bài giảng xây dựng văn bản pháp luật chương 4 - ts.thái thị tuyết dung

8/17/2011
1
Chương 4:
NGÔN NGỮ TRONG VBPL.
XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY QPPL.
I. Ngôn ngữ trong VBPL
1. Khái niệm
2. Đặc điểm
3. Cách sử dụng từ ngữ và ngữ pháp
4. Câu và dấu câu
II. Xây dựng và trình bày QPPL
1. Cấu trúc QPPL
2. Cách xây dựng các bộ phận QPPL
3. Trình bày QPPL
8/17/2011
2
I. NGÔN NGỮ TRONG VBPL
1. Khái niệm.
Ngôn ngữ trong VBPL là hệ thống những
từ và quy tắc kết hợp chúng trong tiếng
Việt được Nhà nước sử dụng trong lĩnh
vực pháp luật và quản lý NN.
.
2. Đặc điểm
a.Tính chính xác
b.Tính dễ hiểu
c.Tính khách quan:
d.Tính văn hóa
e.Tính khuôn mẫu
8/17/2011
3

Khoản 4 Điều 16, Khoản 5 Điều 18 và Khoản 5
Điều 19 Luật doanh nghiệp quy định:
“Hồ sơ đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp
tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm
hữu hạn phải có: chứng chỉ hành nghề của
giám đốc hoặc tổng giám đốc (doanh nghiệp
tư nhân chỉ có giám đốc) và cá nhân khác đối
với công ty kinh doanh ngành, nghề mà theo
quy định của pháp luật phải có chứng chỉ hành
nghề.”
 “Đối với hàng hoá, dịch vụ kinh doanh có
điều kiện, các tổ chức hoặc cá nhân
không được phép KD mà KD, hoặc được
phép KD mà trong quá trình KD không
thường xuyên đảm bảo các điều kiện qui
định cho loại hàng hóa, dịch vụ đó, đều coi
là hành vi KD trái phép, tuỳ theo mức độ vi
phạm sẽ bị xử lý hành chính hoặc bị truy
cứu trách nhiệm hình sự theo QĐ của PL
hiện hành. (90 từ)
8/17/2011
4
 Đối với việc kinh doanh những hàng hoá,
dịch vụ có điều kiện nhưng không có
giấy phép hoặc không đảm bảo các yêu
cầu qui định đối với hàng hóa, dịch vụ đó
đều bị coi là hành vi KD trái phép và có
thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu
TNHS tùy theo mức độ vi phạm“. (65 từ)
 Chúng tôi tha thiết và thành thật trông

đợi quý vị cho biết ý kiến về vấn đề nói
trên.
 UBND tận tình hướng dẫn, các cơ quan
phải thi hành quyết định này
8/17/2011
5
3. Cách sử dụng từ ngữ và ngữ pháp
Vị giáo sư luật yêu cầu một SV xuất sắc trả
lời câu hỏi tình huống:
- Nếu anh phải cho ai đó một trái cam, anh
sẽ nói thế nào?
-Người SV đáp: "Mời ngài dùng trái cam
này!".
- Giáo sư giận dữ: Không thể như vậy
được! Hãy nghĩ như một luật sư xem nào.
8/17/2011
6
- Sinh viên suy nghĩ và nói:
"Tôi, sau đây, trao và chuyển quyền sở hữu
toàn bộ và duy nhất của tôi với tất cả các
quyền lợi, nghĩa vụ của mình trong trái cam
này cho ông (T.) cùng với toàn bộ cuống, vỏ,
nước, cùi và hạt của nó, với tất cả các quyền
hợp pháp như cắn, cắt, ướp lạnh hoặc ăn nó,
quyền được trao nó cho người khác. Tất cả
những gì được đề cập trước và sau đây hoặc
những hành vi không tương thích với tuyên
bố này, trong bất kể hoàn cảnh nào, đều
không có giá trị pháp lý".
3.Cách sử dụng từ ngữ và ngữ pháp

