Báo cáo " Bàn về quy chế điều chỉnh bán khống và mua chứng khoán trên cơ sở tín dụng " pot

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003
55





TS. Nguyễn Thị ánh Vân *
ut phỏp iu chnh chng khoỏn v th
trng chng khoỏn ca cỏc nc
thng cú cỏc iu khon chng gian ln v
la o trờn th trng chng khoỏn. Ngh nh
s 48/1998/N-CP ngy 11/7/1998 (Ngh nh
48/1998) ca Vit Nam cng dnh chng VIII
quy nh v cỏc hnh vi b cm v hn ch.
Nhng quy nh ny mi c xõy dng ln
u nờn cũn nhiu vn cn c tranh
lun nhm hon thin. Bi vit ny cp
hai vn l quy ch iu chnh bỏn khng
v mua chng khoỏn trờn c s tớn dng.
1. Quy ch iu chnh bỏn khng
iu 69 Ngh nh 48/1998 vi tiờu
Bỏn khng quy nh: Cm mi t chc,
cỏ nhõn bỏn chng khoỏn di mi hỡnh
thc khi khụng s hu chng khoỏn vo thi
im giao dch. Thut ng Bỏn khng
mc dự c s dng ngay tiờu ca
iu khon nhng khụng h c gii thớch

trong ni dung ca nú cng nh trong phn
Gii thớch thut ng ti iu 2 Ngh nh
48/1998. Quyt nh s 79/2000/Q-UBCK
ngy 29/12/2000 (Quyt nh 79/2000) ban
hnh Quy ch thnh viờn, niờm yt, cụng b
thụng tin v giao dch chng khoỏn, Quyt
nh s 50/2003/Q-BTC ngy 15/4/2003
(Quyt nh 50/2003) sa i mt s iu ca
Quyt nh s 79/2000 cng khụng lm sỏng
t thờm v thut ng trờn.
(1)

Da vo ni dung khỏ cụ ng ca iu 69
Ngh nh 48/1998, cú th hiu v thut ng
bỏn khng c s dng õy l bỏn
chng khoỏn khi ngi bỏn khụng s hu
chng khoỏn ú vo thi im giao dch.
Tuy nhiờn, n õy li vp phi tr ngi na
l liu trong nhng trng hp no thỡ
ngi bỏn chng khoỏn c coi l s hu
chng khoỏn. Cú l khú cú th ch n
thun da vo cỏc yu t cu thnh quyn
s hu quy nh trong B lut dõn s xỏc
nh quyn s hu i vi chng khoỏn
c giao dch vỡ chng khoỏn l loi hng
hoỏ c bit. Tớnh cht c bit ú l ch
ngi mua chng khoỏn khụng nhm chim
hu chng khoỏn ú khai thỏc giỏ tr s
dng nh khi mua a s cỏc loi hng hoỏ
khỏc m l hng lói sut do chng

khoỏn em li hoc thm chớ ch n thun
l nhm bỏn li chng khoỏn ú kim li.
Cú l vỡ c tớnh ny ca chng khoỏn m
lut phỏp cỏc nc iu chnh bỏn khng
thng cú quy nh c th th no l bỏn
khng cng nh tng hon cnh trong ú
ngi bỏn cú th c coi l s hu chng
khoỏn.
Lut phỏp ca M cú quy nh rt chi tit
L
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
56 Tạp chí luật họ
c số 5/2003
v cỏc vn ny, theo ú bỏn khng l
vic bỏn loi chng khoỏn khụng thuc
quyn s hu ca ngi bỏn hoc vic bỏn
chng khoỏn c thc hin thụng qua vic
chuyn giao chng khoỏn ngi bỏn i
mn hoc ngi chuyn giao chng khoỏn
mn h ngi bỏn. Phỏp lut chng khoỏn
ca M ra bn trng hp c th trong ú
ngi c coi l s hu chng khoỏn gm:
Mt l, cỏ nhõn hoc i lớ ca cỏ nhõn ú
cú quyn s hu chng khoỏn; hai l, ngi
ó mua chng khoỏn hoc kớ kt hp ng
vụ iu kin, rng buc c hai bờn, mua

