Tiểu luận tâm lý học tuyên truyền những đặc điểm tâm lý của thanh niên việt nam hiện nay và ý nghĩa của việc nắm vững đặc điểm tâm lý đó trong tuyên truyền

TIỂU LUẬN
MÔN: TÂM LÝ HỌC TUYÊN TRUYỀN

Đề tài
NHỮNG ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA THANH NIÊN VIỆT NAM HIỆN
NAY VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC NẮM VỮNG ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ ĐÓ
TRONG TUYÊN TRUYỀN.


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..............................................................................................................1
NỘI DUNG...........................................................................................................4
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÔNG CỤ VỀ TÂM LÝ HỌC TUYÊN
TRUYỀN..............................................................................................................4
1.1

Khái quát về tâm lý học...............................................................................................4

1.2

Khái niệm tâm lý học tuyên truyền.........................................................................4

1.3

Khái niệm về thanh niên..............................................................................................5

1.4

Cơ sở hình thành tâm lý thanh niên Việt Nam....................................................5

CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA THANH NIÊN VIỆT NAM
TRONG XÃ HỘI NGÀY NAY...........................................................................9
2.1 Đặc điểm về nhận thức.....................................................................................................9
2.2 Đặc điểm về tình cảm.....................................................................................................11
2.3 Đặc điểm về nhân cách..................................................................................................12
CHƯƠNG 3: Ý NGHĨA VÀ CÁCH THỨC VẬN DỤNG NHỮNG ĐẶC
ĐIỂM TÂM LÝ CỦA THANH NIÊN TRONG CÔNG TÁC TUYÊN
TRUYỀN ĐỐI VỚI CÁN BỘ TUYÊN GIÁO..................................................20
3.1 Ý nghĩa của nghiên cứu tâm lý học thanh niên Việt Nam hiện nay trong
công tác tuyên tuyền...............................................................................................................20
3.2 Cách thức vận dụng đặc điểm tâm lý thanh niên vào công tác tư tưởng.
22

KẾT LUẬN........................................................................................................25
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................26


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ trước cho đến nay, Đảng ta ln đề cao vai trị, vị trí của Thanh niên,
xác định Thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đồn Thanh Niên Cộng
Sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng, công tác Thanh niên là vấn đề
sống còn của dân tộc. Đồng thời, Đảng cũng đã đề ra nhiều chủ trương giáo dục,
đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức, xây dựng Thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh thành lực
lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.
Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, đại bộ phận thanh
niên luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; trung thành, kiên định mục tiêu
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng hy
sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Bên cạnh đó, thanh niên
ln có khát vọng, ý chí vươn lên, có tinh thần đồn kết, chia sẻ, tương thân,

tương ái, vì cộng đồng và lợi ích quốc gia nên đã ln có mặt ở những nơi khó
khăn, gian khổ, xung kích hồn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao.
Có thể thấy, thanh niên là người cịn trẻ, đang độ tuổi trưởng thành; là
những người có ước mơ, khát vọng tràn đầy, mãnh liệt; có thể phát triển, trí tuệ,
tư duy cũng phát triển nên có khả năng thực hiện được hồi bão của mình. Họ là
những người chủ tương lai của đất nước như Bác Hồ kính u đã nói: “Một năm
khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã
hội”. Thanh niên là chủ thể của thế giới, là nguồn động lực giúp cho xã hội phát
triển, là những người không ngừng được nâng cao về chất lượng; thể lực, trí tuệ
ngày càng phát triển, được học hành cao hơn, tiếp thu nhiều với công nghệ hiện
đại.
Đặc biệt là trong thời bình ngày nay, vai trò của thanh niên càng ngày
càng được coi trọng và đề cao. Lí tưởng của thanh niên thời nay: Phấn đấu cho
chủ nghĩa xã hội toàn thắng, phải xây dựng Việt Nam trở thành một nước “Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Thanh niên ngày nay
1


phải lĩnh sứ mệnh vô cùng cao cả và thiêng liêng, sứ mệnh xây dựng Việt Nam
trở thành một quốc gia hùng mạnh và hội nhập kinh tế thế giới.
Tuy nhiên khơng phải tất cả thanh niên đều có thể nhận thức được mục
tiêu của mình hiện tại. Trong quá trình phát triển, thay đổi tâm lý nhiều, một số
thanh niên khơng có lí tưởng sống, hoặc lí tưởng sống mờ nhạt. Do được bố mẹ
nuông chiều, thiếu sự giáo dục, hoặc do tác động của cơ chế thị trường, nhiều
thanh niên lo ăn chơi, hưởng thụ, sống buông thả, sa vào các tệ nạn xã hội. Vì
chưa được tuyên truyền cũng như xác định tâm lý đúng đắn mà trong xã hội xảy
ra nhiều vụ việc đáng buồn khi đối tượng là thanh niên, hoặc những người đang
trong độ tuổi vị thành niên. Là trụ cột của đất nước sau này, thanh niên phải
được quan sát, hướng dẫn và chú trọng bởi nhiều hình thức để có thể định hình
nhân cách, tâm lý phù hợp với các chuẩn mực xã hội.