a. Phải đúng chính tả: viết đúng âm,
vần, tiếng, từ, chữ viết hoa, viết tắt, tên
riêng… theo chuẩn quốc gia.
- Kiểm soát – kiểm sát
- Sáp nhập – sát nhập
- Ủy ban Thường vụ Quốc hội
- Lỗi phổ biến hiện nay: bổ xung, sử lý,
xử dụng, thăm quan…
8/17/2011
7
 Kết quả, các từ có tỷ lệ lỗi cao nhất là
“soi mói” với 74,33%, “sáng lạn” 41,66%,
“cọ sát” 28,38%, “thăm quan” 20,61%
Đơn vị có nhiều lỗi nhất là Cục Vệ sinh
an toàn thực phẩm 38,46%, tiếp đến là
Viện Năng lượng nguyên tử 31,49%.
Đơn vị có ít lỗi nhất thuộc về ngành ngân
hàng.
8/17/2011
8
 Khu vực báo chí và truyền thông có tỷ lệ lỗi
chính tả cao nhất, gần mức báo động 10%.
 Khu vực chính quyền địa phương, và các cơ
quan thuộc Bộ cũng có tỷ lệ lỗi chính tả khá
cao. Đặc biệt, có đơn vị có tỷ lệ lỗi gần 40%
như Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm. Tỷ lệ lỗi
khu vực Đại học và Viện nghiên cứu cũng xấp
xỉ mức trung bình của xã hội.
 Khá nhất là doanh nghiệp và các Bộ có tỷ lệ
lỗi 7,47- 19,98% vẫn bỏ xa mức chuẩn 1%.

b. Phải chính xác về nghĩa của từ
- thiếu nhi, thiếu niên, nhi đồng, trẻ em, ….
- đảo - ốc đảo
- tránh những trùng ngữ, như: đề cập đến; công bố công
khai, người đâu tiên đề xuất vấn đề, hàng xuất khẩu ra
nước ngoài,
- từ ghép không rõ ràng: điều nghiên (điều tra, nghiên
cứu), thanh kiểm tra (thanh tra, kiểm tra).
- tránh diễn tả ý bị động bằng từ bởi.
- tránh dùng cụm từ phủ định của phủ định.
8/17/2011
9
- "đình chỉ ngừng thi công”;
- “cấm không được vứt rác”;
- “cấm không được hút thuốc nơi công
cộng”;
 Khi chuyển một vật cho người khác mà
không cần đền bù được gọi là: cho
 Chuyển vật cho người khác với tình cảm
đặc biệt hơn: tặng
 Chuyển một vật cho ông bà, cha mẹ: biếu
 Tôn kính về tôn giáo: cúng
 Trong ví dụ ở trên, tất cả các hành động
đó trong Bộ luật Dân sự chỉ duy nhất
được gọi tên là “Hợp đồng tặng cho”.
8/17/2011
10
Hiến pháp 1992 quy định:
- Cha mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con
thành những công dân tốt. Con cháu có

bổn phận kính trọng và chăm sóc ông bà,
cha mẹ.
- Công dân có nghĩa vụ đóng thuế và lao
động công ích theo quy định của pháp luật.
- Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền
hạn sau:
c. Hạn chế sử dụng từ đa nghĩa
 Quyết định 129/2004/QĐ-UBND qđịnh
“dịch vụ hớt tóc thanh nữ” là dịch vụ hớt
tóc nam có sử dụng thợ nữ.
 “đồng ý về mặt nguyên tắc”.
 Không sử dụng đủ đèn chiếu sáng về ban
đêm hoặc khi sương mù, thời tiết xấu hạn
chế tầm nhìn;
8/17/2011
11
 Thông báo của VPCP về kết luận của TT
Nguyễn Tấn Dũng về QĐ97/2009/QĐ-TTg:
“Giao UBND TP.Hà Nội chủ trì, cùng Bộ
Khoa học và Công nghệ có hình thức xử lý
thích hợp, đúng quy định của Đảng và Nhà
nước đối với việc tự giải thể của Viện
Nghiên cứu phát triển (IDS) và những phát
biểu thiếu tinh thần xây dựng của một số
cá nhân thuộc IDS”.
d. Hạn chế sử dụng từ Hán-Việt:
- Không nên sử dụng khi có từ Việt để thay
thế: quốc nội, diêm dân, nha học đường,
hồi gia, phi cơ, người dự sự, chiểu theo,…
- Sử dụng trong trường hợp: không có từ