chng khoỏn nhng cha nhn c chng
khoỏn; ba l, ngi s hu chng khoỏn cú
kh nng chuyn i (convertible security)
v ó em chng khoỏn ú chuyn i sang
chng khoỏn khỏc; bn l, ngi cú quyn
chn (option) mua chng khoỏn v ó thc
hin quyn ú.
(2)
Tng t nh trng hp
ca M, phỏp lut chng khoỏn ca Nht
Bản cng cú iu khon c th nh ngha
v bỏn khng.
(3)

Nh vy, phỏp lut ca Vit Nam mi
ch n gin cm tt c cỏc t chc v cỏ
nhõn bỏn chng khoỏn khi khụng s hu
chng khoỏn thi im giao dch m
cha bao hm cỏc yu t cn thit xỏc
nh hnh vi b cm. iu ny s dn n
khú khn khi xỏc nh hnh vi b cm trờn
thc t.
Bờn cnh ú, bn thõn vic cm bỏn
khng theo phỏp lut hin hnh cng l iu
cn phi c tho lun thờm. Theo iu 69
Ngh nh 48/1998, mi hot ng bỏn
khng trờn th trng chng khoỏn u b
cm. Mi õy, khon 5 iu 1 Quyt nh
s 50/2003 vn tip tc yờu cu khỏch hng
khi t lnh bỏn chng khoỏn phi cú s

lng chng khoỏn t bỏn trờn ti khon
chng khoỏn m ti thnh viờn Trung tõm
giao dch chng khoỏn. Quy nh ny lm
cho nh u t, c bit nh u t nc
ngoi cú cm giỏc lut phỏp Vit Nam quỏ
kht khe trong vic iu chnh cỏc giao dch
trờn th trng chng khoỏn.
Cú ý kin cho rng quy nh cm bỏn
khng l sỏng to ca Vit Nam nhm
ngn chn hot ng u c bỏn khng
chng khoỏn vỡ chớnh hot ng ny ó
gõy ra cuc khng hong ti chớnh ụng
nm 1997.
(4)

Theo cỏc bỏo cỏo ca Ngõn hng th gii
(World Bank) v ca T chc quc t v cỏc
u ban chng khoỏn (International Organization
of Securities Commisions, gi tt l IOSCO) thì

cú nhiu nguyờn nhõn dn n cuc khng
hong ti chớnh cỏc nc ụng cui thp
k 90. Bỏo cỏo ca U ban cỏc th trng mi
ni (Emerging Markets Committee) thuc
IOSCO a ra ba nhúm nguyờn nhõn ch
yu dn ti cuc khng hong ny. Nhúm
th nht gm cỏc vn thuc kinh t v
mụ, ch yu cp h qu ca lung vn
u t ln trn vo cỏc nc ang phỏt trin
v n chớnh sỏch tin t ca cỏc nc ny.

Cỏc vn ú bao gm: 1) S tng lờn ca
cỏc ngun vn vo cỏc nc ang phỏt
trin tuy cú th em li li ớch cho cỏc nc
ny nhng ng thi cng mang theo c s
ri ro, c bit khi thiu cỏc iu kin tiờn
quyt m bo s dng hp lớ cỏc ngun
vn ú; 2) Lung vn ln vo cỏc nc
cú th trng mi ni u thp k 90 cựng