Có thể thấy để đất nước ngày một phát triển, cũng như để cơng tác tun
truyền có thể phát huy hơn nữa những thế mạnh của mình việc nghiên cứu
những đặc điểm tâm lý cơ bản của thanh niên Việt Nam hiện nay là rất cần
thiết . Nghiên cứu sẽ giúp cho người tuyên truyền hiểu rõ và nắm bắt được đối
tượng mà mình sẽ tun truyền. Từ đó đưa ra những phương pháp tuyên truyền
giáo dục phù hợp vừa có thể thay đổi nhận thức và hành động của lớp trẻ ngày
nay.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1 Mục đích nghiên cứu
Như đã nêu trên, tiểu luận nghiên cứu để đưa ra những đặc trưng tâm lý
của thanh niên Việt Nam ngày nay. Từ đó đưa ra những kinh nghiệm để việc
tuyên truyền cho đối tượng là thanh niên diễn ra dễ dàng hơn. Đặc biệt là trong
xã hội hiện đại ngày nay, khi xu thế hội nhập của giới trẻ đang có nhiều chuyển
biến vừa tích cực, vừa tiêu cực. Thì việc định hình và làm cơng tác tuyên truyền
cho thanh niên để có một lối sống đẹp là cực kỳ cần thiết.
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

2


Tiểu luận sẽ khái quát một số thông tin về tâm lý học tuyên truyền và đi
vào từng đặc điểm tâm lý của thanh niên Việt Nam hiện nay. Bằng việc phân
tích và chỉ rõ các đặc điểm tâm lý từ đó nêu lên ý nghĩa của việc nắm bắt đặc
điểm tâm lý của đối tượng tuyên truyền trong công tác tuyên truyền cho thanh
niên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của tiểu luận
Đối tượng mà tiểu luận nghiên cứu là đặc điểm tâm lý của thanh niên
Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu là trong thời gian những năm gần đây dựa trên
các cơng trình khảo sát của nhiều nhà nghiên cứu đi trước.
4. Phương pháp nghiên cứu

Để nghiên cứu được vấn đề đặc điểm tâm lý của thanh niên, sinh viên đã
sử dụng các phương pháp phân tích tài liệu bằng văn bản, phương pháp phân
tích và tổng kết kinh nghiệm, phương pháp lịch sử và các phương pháp nghiên
cứu xã hội học khác như điều tra phỏng vấn, phương pháp quan sát, phương
pháp điều tra.
5. Kết cấu của tiểu luận
Tiểu luận có kết cấu 3 chương 9 tiết.

3


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÔNG CỤ VỀ TÂM LÝ HỌC
TUYÊN TRUYỀN
1.1 Khái quát về tâm lý học
Theo Wikipedia định nghĩa: “ Tâm lý học là ngành khoa học nghiên cứu
về tâm trí và hành vi, tìm hiểu về các hiện tượng ý thức và vô thức, cũng như
cảm xúc và tư duy. Đây là một bộ môn học thuật với quy mô nghiên cứu rất
rộng.”
Các nhà tâm lý học tìm hiểu về những tính chất rõ nét của não bộ và
những hiện tượng đa dạng liên kết với những tính chất trên. Ở phương diện y
sinh này, tâm lý học gắn bó chặt chẽ và là một phần của khoa học thần kinh. Từ
phương diện khoa học xã hội, tâm lý học tìm hiểu về các cá nhân và cộng đồng
bằng cách thiết lập những nguyên tắc chung và nghiên cứu những trường hợp
đặc trưng.
Các chuyên ngành về tâm lý học ta có thể kể đến:
* Tâm lý học trẻ em
* Tâm lý học sự phạm
* Tâm lý học lao động
* Tâm lý học y học

* Tâm lý học tuyên truyền.
1.2 Khái niệm tâm lý học tuyên truyền
Trước khi đinh nghĩa được tâm lý học tuyên truyền ta càn phải đinh nghĩa
thế nào là tuyên truyền. Theo tiếng Latinh, tuyên truyền ( Propaganda) có nghĩa
là truyền bá, truyền đạt một quan điểm nào đó.
Theo Đài từ điển Tiếng Việt thì tun truyền là “ giải thích rộng rãi để
thuyết phục, vận động mọi người làm theo.”

4


Bàn về tuyên truyền và cách tuyên truyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
viết: “ Tuyên truyền là đem một việc gì nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo,
dân làm.”
Từ đó có thể thấy tun truyền khơng chỉ là tác động vào nhận thức và
thái độ mà còn tác động đến hành vi của con người. Dưới góc nhìn của tâm lý
học ta có thể khái qt tâm lý học tuyên truyền là một khoa học nghiên cứu sự
xuất hiện và vận hành của các hiện tượng các trạng thái, các quy luật tâm lý và
ảnh hưởng của chúng đến hiệu quả tuyên truyền.
1.3 Khái niệm về thanh niên
Căn cứ vào Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm
1992 đã được sửa đổi, bổ sung theo Nghị quyết số 51/2001/QH10 ngày
25/12/2001 của Quốc hội khóa X, kỳ họp thứ 1. Luật này quy định về thanh
niên. Thanh niên quy định trong Luật này là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu
tuổi đến ba mươi tuổi. Thanh niên không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần
xã hội, tín ngưỡng, tơn giáo, trình độ văn hóa, nghề nghiệp đều được tơn trọng
và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ.
1.4 Cơ sở hình thành tâm lý thanh niên Việt Nam
Có rất nhiều yếu tố hay cơ sở hình thành đến tâm lý của thanh niên Việt
Nam hiện nay, trước hết yếu tố được kể đến chính là mơi trường trong gia đình.

