Lạm dụng thuốc y học cổ truyền – Chuốc họa pdf

Lạm dụng thuốc y học cổ truyền – Chuốc họa
Dược liệu Phòng kỷ theo các tài liệu về y học cổ truyền có tác dụng khu
phong, trừ thấp, chỉ thống, lợi thủy. Chủ trị chứng phong thấp tý thông, thủy
thũng, cước khí phù thũng, là một vị thuốc được sử dụng phổ biến trong y
học cổ truyền. Tuy nhiên tên gọi Phòng kỷ là tên gọi của một vị thuốc phong
phú và phức tạp nên có thể dễ gây nhầm lẫn. Hiện nay Phòng kỷ trên thị
trường lấy từ nhiều loại cây khác nhau, ngoài loại dược liệu Phòng kỷ bắc –
Phấn Phòng kỷ (Radix Stephania tetrandra), họ Tiết dê (Menispermaceace)
có trong Dược điển Việt Nam IV được cho phép sử dụng, còn có một số loại
dược liệu khác cũng mang tên Phòng kỷ nhưng lại thuộc chi Aristolochia và
Asarum họ Mộc hương như Quảng Phòng kỷ, Hán Trung phòng kỷ; Rễ gió;
Mộc hương nam; một số vị thuốc mang tên Mộc thông như cây Mộc thông
mã đậu linh hay Mộc thông; một số dược liệu chi Asarum. Bản thân dược
liệu Phòng kỷ bắc – Phấn Phòng kỷ không có chứa acid aristolochic mà theo
các tài liệu khoa học chỉ một số loài thuộc họ Mộc hương cũng có tên gọi là
Phòng kỷ thì có chứa acid aristolochic.
PV:Như ông vừa nói, hiện nay trên thị trường dược liệu Phòng kỷ có rất
nhiều loại nhưng vẫn có tên gọi chung là Phòng kỷ. Vậy làm thế nào để có
thể phân biệt được sự khác biệt giữa dược liệu Phòng kỷ họ Tiết dê được
phép sử dụng (đã có trong dược điển Việt Nam) với các dược liệu cũng
mang tên Phòng kỷ nhưng không có trong Dược điển Việt Nam, thưa ông?
PGS.TS Nguyễn Duy Thuần:
Thực tế cho thấy, giữa các dược liệu Phòng kỷ bắc- Phấn Phòng kỷ họ Tiết
dê không chứa acid aristolochic hay Quảng Phòng kỷ, Hán Trung phòng kỷ;
Rễ gió; Mộc hương nam; một số vị thuốc mang tên Mộc thông như cây Mộc
thông mã đậu linh hay Mộc thông; dược liệu chi Asarum có chứa acid
aristolochic rất khó có thể phân biệt bằng cảm quan bên ngoài mà chỉ có các
nhà chuyên môn có kinh nghiệm, các cơ sở kiểm nghiệm có đầy đủ trang
thiết bị và phương tiện, hóa chất hiện đại mới có thể phân biệt được. Tuy
nhiên đặc điểm nhận dạng cơ bản của dược liệu Phòng kỷ bắc – Phấn Phòng
kỷ họ Tiết dê được phép sử dụng là nhựa trong thân cây tươi khi chặt ra hoặc

khi đã phơi khô đều có vết loang màu đỏ theo hình nan quạt hoặc hướng tâm
từ bên trong đi ra.PV: Vậy, ông có lời khuyên gì dành cho người tiêu dùng
khi có nhu cầu sử dụng thuốc y học cố truyền hay thuốc có nguồn gốc từ
dược liệu?
PGS.TS Nguyễn Duy Thuần: Hiện nay khá nhiều người bệnh có tâm lý cho
rằng sử dụng thuốc y học cổ truyền, thuốc có nguồn gốc từ dược liệu sẽ
không gây hại như thuốc Tây y. Tuy nhiên đây là một quan điểm hoàn toàn
sai lầm. Đã có rất nhiều trường hợp bị ngộ độc, ảnh hưởng nguy hiểm đến
sức khỏe do tự ý sử dụng thuốc có nguồn gốc từ dược liệu, y học cổ truyền
mà không theo kê đơn, hướng dẫn của thầy thuốc. Đã nói đến thuốc thì dù
thuốc Tây y hay thuốc Đông y ngoài tác dụng chữa bệnh, bồi bổ sức khỏe,
cũng có thể có những tác dụng không mong muốn, do đó tôi cho rằng người
bệnh cần phải dùng thuốc một cách thông thái, không được tùy ý sử dụng và
không được lạm dụng.
Riêng đối với thông tin liên quan đến dược liệu Phòng kỷ, theo tôi, khi cơ
quan quản lý đã có cảnh báo về những ảnh hưởng đến sức khỏe thì cả thầy
thuốc và người bệnh cần cân nhắc, tạm dừng sử dụng nếu mẫu dược liệu
Phòng kỷ đó chưa chắc chắn được nguồn gốc là họ Tiết dê hay họ khác