(Luận văn tốt nghiệp) giải pháp tài chính để cổ phần hóa ngân hàng thương mại nhà nước ở việt nam

Đề án mơn học

MỞ ĐẦU

Thị trường tài chính là thị trường dẫn vốn từ những người có vốn dư thừa
tới người thiếu vốn qua các kênh trực tiếp (việc trao đổi vốn không qua trung
gian) hoặc gián tiếp (việc trao đổi vốn qua các tổ chức tài chính trung gian). Sự
phát triển không ngừng cả về chiều sâu lẫn chiều rộng cuả nền kinh tế càng làm
cho kênh chuyển vốn qua các tổ chức tài chính trung gian ngày càng đóng vai trị
quan trọng đặc biệt là hệ thống ngân hàng. Ở nước ta hệ thống NHTMNN đã và
đang chi phối các hoạt động tài chính tiền tệ và có vị trí ảnh hưởng rất lớn tới thị
trường tài chính cũng như sức khoẻ của nền kinh tế Việt Nam. Hơn hết trước yêu
cầu cấp thiết hội nhập và toàn cầu hố địi hỏi các NH VN phải có nhứng cải
cách và thay đổi phù hợp. Quá trình cổ phần hoá (CPH) NHTMNN là một trong
những bước đi quan trọng góp phần phát huy vai trị nền tảng thúc đẩy nền kinh
tế. Các NHTMNN VN đang trong quá trình thực hiện các đề án CPH do đó nhất
thiết phải đưa ra giải pháp để thúc đẩy quá trình CPH NHTMNN đúng hướng,
đúng tiến độ và đạt hiệu quả.
Do thời gian và kiến thức còn hạn chế nên bài viết dưới đây em chỉ
đề cập đến giải pháp tài chính để CPH NHTMNN ở VN hiện nay.

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

1

Luan van


Đề án mơn học

CHƯƠNG I

CƠ SỞ LÍ LUẬN

I. CÁC KHÁI NIỆM

Để hiểu rõ về CPH NHTMNN trước hết ta phải hiểu thế nào là CPH.
Về bản chất CPH là quá trình đa dạng hố hình thức sở hữu, đưa các yếu
tố cạnh tranh làm động lực để phát triển hướng kinh doanh.
CPH về cơ bản là quá trình mà ở đó khơng xố bỏ hoặc tạo ra tài sản
nhưng được phân bổ lại theo cách thức mới và tạo tiềm năng phát triển mạnh mẽ
hơn.
Xét về hình thức CPH DNNN thì CPH là việc nhà nước bán một hoặc tồn
bộ giá trị cổ phần của mình trong xí nghiệp cho các đối tượng, tổ chức hoặc cá
nhân trong và ngoài nước hoặc cho cán bộ quản lý cán bộ công nhân viên chức
bằng đấu giá công khai hay thông qua thị trường chứng khốn để thành lập cơng
ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần.
Xét về thực chất CPH là phương thức thực hiện xã hội hoá sở hữu, chuyển
hình thái kinh doanh một chủ với sở hữu nhà nước trong doanh nghiệp thành
công ty cổ phần với nhiều chủ sở hữu để tạo ra mơ hình doanh nghiệp phù hợp
với nền kinh tế thị trường và đáp ứng được yêu cầu của kinh doanh hiện đại.
II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CPH DNNN, CPH NHTMNN:

1. CPH DNNN ở Việt Nam
CPH doanh nghiệp là con đẻ của nền kinh tế thị trường và đã được hầu hết
các nước trên thế giới áp dụng, đem lại nhiều thành cơng lớn trong q trình xây
dựng và phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. CPH DNNN là lối ra phù hợp
với khu vực kinh tế nhà nước, nhất là trong điều kiện VN thiếu vốn, nợ nhiều,
quản lý còn yếu kém, công nghệ lạc hậu…

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

2

Luan van


Đề án môn học
Chủ trương CPH DNNN được đặt ra khi đất nước ta bước vào thời kì đổi
mới theo Quyết định số 143/HĐBT ngày 15/10/1990 và thực hiện thí điểm từ
năm 1992 theo Quyết định số 202/HĐBT ngày 8/6/1992 của Hội đồng Bộ
trưởng.
Qua cổ phần, DN được cơ cấu theo hướng tập trung quy mô lớn, hướng
vào những ngành, lĩnh vực then chốt của nền kinh tế; quy mô vốn của DNNN
được tăng lên đáng kể năm 2001, vốn bình quân của DNNN khoảng 24 tỷ đồng,
nay tăng lên đến 63,6 tỷ đồng. Tài chính DN được lành mạnh hố thơng qua việc
cơ cấu lại các khoản nợ; xử lý tài sản là vật tư, hàng hoá ứ đọng, tồn kho, máy
móc thiết bị cũ…
Qua thực tế hoạt động hơn 1 năm của 850 DN hoàn thành cổ phần cho
thấy, vốn điều lệ bình quân tăng 44%, doanh thu tăng 23,6%, lợi nhuận thực hiện
tăng 139,76%, nộp ngân sách tăng 24,9%, thu nhập người lao động tăng 12%, số
lao động khơng những khơng giảm mà bình qn tăng 6,6%, đặc biệt cổ tức bình
qn đạt 17,11%, trong đó 71,4% số DN có cổ tức cao hơn lãi tiền gửi ngân
hàng.
Năm 2004, số DNNN cịn lại là 4300, trong đó phải tiến hành đa dạng hoá
hoặc CPH khoảng 2400 doanh nghiệp. Tính đến nay qua 15 năm thực hiện CPH
DNNN, tổng giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại các DNNN đã CPH mới đạt
xấp xỉ 15% tổng vốn nhà nước có được đến cuối năm 2005. Số DN tiếp tục duy
trì 100% vốn nhà nước cho đến năm 2005 cịn lại khoảng 1.200 DN. Tồn bộ các
DN khơng thuộc diện Nhà nước nắm giữ 100% vốn (khoảng 1.460 DN) sẽ được
sắp xếp theo hình thức CPH; trường hợp khơng cổ phần hố thì chuyển sang lựa
chọn các hình thức như giao, bán, giải thể, phá sản DN.