Bất cứ ai cũng được sinh ra và lớn lên trong một gia đình. Gia đình bao
gồm những người sống chung dưới một mái nhà, ăn chung một bếp, có lợi ích
kinh tế chung và có trách nhiệm với nhau trong cuộc sống. Gia đình vừa là nơi
đáp ứng nhu cầu riêng tư vừa thực hiện chức năng phát triển nòi giống và là
trường học đầu tiên hình thành, phát triển nhân cách con người. Tuy vậy, quá
trình trưởng thành và hình thành nhân cách của mỗi người là khác nhau, ngay cả
với anh em trong một nhà.
Giáo dục và nuôi dưỡng là hai yếu tố then chốt quyết định tạo nên tài
năng và tính cách của mỗi con người. Đối với thanh niên cũng vậy, sự giáo dục
cũng như truyền thồng của gia đình trực tiếp ảnh hưởng, hình thanh lên tính
5


cách của con người đó sau này. Nhân cách con người bắt đầu hình thành từ lúc
cịn nằm trong bụng mẹ cho đến khi trưởng thành vẫn chưa dừng lại. Lứa tuổi
ấu thơ là giai đoạn quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách của mỗi con
người. Nhân cách mặc dù chưa được thể hiện rõ ràng nhưng thông qua hành vi
bắt trước hành động của người lớn sau này qua quá trình trưởng thành thanh
niên bắt đầu thu nhận tất cả các tương tác nhân – sinh – quan để hình thành
nhân cách của mình.
Đó là lý do vì sao người ta vẫn thường nói trong mỗi gia đình vai trị của
bố mẹ có vị trí quan trọng. Theo truyền thống Việt Nam, đàn ông thường là chủ
của gia đình. Người cha là trụ cột, là biểu hiện của nhân cách văn hóa cao đẹp
nhất để con cái học tập và noi theo Còn người mẹ là chỗ dựa, là hạt nhân tâm lý
chủ đạo, nguồn lửa sưởi ấm u thương trong gia đình, nguồn tình cảm vơ tận
cho các con. Cho nên gia đình là cái nơi văn hóa đầu tiên hình thành nhân cách
và cũng là căn cơ để xác định tâp lý của một thanh niên.
Điều đó thể hiện rõ hơn khi sống trong các gia đình có bố mẹ hoặc người
lớn khác có hành vi thiếu văn hóa, đạo đức thậm chí có cả những hành vi phạm
tội, như bố mẹ bất hòa hay đánh chửi nhau, nghiện rượu, nghiện ma túy, trộm

cắp, tham ô…thì những gương xấu này làm cho con cái dần dần coi thường
pháp luật, nhiễm các thói hư tật xấu và dễ bị lôi kéo rồi dần dần vi phạm pháp
luật. Chỉ có những thanh niên tâm lý có ý chí kiên cường, có lịng tự trọng cao,
sớm đánh giá được đúng sai mới tránh được những ảnh hưởng xấu đó. Cũng có
nhiều trường hợp bố mẹ là người tốt, có đủ kiến thức nhưng khơng chú ý đúng
mức đến việc giáo dục con cái hoặc khơng có điều kiện gần trong giai đoạn con
cái đang trong độ tuổi vị thành niên cũng là một cơ sở dẫn đên tâm lý bất ổn của
thanh niên sau này.
Môi trương thứ hai dễ có tác động đến tâm lý thanh niên Việt Nam đó
chính là mơi trường xã hội. Vì mơi trường sống của con người được hiểu là tồn
bộ khơng gian sống, học tập, sinh hoạt và được hình thành bởi nhiều yếu tố
khác nhau: môi trường học tập, môi trường sinh hoạt,…Nên thực tế cho thấy,
6


nhân cách con người chỉ được hình thành và phát triển trong mơi trường xã hội.
Mơi trường giúp hình thành động cơ, mục đích, điều kiện cho hoạt động giao
lưu của lứa tuổi thanh niên, qua đó sẽ hình thành thói quen về các hoạt động.Có
thể nói mơi trường xã hội có những đặc điểm, tính chất riêng nên điều đó sẽ tác
động đến xu hướng phát triển của nhân cách, giá trị nhân cách của lứa tuổi
thanh niên. Đó là lý do vì sao Đảng và nhà nước ta chú trọng xây dựng xã hội
lành mạnh, ngoài việc phát triển kinh tế xã hội ổn định còn là xây dựng môi
trường tốt nhất cho thế hệ trẻ được sống, học tập và làm việc.
Ngồi những mơi trường trên thì mơi trường học đường cũng là cơ sở
hình thành tính cách, là nơi nơi thanh niên được giáo dục về cả 2 mặt trí tuệ và
đạo đức. Thanh niên được học tập tốt dưới môi trường giáo dục đầy đủ, không
bị các vấn nạn về đạo đức ảnh hưởng, không bị bạo hành thì sẽ dần được hình
thành và xác định các quan điểm sống đúng đắn.
Không những thế, ở môi trường giáo dục sẽ rất thuận lợi cho sinh viên
khi được kết nối với nhiều bạn bè, mở rộng hơn kỹ năng giao tiếp, hoạt ngơn.

