Báo cáo " Truyện ngắn Pháp đương đại và khái niệm thể loại " pot

TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100



94
TruyệnngắnPhápđươngđạivàkháiniệmthểloại
PhạmThịThật
*

KhoaNgônngữvàVănhoáPháp,TrườngĐạihọcNgoạingữ,ĐạihọcQuốcgiaHàNội,
144XuânThuỷ,CầuGiấy,HàNội,ViệtNam
Nhậnngày1tháng6năm2007
Tómtắt.TừcuốithếkỷXX,truyệnngắnPháptrởnênvôcùngphongphúđadạngcảvềchủđềlẫn
loạihình,buộcngườitaphảiđặtlạicâuhỏi:ʺTruyệnngắnlàgì?ʺ.
Câutrảlờikhônghềđơngiản.
Việckhảocứucácđịnhnghĩacủamộtsốtừđiểncódanhtiếng,củamộtsốnhànghiêncứuvàcủa
chínhcácnhàvănchothấ
ykhócóthểtìmđượcmộtđịnhnghĩachotruyệnngắnPhápđươngđại,
bởiluôncósựbấtcậpgiữalýthuyếtthểloạivàthựctiễnsángtáccủacácnhàvăn.


1. Trong chương mục dành cho truyệnngắn
của
*
 cuốnVănhọcPháptừnăm1968 cóđoạn
viết: “Mặc dù từng có những tác phẩm rất
thànhcôngcủamộtMarcelArlandluôntuân
thủtuyệtđốinhữngquytắccổđiể
n,haycủa
mộtPaulMorandviếttheoxuhướnghiệnđại
cả về nhịpđiệulẫn tốcđộ,truyện ngắnvẫn

luônbịđôngđảocôngchúngngoảnhmặtđi,
bịcáchộiđồnggiám
khảoquênlãng,vàluôn
bị coi là dưới trướng của tiểu thuyết” [1].
Nhậnxétnàyphảnánhtìnhtrạngkhá nhạy
cảm(nếukhôngnóilàuám)củatruyệnngắn
Phápđươngđạ
i,đặcbiệtlàvàonhữngnăm
60‐70:luônbịcạnhtranhquyếtliệtbởitruyện
dịchvàcáctácphẩmmangtínhkinhđiểnthuộc
cácthếkỉtrước,truyệnngắnPhápthời
giannày
cólượngđộcgiảrấthạnchếnênthườngbịcác
nhàxuấtbảndửngdưng,nétránh.
Tuynhiên,vàonh ữngthậpniêncuốithế
kỉXX,sốtruyệnngắnPhápđượcxuất
bảnđột
nhiêntăngvọt,cảsốlượngtác ph ẩmdocác
nhàxuấtbảnpháthànhlẫnsốlượngấnphẩm
docáctácgiảtựbỏtiềntúira in.Đâycóthể
coi là kết qu
ả của phong trào phục hưng 
_____
* ĐT:84‐4‐8432430.
truyệnngắnởPhápthôngquacáchoạtđộng
thường niên như Festival truyệnngắn Saint‐
Quentin,cáccuộcthisángtáctruyệnngắnvới
nhiềugiảithưởng,đặcbiệtlà GiảiGoncourt
Truyện ngắn
 (Bourse Goncourt de la

nouvelle). Hiện tượng kháđặc biệt này còn
gắn liền với sự rađời của một loạt tạp chí
chuyênvềtruyệnngắn
(1)
:Ngắn(1981),Truyện
ngắnmới(1985),Tạpchítruyệnngắn(1986),N
nhưNouvelles‐Truyệnngắn(1986),NYX,Những
dòngvăncuốicùngtr ướcbu ổiđêm(1987),Tầm
vócth ực(198 7),Lọmực
đổ,tạpchí củavănbản
ngắn (1988). Những tạp chí này thường kết
hợp với các nhà xuất bản vừa và nhỏ, tạo
thànhnhữngdiễnđàn tiênphongđấutranh
cho truyện ngắn Phápđương đại thông qua
việc giới thiệu những cây bút triển vọng và
cáctácphẩmthểnghi ệmcáchviếtmới.
Cùng với sự tăng trưởng về số lượng,
truyệ
nngắn Phápđươngđạicũngvô cùng
_____
(1)
Tiêuđềtiếng Pháp của cáctạp chínàylà: Brèves
(1981), Nouvelles Nouvelles (1985), Le Magazine de la
nouvelle (1986), N comme Nouvelles (1986), NYX,
DernièresLettresavantlanuit(1987),Tailleréelle(1987),
Encrierrenversé,larevueduTexteCourt(1988).
PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
95
phong phúđa dạng về loại hình, tới mức
ngườitaphảiđặtlạicâuhỏiTruyệnngắnlàgì?