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

3

Luan van


Đề án mơn học
Xuất phát từ thực trạng này, Chính phủ đã chỉ đạo cần đẩy mạnh hơn nữa
quá trình sắp xếp, CPH DNNN. Thể chế hoá các Nghị quyết Trung ương về đẩy
nhanh, đẩy mạnh CPH DNNN, một loạt biện pháp đã được đề ra nhằm thực hiện
bằng được mục tiêu hoàn thành sắp xếp, đổi mới DNNN giai đoạn 2006 – 2010,
một giải pháp quyết liệt nhằm đẩy mạnh quá trình này là mở rộng (đối tượng)
CPH, đây cũng chính là cơ sở của q trình tăng tốc CPH DNNN
2.CPH NHTMNN:
CPH NHTMNN về thực chất là quá trình chuyển đổi các NHTMNN có
một chủ sở hữu là Nhà nước, thành các NHTM có nhiều chủ sở hưu với nhiều cổ
đơng khác nhau. tính đến nửa đầu năm 2004,tổng giá trị tài sảncủa các
NHTMNN chiếm tới hơn 73.80% tổng giá trị tài sản thể hiện trên cân đối kế
toán của các tổ chức tín dụng.
Ngân hàng là một trong những lĩnh vực hết sức nhạy cảm và luôn là
ngành kinh tế then chốt của bất kì một quốc gia nào. với xu thế hội nhập tất yếu
như hiện nay, các ngân hàng phải không ngừng nỗ lực để giành thế chủ động
trên thị trường nội địa, sẵn sàng tiến bước ra thị trường quốc tế. NHTMNN có thị
phần hoạt động chiếm trên 70% trên tồn quốc vì vậy các NHTMNN phải tiến
những bước vững chắc trước tiên để đưa cả hệ thống ngân hàng tiến bước trong
điều kiện mới. Việc cổ phần hoá NHTMNN lá cần thiết
Hiện tại các ngân hàng thương mại nhà nước bao gồm: NH nông nghiệp
và phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), NH công thương Việt Nam (ICB),

NH ngoại thương Việt Nam( VCB), NH đầu tư và phát triển (BIDV), NH phát
triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long( MHB)
Những năm trước đây các NHTMNN đóng vai trị chủ đạo trên các
phương diện ngân hàng- tài chính: như thị phần huy động và cho vay, tài sản có.
Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

4

Luan van


Đề án môn học
Từ năm 2000, các tỉ lệ này giảm đi khơng ít, tuy nhiên đến nay dư nợ cho vay
của các NHTMNN vẫn chiếm trên 70% trên tổng dư nợ cho nền kinh tế. Về huy
động vốn của các NHTMNN cũng chiếm trên 70% tổng nguồn vốn huy động của
các tổ chức tín dụng hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Các NHTMNN hiện nay
có rất nhiều chi nhánh từ tỉnh, thành phố, huyện, liên xã. Đó là lực lượng tài
chính chủ đạo trong cung cấp tín dụng và dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế.
Nhìn chung NHTMNN ở Việt Nam đang đống vai trò chủ chốt trên thị trường
ngân hàng song tình hình tài chính của các NHTMNN còn hạn chế, mức độ rủi
ro cao, năng lực cạnh tranh thấp. Đặc biệt trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc
tế như hiện nay: gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO), khu vực mậu dịch
tự do ASEAN (AFTA) và hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa Kì đã và đang
tạo ra nhiều sức ép cho hệ thống NHTMNN. Đó là những thách thức: phải gia
nhập vào “ sân chơi” cạnh tranh khốc liệt và công bằng với các ngân hàng nước
ngồi có ưu thế về vốn, kinh nghiệm quản lí, cơng nghệ tiên tiến nhất
Đồng thời cũng mở ra những cơ hội phát triển cụ thể là:
- Mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng tạo điều kiện cho các ngân hàng
nhanh chóng tiếp cận với các kiến thức và kinh nghiệm quản lí từ các nước tiên
tiến trên thế giới, tận dụng được nguồn vốn, cơng nghệ hiện đại của nước ngồi.

Áp dụng các chuẩn mực quốc tế làm cho hệ thống ngân hàng minh bạch, hoạt
động có hiệu quả và an tồn hơn.
- Cạnh tranh là động lực để các ngân hàng nâng cao chất lượng hoạt động,
mở rộng phạm vi, tăng cường khả năngthanh toán cùng với việc đa dạng hoá sản
phẩm dịch vụ ngân hàng
Do vậy, yêu cầu đối với các NHTMNN hiện nay là phải nâng cao năng lực
cạnh tranh, nâng cao nội lực. Cổ phần hoá được coi là giảI pháp giúp đẩy nhanh
mục tiêu trên, là một bước đi đầu đảm bảo vừa tăng vốn để đạt chuẩn mực quốc

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

5

Luan van


Đề án môn học
tế vừa tạo dựng cơ chế quản lí kinh doanh ngân hàng hiện đại phù hợp với xu thế
của thời đại. Sự lớn mạnh của các NHTMNN sau cổ phần hố góp phần quan
trọng vào việc xây dựng một hệ thống tài chính vững mạnh, nhà nước cũng sẽ
đảm bảo được quyền kiểm soát hay chi phối đến hoạt động của các ngân hàng
với một tỉ lệ cổ phần nhất định
III. SỰ CẦN THIẾT PHẢI CPH NHTMNN VN HIỆN NAY:

