡng về mặt đạo đức. Nhà trường đã chú trọng tạo điều
kiện thuận lợi để các em tham gia các hoạt động xã hội, cộng đồng.
Tiếp cận với những hoạt động truyền thống lễ hội của địa phương để giáo
dục ý thức truyền thống cách mạng và tính gắn bó cộng đồng hình thành nên
nhân cách tương thân, tương ái hướng thiện. Biết thông cảm với hoản cảnh,

skkn


điều kiện của người khác. Đồng thời biết giúp đỡ những người gặp khó khăn
một cách vui vẻ.
Trong năm học 2016- 2017 dưới sự chỉ đạo của BGH nhà trường, việc rèn kĩ
năng sống cho học sinh được sự chỉ đạo cụ thể thơng qua các chương trình
giáo dục từng bộ môn, dạy tích hợp và các yêu cầu hoạt động xây dựng
trường học thân thiện một cách đồng bộ đã tác động mạnh mẽ làm thay đổi
nhận thức, thái độ và hành vi của học sinh.
Việc rèn kĩ năng của học sinh đã động viên được các em tham gia trong các
hoạt động, mạnh dạn chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức với các bạn, các thầy cô
và các thầy cô đã trở thành những người tư vấn, giải quyết giúp các em các
khó khăn trong các ứng xử, va chạm trong xã hội, đã tạo điều kiện thuận lợi
cho các em tự đánh giá được bản thân mình và biết kiềm chế bản thân có
niềm tin trong cuộc sống. Các em được học tập trong các phòng học bộ môn,
học ngoài trời giữa thiên nhiên đã giúp các em thấy tự tin hơn và có thể chủ
động nhiều hơn trong cuộc sống hàng ngày.
Thông qua chương trình rèn kĩ năng sống của Huyện đoàn, qua cuộc nói
chuyện về các hoàn cảnh đời sống thường ngày, sự trả lời tọa đàm ngay tại
sân trường với các câu hỏi gợi mở, những câu hỏi tình huống để cho các em
xử lý sự việc, sự vật xảy ra và từ đó có tình cảm, thái độ biểu thị sự sẻ chia với
các hoàn cảnh éo le mà cuộc vận động “Vì người nghèo”, "Trẻ em khuyết tật
và mồ côi" ... đã được các em thể hiện một cách tích cực hiệu quả, giúp các
bạn nghèo trong nhà trường có điều kiện học tập tốt hơn.
Đáp ứng yêu cầu của ngành giáo dục, đào tạo con người toàn diện cho xã hội,
với việc chú trọng rèn kỹ năng sống cho học sinh theo ba nhóm kỹ năng: Kỹ
năng về nhận thức, kỹ năng xã hội, kỹ năng quản lý bản thân, đã có tác dụng
tích cực đến kỹ năng sống của học sinh và mang lại những kết quả khả quan
tích cực.

skkn


                      Học sinh đã nhận thức tốt về mối quan hệ thầy trò, thầy giáo, cô
giáo là những người cho ta kiến thức, dạy ta cách làm người, học sinh phải
luôn luôn tôn trọng, lễ phép. Khi giao tiếp các em đã biết thưa gửi, biết thể
hiện các hành động tôn trọng thầy, cô giáo, lòng biết ơn công lao người dạy
bảo mình mong cho mình tiến bộ. Đồng thời nhiều em đã biết phê phán
những hành vi không đúng đối với thầy, cô giáo của các bạn khác.
            Mối quan bạn bè cùng trường, cùng lớp các em đã hòa đồng hơn, gần
gũi, thân thiện, đoàn kết, biết giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn, biết chia sẻ
niềm vui với nhau, vui trước thành công của bạn, nhưng các em cũng đã
mạnh dạn chỉ ra những khuyết điểm khi bạn mắc sai lầm.
 Các em đã biết kiềm chế, không gây gổ, không đánh nhau với bạn, không xúc
phạm bạn. Đây là một thành công lớn của trường trong năm học 2016- 2017
không có một vụ nào học sinh đánh nhau ở trong hay ngoài nhà trường.
           Qua việc chỉ đạo của BGH với yêu cầu rèn kỹ năng học tập trên lớp và
tự học tập năm chắc kiến thức đã giúp các em học sinh tự giác rèn ý thức học
tập, ý thức tự học các em thấy được tầm quan trong trong việc nâng cao
nhận thức và phải có thói quen tự học và tự giác học tập. Ý thức tự học khác
nhau thì kết quả học tập cũng khác nhau.
Nhiều học sinh trong nhà trường đã thể hiện được việc rèn luyện tính trung
thực mà từ đó các thầy cô đã hiểu các em hơn và giúp các em ngày càng có
kết quả học tập tốt hơn. Qua việc tiếp xúc trao đổi với thầy cô, nhiều em đã
trở nên cần cù, chịu khó hơn và có chuyển biến tốt trong ý thức học tập, vươn
lên.
       Với các nhóm giải pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh đã tác động đến
tâm lý các em, giúp các em biết lắng nghe, biết thấu hiểu. Đứng trước một
việc định làm các em đã biết suy nghĩ, cân nhắc trước khi hành động. Đứng

trước một tình huống các em đã biết suy nghĩ để giải quyết, ứng xử hợp lý,

skkn


thể hiện được bản lĩnh cá nhân. Trong sinh hoạt tập thể, sinh hoạt nhóm đã
có ý thức trách nhiệm, phối kết hợp với thành viên để hoàn thành công việc
tốt hơn.
Qua việc chỉ đạo tập thể sư phạm nhà trường thực hiện bốn giải pháp để tập
trung rèn ba nhóm kỹ năng sống, trong năm học 2016- 2017, công tác giáo
dục học sinh trong nhà trường đã đạt được những kết quả đáng mừng. So với
năm học trước: Các em học sinh ngoan hơn, biết chào hỏi, lễ phép hơn, các vụ
việc mâu thuẫn dẫn đến đánh, chửi nhau không còn, một số học sinh năm
trước cho là khó giáo dục, năm học này đã có nhiều chuyển biến tốt về đạo
đức, học sinh đã mạnh dạn hơn, đã có chính kiến của bản thân trong việc học
tập, phát biểu ý kiến...
Tính tự chủ, làm chủ bản thân, làm chủ hành vi ... tốt hơn. Chính vì vậy các
thầy, cô giáo không những phải làm tốt công tác chuyên môn mà còn cần chú
ý đến các hành vi của các em để giúp cho các em có kỹ năng sống tốt hơn .

skkn