Nhưngxemrakhông dễtìmđượcmộtđịnh
nghĩacho phépthâutómtoànbộnét
vẻcủa
truyệnngắnPhápđươngđại:quan niệmcủa
cácnhànghiêncứuvàcácnhàvănvềthểloại
nàykhônghoàntoànthốngnhất,vìth ếluôn
có sự bất cập giữa thực t
ế sáng tác và khái
niệmthểloạitruyệnngắn.
2.Sựkhôngthốngnhấtvềquanniệmthểloại
vănhọcnày thể hiệnngaytrongcácchương
mụcʺTruyệnngắnʺcủamột
sốtừđiểndanh 
tiếng.Littrégọitruyệnngắnlà“mộtloạitiểu
thuyếtrấtngắn,nóivềnhữngcuộcphiêulưuhấp
dẫnvàvuinh ộn”.Vớiđịnhngh ĩanày,
truyện
ngắnkhôngđượccoilàmộtthểloạiđộclậpvì
nó phải lấy tiểu thuyết làm khái niệm quy
chiếu.Ngoàira,nếuđemtiêuchí“vuinhộn”
soivàotruyệnngắnnói
chungvàtruyệnngắn
Pháp hiệnđại nói riêng sẽ thấy ngay sự bất
ổn,bởirấtđôngtácgiảhiệnnaychorằngmột
trong nhữngđặc trưng của truyện ngắn là
tínhbi.
Thậmchícónhững nhàvănquanniệm
viếttruyệnngắnlàđể“táihiệnlạisựtrốngrỗng,
tínhđiênkhùng,nỗiđauđớn,sựthiếuhụt,cái
xấuxacủacuộcsống”

[2].
Các tác giả chương mục “Truyện ngắn”
củaTừđiểnVănhọcPhápngữthìchorằng:“Với
nhiềungười,truyệnngắnsovớitiểuthuyếtgiống
nhưphimngắ
nso vớiphimdài.Truyệnngắnlà
bàitậpcủacácnhàduymĩvàcũnglàbàitậpdành
chonh ữngnhàvănmớivàonghề.Đólàmộtthể
loạiítđượccôngchúngmàng
tới,vàchínhvìvậy
mà các nhà xuấtbảnthường ngoảnh mặtđivới
nó”[3]Saucáigọilà“địnhnghĩa”này,cáctác
giảtómlượcnhữnggiai đoạnpháttriểnc
ủa
truyện ngắn Pháp, từ thời Trung cổ, khi nó
cònlà“mộttrongnhữngthểloạitruyệnkể”,tới
thếkỉXIX,khinóđã“địnhhìnhthàn hmộtth ể
loạiđộclập”,đểrồ
ingàynay“đangđivàongõ
cụt”. Như vậy, Từ điển Văn học Pháp ngữ
khôngchothấygìhơnngoàitìnhtrạngmong
manhvàvôvọngcủatruy ệnng ắnđươngđại.
TheoLeRobert,
truyệnngắn“nhìnchunglà
mộtcâ uchuyệnngắn,cócấutrúckịch(tứclàcó
hànhđộngthốngnhất),sốlượngnhân vậtkhông
nhiều,tâmlínhânvậthầunhưchỉđượcphân
tích
chừngnàođiềuđótácđộngtớisựkiệntrungtâm
củacâuchuyện”[4].Việcđịnhnghĩanàyphải

