Khắc phục những tác dụng không mong muốn docx

Khắc phục những tác dụng không mong
muốn
Các thuốc chống viêm giảm đau không steroid như diclofenac, ibuprofen,
aspirin… (viết tắt là NSAID) là một trong những nhóm thuốc được sử dụng
phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt ở người cao tuổi, nhóm tuổi luôn có
nguy cơ cao bị các phản ứng phụ do thuốc. Trong một khảo sát gần đây ở
nước Anh, phản ứng phụ do NSAID chiếm gần 30% tổng số các trường hợp
phản ứng thuốc được ghi nhận.
Tổn thương ruột non do sử dụng NSAID
Độc tính đối với đường tiêu hóa trên (dạ dày và tá tràng) là một trong những
phản ứng phụ được nhận biết rõ rệt nhất của các thuốc NSAID. Trong khi
đó, các tổn thương ở đoạn dưới của đường tiêu hóa do NSAID trước đây lại
thường bị bỏ sót do những hạn chế trong khả năng thăm dò ruột non. Một
vài thập kỷ gần đây, nhờ những tiến bộ vượt bậc của các kỹ thuật thăm dò
ruột non, đặc biệt là kỹ thuật nội soi ruột non, người ta đã phát hiện thấy một
tỷ lệ rất lớn các trường hợp tổn thương ruột non liên quan đến việc sử dụng
NSAID, đặc biệt ở người có sử dụng thuốc kéo dài trên 3 tháng. Theo một
số khảo sát trên bệnh nhân viêm khớp được điều trị nhóm thuốc này trong
một thời gian dài, 40 – 75% các trường hợp được nội soi ruột non đã phát
hiện các tổn thương loét hoặc chợt ở ruột.
Về mặt mô bệnh học, tổn thương ruột non do NSAID thường khởi đầu với
tình trạng viêm loét chợt của niêm mạc ruột non, dẫn đến tăng tính thấm của
ruột, gây mất protein và mất máu vào trong lòng ruột.
Biểu hiện lâm sàng của bệnh lý ruột non gây ra do NSAID thường không
đặc hiệu và rõ ràng, đa số các trường hợp là không có triệu chứng. Nghiên
cứu bằng các phương pháp hiện hình phóng xạ gần đây cho thấy, gần 70%
bệnh nhân dùng kéo dài các thuốc NSAID bị tổn thương viêm không có triệu
chứng ở ruột non. Những biểu hiện nặng hoặc thậm chí đe dọa tính mạng có
thể xảy ra nhưng tương đối ít gặp. Đi ngoài ra máu vi thể là dấu hiệu thường
gặp nhất, số lượng máu mất vào trong phân có tương quan với mức độ viêm
của niêm mạc ruột, thường trong khoảng 2 – 10ml mỗi ngày. Đi ngoài ra

máu số lượng lớn tương đối hiếm gặp, thường do loét chợt niêm mạc ruột.
Mất máu kéo dài vào trong phân có thể dẫn đến thiếu máu thiếu sắt.
Thiếu máu thiếu sắt hoặc có máu trong phân sau dùng các thuốc NSAID kéo
dài thường là những dấu hiệu chỉ điểm cho các tổn thương ruột non và cần
được tiến hành nội soi để khẳng định chẩn đoán. Tuy nhiên, những dấu hiệu
này cũng thường gặp trong các tổn thương ở dạ dày và tá tràng, do đó, rất dễ
bị bỏ qua và không tiến hành tìm kiếm các tổn thương ở ruột non. Giảm
albumin trong máu do bệnh lý ruột gây mất protein cũng có thể là một biểu
hiện của tổn thương ruột non do NSAID. Số lượng protein bị mất qua tổn
thương viêm của niêm mạc ruột thường ở mức độ nhẹ đến trung bình và có
thể tồn tại kéo dài tới 16 tháng sau khi ngưng dùng thuốc trong một số
trường hợp. Bên cạnh đó, việc sử dụng kéo dài các thuốc NSAID còn có thể
gây rối loạn chức năng ruột non, dẫn đến tiêu chảy và giảm hấp thu, nhưng
mức độ thường nhẹ và hiếm khi đủ gây suy dinh dưỡng.