Hình thành sự tương tác các mối quan hệ trong trường học và thuận lợi hơn sau
khi ra xã hội.
Mỗi người là một cá nhân bé nhỏ, tuy nhiên khi bước ra xã hội, nhu
cầu, thị yếu và sở thích của giới trẻ sẽ dần hình thành lên các nhóm xã hội có
chung mục tiêu hay có điểm chung riêng biệt với nhau. Một trong những ví dụ
mà ta có thể nhận thấy chính là ảnh hưởng của mạng xã hội đến lối sống giới trẻ
hiện nay, thơng qua việc tìm hiểu nhu cầu, mục đích và các hình thức sử dụng
mạng xã hội của họ. Mặt tích cực của mạng xã hội, những tiện ích mà nó mang
lại cho cộng đồng như sử dụng mạng xã hội trong học tập, giao tiếp và tìm kiếm
cơ hội nghề nghiệp. Những thành viên trong các mạng xã hội liên kết hợp tác
với nhau thành các nhóm người có cùng sở thích, cùng sự quan tâm, cùng ý
nguyện có thể gặp gỡ, trao đổi trên mạng rồi tiến tới sinh hoạt offline, nhiều
nhóm cộng đồng có tính chất tích cực từ “mạng ảo” đã xuất hiện trong “đời
thực” như tổ chức các hoạt động từ thiện nhân những ngày Lễ Tết, giúp đỡ trẻ
7


đường phố, tổ chức những sinh hoạt văn hóa lành mạnh; nhóm các thanh niên
trao đổi kinh nghiệm học tập, từ thiện hay định hướng nghền nghiệp; nhiều bạn
trẻ cũng hình thành các nhóm chia sẻ sở thích du lịch kết hợp việc làm từ thiện
ở vùng cao biên giới hẻo lánh; những nhóm quan tâm đến các vấn đề lịch sử văn
hoá Việt Nam, lập diễn đàn trao đổi tranh luận, những nhóm tìm về các giá trị
văn hố cổ xưa như đồ cổ sách cũ, chưa kể nhiều nhà văn nhà thơ đã sử dụng
mạng xã hội để trực tiếp đưa tác phẩm đến với bạn đọc, qua sự tương tác với
bạn đọc để hoàn chỉnh tác phẩm của mình… Nhiều cuộc trao đổi tranh luận
quanh các vấn đề chính trị – xã hội được tiến hành trnog các nhóm xã hội cũng
giúp nâng cao nhận thức của thanh niên Việt Nam về nhiều mặt. Và không chỉ
dừng lại ở trên mạng xã hội, các câu lạc bộ về văn hóa văn nghệ, về giải trí hay
có những tính chất đặc biệt mới lạ trong dời sống xã hội cũng rất thu hút thanh
niên Việt Nam ngày nay.

8


CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA THANH NIÊN VIỆT NAM
TRONG XÃ HỘI NGÀY NAY.
2.1 Đặc điểm về nhận thức
Cái chung, cái thống nhất căn bản nhất của “thanh niên” chính là ở tuổi
trẻ, ở độ tuổi “thanh niên” của tất cả các thành viên. Trong cuộc đời của mỗi
con người thì tuổi thanh niên có ý nghĩa vơ cùng quan trọng. Xét từ góc độ tâm
- sinh lý thì đây là giai đoạn con người chuyển biến từ một đứa trẻ thành một
người trưởng thành với sự hoàn thiện cơ thể về mặt sinh học và những chuyển
biến về tâm - sinh lý, tình cảm rất điển hình của “tuổi dậy thì”. Xét từ góc độ
“con người -xã hội” thì tuổi thanh niên chính là giai đọan mỗi con người chuẩn
bị hành trang cho tồn bộ cuộc đời mình: học vấn, nghề nghiệp, thử nghiệm và
lựa chọn văn hóa, kinh nghiệm, lối sống trên cở sở định hình dần hệ giá trị của
riêng mình, trở thành cơng dân thực thụ với đầy đủ những quyền lợi và nghĩa vụ
do luật định, lựa chọn bạn đời và lập gia đình hoặc khơng lập gia đình...
Thanh niên là những người nằm trong độ tuổi trưởng thành, khi tâm lý và
trí thức đều phát triển. Trải qua quá trình học tập tại mơi trường học đường. Thế
hệ thanh niên sẽ có những nhận thức cơ bản về các vấn đề xã hội, có kiến thức
về tư duy biện chứng và các lĩnh vực trong cuộc sống.Thanh niên có thể nhận
thức một cách khoa học, cụ thể là xem xét sự vật, hiện tượng trong sự tương tác
giữa các mặt, đặt chúng trong các mối liên hệ biện chứng, chi phối lẫn nhau
trong một thể thống nhất. Thông qua nguyên tắc này, họ biết sâu chuỗi vấn đề,
phát hiện sự liên hệ giữa chúng chứ không đánh giá sự vật, hiện tượng một cách
rời rạc, lẻ tẻ và biệt lập khỏi các mối quan hệ đa dạng vốn có; từ đó, tìm ra được
cốt lõi, bản chất và những mối liên hệ cơ bản nhất để tập trung giải quyết một
cách có hiệu quả.