sử dụng nhiều cụm từ mang tính chung
chung (nhìn chung, không nhiều, hầu như
,
v.v…)cóthểhiểulàsựngầmthừanhậnrằng
khó có thể xácđịnh một cách chính xác nét
đặctrưngcủathểloạitruyệnngắn.Hơnnữa,
nếu như định nghĩa củ
a Le Robert nêuđược
đặcđiểmchungcủatruyệnngắntruyềnthống
kiểumẫu,thìkhi đemsoivàothựctiễnsáng
táccủathểloạinàyởthếkỉXX,nólạichothấy
nhữ
ng bất cập. Chẳng hạn, theo Le Robert,
truyệnngắn trước hếtlà mộtcâu chuyệncó
cấutrúckịch.Nhưngcórấtnhiềutruyệnngắn
hiệnnaykhôngtuânthủngay
cảtiêuchíđầu
tiên này. Thay hìnhđổi dạng (Transfigure) [5]
củaConstanceDelauneylàmộtvídụ.Truyện
ngắn dài hai trang này hoàn toàn không có
“chuyện”màchỉlàcảnhmộtmặthồthayđổi
hìnhd
ạngvàmà usắctheothờigianvàth ời
tiết. Rồi nữa, vẫn theođịnh nghĩa của Le
Robert,việcphântíchtâmlí nhânvậtítđược
chúýtrongtruyệnngắn;nhưngtrongth
ựctế
sángtáchiệnnay,rấtnhiềutruyệnngắncóxu
hướng thu nhỏ cốt truyện hoặc cho câu
chuyệnẩnsautâmtưtìnhcảmcủanhânvật.

Trong Thất vọng của
Francois Bott (Tạp chí
Truyệnng ắnmớisố10 ),thayvì kểlạichuyến
viếngthămVenisecủamộtkháchdulịch,tác
giảdiễntảtâmtrạngthấtvọngcủaanhtakhi

thấythựctếthànhphốkhôngđẹpnhưnhững
gìanhtađọcđượcquasách báovàquảngcáo.
Trongchươngmục“Truyệnngắn”củaTừ
điển về các thể loại và khái  niệm văn h
ọc, nhà
nghiên cứu Etiembleđưa ra ba tiêu chíđịnh 
nghĩatruyệnngắncóthểtómtắtnhư sau:thứ
nhất là nó phải ngắn, thứ hai là nó mang nội
dungcó tính chânthực,vàth
ứbalàtháiđộlãn h
đạmcủangườiviết.
Trước hết, về độ dài của truyện ngắn,
Etiembleđưara mộtkhungmẫutừ3đến30
trang.Mặcdùđãcóđộ“cogiãn”khálớn,tiêu
PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
96
chuẩn này vẫn tỏ ra kháđộcđoán. “N gắn”
đúnglà nétđặctr ưngcơbảngiúpphânbiệt
truyện ngắn với tiểu thuyết, songđây lại là
mộtkháiniệmmangtínhtươngđối
vìnóphụ
thuộcvàoquanniệmcủatừng tácgiả.Không
kểtớinhững“truyệnngắn3dòng”củaFélix
Fénéonxuấthiệnvào nửađầuthếkỉXX, rất

nhiềutruyệnintrong
TạpchíTruyệnngắnmới
chỉ dài 1 hoặc 2 trang [6‐9]. Tập Bản sô‐nát
quán bar của Hervé Le Tellier (NXB Seghers,
1991)gồm86truyện,mỗitruyệndài2000kítự
không hơn
không kém; trong khiđó lại có
những truyện ngắn dài từ 50đến 100 trang
nhưmộtsốtácphẩmcủaBéatrixBeck,J.M.Le
CléziovàDidierDaeninckx.
Tiêu chí thứ hai theo Etiemble là truyện
ngắn“khôngch
ỉlà mộtbứctranhgiốngnhư
thậtmàcòn là bứctranhxác thựcvềnhững
tập tụcđươngđại”. Quả đúng làđa phần
truyệnng ắnthường“ch uy ểntảimột“sựthật”
thôngqua các huy ềntho ại”[10]; nhưngsẽ nói
saođây với truyện ngắn kinh dị, kìảo hay
truyệnngắnkhoahọcvi ễntưởng,bởikhi đọc
nhữngtácphẩmnàyđộcgiảkhócó
thểliênhệ
đếnthựctếđờithường.
TiêuchíthứbamàEtiembleđưaralàthái
độ“vôtưlãnhđạmcủangườiviết”,nghĩalà
trongtruyệnngắn,ngườikểchuyệnphảiluôn
khách quan v
ới câu chuyệnđược kể. Thế
nhưngngườitadễdàngtìmthấynhữngvídụ
nghịchngaytrongcáctácphẩmcủanhữngtác
giảđượccoilàmô nđồcủacách“kểchuyện