1. Điều kiện hiện nay của các NHTMNN VN:
Việt Nam đã và đang đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế
giới với việc tích cực thực thi các cam kết về Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN
(AFTA), Hiệp định thương mại Việt - Mỹ và đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Để thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế
và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hội nhập thì một trong những yếu tố có ý
nghĩa quyết định là nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, của doanh nghiệp

và của hàng hố, dịch vụ.
Nhận thức được tính cấp thiết và tầm quan trọng trong việc nâng cao sức
cạnh tranh của nền kinh tế, của doanh nghiệp, hàng hoá và dịch vụ, Chính phủ đã
có nhiều chủ trương nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và chủ động hội nhập,
trong đó: sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả của các doanh nghiệp
Nhà nước, đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa (CPH) và mở rộng diện các doanh
nghiệp Việt Nam cần CPH, kể cả một số doanh nghiệp lớn, trong đó có các ngân
hàng thương mại nhà nước (NHTMNN).
Ngân hàng là ngành kinh tế huyết mạch của đất nước, ảnh hưởng đến toàn
bộ hoạt động của nền kinh tế, với tính chất hoạt động tương đối đặc thù. Vốn tự
có của ngân hàng, ngồi chức năng thơng thường, cịn được coi là tài sản cầm cố
bắt buộc để huy động vốn từ công chúng. Và muốn huy động được nhiều vốn từ
cơng chúng một cách an tồn cho nền kinh tế, thì càng cần phải có nhiều vốn

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

6

Luan van


Đề án môn học
cầm cố. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, song song với tiến trình hội nhập
quốc tế, trớc môi trường hoạt động ngày càng cạnh tranh quyết liệt, các
NHTMNN Việt Nam đang phải đối mặt với những khó khăn lớn trong q trình
tái cơ cấu hoạt động: Đó là, so với tiêu chuẩn quốc tế, quy mơ vốn tự có của các
NHTMNN Việt Nam cịn thấp, hệ số an tồn vốn CAR (tính bằng tỷ lệ vốn tự có
/ tổng tích sản điều chỉnh theo hệ số rủi ro) so với chuẩn mực quốc tế là 8% thì
cịn cách xa, theo thống kê gần đây, tỷ lệ an toàn vốn của các NHTMNN hiện chỉ
đạt khoảng 4% (trong khi đó, tỷ lệ này ở hầu hết các ngân hàng thương mại cổ

phần đã đạt 8%). Hơn nữa, các ngân hàng của ta đang có nhu cầu cấp thiết là
phải duy trì tốc độ tăng trưởng tín dụng hợp lý để phục vụ tăng trưởng nền kinh
tế, và với tốc độ tăng trưởng tín dụng bình qn như hiện nay, đến cuối năm
2005, tỷ lệ an toàn vốn của các NHTMNN chỉ đạt khoảng 3%, đến cuối 2010, tỷ
lệ này chỉ còn xấp xỉ 1%... Để đảm bảo yêu cầu an toàn vốn theo chuẩn mực
quốc tế, hằng năm ngân sách nhà nước phải cấp bổ sung vốn tự có cho các
NHTMNN hàng chục nghìn tỷ đồng. Đây là điều rất khó thực hiện được và cũng
khơng mang lại hiệu quả kinh tế thực... Về phương diện quản trị điều hành, tuy
đã được tăng cường một bước, song vai trò của quản trị điều hành vẫn chưa tạo
ra động lực mạnh thật sự. Phương thức quản lý còn nhiều bất cập, phân phối thu
nhập cha gắn với hiệu quả lao động; chế độ khen thưởng, động viên lao động còn
bị hạn chế bởi các ràng buộc theo quy định của Nhà nước. Vì vậy, lợi ích và
trách nhiệm của các bên liên quan: Nhà nước, doanh nghiệp, người lao động chưa được phân định rõ ràng, chưa tạo dựng đựơc mối liên kết để cùng tồn tại và
phát triển.
Chúng ta đã biết, Việt Nam vừa vượt qua vòng đàm phán thứ 8 để gia
nhập WTO vào năm 2005. Một trong những yêu cầu của WTO đối với Việt Nam
là cần đẩy mạnh, đẩy nhanh hơn nữa những cải cách trong lĩnh vực tài chính,

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

7

Luan van


Đề án môn học
ngân hàng. Đây là một thách thức, nhưng đồng thời cũng là một động lực thúc
đẩy chương trình tái cơ cấu lại các NHTM. Quá trình CPH cũng nằm trong nỗ
lực nhằm tăng cường sự lành mạnh trong hoạt động ngân hàng.

2.CPH NHTMNN tạo điều kiện phát huy vai trị của thị trường tài
chính
2.1.CPH NHTMNN kích thích tăng nguồn vốn tiết kiệm tài trợ cho nhu
cầu mở rộng đầu tư, nhu cầu tăng trưởng nền kinh tế .
CPH NHTMNN về thực chất là quá trình chuyển đổi các NHTMNN có
một chủ sở hữu là Nhà nước, thành các NHTM có nhiều chủ sở hữu với nhiều cổ
đơng khác nhau. tính đến nửa đầu năm 2004,tổng giá trị tài sảncủa các
NHTMNN chiếm tới hơn 73.80% tổng giá trị tài sản thể hiện trên cân đối kế
toán của các tổ chức tín dụng. Rõ ràng, với tiềm lực tài chính và uy tín của mình,
khi thực hiện CPH NHTMNN rất có lợi thế trong việc thu hút vốn từ các chủ thể
khác nhau của nền kinh tế trong và ngoài nước, đáp ứng nhu cầu về vốn của nền
kinh tế. Trong vài năm trở lại đây, nhu cầu về vốn của nền kinh tế ngày càng lớn,
trên thực tế , nhiều chương trình , dự án lớn mang tầm cỡ quốc gia thuộc nhiều
lĩnh vực, các cơng trình trọng tâm đã và đang được tài trợ với vốn đầu tư chủ yếu
là từ các NHTMNN (các chương trình phát triển và chuyển đổi cơ cấu kinh tế
miền núi Tây nguyên, phát triển đồng bằng sông Cửu Long của Ngân hàng Đầu
tư và Phát triển VN). Từ thực tế đó, việc CPH các NHTMNN trong thời gian tới
sẽ giúp thị trường tài chính VN có một kênh huy động vốn rất hiệu quả, đáp ứng
đầy đủ và kịp thời hơn nhu cầu về vốn của các chủ thể kinh tế khác nhau, góp
phần nâng cao năng suất lao động và hiệu quả của nền kinh tế.
2.2. CPH NHTMNN kích thích sự linh hoạt và đem đén thị trường tài