Việt để thay thế hoặc từ có nghĩa ngắn
gọn hơn, trang trọng hơn. Ví dụ: phụ nữ,
phu nhân, công chức, sáp nhập, cáo bạch,
lưu ký.
- Sử dụng chính xác: yếu điểm, điểm yếu,
khuyến mại – khuyến mãi
8/17/2011
12
e. Hạn chế sử dụng từ nước ngoài:
- logistics, L/C, quota, Internet, karaoke,
jackpot, casino, massage, website ….
- building, festival,
- cà phê, li-xăng, vi rút, băng rôn, panô,…
- Từ viết tắt: GDP, WTO, CPI…
- Các nhà lập pháp và quan chức
Malaysia có thể bị phạt tiền nếu sử dụng
tiếng Anh trong quốc hội và các hoạt
động khác của chính phủ.
- Trung Quốc: yêu cầu không sử dụng một
số từ viết tắt tiếng Anh nhất định trong
các chương trình truyền hình của TQ.
8/17/2011
13
Công văn 319/TTg - KTTH ngày
03/03/2008 về chống lạm phát quy định:
“Có tiến trình cổ phần hóa và IPO các
DNNN, nhất là các tổng công ty và các
doanh nghiệp lớn; không nên chỉ lấy việc
bán cổ phiếu vì giá cao nhất làm chuẩn
để IPO”. (Initial Public Offering)

NĐ 128/2007/NĐ-CP
Nghị định này không điều chỉnh hoạt
động kinh doanh và sử dụng dịch vụ bưu
chính; dịch vụ lô-gi-stíc; dịch vụ vận tải
đa phương thức quốc tế; dịch vụ giao
nhận bằng phương thức vận tải đường
hàng không, đường biển, đường thủy
nội địa, đường sắt, đường bộ.
8/17/2011
14
g. Không sử dụng từ địa phương
 Chục, vạn,
 Rẽ trái, quẹo trái.
 Nón bảo hiểm – mũ bảo hiểm
 Người tham gia giao thông – người đi
đường;
 Kẹt xe – ùn tắc giao thông
h. Sử dụng một số thuật ngữ chuyên môn
- Từ không rõ nghĩa: Tư pháp, Đình chỉ, tạm
đình chỉ.
- Bao gồm nhưng không giới hạn;
- Hội đồng khảo giá, Hội đồng định giá;
- Cáo trạng, tống đạt, đối chất, điểm chỉ,
- Tình trạng khẩn cấp (là tuyên bố chính thức
của Chính phủ một quốc gia về một sự kiện
nào đó).
8/17/2011
15
- Tình huống bất khả kháng trong HĐ này là:
1. Thiên tai, bão lụt;

2. Hỏa hoạn;
3. Sự thay đổi chính sách pháp luật của NN;
4. Và các sự kiện khác có bản chất tương
tự.
4. Câu và dấu câu
- Câu: Chỉ sử dụng câu tường thuật
- Dấu câu: sử dụng 7 loại, không sử
dụng 2 loại (! ?), hạn chế sử dụng 1
(…)
8/17/2011
16
 QĐ 200/2004/QĐ-UBND (18.8.2004) quy
định không cấp phép: ngành tẩy, nhuộm,
hồ, in trên các sản phẩm vải sợi, dệt,
may, đan.
 Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng kéo
dài từ năm 40 đến năm 43 sau Công
nguyên.
 Nhà Lý dời đô đến Thăng Long năm
1010 sau Công nguyên
8/17/2011
17
 Chuyển từ câu hỏi sang câu tường
thuật:
- Yêu cầu: Phòng LĐTBXH cho biết: tổng
số người lao động đang làm việc trên địa
bàn là bao nhiêu? Số người lao động
đơn phương chấm dứt HĐ là bao nhiêu?
Phòng đã chỉ đạo biện pháp gì để hạn
chế tình trạng đình công?