lãnhđạm” như Tchékhov
vàWoolf.
Tchékhovđãđưaranhữngnhậnxétchuaxót
củamìnhởphầnkếttruyệnngắnỞnhànhững
ngườibạn,cònWoolfthìbiệnhộhùnghồncho
chủ thuy ết nam nữ bình quyền trong
 tác
phẩmđầutay PhyllisvàRosamond củamình.
Hoặc như Annie Saumont, một cây viết
truyệnngắnsánggiátrênvănđànPháphiện
nay,ngườiluônchorằng“ngườiviếttruyện
ngắn phả
i xoá hết dấu vết công việc của
mình”[11],đãkếtthúctruyệnngắnCúsét[12]
bằnglờicảnhbáonhữngcôgáinhẹdạcảtin.
Vả lại, thực tế cho thấy r
ằng trong sáng tác
vănhọcnóichung,ngaycảkhingườiviếtsử
dụngphương thứctrầnthuậtởngôi thứ ba,
đểchocâuchuyện“tựkể”,thìđócũngchỉlà
“làm ra vẻ” lãnhđạm
 mà thôi, bởi lẽ chính
giọng kểvàcáchsắpxếpcáctìnhtiếtcâuchuyện
đãthểhiệnquanđiểmcủangườiviếtrồi.
3.VàonhữngthậpniêncuốithếkỉXX,đồng

thờivớisựxuấthiệnmộtđộingũ đôngđảo
cáctácgiảtruyệnngắnlàsựrađờicủanhiều
côngtrìnhnghiêncứuvềthểloạivănhọcnày.
Nhưngviệcđưarađượ

cmộtđịnhnghĩacho
phépthugomtấtcảcácnétđặctrưngcủacác
tácphẩmngắnvẫnlàmộttháchthứclớn.
Florence Goyet, tác giả cuốnTruyện ngắn
giaiđoạn1870‐1925,
Môtảmộtthểloạiởthờikì
đỉnhđiểm[13],tuyênbốrằng“ngaycảkhicác
chủđề(củatruyệnngắn)phon gphú đếnvô 
cùng,vàcácbiệnpháptutừluônthayđổithì
chiến lược s
ử dụng các chủ đề và các biện
pháptutừnàylà khôngđổiởmộtgiaiđoạn
nhấtđịnh”.Bàcònchorằngcóthểchỉra“tính
thốngnhấtsâuxacủathểloạinàyvànhững
nétđặc
trưng tạonêntínhthốngnhấtđó”[14].
Saunhữnglờituyênbốnàycủatácgiả,người
đọcđãtưởngcóđượcmộtđịnhnghĩachothể
loạitruyệnng ắn,dùchỉ làđịnh ng hĩ
acho các 
truyệnngắncủagiaiđoạnmàbàđãchọnlàmđối
tượngng hiêncứu(1870‐1925).Nh ưngkhông.
Các tác giả cuốn Bướcđầu nghiên cứu
truyệnng ắn[15]làL.Lou velvàC. Verley
thì
thẳngthắntừchốiđưarakháiniệmthểloại
ngay trong phần mở đầu của tác phẩm:
“Chúngtôithấynêntrungthựcvàthậntrọng
tuyên bố ngaytừ đầulà chúng tôi sẽ không
đưarađây mộtđịnh nghĩachotruyện ngắn

mà có thể mọi ngườiđang chờ đợi, truyện
ngắnlàmộtthểloạimànétđặctrưngcơbản
chínhlàởchỗnóluôntuộtkhỏi
mọiýđồđịnh
nghĩanó”[16].
TrongTruyệnngắn[17],R.Godennenhận
xétrằng, sangthếkỉXX,“truyệnngắn”đãtrở
thành“mộtđặcngữchỉtấtcảnhữngthểlo ại
văn tường thuật
 không phải là tiểu thuyết”.
Tuynhiên, ôngcũngđưaramộtđịnhnghĩa
gồmbốnđiểmsau:
PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
97
1)Truy ệnngắnlàmộtcâuchuy ệnng ắn;
2) Truyện ngắn là một câu chuyệnđược
xâydựngtrên mộtchủđềhẹp;
3)Truyệnngắnlàmộtcâuchuyệnđượckể
nhanh,ngắng
ọn;
4) Truyện ngắn là một câu chuyện trần
thuật(nghĩalà mangdấuấnvănnói).
Thôngquađịnhnghĩanày,RenéGodenne
hivọngcóthểtổnghợptấtcảnhữngnétđặc
trưngcủathểloạitruyệnngắn.Tuynhiên,vẫn
cónhữngvấnđềnảysinh.Chẳnghạnvớitiêu
chí“truyệnngắnlàmộtcâuchuyện”,thìnhư
chúngtôiđãđềcậptrongkhi phân
tíchđịnh
nghĩa của Le Robert, có những truyện ngắn