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003
57

vi s bựng n tớn dng ó dn n tỡnh
trng u t thỏi quỏ v hot ng u c
trong lnh vc bt ng sn cng nh trờn
th trng chng khoỏn, thm chớ cũn cho
phộp vn tớn dng trn vo c khu vc phi
thng mi; 3) Chớnh sỏch kim ch t giỏ
hi oỏi ỏp dng cỏc nc chu nh hng
ca cuc khng hong ó lm mt i kh
nng cnh tranh ca cỏc nc ny. Bờn cnh
ú, s gim sỳt v cu ca th gii i vi
mt s mt hng ch yu nhp khu t cỏc
nc chõu , s phc hi kinh t chm chp
ca Nht Bn v sc cnh tranh ngy cng
mnh ca cỏc nc cú chi phớ sn xut thp
ó a cỏc nc chu nh hng ca cuc
khng hong lõm vo tỡnh trng mt cõn i

trong cỏn cõn thng mi (current account
deficit).
Nhúm th hai gm cỏc vn thuc cu
trỳc. ú l nhng yu kộm trong ni b cỏc
nn kinh t chu nh hng ca cuc khng
hong nh: 1) S th ni v t do hoỏ khu
vc ti chớnh cỏc nc chu nh hng
nng n nht ca cuc khng hong ó t
khu vc ti chớnh ca cỏc nc ny trc ri
ro; 2) Th trng n kộm phỏt trin cỏc
nc ny ó lm cho nn kinh t phi da
quỏ mc vo ngun vn tớn dng ca ngõn
hng, lm cho ngõn hng phi ng u
vi ri ro tớn dng; 3) S tht bi trong vic
iu chnh v giỏm sỏt cỏc t chc ti chớnh;
4) Nhng yu kộm trong hot ng cụng b
thụng tin v trong qun tr cụng ti ó lm
ny sinh nhng vn nghiờm trng trong
khu vc ti chớnh v cụng ti; 5) Cỏc quyt
nh cho vay thiu ỳng n vỡ da trờn
mc tiờu li nhun lớ tng ch khụng phi
l li nhun d kin.
Cui cựng l nhúm cỏc vn trờn th
trng ti chớnh bao gm c hot ng ca
th trng ti chớnh trong nc v s nh
hng ca quỏ trỡnh ton cu hoỏ cỏc t
chc ti chớnh i vi th trng ti chớnh
ca mi nc. Nhng vn ny gm: 1)
S bt n ca th trng tin t lan c sang
th trng vn c phn v ó lm o ln

nn kinh t ca nhiu nc ụng . Núi
cỏch khỏc, s phỏ giỏ mnh ng tin cỏc
nc ụng l mt trong nhng nguyờn
nhõn dn n cuc khng hong ti chớnh
cỏc nc ny. Thờm vo ú, u c tin mt
cựng vi chớnh sỏch n nh t giỏ hi oỏi
ca cỏc nc cú th trng mi ni ó lm
cho nn kinh t cỏc nc ny tr nờn d b
tn thng; 2) Vic s dng cỏc cụng c
trờn th trng trao tay (c bit l cỏc cụng
c phỏi sinh-derivatives) v cỏc giao dch
ngoi bng (off-balance-sheet-transactions)
mc dự khụng t thõn gõy ra cuc khng
hong ti chớnh nhng li cú th lm cho
cuc khng hong thờm phn nghiờm trng;
3) S lõy lan v ti chớnh ny sinh t vic
ton cu hoỏ h thng ti chớnh: Do h thng
ti chớnh ang ngy cng ton cu hoỏ v
thng nht, s bt n trờn th trng ca mt
nc hoc s phỏ giỏ ng tin ca mt nc
ó dn n nhng h qu tng t mt s
nc khỏc.
Nh vy cú rt nhiu hot ng nguyờn
nhõn dn n cuc khng hong ti chớnh
ụng vo cui thp k 90. Mc dự u c
trờn th trng chng khoỏn cng c
cp trong bn bỏo cỏo nh l mt trong
nhng vn thuc kinh t v mụ nhng rừ