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

8

Luan van


Đề án mơn học

chính VN một mơi trường hồn hảo hơn, nâng cao hiệu quả trong việc thực
hiện chính sách tiền tệ quốc gia của NHNN.
Một đặc điểm quan trọng của TTTC, đó là đóng vai trị như một mơI
trường cho việc thực thi chính sách tiền tệ của NHNN. Việc CPH NHTMNN tất
yếu sẽ dẫn đến sự gia tăng lượng giao dịch của các chứng khoán vốn (các cổ
phiếu thường, cổ phiếu ưu đãI) và các chứng khoán nợ (tín phiếu, tráI phiếu,
chứng chỉ tiền gửi), cũng như đa dạng hoá các chủ thể tham gia, đây là yếu tố
quan trọng nâng cao tính thanh khoản của hàng hố trên thị trường thứ cấp. Đến
lượt nó, thị trường thứ cấp phát triển sẽ có những tác động tích cực đến hoạt
động của thị trường sơ cấp – là tiền đề quan trọng đem lại hiệu quả của chính
sách tiền tệ, mà tiêu biểu là nghiệp vụ thị trường mở của NHNN. Kể từ khi được
đưa vào hoạt động ở VN đến nay, nghiệp vụ thị trường mở đã ngày một phát
triển về quy mô, tổ chức và chất lượng hoạt động. Tổng doanh số giao dịch năm
2004 tăng gấp 3 lần năm 2003 và bằng khoảng 16 lần so với năm 2001, khối
lượng giao dịch từng phiên cũng tăng bình quân 82 tỉ đồng/phiên năm 2000 lên
725 tỷ đồng/phiên tính đến giữa năm 2005. Trong số các thành viên của thị
trường mở (27 tổ chức tín dụng được cơng nhận là thành viên) thì các thành viên
tham gia thường xuyên luôn là các NHTMNN với tỷ trọng giao dịch lớn. Trong
thời gian tới, khi tiến trình CPH NHTMNN được xúc tiến mạnh mẽ, thì hoạt
động của các NHTMNN trên các thị trường sơ cấp và thứ cấp sẽ ngày càng sôI
động. Đây là môI trường thuận lợi để NHNN thực hiện chính sách tiền tệ tích
cực đến nền kinh tế.
2.3. CPH hệ thống NHTMNN tạo nên mối quan hệ chặt chẽ giữa chỉ số
chứng khốn và tình trạng “sức khoẻ” của nền kinh tế.
Ở những quốc gia có nền kinh tế phát triển, nơI mà TTTC đạt đến sự hoàn
hảo, mỗi một biến động dù là nhỏ về chỉ số chứng khoán (thực chất được xác

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

9

Luan van


Đề án môn học
định trên cơ sở giá cổ phiếu) đều phản ánh được thực trạng của nền kinh tế,
thông qua chỉ số chứng khốn có thể biết được nền kinh tế đang trên đà tăng
trưởng hay trong xu hướng suy thối. Điều này rất quan trọng vì nó giúp cho các
chủ thể tham gia vào thị trường (người đI vay, người cho vay) điều chỉnh hành vi
theo hướng có lợi cho mình. Đối với nhà đầu tư, nếu chỉ số chứng khốn biến
động theo hướng khơng có lợi thì lợi tức dự tính trong tương lai về chứng khốn
của tổ chức phát hành sẽ giảm và nhà đầu tư sẽ chuyển hướng đầu tư sang những
loại chứng khoán hoặc những công cụ đầu tư của các chủ thể khác có lợi hơn cho
mình, cịn đối với nhà phát hành – người đi vay sẽ đưa ra các giải pháp cải tiện
tình hình kinh doanh để có thể thay đổi chỉ số chứng khoán theo chiều hướng tốt
hơn nhằm thu hút các nhà đầu tư. Điều này sẽ có những tác động tích cực tới nền
kinh tế. Tuy nhiên, mối quan hệ này chỉ có được khi TTTC hội tụ đủ một số điều
kiện : các chủ thể tham gia vào thị trường, đặc biệt là các tổ chức phát hành
chứng khốn phảI có tiềm lực đủ mạnh; hàng hố trên TTTC có tính lỏng cao, có
thể dễ dàng chuyển hoá thành tiền
IV. NỘI DUNG CPH NHTMNN

1.Một số quan điểm để tiến hành CPH NHTMNN:
CPH NHTMNN là một nhu cầu cần thiết và thực tế, một xu hướng tất yếu
khi mà định hướng chung của kinh tế nước ta là hội nhập với kinh tế quốc tế.
Tuy nhiên, cần nắm được một số quan điểm sau để tiến hành CPH có hiệu quả:
Một là, CPH các NHTMNN phải nằm trong kế hoạch tổng thể cơ cấu lại
và phát triển hệ thống ngân hàng Việt Nam. Một trong những trọng tâm của nó là
việc nâng vốn của các NHTMNN lên càng sớm càng tốt, để khi tiến hành CPH
xong thì tỷ lệ an toàn vốn phải đạt chuẩn mực quốc tế. Phấn đấu trong thời gian

tới, các NHTMNN Việt Nam có thể đạt mức trung bình tiên tiến của khu vực. Và
việc CPH thực chất là một giải pháp để có thể đạt được mục tiêu này.