9


Theo kết quả của một số nghiên cứu khảo sát điều tra cho thấy: sau khi
được trang bị tư duy biện chứng duy vật, trong số 954 thanh niên đang là sinh
viên của 4 trường đại học được hỏi, có 41,29% sinh viên cho rằng, họ đã khắc
phục được những hạn chế và có tư duy tốt hơn, đúng đắn hơn; 53,77% sinh viên
cho rằng, họ đã có thể bước đầu vận dụng phương pháp tư duy biện chứng duy
vật vào việc nhận thức và giải quyết những vấn đề trong thực tiễn; chỉ có 4,06%
sinh viên cho rằng, tư duy của họ khơng có gì thay đổi.
Có thể thấy phần lớn thanh niên khơng chỉ có thể hình thành cho mình
bản lĩnh khoa học, nguyên tắc, phương pháp nhận thức khoa học, mà cịn có khả
năng vận dụng tri thức chuyên môn vào cuộc sống, biết tu dưỡng và rèn luyện
bản thân để phát triển toàn diện. Đồng thời, thanh niên Việt Nam hiện nay có tư
duy biện chứng duy vật còn giúp cho thanh niên chống lại quan điểm duy tâm,
siêu hình, mê tín dị đoan; có lăng kính khoa học đúng đắn để nhận thức và giải
quyết các vấn đề mà thực tiễn cuộc sống đặt ra.
Bên cạnh đó, thanh niên cịn có khả năng nhận thức được các vấn đề lý
luận phức tạp và đi sâu vào các khoa học cơ bản. Trong thời đại này, chúng ta
đang làm rất tốt công tác phát huy thanh niên, đặc biệt là trí thức trẻ Việt Nam
nghiên cứu và ứng dụng khoa học công. Thời đại mà chúng ta đang sống là thời
đại mới với những phượng tiện cơng nghệ kỹ thuật số cao. Điều đó tạo cơ hội
lớn cho thế hệ thanh niên ngày nay có nhiều phượng tiên có thể tìm hiểu và học
tập các lĩnh vực khoa học. Đặc biệt khi Đảng và nhà nước ta ln có những
chính sách ưu đã, những học bổng lớn để kích thích tinh thần nghiên cứu khoa
học và các lĩnh vực trong thời đại công nghệ số mới, thì thế hệ thành niên càng
có nhiều động lực để tìm tịi nghiên cứu các lĩnh vực khoa học hơn.
Có một điều chúng ta cũng dễ dàng nhận ra trong thời đại ngày nay, đó là
thanh niên là thế hệ trẻ năng động vì thế họ có thể tìm kiếm thông tin ở bất cứ
10

đâu và bất cứ nơi nào thông qua các phương tiện là: sách, báo, tạp chí, truyền
hình, truyền thanh, Internet… để thỏa mãn cho những nhu cầu riêng của mình.
Nhu cầu thông tin giống như là một nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống của con
người. Nếu như người già hoặc trẻ nhỏ nhu cầu thơng tin cịn ít, thì với thanh
niên ngày nay, bắt kịp các nguồn thông tin chính là lợi thế của họ so với những
đối tượng khác. Thông minh trong sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng,
ham học hỏi tìm hiểu khám phá và khơi dậy nhu cầu muốn chiếm lĩnh tri thức.
Điều này khiến lượng thông tin thu nhận hàng ngày của các bạn trẻ là rất phong
phú, lượng thông tin này không chỉ trên một lĩnh vực mà nó là đa lĩnh vực và
vượt ra khỏi tầm quốc gia. Ngoài ra chúng ta không thể phủ nhận thanh niên là
những người trẻ, đa phần sẽ có trình độ học vấn cao, cơ bản và dễ dàng nắm bắt
tiếp thu những tri thức trong đời sống xã hội.
2.2 Đặc điểm về tình cảm
Trong bối cảnh cuộc sống hiện nay, có khá nhiều điều cần phải bàn luận,
suy ngẫm về tình yêu và trách nhiệm của tuổi trẻ với tình yêu. So với các thế hệ
trước, con người hiện đại đã có được sự bình đẳng, tự do trong tình u. Họ
khơng cịn phải chịu cảnh "cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy"; cũng khơng bị trói
buộc bởi các hủ tục xã hội khắt khe như thời xưa. Hầu hết mọi người được tự do
lựa chọn và có thể chủ động trong việc kiếm tìm hạnh phúc.
Trong mơi trường giáo dục, học sinh được hưởng những điều kiện tuyệt
vời nhất để phát triển bản thân, thể chất phát triển cùng với đó tâm sinh lí cũng
phát triển, học sinh có những tình cảm trên mức tình bạn dành cho người bạn
của mình cũng là điều bình thường. Tình u tuổi học sinh có những mối tình
trở nên đẹp đẽ, sáng trong, ghi lại dấu ấn trong trái tim mỗi người. Đó là những
mối tình đẹp, giúp đỡ nhau học tập, cùng nhau cố gắng, là nguồn động viên,
giúp đỡ nhau học tập mỗi ngày. Tình yêu tuổi học đường sẽ rất đẹp đẽ, tuyệt vời