nghiên cứu - trao đổi
58 Tạp chí luật họ
c số 5/2003
rng u c chng khoỏn khụng phi l lớ do
duy nht v li cng khụng phi l lớ do ch
yu dn n cuc khng hong. Nhn nh
ny dng nh cng c U ban cỏc th
trng mi ni ca IOSCO ng h. Ngay
li núi u ca bn bỏo cỏo núi trờn ó cho
thy cỏc cuc tho lun v nguyờn nhõn ca
cuc khng hong u tp trung vo cỏc vn
kinh t v mụ, tuy nhiờn cỏc vn cú
liờn quan n th trng chng khoỏn li
khụng thu hỳt c s chỳ ý.
Cú ý kin thm chớ cũn cho rng
nguyờn nhõn ch yu dn n cuc khng
hong núi trờn l do chớnh sỏch tin t
nhm kim ch t giỏ hi oỏi m nhiu
quc gia chõu theo ui trong sut giai
on trc khng hong.
(5)

Nu qu tht quy nh cm bỏn khng
ca ta ny sinh t mi lo ngi v quan h
nhõn qu gia bỏn khng v khng hong
ti chớnh thỡ cú l chỳng ta ó i quỏ xa. Núi
nh vy khụng cú ngha l khng nh s vụ
hi ca bỏn khng. Xung quanh cỏi li v
cỏi hi m bỏn khng cú th em li vn cũn
cú nhiu tranh cói. Cú ý kin cho rng bỏn

khng lm o ln th trng, cng ộp tớnh
thanh khon v y nhanh tc gim giỏ
chng khoỏn.
(6)

Gn õy, U ban chng khoỏn v th
trng chng khoỏn M trong cuc trng
cu dõn ý v vic sa i phỏp lut iu
chnh bỏn khng, tuy ó nhn mnh bỏn
khng cú th s dng nh mt cụng c
lng on th trng nhng cng ó phi
tha nhn hai tỏc dng tớch cc ca bỏn
khng. Mt l bỏn khng cung cp tớnh
thanh khon cho th trng (market
liquydity); hai l bỏn khng to ra tớnh hiu
qu v giỏ chng khoỏn trờn th trng
(pricing efficiency).
(7)

Bỏn khng em li tớnh thanh khon cho
th trng vỡ khi ngi hnh ngh kinh
doanh chng khoỏn thc hin cỏc giao dch
bỏn khng theo lnh ca khỏch hng h ó
lm gim bt s mt cõn i tm thi gia
cung v cu chng khoỏn, vỡ vy ó to ra
s thanh khon ỏng k cho th trng. Nh
vy, thụng qua ngi hnh ngh kinh doanh
chng khoỏn, hot ng bỏn khng ó tng
thờm cung chng khoỏn, vỡ th lm gim i
ri ro m nh u t ỏng l phi gỏnh chu

do phi tr giỏ chng khoỏn cao mt cỏch
gi to ch vỡ s thiu ht tm thi ca cung
chng khoỏn.
Bỏn khng to ra tớnh hiu qu v giỏ
chng khoỏn vỡ trong th trng chng
khoỏn hiu qu, giỏ c phi hon ton phn
ỏnh c li ớch ca c ngi bỏn v ngi
mua. Khi tham gia vo giao dch chng
khoỏn, c ngi mua v ngi bỏn khng
u hi vng kim li t chờnh lch gia
giỏ mua v giỏ bỏn. Thụng thng, ngi
bỏn khng mt loi chng khoỏn no ú
tin tng rng giỏ chng khoỏn ú ang
cao hn giỏ tr thc v chc chn s gim.
Nh vy, bng vic thc hin giao dch
bỏn khng, ngi bỏn khng ó thụng tin
cho th trng v ỏnh giỏ ca mỡnh i
vi giỏ ca chng khoỏn ú trong tng
lai. Chớnh iu ny úng gúp cho tớnh hiu
qu v giỏ chng khoỏn. Hn na, qua
vic s dng bỏn khng kim li, ngi
bỏn chng khoỏn cng lm tng thờm tớnh
hiu qu v giỏ c.