hiệnđạikhôngcó “chuyện”.Còn vềtiêuchí
“dấuấn văn nói” của truyện ngắn thì trên
thựctếcónhữngtácgi ảđemvào
truyệncủa
họnhiềutừngữbìnhdị,tiếnglóng,từviếttắt
hoặclượcâmtớimứctácphẩmcủahọđôikhi
giốngnhưbảnphiênâmlờinóicủanhân
vật;
cótruyệnngắngồmtoànlờithoại[18];và có
nhữngtruyệnngắnđượcvi ếtdướidạngđộc
thoại mà khiđọc người ta có cảm giác như
đang nghe mộtđoạn
băng cátsét ghi âm lời
củanhânvật[19].Th ếnhưng,nhì nmộtcách
tổng thể thì những cách “viết như nói”đó
thườngchỉlà kĩthuậtviếtcủamộtsốtác giả
nhằmgây
hiệuquảchotácphẩm,chứkhông
phảiýđồtạodấuấnvănnóichothểloại.Về
mặtnày,chúngtôichiasẻquanđiểmcủanhà
nghiên cứu Michel Viegnes rằng “mặc dù
nguồn
gốctr uyềnkhẩuvẫnđượcítnh iềulưu
giữnhưng,nhìnchung,truyệnngắnPhápthếkỉ
XXđãtáchkhỏivănnóiđểngàycàngtựkhẳng
địnhtronglĩnhvựcvănviết”[20].
TrongThẩmmĩtruyệnngắnPhápthếkỉXX,
saukhisosánhđểphânbiệttruyệnngắnvới
truyện kể và tiểu thuyết, tác giả Michel 
Viegnesđưaramột“địnhnghĩamangtínhbao

quát”gồ
msáuđiểm,theođó,tr uyệnngắnlà:
1) Một văn bản bằng văn xuôi, nhất thiết
phảingắn,tườngthuậthoặcmiêutả,trướchết
nhằm mụcđích văn
 học, nghĩa là mụcđích
thẩmmĩ.
2) Một văn bản, nếu thuật lại một câu
chuyện,nhấtthiếtphảiđơngiản,cómộtchủ
đềduynhất,cócáchkểchuy
ệnrànhmạch,cô
đọng,loạibỏthờigianchết,sửdụngphương
thứcquynạpchứkhôngphảilàphươngthức
tổnghợp.
3) Một văn bản,  nếu thuật lại
 một câu
chuyện,phảicónhữngnhânvậtđặcthù,cábiệt,
cóchiềusâu,trừkhivănbảnđóchỉquantâmđến
tìnhhuốnghoặcđếnsựkiệncủacâuchuyện. 
4) Một
văn bản có những quy chiếu về
khônggianvàthờigiancủathựctếbênngoài,
tuântheoquanniệmthờigiantuyếntính.
5) Một văn bản trình bày thế giới hiện
tượng
 theo phương thức kinh nghiệm chủ
nghĩa,khônggiảđịnhmộtthựctếmangtính
sắpđặt,siêuviệtvàhiệndiệnởkhắpnơi.
6)Mộtvănbản,nếumangtínhsiêunhiên,
thì

khôngtrìnhbàytínhsiêunhiênđónhưlà 
một hiện tượngđương nhiên, mà ngược lại
phảicoiđólàsựphủđịnhbấtngờmộttrậttự
duylívốnlànềntảngtriếtlíc
ủavănbản.
Tiếp theo, Michel Viegnes phân truyện
ngắn thành tám loại “lớn”: truyện ngắn‐
chuyện,truyệnngắn‐chândung,truyệnngắn‐
tiểusử, truyện ngắn‐thời khắc, truyệ
n ngắn‐
miêu tả, truyện ngắn‐biểu tượng, truyện
ngắn‐đốithoại,truyệnngắn‐thưtín.
Vớiviệcphảiđưaramộtđịnhnghĩagồm
sáutiêuchívàxếptruyệnng
ắnthànhtámloại
“lớn”,M.Viegnesmộtlầnnữakhẳngđịnhsự
phong phúđa dạng của truyện ngắn thế kỉ
XX.Và,mặcdùcôngtrìnhnghiêncứucủaông
đượcxâydựngtrên
cơsở khảosátsốlượng
tácphẩmkhálớn,bảngxếploạimàôngđưa
ra vẫn không gomđược hết các loại hình
truyệnng ắn. Quả thật, nó không có chỗ cho
những truyệ
n ngắn như“Những mảnhđời
thường” hay “Tóm lại”
 [21,22] của Béatrice
Beck.“Nhữngmảnhđờithường”chỉgồmcác
câutụcngữ,châmngôn,thànhngữxếpcạnh
nhau,còn“Tómlại”làtậphợpcủamấythông