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

10

Luan van


Đề án môn học
Hai là, CPH các NHTMNN cần tiến hành từng bước thận trọng. Do tính
chất tương đối đặc thù, ngân hàng vốn đợc coi là một ngành nhạy cảm, hoạt
động ngân hàng có ảnh hưởng rất to lớn đến hầu hết các ngành khác trong nền
kinh tế. Do đó, CPH các NHTMNN cần hết sức thận trọng để đảm bảo độ an
tồn và bền vững của khơng những hệ thống ngân hàng mà cịn của tồn bộ nền
kinh tế.
Ba là, CPH các NHTMNN phải gắn liền với việc nâng cao năng lực điều
hành, quản trị, ứng dụng các công nghệ ngân hàng hiện đại, tạo ra các sản phẩm
ngân hàng mới, có sức cạnh tranh cao. Việc CPH cho phép tăng thêm năng lực
cạnh tranh của các NHTMNN, thúc đẩy hiện đại hoá, nâng cao năng lực quản trị
điều hành và trình độ chun mơn của cán bộ, nhân viên ngân hàng, thu hút nhân
tài trong và ngoài nước vào làm việc. Chắc chắn nhiều nhà đầu tư nước ngồi sẽ
tìm kiếm cơ hội mua cổ phần một số NHTMNN của Việt Nam. Theo đó, họ sẽ
chuyển giao công nghệ hiện đại, kỹ năng quản trị điều hành tiên tiến, kiểm toán
chặt chẽ theo chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, tăng thành phần sở hữu khác
trong các NHTMNN cũng góp phần làm minh bạch hơn hoạt động, nhất là việc
cấp tín dụng, nâng cao hiệu quả kinh doanh, tiết kiệm chi phí trong chính các
NHTM được CPH.
Bốn là, CPH các NHTMNN phải gắn liền với quá trình xử lý các yếu kém

tồn tại, lành mạnh hoá tài chính, giảm tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn. Vừa qua, Hội
đồng Tài chính - Tiền tệ của Chính phủ đã góp ý thơng qua đề án tăng thêm vốn
cho các NHTM. Theo đó, giải pháp để tăng thêm vốn cho các NHTM sẽ bao
gồm cả việc cho phép CPH một phần vốn của các doanh nghiệp nhà nước dưới
hình thức bán trái phiếu chuyển đổi cho ngân hàng để tăng vốn điều lệ. Việt Nam
được đánh giá là một trong những nước thực hiện tốt chính sách tỷ giá và kiểm
soát lạm phát, nhưng việc cải cách ngân hàng còn chậm. Yêu cầu đặt ra là cần

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

11

Luan van


Đề án môn học
phải khắc phục triệt để trong năm 2004. Ngồi ra, trong q trình tái cơ cấu
NHTM, vấn đề phát triển bền vững tài chính được Nhà nước, Ngân hàng Nhà
nước và NHTM đặc biệt quan tâm qua các biện pháp tăng vốn điều lệ, sáp nhập
các NHTM cổ phần, xử lý nợ tồn đọng và ngăn ngừa nợ xấu phát sinh, cải thiện
hệ thống kế toán phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, so với yêu cầu cạnh
tranh của hệ thống NHTM Việt Nam trong thời gian tới thì vẫn cha được như
mong muốn. Năng lực tài chính của nhiều NHTM cịn yếu, nợ q hạn cao và
tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các tỷ lệ về chi phí nghiệp vụ và khả năng sinh lời của các
NHTM đều thua kém ngân hàng trong khu vực. Nếu tính cả nợ khoanh và nợ
khó địi thì hoạt động của nhiều ngân hàng đang ở tình trạng thua lỗ, thu nhập
thuần tuý thấp, khả năng thiết lập các quỹ dự trữ bị hạn chế và khả năng thanh
toán rất nhỏ. CPH các NHTMNN phải giải quyết, khắc phục được các yếu kém
đó.
Năm là, CPH các NHTMNN phải được tiến hành theo hướng công khai,

minh bạch theo hướng đa sở hữu trong đó Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối.
Tránh hiện tượng CPH khép kín. Hơn nữa, CPH NHTMNN không phải là bán
tài sản hiện tại của Nhà nước cho khu vực tư  nhân, mà là giữ nguyên tài sản của
Nhà nước với mức tăng hằng năm do tái đầu tư bình thường, đồng thời huy động
thêm vốn mới từ công chúng, nhằm nâng cao tiềm lực tài chính và quy mơ hoạt
động của các NHTMNN. Ngồi việc đảm bảo an toàn hoạt động cho cả hệ thống
ngân hàng, cơ sở vốn bền vững còn là điều kiện cần thiết và là cơ hội để hiện đại
hố cơng nghệ và quản lý, nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện vai trị, vị thế
và uy tín quốc tế của hệ thống tài chính, ngân hàng Việt Nam, đồng thời có thể
hỗ trợ đắc lực cho phát triển thị trường chứng khoán của nước ta.
Thực tế, CPH NHTMNN là rất cần thiết, đúng đắn, song phải đi vào thực
chất. Cần tránh hiện tượng mang danh là CPH, nhưung thực chất vốn của Nhà

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

12

Luan van


Đề án môn học
nước lại được điều chuyển từ doanh nghiệp thành viên này sang doanh nghiệp
thành viên khác, hoặc số cổ phiếu bán đến người lao động rất ít. Cuối cùng mục
tiêu của CPH là bổ sung thêm nguồn vốn tự có, người lao động khi bỏ vốn vào
ngân hàng họ phải đợc giám sát mọi hoạt động, được thấy đồng vốn của họ sinh
sôi nảy nở ra sao? Tránh tình trạng “bình mới rượu cũ”.
Sáu là, mơ hình quản lý sau CPH: Mơ hình quản lý ở đây bao hàm cả mơ
hình tổ chức và phương thức quản lý. Cần phải có sự thay đổi mơ hình tổ chức
khi tiến hành CPH để quản trị tốt hơn. Một điều đáng chú ý là khi tiến hành chương trình CPH phải tính tới vai trị, mơ hình của Hội đồng quản trị bởi khi đó,
Hội đồng quản trị bao gồm các cổ đông khác nữa chứ không chỉ đơn thuần là đại