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003
59

Bt k nhng quan im trỏi ngc

nhau v cỏi li v hi ca bỏn khng, trờn
thc t, cỏc quc gia nh H Lan, Phỏp,
c, Anh v M u ó ln lt g b quy
nh cm bỏn khng. Ngy nay cỏc
nc, bỏn khng ch b t di s kim
soỏt ch khụng cũn l loi giao dch b
cm trờn th trng chng khoỏn. Cỏc nh
lm lut thng ra nhng iu kin
trong ú nhng i tng xỏc nh c
phộp thc hin giao dch bỏn khng v
nhng hon cnh trong ú bỏn khng b
coi l bt hp phỏp.
Lut th trng chng khoỏn ca M
iu chnh hot ng bỏn khng cú phõn
bit hai nhúm ch th: Ngi ni b cụng ti
(corporate insiders) v nhng ngi khỏc.
Lut phỏp M ch cm ngi ni b cụng ti
bỏn chng khoỏn ca chớnh cụng ti h khi
h khụng s hu chng khoỏn ú cũn
nhng ngi khỏc c phộp bỏn khng
tr khi giỏ ca loi chng khoỏn ú trờn th
trng ang cú xu hng gim. Núi cỏch
khỏc, i vi nhúm ngi th hai, bỏn
khng ch b coi l bt hp phỏp khi loi
chng khoỏn ú ang gim giỏ trờn th
trng. Mc ớch ca vic iu chnh bỏn
khng ca M l cho phộp thc hin bỏn
khng khi giỏ chng khoỏn trờn th trng
ang tng, loi tr hot ng bỏn khng
nhm lỏi giỏ chng khoỏn trờn th trng

xung dc nhm ngn nga hin tng s
dng bỏn khng lm cụng c y nhanh s
gim giỏ chng khoỏn.
Lut chng khoỏn v th trng chng
khoỏn ca Nht Bản cng ch cm bỏn khng
khi giỏ ca chng khoỏn ú trờn th trng
cú xu hng gim. Khi giỏ chng khoỏn trờn
th trng tng hoc n nh, giao dch bỏn
khng c phộp thc hin.
Qua nhng phõn tớch trờn, cú th thy
quy nh v bỏn khng ca Vit Nam l
quỏ thn trng. iu ny cú th lớ gii trong
iu kin th trng chng khoỏn Vit Nam
cũn giai on trng nc. Trong tng
lai, nu khụng cú quy ch iu chnh thớch
hp i vi hot ng bỏn khng, vụ hỡnh
trung chỳng ta ó tc b ca th trng
chng khoỏn mt cụng c hu ớch. Tha
nhn bỏn khng nhng phải t hot ng
ny trong vũng kim soỏt nht nh, mt
mt s ngn chn c nhng bt li m
bỏn khng cú th gõy ra, mt khỏc to iu
kin khai thỏc trit li ớch m cụng
c ny cú th em li cho th trng chng
khoỏn v nh u t.
2. Quy ch iu chnh hot ng mua
chng khoỏn trờn c s tớn dng
iu 72 Ngh nh 48/1998 vi tiờu
Tham gia hot ng tớn dng v cho vay
chng khoỏn quy nh: T chc kinh

doanh chng khoỏn, ngi hnh ngh kinh
doanh chng khoỏn khụng c hot ng
tớn dng v cho vay chng khoỏn. Nu cn
c vo ni dung iu khon ny cú th thy
hai loi hot ng m t chc kinh doanh
chng khoỏn v ngi hnh ngh kinh
doanh chng khoỏn khụng c phộp thc
hin. Mt l, iu 72 Ngh nh 48/1998
cm cỏc i tng núi trờn cp tớn dng mt


nghiªn cøu - trao ®æi
60 T¹p chÝ luËt hä
c sè 5/2003
loại hình hoạt động ngân hàng. Quy định
này xem ra logic vì nếu đã quy định các tổ
chức tín dụng không được trực tiếp kinh
doanh chứng khoán (Điều 29 Nghị định
48/1998) thì việc quy định các tổ chức kinh
doanh chứng khoán không được thực hiện
hoạt động tín dụng là công bằng và thoả
đáng. Điều này có thể hiểu được vì trong
lịch sử điều chỉnh thị trường chứng khoán ở
các nước trên thế giới đã có lúc hoạt động
ngân hàng và hoạt động kinh doanh chứng
khoán được bóc tách rành mạch, ngân hàng
và các công ti chứng khoán không được
bước sang lãnh địa kinh doanh của nhau.
(8)