báo (thường thấy trên bả
ng tin của các khu
chungcư)vàmấytinvặt(thườnggặptrêncác
báođịaphương).
4.Trongkhicácnhànghiêncứucốgắngtìm
ra mộtđịnh nghĩa nhằm phân biệt truyện
PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
98
ngắn với các thể loại khác như tiểu thuyết,
truyệnkể,v.v…thìcácnh à văndườngnhưlại
tỏra bàng quan với vấnđềnày. Quan niệm
của họ về thể loại thường chung
 chung, mơ
hồ, khác nhau, thậm chíđối lập nhau.Điều
nàyđượcthểhiệnrấtrõ tronghaicuốnsách
Số 3 phố Hài hoà, 43 nhà văn lên  tiếng bảo vệ
truyệnngắnvàChândung
tựhoạcủa131tácgiả
truyệnngắnđươngđại[23].
Cũng như đa phần các nhà nghiên cứu
phêbìnhvănhọc,cáctácgiảthườngdựavào
tiểuthuyếtđểđịnhnghĩatruyệnngắn.Theo

René Boneli, truyện ngắn “là một loại tiểu
thuyếtbịquảnchế,mộtloạivăntườngthuật
được rút về bản nguyên hànhđộng ”  [24]
HervéLeTelliergọi“truyệnngắnlàm
ộtloại
tiểu thuyết rất ngắn” [25]. Christian Congiu
thìđịnh nghĩa theo kiểu Stendhal

(2)
, rằng
“truyệnngắncũnglàmộtcáigươngmàngười
tasoidọcđường,nhưngcáigươngnàybịvỡ:
tácgiảtruyệnngắnsẽchơivớicácmảnhvỡ
ấy,cùngcả
cácvếtnướcbùnvấylênchúng;
họkhông tìmcáchnhào trộnchúng vàomột
câuchuyện,cũngkhôngchorằngphảixếpđặt
chúng một cách hài hoà” [26]. Theo Pierre
Mertens,“Tiểuthuyếtlành
ạcgiaohưởnghay
nhạckịch.Truyệnngắnlànhạcthínhphòng 
Nếu tiểu thuyết là “chiếc gương soi dọc
đường”,thìtruyệnngắnchỉlàmộtmảnhvỡ
củachiếcg
ươngmàtrongđóđôikhingườita
cóthểnhìnthấymìnhmộtcáchtrọnvẹn”[27].
Mộtsốtácgiảcònđưaranhữngýkiếnđối
lập nhau. Theo Maurice Chavardes, truyện
ngắn nằm giữ
a tiểu thuyết và thơ. Ông cho
rằngtácgiảtruyệnngắnph ảicó“ba phầnlà
nhàthơvà mộtphầnlàti ểuthu y ếtgia”[28]. 
MarianeAuricostephảnbáclại:“Truyệnngắn
đơ
nthuầnlàmộtloạihìnhvănhọc,bởivìnó
sángtạorahìnhth ứcriêngđểchế đựng nội
_____
(2)

