Kĩ thuật chăn nuôi Dê

Chương 4
kỸ THUẬTch¨n nu«I CÁC LOẠI dª

NỘI DUNG
I. CHĂN NUÔI DÊ CÁI SINH SẢN
II. CHĂN NUÔI DÊ ĐỰC GIỐNG
III. NUÔI DƯỠNG VÀ CHĂM SÓC
DÊ CON
IV. CHĂN NUÔI DÊ THỊT
V. CHĂN NUÔI DÊ SỮA
VI. MỘT SỐ KỸ THUẬT ĐẶC BIỆT
TRONG CHĂM SÓC DÊ
2
Hoạt động sinh dục và sinh sản của dê cái:
-
Tuổi động dục lần đầu: 6-8 tháng
-
Tuổi phối giống lần đầu: 8-10 tháng
-
Tuổi đẻ lứa đầu: 12-14 tháng
end
I. CHĂN NUÔI DÊ CÁI SINH SẢN
3
Một số đặc điểm sinh sản của dê Bách thảo, dê Cỏ và dê lai F1
Loại dê
Dê Cỏ Dê lai
(BTxCỏ)
Dê
Bách Thảo
Dê lai
(Ân Độ

xCỏ)
Tuổi động dục lần đầu (ngày)
Chu kỳ động dục (ngày)
Tuổi đẻ lứa đầu (ngày)
Động dục lại sau đẻ (ngày)
Khoảng cách lứa đẻ (ngày)
Thời gian mang thai (ngày)
Số con đẻ ra/lứa (con)
Số con đẻ ra/cái/năm (con)
184,7
22,15
344,0
93,0
275,6
150,1
1,51
1,97
187,8
21,4
362,4
75,1
260,0
150,4
1,64
2,27
232,5
20,20
395,5
67,00
253,2

155,0
1,58
2,27
255,7
19,9
416,7
75,8
260,0
153,0
1,56
2,16
4
Động dục
•
Chu kỳ động dục: 19-21 ngày.
•
Thời gian biểu hiện động dục: 1-3 ngày.
•
Biểu hiện động dục: âm hộ hơi sưng đỏ
hồng, chảy dịch nhờn, dê kêu la, bỏ ăn,
nhảy lên lưng con khác, nếu đang tiết sữa
thì giảm sữa đột ngột.
•
Dê thường động dục quanh năm.
5
•
Cho phối giống lần đầu khi dê đạt được độ tuổi và
khối lượng tối thiểu cần thiết
•
Dê Bách Thảo thường phải 7-9 tháng tuổi và khối

lượng phải đạt 19-20kg.
•
Trong thực tế sản xuất bỏ qua 2 lần dộng dục đầu
tiên của dê cái sau đó mới phối giống.
•
Đối với dê cái sinh sản, sau khi đẻ 1,5-2 tháng cho
phối giống lại
Phối giống
6
•
Giao phối xảy ra trước khi trứng rụng.
•
Tinh trùng đến 1/3 phía trên ống dẫn trứng
để thụ tinh cho trứng.
•
Một số có thể được dự trữ ở cổ tử cung tới 3
ngày và tiếp tục được phóng thích vào tử
cung. Tại đây chúng có thể sống được 30
giờ.
•
Sau khi thụ tinh, hợp tử đi đến tử cung mất
72 giờ.
Thụ tinh
7
•
Nếu nhốt chung dê đực với dê cái thì dê đực dễ
dàng phát hiện ra những con dê cái động dục.
•
Để phát hiện dê cái động dục người ta có thể quan
sát theo dõi các dấu hiệu động dục của dê cái hay