Hai là, việc Điều 72 Nghị định 48/1998
cấm các đối tượng nói trên cho vay chứng
khoán nhằm góp phần hỗ trợ và củng cố
thêm cho Điều 69 Nghị định 48/1998 (về
cấm bán khống, tức là cấm bán chứng
khoán mà người bán không sở hữu, hay nói
cách khác, cấm đi vay chứng khoán để bán
lại). Quy định này xem ra cũng rất logic vì
nếu đã cấm hoạt động đi vay chứng khoán
thì việc cấm hoạt động cho vay chứng
khoán là khôn ngoan nhằm ngăn chặn tận
gốc hành vi bị cấm.
Tuy nhiên, nếu xem xét nội dung Điều 57
Quyết định 79/2000 thì mới vỡ lẽ về mục
đích của Điều 72 Nghị định 48/1998. Theo
Điều 57, khi đặt lệnh mua chứng khoán, số
dư tài khoản của khách hàng mở tại thành
viên Trung tâm giao dịch chứng khoán phải
đáp ứng quy định kí quỹ tương đương 100%
giá trị chứng khoán đặt mua. Như vậy,
khách hàng muốn đặt lệnh mua chứng
khoán phải có đủ tiền trên tài khoản chứ
không được phép đi vay. Do đó, cái mà
Điều 72 cấm lại là việc cấp tín dụng cho
khách hàng để mua chứng khoán. Nói cách
khác, điều khoản này không cho phép “mua
chứng khoán trên cơ sở tín dụng” (margin
trading). Như vậy, nội dung của Điều 72 cần
được hiểu là: Cấm các tổ chức kinh doanh
chứng khoán và người hành nghề kinh

doanh chứng khoán cho khách hàng vay
chứng khoán hoặc cho vay tiền để khách
hàng mua chứng khoán.
Điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt
động mua chứng khoán trên cơ sở tín dụng
cũng là điều phù hợp với thông lệ ở các
nước có thị trường chứng khoán. Chỉ có
điều mức độ điều chỉnh bằng pháp luật ở
mỗi nước có thể không giống nhau xuất
phát từ cách nhìn khác nhau về cái lợi và cái
hại của loại giao dịch này.
Cái lợi mà hoạt động mua chứng khoán
trên cơ sở tín dụng có thể đem lại cho thị
trường chứng khoán là ở chỗ nó có khả
năng tạo tính thanh khoản cho thị trường và
thúc đẩy thị trường hoạt động nhộn nhịp.
Các nhà nghiên cứu thậm chí còn cho rằng
loại giao dịch này cần phải được thừa nhận
trên thị trường vì nó có khả năng chuyển
một thị trường ảm đạm, ốm yếu thành thị
trường sôi động.
(9)

Mặc dù có những tác dụng tích cực trên
nhưng hoạt động mua chứng khoán trên cơ
sở tín dụng cũng có thể dẫn đến những bất
lợi cho nền kinh tế nói chung, cho thị trường
chứng khoán nói riêng và cho cả nhà đầu tư.

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 5/2003
61

Theo cỏc ụng Loss v Segliman - hai giỏo
s u ngnh v phỏp lut chng khoỏn v
th trng chng khoỏn ca M thì cú ba lớ
do chớnh t hot ng mua chng khoỏn
trờn c s tớn dng trong vũng kim soỏt:
Mt l, nhm ngn chn nhng tỡnh hung
trong ú ngun vn tớn dng ca quc gia
ỏng l c phõn b vi lói sut bỡnh
thng cho cỏc lnh vc thng mi, cụng
nghip v nụng nghip li b vt kit vo
vic cp tớn dng cho hot ng u c trờn
th trng chng khoỏn vỡ lói sut hp dn
hn; hai l, nhm bo v ngi mua chng
khoỏn trờn c s tớn dng trỏnh khi ri ro
cú th xy ra do mua chng khoỏn ch yu
bng tin i vay; ba l, nhm duy trỡ nn
kinh t n nh v ngn chn s dao ng
quỏ mc trờn th trng chng khoỏn.
(10)