Stendhal từngđịnh  nghĩa ‘’tiểu thuyết là chiếc
gươngmàngườitasoirọisuốtdọcđường ’’(leroman
estunmiroirequ’onprom ènelelongde laroute).
dung của mình, bởi vì nó không phải là tiểu
thuyết, không phải truyện kể mà cũng chẳng
phảithơ,vàtómlại,bởivìnótồntạithôngqua
việckhẳngđịnhs
ựkhácbiệtcủamình”[29].
AnnieMignard,nhàvănđồngthờicũnglà
nhànghiêncứuvềtruyệnngắn,thìlạiđưara
mộtđịnhnghĩarấtđơngiảntrêncơsởđộdài
củatácphẩ
m.Theobà,“tấtcảnhữnggìkhông
phảitiểuthuyếtlàtruyệnngắn.Đólànhững
tácphẩmhưcấudướimộttrămtrang,bởivì
với các nhà xuất bản, tiểu
 thuyếtbắtđầu từ
100,150hay 200trang”[30].
Có nhiều tác giả thừa nhận không thể
(hoặc không muốn)đưa ra mộtđịnh nghĩa
cho truyện ngắn. Claude‐Pujade Renaud,
nguyênTổngbiêntậptạ
pchíTruyệnngắnmới
khẳngđịnh: “Cả khi viết lẫn khiđọc truyện
ngắn,tôikhônghềcótrướcmộtđịnhnghĩavề
thể loại này. Tôi cũng không thể định nghĩa
thếnàolàtruy
ệnngắnđươngđại”[31].
Tínhđadạngtrongquanniệmvềthểloại
truyệnngắncủacácnhà vănlàmchocáctác

phẩmngắnđươngđạitrởnênvôcùngphong
phú.Điềunàygiảithích
vìsaocácnhànghiên
cứu thường né tránh việcđưa ra mộtđịnh
nghĩa cho truyện ngắn, hoặc phảiđưa ra
nhữngđịnhngh ĩangàycàngdài nhưtr ường
hợpcủaGodennevàViegnes.
5.Nh
ưvậy,trongthựctếsángtáccủatruyện
ngắnPhápđươngđạidườngnh ưkh ôngtồn
tạikháiniệmtruyệnngắnchungmàchỉcócác
truyệnngắnđộclập,bấtkhảquy.Nguyêndo
trước hếtlà quan niệm của các nhà văn cho
rằngđâylàthểloạivănhọc“mở”,làsânchơi
tựdochophépbiênđộphóngtáclớn.Thêm
vàođólàxuhướng“cánhânch
ủnghĩa”ngày
càng rõ trong sáng tác của các tác giả. Họ
không muốn “bị” xếp vào  trường phái này
haytrườngpháinọ,cũngchẳngmuốnlà“cái
bóng” của một tác giả đã nổ
i danh kia, mà
muốntạoramộtdấuấncánhânchocác tác
phẩm của mình. Truyện ngắnđươngđại vì
PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
99
thế trở nên muôn hình muôn vẻ. Các nhà
nghiêncứuthiếtlậpkhunglíthuyếtthểloại
trêncơsởcáctácphẩmđượcấnhành.Nhưng
cứmỗikhiđemsoinhữngtiêuchímàhọvừa

dày
 công thiết lập vào các sáng tác mới lại
thấycónhữngbấtổn:khôngphảitruyệnng ắn
nàocũngthoảmãntấtcảnh ữngtiêuchí nêu
ra,thậmchímộtsốtácphẩ
mcònkhôngtuân
thủbấtkìtiêuchínào.
Nhưngcóthểchínhviệckhôngchịukhép
mìnhvàocácquyđịnhlíthuyếtthểloạilạilà
mộtđiểmmạnhcủatruyệnngắn,vàtínhđa

dạng phong phú của các tác phẩm ngắn là
minh chứng cho sức sống mãnh liệt của
truyệnngắnPhápđươngđại.

Tàiliệuthamkhảo
[1] B.Vercier,J.Lecarme, VănhọcPháptừnăm1968
(La littérature en France depuis 1968), NXB
Bordas,Paris,1982.
[2] M. Villard, Chân dung tự hoạ của 131 tác giả
truyệnngắnđươngđại,NXBManya,1993.
[3] Từ điển Văn học Pháp ngữ (Dictionnaire des
Littérature sdelalangu efrançaise),NXBBordas,1984.
[4] TừđiểnLeRobert,tậpIV,1980,tr.823.
[5] C.Delauney,Thayhìnhđổidạng(Transfigures)là
truyệnngắntrongtập“Những  chiếc quạ
t của
Nữ hoàng Constance Delauney”, NXB
Gallimard,1994.
[6] L. Calaferte, Yếu tố của một vụ việc, Tạp chí