sử dụng một vài con đực “thí tình”
•
Đối với dê có thể dùng phương pháp đeo bao
dương vật cho con đực.
•
Buổi sáng thả dê cái và dê đực ra sân chơi, theo dõi
đàn dê, nếu thấy con đực đuổi theo con dê cái nào
mà con cái đó đứng im cho con đực nhảy thì nhanh
chóng bắt nhốt riêng con dê cái đó vào chuồng, kiểm
tra nếu thấy âm hộ hơi sưng và ướt thì chọn con
đực theo sơ đồ phối giống để cho phối.
Phát hiện động dục
8
Thời gian phối giống thích hợp
9
•
TTNT: Phát hiện dê động dục hôm nay thì hôm sau
cho giao phối vào buổi sáng và phối lặp lại vào buổi
chiều.
•
Phối giống tự nhiên: Nuôi chung đực cái với tỷ lệ
1/30.
Tổ chức phối giống
10
- Tách riêng đực cái (phù hợp trong điều kiện nuôi
nhốt).
- Đeo tạp dề hay buộc dây bắt chéo dương vật dê đực
(phù hợp với các đàn lớn).
- Thiến những dê đực không mong muốn dùng làm
giống.

Điều khiển thời gian sinh sản
11
•
Thời gian mang thai 150 ngày (biến động 145-
157 ngày).
•
Nhu cầu dinh dưỡng tăng dần lên, đặc biệt ở 2
tháng cuối cùng
•
Dê cái chịu kiếm ăn hơn, phàm ăn hơn bình
thường.
•
Lông mượt và dê tăng cân.
•
Đối với dê đang cho sữa, thì tuổi thai càng lớn,
lượng sữa của dê mẹ khai thác càng giảm.
Đặc điểm của dê cái mang thai
12
•
Không nuôi dê béo quá hay gầy quá trong thời gian
mang thai.
•
Cung cấp đầy đủ thức ăn và nước uống có chất
lượng tốt, đặc biệt là giai đoạn 2 tháng cuối của thời
kỳ chửa.
•
Trước khi đẻ 5-10 ngày nên giảm bớt thức ăn tinh ở
những dê cái có năng suất sữa cao để tránh viêm
vú, sốt sữa.
Nuôi dưỡng chăm sóc dê mang thai

13
•
Hàng ngày cho dê chửa vận động ngoài sân chơi ít
nhất 1-2 giờ.
•
Không chăn dê quá xa chuồng và tránh dồn đuổi,
đánh đập dê.
•
Không nhốt dê đực giống trong đàn cái đang chửa.
•
Đối với dê sữa chửa lần đầu cần xoa bóp nhẹ bầu vú
để kích thích tuyến sữa phát triển và tập cho dê
quen dần với việc vắt sữa sau này.
•
Trước khi dê đẻ khoảng 50 ngày tiến hành cạn sữa.
•
Dự tính ngày dê đẻ để chuẩn bị trực, chủ động đỡ đẻ
và chăm sóc dê con sơ sinh được chu đáo.
Chăm sóc dê mang thai
14
•
Biểu hiện khó chịu, đi đái luôn,
bầu vú và âm hộ sưng đỏ, bụng
sa, bầu vú căng, chân cào đất.
•
Từ âm hộ có dịch đặc chảy
thành dòng
•
Xuất hiện bọc nước ối (sắp đẻ).
•

Thai sẽ được đẩy ra từ từ theo
nhịp rặn của dê mẹ.
•
Thường dê đẻ trong 1-4 giờ tuỳ
theo số lượng thai và vị trí thai.
Hiện tượng dê sắp đẻ
15
•
Giaiđoạn 1 (mở cổ tử cung): Thân tử
cung được giãn nở, cổ tử cung bắt
đầu mở rộng làm cho đường sinh
dục rộng ra. Kéo dài hơn một ngày,
kết thúc khi bọc ối bị vỡ ra.
•
Giaiđoạn 2 (sổ thai): Dê mẹ đẩy thai
qua cổ tử cung vào âm đạo. Thường
không quá 1 giờ.
•
Giaiđoạn 3 (sổ nhau): Thường thai
ra sau khi đẻ 4-6 giờ, tối đa là 12 giờ.
Quá trình đẻ của dê
16
Các tư thế bình thường của thai dê trước khi đẻ
17
•
Chuẩn bị ngăn lồng chuồng sạch sẽ, rải lớp đồ lót như
cỏ, rơm khô vào đáy chuồng để thấm sản dịch khi
dê đẻ.
•
Dê sắp đẻ nên nhốt riêng từng con ở chuồng đã được