11

nếu tình u ấy khơng vụ lợi, toan tính, nhỏ nhen, không theo đuổi những ham
muốn tầm thường mà trở nên lệch lạc, thiếu chuẩn mực.
Tuy nhiên, nhìn ở một phương diện khác, nó đang là vấn đề đáng quan
ngại, tình yêu học đường bây giờ đang trở thành một trào lưu khơng nhỏ. Lướt
mạng xã hội một vịng, khơng khó để tìm thấy những dịng tâm trạng khổ đau,
cơ đơn, than thở trong tình yêu của những bạn học sinh đang trong độ tuổi vị
thành niên. Trong thực tế, khi yêu quá sớm sẽ dẫn đến một số hậu quả nghiêm
trọng. Nhiều học sinh vì yêu mà chểnh mảng việc học hành, sa sút nghiêm
trọng, kết quả học tập ngày một đi xuống. Thậm chí, nhiều em cịn lâm vào tình
trạng quan hệ tình dục trong lứa tuổi học sinh, dẫn đến có thai ngồi ý muốn
buộc phải dừng lại việc học, phải ni con khi tuổi cịn q nhỏ, cơng ăn việc
làm chưa có khiến bố mẹ phiền lịng, thầy cơ lo lắng. Tình trạng ghen tng dẫn
đến bạo lực học đường cũng xảy ra trên nhiều trường học hiện nay đã cho thấy
hệ quả rất đáng lưu tâm của vấn đề này.
Một số thanh niên vì yêu, cùng sự suy nghĩ chưa thấu đáo, tình cảm chưa
chín chắn, một vài phút thiếu suy nghĩ, bức xúc, đau khổ trong chuyện tình cảm
mà dại dột tìm đến cái chết chấm dứt cuộc đời mình khi cịn cả một tương lai
dài phía trước. Có thể thấy việc quan tâm và nghiên cứu tâm lý của thanh niên
là nghiên cứu cực kỳ cần thiết cho nhiều lĩnh vực.
2.3 Đặc điểm về nhân cách
2.3.1 Sự phát triển năng lực của thanh niên
Trong một nền giáo dục xem trọng chất lượng và mong muốn phát triển
khả năng học tập suốt đời cho người học như ở Việt Nam, động cơ học tập được
xem là một trong những nhân tố quan trọng bậc nhất cần phát triển, vì vậy cũng

12

là tiêu chí chủ yếu cần đánh giá khi bàn về đặc điểm về nhân cách của thanh
niên.
Đa phần than niên Việt Nam hiện nay có thể xác định rõ ràng những ý
định và dự định cá nhân qua việc chọn lựa ngành học. Ở phương diện này, chọn
lựa và xác định hướng học của thanh niên, hay nói cụ thể hơi là các bạn đang là
sinh viên là kết quả của một quyết định cá nhân với một niềm tin vững chắc và
có lý do. Bên cạnh đó, họ cịn có những dự kiến về cương vị, về cơng việc, về
uy tín của nghề nghiệp trong tương lai và về những khó khăn sẽ phải đương
đầu.
Thanh niên thời đại mới cũng đã biết đặt ra những mục tiêu trong học tập.
Khả năng tự xác định mục tiêu và hướng sự quyết định vào những mục tiêu rõ
ràng là biểu hiện rõ nét và sâu sắc động cơ học tập của người học. Thế hệ trẻ đã
biết cách chọn lọc, tách biệt những thông tin nhận được, nhờ vậy định rõ được
những nét mấu chốt mà họ cần tập trung hoạt động.
Từ trước đến nay, khả năng tự hoàn thiện nhân cách bằng các giá trị nhân
văn vốn có gốc rễ sâu xa trong truyền thống dân tộc Việt Nam ta.Việc đánh giá
các nhân tố trên giúp khảng định và đánh giá được tâm thế của thế hệ trẻ hiện
nay. Từ đó ta cũng nhận ra một số hiện trạng của các bạn thanh niên đang cịn đi
học đó là chỉ tập trung thu hoạch một số kiến thức và kỹ năng cụ thể để mưu
sinh hay thăng tiến trong xã hội.
Chúng ta đang sống ở thế kỷ 21, một thời đại mà đòi hỏi ở mỗi con
người đều phải có năng lực tự chủ và xét đốn cao hơn, gắn bó với sự tăng
cường trách nhiệm cá nhân trong nỗ lực nhằm đạt mục đích chung. Chính vì vậy
ý thức và khả năng hợp tác làm việc của thanh niên đóng một phần quan trọng
trong việc đáp ứng địi hỏi ấy của xã hội hiện đại. Điều này gắn với việc phát
13


triển các phẩm chất xã hội góp phần thực hiện một chức năng cao q của thanh
niên đó là xây dựng một xã hội có tinh thần cơng dân.

Mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể hay nói cách khác giữa thanh niên và
xã hội là một phạm vi quan trọng phản ánh ý thức của con người đối với giá trị.
Cùng với sự biến đổi của xã hội, những quan niệm, chuẩn mực xã hội cũng có
sự thay đổi và đã tác động đến nhận thức của thanh niên về giá trị. Giá trị "sống
hiến dâng toàn ,bộ cho lợi ích xã hội", "tất cả vì tập thể"... được đề cao trong
quá khứ và nó có giá trị lịch sử của nó, nhưng ngày nay có sự thay đổi trong ý
thức của thanh niên. Cuộc điều tra cho thấy, giới trẻ hiện nay quan tâm nhiều
hơn đến lợi ích cá nhân và mục đích sống "tất cả vì xã hội" chỉ chiếm khoảng
15%. Tất nhiên, với những câu hỏi trả lời độc lập khó có thể phản ánh đầy đủ sự
lựa chọn về giá trị của thanh niên. Và điều gì sẽ xảy ra đối với thanh niên khi có
sự va chạm giữa lợi ích cá nhân và lợi ích của xã hội. Cuộc điều tra cho thấy,
mặc dù thế hệ trẻ định hướng đến lợi ích cá nhân nhiều hơn, nhưng bằng cách
hỏi suy phóng thơng qua những tình huống cụ thể kết quả là, trong nhận thức,
hành động của thanh niên ngày nay không chỉ quan tâm đến lợi ích của tập thể,
của xã hội.
Như vậy ở đây cho thấy, trong ý thức của đại đa số thanh niên đã xác
định việc đạt được lợi ích của cá nhân chỉ có thể có được khi nó được gắn với
lợi ích tập thể, đồng thời mỗi cá nhân phải ln là chủ thể tích cực trong những
hoạt động nhất định. Rõ ràng điều này phản ánh xu hướng cộng đồng, liên kết
kết trong hành động của thanh niên hiện nay, hơn nữa đó là thái độ liên kết
trong mối quan hệ giữa xã hội và cá nhân.
2.3.2 Sự phát triển những phẩm chất của thanh niên