diện cổ đơng Nhà nước thơi. Từ đó, cần đặt ra quy chế quản lý theo phương thức
mới dưới hình thức là một doanh nghiệp cổ phần.
2. Mục tiêu CPH NHTMNN:
Từ những quan điểm nêu trên, thực hiện chương trình CPH các
NHTMNN, chúng ta sẽ đạt được các mục tiêu sau:
Thứ nhất, đảm bảo nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh
của các NHTMNN, để từ đó thực hiện tốt các cam kết của các hiệp định song
phương và đa phương.
Thứ hai, đảm bảo năng lực hoạt động của bản thân ngân hàng (tỷ lệ an
tồn vốn tự có), lành mạnh hố tài chính các NHTM và cả hệ thống ngân hàng.
Giải pháp CPH NHTMNN trước hết sẽ cho phép huy động một khối lượng vốn
rất lớn trong và ngoài nước để tăng vốn điều lệ của các ngân hàng này, đảm bảo
tỷ lệ an tồn vốn tối thiểu là 8% theo thơng lệ quốc tế trong khi việc trông chờ
cấp bổ sung vốn từ ngân sách nhà nước đang hết sức khó khăn. Điều đó cũng có
nghĩa là giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, khơng những thế cịn tạo điều
kiện tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

13

Luan van


Đề án mơn học
Thứ ba, thúc đẩy q trình đổi mới, sắp xếp các DNNN gắn với xử lý dứt
điểm các khoản nợ tồn đọng.
Thứ tư, thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn và thị trờng các dịch vụ
tài chính. Thị trường vốn, mà trực tiếp là thị trường chứng khoán Việt Nam chắc
chắn sẽ phát triển lên một bước mới, với hàng chục loại cổ phiếu, giá trị hàng
chục nghìn tỷ động của cả các NHTM cổ phần và cả các NHTMNN được giao

dịch và niêm yết. Chiều hướng này sẽ gia tăng sự sôi động khi có các cơng ty
bảo hiểm, cơng ty tài chính, cơng ty cho thuê tài chính cũng đợc niêm yết và giao
dịch cổ phiếu. Niêm yết cổ phiếu của các NHTM cổ phần và CPH một bộ phận
NHTMNN sẽ được coi là cuộc cách mạng lần thứ hai trong quá trình tiếp tục đổi
mới hoạt động ngân hàng ở Việt Nam, được thực hiện sau một thời gian chấn
chỉnh và củng cố sắp xếp lại mỗi khối ngân hàng này. Nền kinh tế phát triển
nhanh theo cơ chế thị trường, thì yêu cầu xây dựng hệ thống trung gian tài chính
vững mạnh là tất yếu khách quan.
Thứ năm, đảm bảo tính đúng, tính đủ giá trị các tài sản của NHTMNN,
chú ý các tài sản cố định đặc biệt và tài sản cố định vơ hình. Một NHTMNN với
quy mơ tích sản hàng tỷ USD, khi CPH sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác
định giá trị ngân hàng. Bởi vì giá trị này bao gồm cả quy mơ và chất lượng tài
sản, thương hiệu ngân hàng, lợi thế cạnh tranh và vị thế thị trường… Về mặt kỹ
thuật, việc định giá tài sản nhìn chung là một cơng đoạn khá phức tạp. Về lý
thuyết, việc định giá cổ phiếu phát hành phải dựa vào chỉ số lợi nhuận trên vốn
(ROE) để từ đó nhà đầu tư mới có thể định hình được mức lợi tức khi họ đầu tư
vào trên cơ sở so sánh với các loại cổ phiếu, các loại hình đầu tư khác đồng thời
phải xác định giá trị thương hiệu của ngân hàng. Giá trị đó rất lớn và mang tính
chất định tính. Tất cả các giá trị này đều rất khó xác định chính xác, bởi hiện
nay, các định chế tài chính trong nước cịn thiếu kỹ năng, kinh nghiệm trong việc

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

14

Luan van


Đề án môn học
xác định giá trị doanh nghiệp. Công việc định giá các NHTM để thực hiện CPH

phải rất cần nhiều ý kiến chuyên gia của các Bộ, ban ngành, nhất thiết phải thuê
các định chế tài chính quốc tế có uy tín thực hiện, tư vấn cả trước, trong và sau
CPH. Việc này tuy khó, nhưng vẫn có thể làm tốt được. Vấn đề là phải chuẩn bị
thật kỹ.
Thứ sáu, nghiên cứu đảm bảo tỷ lệ nắm giữ cổ phần hợp lý đối với các tổ
chức và cá nhân ngoài Nhà nước. Ngân hàng vốn được coi là một ngành nhạy
cảm, một ngành then chốt liên quan đến an ninh quốc gia, nên bắt buộc Nhà nước phải nắm quyền kiểm soát. Nên chăng để Nhà nước chi phối trong khoảng từ
51 - 75% cổ phần, còn lại để các tổ chức và cá nhân ngoài Nhà nước nắm giữ. Lẽ
đương nhiên, Nhà nớc phải kiểm soát ngành ngân hàng nhng không phải là
khống chế các hoạt động trao đổi hằng ngày của các ngân hàng. Thay vì thế,
Chính phủ nên có hệ thống hỗ trợ giúp ngân hàng hoạt động hiệu quả hơn. Một
ví dụ là các ngân hàng ở Hồng Kông, qua số liệu nghiên cứu thì ở đây khơng có
một ngân hàng Nhà nước nào, nhưng lại là nơi có những ngân hàng hoạt động
hiệu quả nhất trên thế giới. Do đó, vai trị của Nhà nớc là quản lý vốn và nợ,
cũng nh tình hình hoạt động chung của các ngân hàng. Nếu Nhà nước can thiệp
q nhiều thì sẽ rất khó khăn trong việc đánh giá ngân hàng hoạt động có hiệu
quả hay khơng, liệu có “nợ xấu” hay “nợ khó địi” khơng. Trường hợp có nợ xấu
hay nợ khó địi chính là lúc cần đến sự can thiệp của Nhà nước, Nhà nước sẽ giải
quyết nợ đó bằng những chính sách tài khố thích hợp. Trở lại với việc nắm giữ
cổ phần của các cá nhân, tổ chức ngoài Nhà nước, trước hết, cổ phiếu phải sớm
được niêm yết, chỉ nên bán một phần nhất định cho cán bộ công nhân viên của
bản thân NHTM được CPH, như thế mới có thể thay đổi được một cách căn bản
mơ hình cũng như phương thức quản lý. Trong thời gian tới, nên nghiên cứu và
tính tới việc niêm yết cổ phiếu của các NHTM Việt Nam trên thị trường chứng