vệ sinh tiêu độc khô, sạch, kín ấm và yên tĩnh.
•
Có người trực dê đẻ, chuẩn bị cũi, lót ổ nằm cho dê
con sau khi sinh và các loại dụng cụ như cồn iốt, giẻ
lau, kéo, chỉ để cắt rốn cho dê sơ sinh.
•
Trước khi dê đẻ cần vệ sinh cho dê mẹ.
•
Nếu ngôi thai bình thường thì để dê tự đẻ, không cần
can thiệp.
•
Nếu dê con đang ra mà bị kẹt, khó đẻ, dê mẹ thường
kêu la cần hỗ trợ bằng cách đưa tay đã sát trùng vào
đẩy thai theo chiều thuận. Khi lôi thai ra cần cẩn thận,
hai tay nắm phần thân phía ngoài kéo nhẹ ra theo nhịp
rặn của dê mẹ.
Hộ lý dê đẻ
18
Nguyên nhân:
-
dê con không nằm đúng như vị trí bình thường
-
dê mẹ có khung xương chậu nhỏ
-
do dê con quá to
-
thai chết trước khi đẻ
-
do đầu dê con bị chúi xuống hay lệch sang một bên.
Đẻ khó

19
Một số trường hợp ngôi thai không thuận
20
1. Rửa sạch vùng âm đạo và vùng mông con
mẹ bằng nước sạch và ấm.
2. Rửa sạch tay và cánh tay một cách cẩn thận.
3. Xoa vào tay một lớp xà phòng cho trơn, nhẹ
nhàng đưa vào âm đạo.
4. Xác định tư thế cũng như các phần cơ thể
dê con trong tử cung.
5. Chỉnh lại chân, đầu và các phần khác của
thai về đúng vị trí.
6. Thận trọng từ từ kéo thai ra ngoài theo nhịp
rặn của con mẹ.
Can thiệp dê đẻ khó
21
Chỉnh ngôi thai khi dê đẻ không thuận
22
•
Lấy khăn sạch, mềm, khô lau hết nhớt từ miệng, mũi, tai, mình,
4 chân của dê.
•
Cắt rốn: vuốt sạch máu từ cuống rốn trở ra phía ngoài, dùng
dây chỉ chắc thắt chặt cuống rốn cách bụng khoảng 3-4cm,
dùng dao sắc hay kéo cắt cuống rốn phía ngoài 1-1,5 cm rồi sát
trùng bằng cồn iốt 5% hoặc dung dịch ôxy già.
•
Để dê mẹ tự liếm con
•
Rửa sạch bầu vú và âm hộ, vệ sinh khô sạch nơi dê vừa đẻ.

Sau khi đẻ hết con (khoảng 30 phút đến 4 giờ) thì nhau ra.
Không để dê mẹ ăn nhau.
•
Cho dê mẹ uống nước ấm có pha muối 0,5% hoặc nước đường
5-10%.
•
Trường hợp nếu dê mẹ sưng nầm sữa thì chườm nước nóng
và vắt sữa cho khỏi tắc các tia sữa.
•
Hàng ngày cho dê mẹ ăn thức ăn thô, xanh non, thức ăn tinh
chất lượng tốt.
Hộ lý sau khi dê đẻ
23
24
2.1. Hoạt động sinh dục của dê đực
2.2. Nuôi dưỡng dê đực giống
2.3. Chăm sóc dê đực giống
II. CHĂN NUÔI DÊ ĐỰC GIỐNG
25
•
Dê hoạt động sinh dục quanh năm có khả
năng phối giống rất mạnh.
•
Dê có tính hay ghen nếu có một dê đực khác
đến gần một dê cái thì nó húc đầu đánh đuổi.
•
Một đực giống có thể giao phối 20 lần trong
một ngày.
•
Dê đực có thể nhảy 2-3 lần trong ít phút.

•
Chúng có thể phối nhiều lần trên nhiều dê
cái động dục.
Hoạt động sinh dục của dê đực