Do nhng li ớch m hot ng mua
chng khoỏn trờn c s tớn dng em li
cng nh nhng bt li m hot ng ny
cú th gõy ra, lut phỏp cỏc nc mc dự
tha nhn loi giao dch ny trờn th trng
chng khoỏn nhng cng khụng th ni hot

ng ny m t chỳng trong nhng gii
hn nht nh. Phỏp lut chng khoỏn v th
trng chng khoỏn ca M khụng cm vic
mua chng khoỏn trờn c s tớn dng m
cho phộp khỏch hng vay ti 50% giỏ th
trng ca lng chng khoỏn nh mua
thc hin giao dch.
(11)
Tuy nhiờn, gii hn
v tớn dng ny ch ỏp dng i vi vic
mua c phiu m khụng ỏp dng i vi
vic mua trỏi phiu chớnh ph v trỏi phiu
cụng ti.
(12)

Tng t nh trng hp ca M, lut
phỏp ca Nht Bản cng cho phộp thc hin
hot ng mua chng khoỏn trờn c s tớn
dng nhng yờu cu khỏch hng kớ qu mt
khon tin nht nh theo quy nh ca Th
tng chớnh ph.
(13)

Nh vậy, Ngh nh 48/1998 ó quỏ kht
khe khi cm hot ng mua chng khoỏn
trờn c s tớn dng v vỡ th ó b l c hi
khai thỏc nhng u th ca hot ng ny.
Sau gn ba nm Trung tõm giao dch chng
khoỏn Vit Nam hot ng trong s vng
mt ca loi giao dch ny, va qua, quy ch

iu chnh mua chng khoỏn trờn c s tớn
dng ó c sa i theo hng tha nhn
vic cp tớn dng u t vo chng khoỏn.
Khon 5 iu 1 Quyt nh 50/2003 quy
nh khi t lnh mua chng khoỏn, s d
trờn ti khon bng tin ca khỏch hng m
ti thnh viờn Trung tõm giao dch chng
khoỏn phi ỏp ng quy nh kớ qu ti
thiu l 70% giỏ tr chng khoỏn t mua.
iu ú cú ngha l phỏp lut cho phộp nh
u t c vay ti 30% giỏ tr chng
khoỏn t mua. Nh vy, phỏp lut chng
khoỏn ca Vit Nam ó tng bc tip thu
kinh nghim ca cỏc nc trong lnh vc
iu chnh cỏc giao dch trờn th trng
chng khoỏn. iu ny s gúp phn thu
hp s khỏc bit gia th trng chng
khoỏn Vit Nam vi th trng chng
khoỏn cỏc nc phỏt trin v cú th lm
cho th trng chng khoỏn Vit Nam thờm
hp dn i vi cỏc nh u t nc ngoi.
3. Hng hon thin phỏp lut iu
chnh bỏn khng v mua chng khoỏn
trờn c s tớn dng
Nh ó phõn tớch trờn, c hai loi giao