 “Hãy giải quyết nhanh chóng mọi hồ sơ
liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận
quyền sở hữu nhà ở và đất ở trên địa bàn
Quận T.”.
 Đổi thành câu khẳng định: “Sở Tài Nguyên
Môi trường TP.HCM yêu cầu Phòng Tài
Nguyên Môi trường Quận T giải quyết nhanh
chóng mọi hồ sơ liên quan đến việc cấp giấy
chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và đất ở trên
địa bàn Quận T”.
8/17/2011
18
- Năm 1870, trong danh sách các mặt hàng được
miễn thuế vào Mỹ, lẽ ra là mặt hàng:
“Tropical fruit-plants for the purpose of propagation”
(các cây nhiệt đới ăn trái nhằm mục đích nhân
giống) thì người ta đánh nhầm dấu (-) thành dấu (,):
“Tropical fruit, plants for the purpose of propagation”
(trái cây nhiệt đới, cây nhằm mục đích nhân giống).
- Thế là toàn bộ các loại trái cây nhiệt đới được nhập
miễn thuế vào Mỹ. Tới khi người ta phát hiện ra sai
sót này, đã mất khoảng 500.000 USD tiền thuế
không đòi lại được!
 Một giáo viên tiếng Anh đã đề nghị SV đặt
những dấu thích hợp vào câu sau:
“Woman without her man is nothing”.
- Nam: “Woman, without her man, is nothing”.
- Nữ: “Woman: without her, man is nothing”.
8/17/2011
19

II. XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY QPPL
1. Cấu trúc QPPL
- Giả định
- Quy định
- Chế tài
2. Cách xây dựng các bộ phận
 Giả định:
- Dự kiến đến mức cao nhất các khả năng có
thể xảy ra
- Khi nêu các giả định trong VB thì nên dùng
các cụm từ thể hiện khả năng chứ không dùng
các từ hoặc cụm từ biểu đạt một sự khẳng
định tuyệt đối.
- Các từ, ngữ thích hợp nhất và được dùng
phổ biến nhất là : Nếu, Khi, Trong trường hợp,
Hoặc, Hay…
8/17/2011
20
 Quy định:
- Khi quy định những xử sự mà chủ thể có
nghĩa vụ phải thực hiện hoặc không được
thực hiện thì dùng: Phải, có nghĩa vụ, cấm,
không được.
- Khi quy định những xử sự mà chủ thể có
thể lựa chọn thực hiện hay không thực hiện
thì dùng: Có quyền, được, được phép.
 Ví dụ: Điều 5 Luật xuất bản
Công dân, tổ chức có quyền phổ biến
tác phẩm dưới hình thức xuất bản phẩm
thông qua nhà xuất bản.

8/17/2011
21
- Khi quy định những xử sự mà chủ thể có
thể lựa chọn thực hiện hay không thực
hiện song pháp luật cần định hướng cho
chủ thể thì dùng: nên, cần.
 Chế tài:
- Phải tương xứng với hành vi vi phạm,
- Phù hợp với điều kiện kinh tế của mỗi
đất nước.
8/17/2011
22
3. Trình bày QPPL
- Trực tiếp
- Viện dẫn
2. Phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng
đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Điều khiển xe không có đủ đèn chiếu sáng,
đèn soi biển số, đèn báo hãm, đèn tín hiệu, cần
gạt nước, gương chiếu hậu, đồng hồ báo áp lực
hơi, đồng hồ báo tốc độ của xe hoặc có những
thứ đó nhưng không có tác dụng, không đúng
tiêu chuẩn thiết kế (nếu có quy định phải có
những thứ đó) hoặc lắp thêm đèn chiếu sáng về
phía sau xe;
b)…
8/17/2011
23
Phạt tiền từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng đối
với một trong các hành vi vi phạm sau đây:

a) Điều khiển xe không có một trong các thiết bị
sau: đèn chiếu sáng, đèn soi biển số, đèn báo
hãm, đèn tín hiệu, cần gạt nước, gương chiếu
hậu, đồng hồ báo áp lực hơi, đồng hồ báo tốc độ
của xe; hoặc có một trong các thiết bị đó nhưng
không có tác dụng, không đúng tiêu chuẩn thiết
kế (nếu có quy định phải có những thiết bị đó);
hoặc lắp thêm đèn chiếu sáng về phía sau xe;
b)…