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

15

Luan van

Đề án mơn học
khốn nước ngồi, chứ khơng chỉ đơn thuần là thị trường chứng khoán trong nước.
3. CPH NHTMNN hiện nay như thế nào?
Muốn có thể CPH NH thì việc đầu tiên cực kì quan trọng là xác định tài
sản thực có của các NH, bao gồm tài sản hữu hình và tài sản vơ hình (giá trị
thương hiệu,uy tín của NH,truyền thống kinh doanh..). Để làm được điều này thì
bản thân một mình khơng thể đảm đương nổi (cũng không khách quan), mà phải
kết hợp với các cơ quan chun mơn có chức năng thẩm định giá trị, đặc biệt là
từ các tổ chức kiểm toán quốc tế có uy tín, có như vậy thì giá trị của mỗi cổ
phiếu của các NH phát ra mới phản ánh đúng giá nội tại của bản thân nó.
Ở VN hệ thống NHTMNN đóng vai trị quan trọng trong trên tổng số dư
tiền gửi của tồn hệ thống NHTM, chính vì vậy khi thực hiện CPH, hệ thống
NHTMNN sẽ tạo môi trường đầu tư hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và
ngoài nước. với tiền đề này, hy vọng rằng trong thời gian tới chỉ số giá cổ phiếu
của các NHTMNN sẽ góp phần đích thực vào chỉ số chứng khoán chung, như
“hàn thử biểu” của nền kinh tế.
Đối với việc CPH NHTMNN VN, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định
về việc thí điểm CPH Vietcombank trong năm 2006 và mới đây Thống đốc
NHNN đã quyết định cho phép Vietcombank phát hành trái phiếu tăng vốn bằng
VNĐ, với tổng mệnh giá là 1.200 tỷ đồng để tăng vốn điều lệ. trái phiếu này có
thời hạn là 7 năm, người mua được quyền sử dụng 100% giá trị trái phiếu để
mua cổ phiếu của Vietcombank khi tiến hành CPH.
Thủ tướng Chính phủ cũng đã có quyết định CPH NH Phát triển nhà đồng
bằng sơng Cửu Long. tiến trình CPH này cũng đang có những thuận lợi. cơng
việc kiểm tốn, xác định giá trị doanh nghiệp đã được quyết định thực hiện được
bằng việc th một cơng ty nước ngồi và đang tiến hành những bước cơ bản.

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

16

Luan van


Đề án môn học
theo dự kiến NH này cũng sẽ bán cổ phần theo hướng chọn một cổ đông chiến
lược là NH nước ngoài…
Khi CPH hệ thống NHTMNN được triển khai hiệu quả, khơng những các
mục tiêu chương trình CPH được thực hiện tót, mà TTCK nói riêng và TTTC ở
VN nói chung cũng có điều kiện để phát triển một cách vững chắc và phát huy
được vai trò của mình.nền kinh tế và vẫn chiếm được lịng tin của đại bộ phận
dân chúng, thể hiện trên số dư tiền gửi vượt trội
CPH NHTMNN cũng mang nội dung cơ bản trên, tuy nhiên NHTMNN
mang trong mình những đặc thù riêng biệt và có vai trị là “bà đỡ” của nền kinh
tế nên việc CPH này cũng có nhiều điểm khác biệt. Việc thực hiện các đề án
chuyển quyền sở hữu duy nhất của nhà nước thành đa chủ sở hữu nhất thiết cần
phải thực hiện theo lộ trình cụ thể, không thể làm ồ ạt mà thực hiện từng bước.

CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG CPH NHTMNN VIỆT NAM

1. Đề án CPH Vietcombank
Thủ tướng xác định đây là một yêu cầu cấp bách trong việc nâng cao
năng lực cạnh tranh và đổi mới các ngân hàng thương mại nhà nước trước yêu
cầu về mở cửa thị trường và cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO.
Theo đó, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng Phát triển Nhà
đồng bằng sông Cửu Long cần khẩn trương thực hiện các công việc mà Thủ
tướng Chính phủ đã quyết định để hồn thành cổ phần hóa trong năm 2007.

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

17

Luan van


Đề án môn học
Ngày 4/10 vừa qua, Vietcombank cũng đã tiến hành hợp tác với Công ty
Mua bán nợ và tài sản tồn đọng (DATC) nhằm đẩy nhanh quá trình xử lý các
khoản nợ và tài sản tồn đọng, một bước đi cần thiết cho q trình cổ phần hóa kế
tiếp.
Ơng Đinh Văn Mười, Phó tổng giám đốc Vietcombank, cũng hy vọng
rằng trong tháng 12 tới Vietcombank sẽ lựa chọn được đơn vị tư vấn chính thức
và sớm thực hiện cổ phần hóa ngân hàng trong quý I/2007.
Thủ tướng cũng đã chỉ đạo thực hiện cổ phần hóa đối với ba ngân hàng
thương mại còn lại, bao gồm Ngân hàng Ðầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV),
Ngân hàng Công thương Việt Nam (Incombank) và Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển nơng thơn Việt Nam (Agribank).
Lộ trình cổ phần hóa ba ngân hàng trên sẽ qua hai bước. Bước 1: Nâng cao
năng lực tài chính theo hướng đạt các chỉ số lành mạnh tài chính theo chuẩn
quốc tế vào cuối năm 2006 đối với BIDV, Incombank; và cuối năm 2007 đối với
Agribank.
Bước 2: Từ năm 2007 tiến hành cổ phần hóa BIDV, Incombank; từ năm
2008, cổ phần hóa Agribank.
Ngồi ra Thủ tướng cũng yêu cầu khẩn trương thực hiện đề án cổ phần
hóa Tổng cơng ty Bảo hiểm Việt Nam và hình thành Tập đồn tài chính bảo
hiểm Việt Nam mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt.
2. BIDV với chiến lược CPH

Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) là một trong 4 NHTM
lớn nhất ở Việt Nam, trong những năm gần đây BIDV đã có bước chuyển mình
Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

18

Luan van


Đề án môn học
cơ bản, định hướng kinh doanh mạnh mẽ theo hướng một NHTM đa năng, hoạt
động đa ngành, kinh doanh đa lĩnh vực vì mục tiêu lợi nhuận. BIDV ln hồn
thành đầy đủ và kịp thời nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước. Hiện nay, BIDV
đang khẩn trương hồn thành đề án cổ phàn hố dự kiến sẽ trình NHNN và chính
phủ vào q I/2007, tiến hành định giá vào quý III/2007 và tổ chức bán cổ phần
vào đầu quý IV/2007.
*

Những thành tựu của BIDV đảm bảo thực hiện thành cơng đề án cổ

phần hố là:
- BIDV thực hiện thành công đề án cơ cấu lại, BIDV đã nỗ lực tăng cường
năng lực phục vụ nền kinh tế thông qua đẩy mạnh công tác huy động vốn, cho
vay và cung cấp các dịch vụ ngân hàng đối với các thành phần kinh tế. Năm
2005, tổng tài sản của BIDV đạt 121403 tỷ đồng, huy động vốn đạt 87025 tỷ
đồng, dư nợ đạt 82717 tỷ đồng.
- BIDV chú trọng đẩy mạnh đổi mới cơ cấu sản phẩm dịch vụ, tạo lập cơ
cấu hoạt động đa dạng: tỷ lệ vốn huy động từ tổ chức kinh tế và dân cư trên tổng
tài sản 72% (năm 2005). Các sản phẩm dịch vụ ngày càng được đa dạng hố và
có bước phát triển vượt bậc về số lượng và chất lượng. BIDV đã xây dựng được

một hệ thống danh mục các sản phẩm dịch vụ thoả mãn nhu cầu đa dạng của
khách hàng, đặc biệt là cấc dịch vụ trên nền công nghệ mới như ATM, dịch vụ
quản lí tiền tự động smart @ acount, các loại hình tiết kiệm linh hoạt, home
banking, phone banking.
- BIDV đã tích cực tự huy động vốn trên thị trường để tài trợ cho phát
triển kinh tế đất nước. Trong giai đoạn 1996-2005 BIDV đã thực hiện cho vay
thương mại đối với nền kinh tế với doanh số lên tới trên 550000 tỷ đồng, góp
phần tích cực cho đầu tư phát triển nền kinh tế. Tổng dư nợ 82717 tỷ đồng, tập
trung chủ yếu cho đầu tư các dự án lớn trọng điểm của quốc gia như điện, dầu

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

19

Luan van


Đề án mơn học
khí, sắt thép, xi măng. BIDV đã xây dựng và triển khai các định hướng, chính
sách tín dụng phù hợp các vùng kinh tế trọng điểm, thực hiện các chương trình
kinh tế thuộc các khu vực miền núi phía Bắc, Tây Ngun, Đồng Bằng Sơng
Cửu Long, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, thuỷ lợi, công nghiệp chế
biến, vùng nguyên liệu, nâng cao năng lực sản xuất của doanh nghiệp, phát triển
kinh tế hộ gia đình, kinh tế trang trại.
- Cùng với các nỗ lực kinh doanh, BIDV cịn nâng cao tính minh bạch về
các báo cáo tài chính. BIDV ln thực hiện chế độ kiểm toán theo chế độ kế toán
Viêt Nam(VAS) và chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế( IFRS). BIDV đã tạo
dựng được uy tín với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và các đối tác kinh
doanh trong và ngoài nước. Tháng 4/2006, BIDV trở thành doanh nghiệp đầu
tiên tại Việt Nam tiến hành đánh giá và xếp hạng tín nhiệm theo tiêu chuẩn quốc

tế do tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín tồn cầu Moodys thực hiện. Kết quả của
Moodys đã khẳng định năng lực tài chính và độ tín nhiệm của ngân hàng với chỉ
số xếp hạng tín nhiệm tiền gửi và xếp hạng tín nhiệm nhà phát hành đều đạt mức
trần xếp hạng quốc gia
* Bên cạnh những thành tựu đó, BIDV cịn bộc lộ một số hạn chế trong
hoạt động, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, nhất là
trong hội nhập kinh tế quốc tế ngành ngân hàng, nưng lực tài chính cịn hạn chế,
tỷ lệ an tồn vốn tối thiểu còn thấp và chưa đạt yêu cầu theo thơng lệ quốc tế.
tính theo tốn học, tỷ lệ vốn tự có trên tài sản có rủi ro của BIDV tính đến
31/12/2005 là 6,68%, trong đó chất lượng tín dụng còn thấp. Tổng số nợ xấu là
10392, chiếm 12,47% tổng dư nợ, nguồn nhân lực còn hạn chế, năng lực quản trị
điều hành còn nhiều bất cập.
* Đề án cổ phần hoá NHTMNN BIDV trong năm 2007:

Bùi Thị Minh Huệ - Lớp: NH46C

20

Luan van