Truyệnngắnmới1(1985)75.
[7] M.C. Murail, Khu vườn có ích, Tạp chí Truyện
ngắnm
ới1(1985)24.
[8] P. Fournel, Vậnđộng viên nhảy sào, Tạp chí
Truyệnngắnmới5(1987)32.
[9] B.Simon,Thànhphốcấm,Tạpchítruyệnngắn
mới6(1987)46.
[10] D. Gr ojnowski, Đọc truy
ện ngắn, NXB Dunod,
Paris,1993.
[11] A. Saumont, Chân dung tự họa của 131 tác giả
truyệnngắnđươngđại,NXBJulliard,1960.
[12] A. Saumont, Tôi không phải là một chiếc xe cam
nhông,NXBJulliard,1996.
[13] F.
 Goyet, La nouvelle (1870‐1925), Description
d’ungenre àsonapogée,NXBPUF,1993.
[14] F.Goyet,Truyệnngắn,Môtảmộtthểloạiởthời
kìđỉnhđiểm,NXBPUF,1993.
[15] F. Goyet, Introduction à l’étude de la nouvelle,
NXBPresse
UniversitaireduMirail,1993.
[16] L.Louvel,C.Verlay,Bướcđầunghiêncứutruyện
ngắn,NXBPUM,1993.
[17] R.Godenne,Lanouvelle,NXBHonoréChampion,
1995.
[18] B.Beck,“Anhta”hay“Mộtcặpkhônghoànhảo”,
trong tập “Tôi ho
ặc những người khác”, NXB

Grasset,1994.
[19] A.Saumont,“Tôibiếtrõrằngtôikhôngphảilàmột
chiếccamnhông”hay“Suynhĩcủamộtthằngngu:
tôi”,trongtập“Tôikhôngphảilàmộtchiếccam
nhông”,NXBJulliard,1996.
[20] M.Viegnes,ThẩmmĩtruyệnngắnPhápthếkỉXX,
NXBPeterLang ,NewYork,1985.
[21] B. Be ck, Những mảnhđời thường, NXB Grasset,
1992.
[22] B. Beck, “Tóm lại” trong  tập
“Tôi hay những
ngườikhác”,NXBGrasset,1 994 . 
[23] Ban Biên tập của Tạp chí Truyện ngắn mới,
“Chândungtựhọacủa131tácgiảtruyệnngắn
đươngđại”,TạpchíTruyệnngắnđươngđạ
i,NXB
Manya,1993.
[24] R.Boneli,Chândungtựhọacủa131tácgiảtruyện
ngắnđươngđại,NXBManya,1993.
[25] H.L. Tellier, Chân  dung tự họa của 13 1 tác giả
truyệnngắnđươngđại,NXBManya,1993.
[26] C.Congiu,Chândungtựhọacủa131tácgiảtruyện
ngắnđươngđại,NXBManya,1993.
[27] P. Mertens, Chân dung tự họa của 131 tác giả
truyệnngắnđươngđại,NXBManya,1993.
[28] M.Chavardès,Số3,phốHàiHòa,43
nhàvănlên
tiếngbảovệtruyệnngắn,NXBManya,1993.
[29] M. Auricoste, Chân dung tự họa của 131 tác giả
truyệnngắnđươngđại,NXBManya,1993.

[30] A.Migna rd,Phátbiểutại“Hộingh ịbàntrònvề
truyệnngắn”,Versaillesngày16/03/2001.
[31] C.P.Renaud,Trảlờiphỏngvấncủachúngtôitạinhà
riêngSố3phốHàiHòa,Parisngày22/06/2001.


PhạmThịThật/TạpchíKhoahọcĐHQGHN,Ngoạingữ23(2007)94‐100
100
ContemporaryFrenchshortstories
andtheconceptofshortstory
PhamThiThat
DepartmentofFrenchLanguageandCulture,
CollegeofForeignLanguages,
VietnamNationalUniversity,Hanoi,
144XuanThuy,CauGiay,Hanoi,Vietnam

Attheturnofthe20
th
century,Frenchshortstorieshavedevelopedinvariousformsandtopics,
which,again,bringupthequestion:ʺHowshouldashortstorybedefined?ʺ.Theanswertothisis
by no mean easy. Studies into pretigious dictionary entries aboutʺsho rt storyʺ, as well as
definations of scholars and even
 writers show that it is relatively diffic ult  to come up with an
universal defination for contemporary French short stories. This is because there exist some
contractdictions between the reality that inspires writers and theoretical forms of short story
writing.