nghiên cứu - trao đổi
62 Tạp chí luật họ
c số 5/2003

dch bỏn khng v mua chng khoỏn trờn c
s tớn dng u cú nh hng tớch cc i
vi hot ng ca th trng chng khoỏn
nu c iu chnh bng nhng quy ch
thớch hp.
Trc ht, nhm gim bt nhng khú
khn, nhm ln khụng ỏng cú trong quỏ
trỡnh thc hin v ỏp dng phỏp lut, loi
giao dch chng khoỏn c iu chnh bi
iu 69 v iu 72 Ngh nh 48/1998 cn
phi c quy nh rừ. Cỏc yu t cn thit
cho vic xỏc nh tng loi giao dch (nu
cú) cn phi cú nh ngha c th.
Tip n, ngn chn nhng tỏc ng
tiờu cc m giao dch bỏn khng cú th gõy
ra trờn th trng chng khoỏn, trong tng
lai, quy ch iu chnh bỏn khng cn phi
c xõy dng cú phõn bit ch th thc
hin giao dch bỏn khng cng nh phõn
bit tỡnh trng giỏ c ca chng khoỏn m
thi im ú giao dch bỏn khng c thc
hin, t ú xỏc nh tớnh hp phỏp v bt
hp phỏp ca cỏc hot ng bỏn khng.
Khụng nờn ng hot ng bỏn khng v
trit cm hot ng ny nh hin nay vỡ
lm nh vy s khụng khai thỏc c th
mnh ca loi giao dch ny.
V cui cựng, vic tha nhn ca phỏp
lut hin hnh i vi hot ng mua chng
khoỏn trờn c s tớn dng l bc i ỳng

hng to iu kin thỳc y th trng
chng khoỏn phỏt trin. Tuy nhiờn, vic tỡm ra
mt gii hn kớ qu (margin requyrement)
tho ỏng loi giao dch ny c thc
hin s giỳp Vit Nam thnh cụng trong
vic to lp v khai thỏc cụng c hu ớch
cho th trng chng khoỏn./.

(1). iu 57 khon Quyt nh 79/2000 v khon 5
iu 1 Quyt nh 50/2003 u cú quy nh v loi
giao dch ny.
(2).Xem: Rule 3b-3 (issued by the US Securities and
Exchange Commission).
(3).Xem: Cabinet Order for Enforcement of the
Securities and Exchange Law (Cabinet Order No.
321), Article 26-3.
(4).Xem: V Ngc Nhung, Hon thin th trng
chng khoỏn Vit Nam nhm thit lp nn ti chớnh
vng mnh v hiu qu, ti liu hi tho v Ti
chớnh v s phỏt trin TTCK Vit Nam (t chc ti
TP H Chớ Minh, ngy 22/5/2001), tr. 3.
(5).Xem: Asia-Pacific Economic Cooperation Study
Centre, Hong Kong Institute of Economic and Business
Strategy, The University of Hong Kong, Asian
Financial Crisis: Causes and Development, 31:
(6).Xem: Stock Exchange Practices, Report of Senate
Committee on Banking & Currency, S.Rep. No.1455,
73d Cong., 2d Sess. 50 (1934).
(7).Xem: Proposed Rules (SEC), (Action: Concept
Release; Request for Comments. Oct. 28, 1999), 17

CFR Part 240, [Release No. 34-42037; File No. S7-
24-99] RIN 3235-AH84, Short Sales. 64FR 57996.
(8). Mĩ v Nht Bản l cỏc quc gia trc õy ó
tng cm ngõn hng kinh doanh chng khoỏn v cm
cụng ti chng khoỏn kinh doanh dch v ngõn hng.
Xem: - Banking Act of 1933 (US), Sections: 16, 20, 21, 32;
- Securities and Exchange Law of 1946 (Japan), Article 65.
(9).Xem: J. Patrick Raines and Charles G. Leathers,
Economists and the Stock Market, (2002), tr. 112.
(10).Xem: Louis Loss & Joel Segliman, sd, tr. 803.
(11).Xem: - Regulation T (issued by the Federal
Reserve Board) quy nh v vic cp tớn dng ca
cỏc cụng ti chng khoỏn cho khỏch hng mua
chng khoỏn;
- Regulation U (issued by the Federal
Reserve Board) quy nh v vic cp tớn dng ca cỏc
ngõn hng cho khỏch hng mua chng khoỏn.
(12).Xem: Securities and Exchange Act of 1934
(US), Section 7(a).
(13).Xem: Securities and Exchange Law (Japan), as
revised in 2002, Article 161-2.