14


Tính trẻ, năng động, ưa thử nghiệm và dễ phạm sai lầm và xung đột với
thế hệ đi trước chính là đặc điểm chung của thanh niên ở mọi thời đại, mọi quốc
gia - dân tộc. Hơn nữa, càng về sau và càng ở các quốc gia - dân tộc văn minh,
hiện đại, tình trạng này càng bộc lộ rõ, phức tạp và gay gắt hơn. Vừa bước qua

tuổi vị thành niên, tâm lý con người đã buộc phải làm người lớn với đầy đủ
chức phận của mình.
Vị thế xã hội của lứa tuổi thanh niên có nhiều thay đổi so với lứa tuổi
trước đó. Một mặt các quan hệ xã hội của thanh niên được mở rộng. Trong các
quan hệ đó người lớn, kể cả thầy cơ giáo và bố mẹ đều nhìn nhận thanh niên
như những người "chuẩn bị thành người lớn và địi hỏi họ phải có các cách ứng
xử phù hợp với vị thế của mình. Mặt khác, khác với học sinh lớp dưới, học sinh
cuối cấp II và học sinh cấp III đứng trước một thách thức khách quan của cuộc
sống: phải chuẩn bị lựa chọn cho mình một hướng đi sau khi tốt nghiệp phổ
thơng, phải xây dựng cho mình một cuộc sống độc lập trong xã hội… Những
thay đổi trong vị thế xã hội, sự thách thức khách quan của cuộc sống dẫn đến
làm xuất hiện ở lứa tuổi thanh niên những nhu cầu về hiểu biết thế giới hiểu biết
xã hội và các chuẩn mực quan hệ người - người, hiểu mình và tự khẳng định
mình trong xã hội...
Bước sang tuổi thanh niên, các chức năng tâm lý của con người cũng có
nhiều thay đổi, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển trí tuệ, khả năng tư duy. Các
nghiên cứu tâm lý học cho thấy rằng hoạt động tư duy của thanh niên rất tích
cực và có tính độc lập tư duy lý luận phát triển mạnh. Thanh niên có khả năng
và rất ưa thích khái quát các vấn đề. Sự phát triển mạnh của tư duy lý luận liên
quan chặt chẽ với khả năng sáng tạo. Nhờ khả năng khái qt thanh niên có thể
tự mình phát hiện ra những cái mới. Với họ điều quan trọng là cách thức giải
quyết các vấn đề được đặt ra chứ khống phải là loại vấn đề nào được giải quyết.
Học sinh cấp III đánh giá các bạn thông minh trong lớp không dựa vào điểm số
15


mà dựa vào cách thức giải bài tập. Họ có xu hướng đánh giá cao các bạn thông
minh và những thầy cơ có phương pháp giảng dạy tích cực, tơn trọng những suy
nghĩ độc lập của học sinh, phê phán sự gị ép, máy móc trong phương pháp sư
phạm.

Một yếu tố nữa để khẳng định mình trong tâm lý chúng của thanh niên
Việt Nam hiện nay đó là: Thơng thường biểu tượng về cái tơi được hình thành
theo hướng các thuộc tính tâm lý của con người như một cá thể được nhận biết
sớm hơn các thuộc tính nhân cách. Họ so sánh mình với người khác qua các đặc
điểm bên ngoài, nhạy cảm hơn trong suy nghĩ, cảm xúc của mình. Một hiện
tượng rất thường gặp là học sinh cấp III bắt chước thầy cô giáo mà họ yêu quý
hay một người mẫu lý tưởng nào đó mà họ chọn cho mình, từ cách ăn mặc, cử
chỉ, dáng đi. Trong giai đoạn phát triển tiếp theo các đặc điểm nhân cách như ý
chí, tình cảm, trí tuệ, năng lực, mục đích sống... ngày càng có ý nghĩa, tạo nên
một hình ảnh "cái tơi” có chiều sâu, có hệ thống, chính xác và sống động hơn.
Ý thức về cái tơi rõ ràng và đầy đủ hơn đã làm cho thanh niên có khả
năng lựa chọn ,con đường tiếp theo, đặt ra vấn đề tự khẳng định và tìm kiếm vị
trí cho riêng mình trong cuộc sống chung.
Những năm gần đây, thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, lớp thanh
niên Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong đổi mới nội dung và phương thức hoạt
động. Các cơng tác Đồn và phong trào thanh niên đã đạt được kết quả toàn
diện, ngày càng phù hợp và đáp ứng tốt hơn nhu cầu, nguyện vọng chính đáng
của xã hội. Các phong trào "Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội
và bảo vệ Tổ quốc" và "Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp" tạo
được dấu ấn tốt trong đời sống xã hội, vừa tạo môi trường thực tiễn rộng lớn,
phong phú, thiết thực để giáo dục, rèn luyện thanh niên; vừa góp phần thực hiện
nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước. Không
16


còn thụ động ỷ lại mà thế hệ trẻ giời đã biết tích cực tham gia giải quyết những
khó khăn đột xuất nảy sinh như khắc phục hậu quả thiên tai bão lũ, hạn hán,
xâm nhập mặn; hỗ trợ và tạo điều kiện tốt cho thanh niên học tập, khơi dậy tinh
thần khởi nghiệp trong thanh niên. Từ thực tiễn hoạt động phong phú và sôi nổi
của tuổi trẻ mới, trên khắp các lĩnh vực đã xuất hiện nhiều tấm gương điển hình

tiên tiến, thanh niên đi đầu và thành công trong học tập, lao động, sản xuất, kinh
doanh và hội nhập, góp phần tạo dựng hình ảnh đẹp về lớp thanh niên Việt Nam
thời kỳ mới, khẳng định vai trị quan trọng của thanh niên trong cơng cuộc xây
dựng một xã hội tốt đẹp hơn.
Không chỉ dừng lại ở đó, những đặc điểm, đặc trưng và sắc thái riêng của
thanh niên cũng bắt đầu thể hiện sự chiễm lĩnh của thế hệ trẻ với xã hội. Bắt
nguồn từ chính vị thế đặc biệt của nhóm xã hội - dân cư thanh niên. Như đã chỉ
ra ở trên, nhóm này có đặc điểm là trẻ và năng động, nơi hệ giá trị chưa định
hình và đang kiểm nghiệm và thử nghiệm những gì họ nhận được từ thế hệ đi
trước, tiếp thu được từ thế giới bên ngoài, cọ xát lẫn nhau để sáng tạo ra hệ giá
trị mới, mô thức ứng xử mới, với những lựa chọn sống luôn luôn mới.
Cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu sử dụng thời gian nhàn rỗi và
tiêu dùng của thanh niên có sự tăng lên, đồng thời thanh niên có những cách
nhìn khác nhau đối với việc sử dụng thời gian nhàn rỗi. Đa số thanh niên ngày
nay ưa thích sử dụng thời gian rỗi của mình vào hoạt động văn hóa, nghệ thuật
thể thao, tiếp xúc bạn bè, giải trí... Đồng thời với nó sự tiêu dùng văn hóa của
thanh niên cũng có sự biến đổi mạnh mẽ. Lớp trẻ hiện nay có xu hướng thích
những loại hình nghệ thuật hiện đại, quan niệm và cách nhìn về cái đẹp cũng có
sự thay đổi lớn so với trước đây. Trong phạm vi nhất định, điều này phản ánh
thanh niên ngày nay đang theo đuổi giá trị làm giàu kiến thức của họ cũng như
sự ham muốn đối với cuộc sống văn hóa. Có thể nói thời gian nhàn rỗi của

17


thanh niên ngày nay có sự biến đổi mạnh mẽ cả về cấu trúc, tính chất lẫn nội
dung.
Chúng ta có thể thấy bất cứ nền văn hóa nào cũng ln ln biến đổi
cùng với thời gian, bởi văn hóa vừa là sản phẩm, lại vừa là nền tảng và phương
tiện cho hoạt động sáng tạo không ngừng của nhân loại. Trong q trình biến

đổi đó, những giá trị văn hóa luôn luôn được lớp thanh niên kiểm nghiệm và thử
thách. Do có những quan niệm và cách tiếp cận khác nhau trong nghiên cứu về
thanh niên và văn hóa xã hội của thanh niên nên cách tiếp cận, nhận diện và
phân tích về lối sống thanh niên cũng rất khác nhau.
Lối sống chỉ là những giá trị văn hóa, những mơ hình và phương thức
ứng xử được đa số cá thể của một cộng đồng người xác định nào đó chấp nhận
và hiện thực hóa trong hoạt động sống hằng ngày của họ. Trong số đó có cả
những giá trị, những truyền thống và những cách ứng xử được trao truyền từ thế
hệ này sang thế hệ khác, nhưng cũng bao gồm cả những giá trị ngoại sinh,
những cách ứng xử và những biểu tượng… ngoại nhập.
Vận dụng cách tiếp cận trên khi nghiên cứu về lối sống và các xu hướng
biến đổi lối sống của thanh niên Việt Nam trong bối cảnh cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa và tồn cầu hóa với tốc độ ngày càng gia tăng hiện nay, một mặt cần
chú ý đến tác động và ảnh hưởng của những giá trị văn hóa, chế định và phương
thức ứng xử truyền thống đối với các nhóm thanh niên. Mặt khác, ta cũng cần
phải phải đặc biệt chú trọng việc khảo sát và phân tích ảnh hưởng của các giá trị
và các phương thức ứng xử văn hóa từ bên ngồi đối với các nhóm thanh niên
Việt Nam. Đồng thời cần phải đặt tất cả những sự khảo sát và phân tích đó trong
mối liên hệ ba chiều: chiều dọc: nhằm khám phá tác động của những yếu tố đó
và sự hiện thực hóa các tác động đó trong từng “tiểu nhóm” của thanh niên Việt
Nam được phân chia theo độ tuổi; chiều phẳng ngang: nhằm tiếp cận và khám
18