Báo cáo "Bảo hiểm xã hội đối với lao động nữ thực trạng pháp luật và phương pháp thực hiện " pptx

Nghiên cứu - trao đổi
50 Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ





ThS. Trần Thuý Lâm *
i nhng c im riờng bit v th
cht, tinh thn, tõm sinh lớ cng nh
thiờn chc sinh v nuụi con, lao ng n
c coi l mt trong nhng i tng thuc
loi lao ng c thự. iu ny s nh hng
khụng nh n vic h tham gia vo quan h
lao ng. Nhiu ch s dng lao ng ó
khụng mun tuyn nhn lao ng n nu
khụng cú cỏc quy nh hp lớ ca phỏp lut
hoc cỏc quy nh ú khụng cú tớnh kh thi.
Bi vy, ngoi nhng quy nh ỏp dng cho
tt c mi ngi lao ng núi chung (gm c
lao ng nam v lao ng n), phỏp lut lao
ng ó cú mt s quy nh riờng ỏp dng
cho lao ng n nhm bo v v bo h h
trc nhng nguy c bt li cú th xy ra do
nh hng t chớnh nhng yu t c thự.
ng thi cng giỳp cho h va cú th thc
hin tt chc nng lao ng xó hi li va cú
th thc hin tt chc nng sinh thnh, nuụi
dy con cỏi - th h lao ng tng lai ca

t nc.
Phỏp lut lao ng bo v lao ng n
trong mi lnh vc ca quan h lao ng nh
vic lm, tin lng, chm dt hp ng, sa
thi nhng c bit nht vn l trong lnh
vc bo him xó hi - lnh vc va liờn quan
n chc nng lao ng xó hi va liờn quan
n thiờn chc lm m ca i tng lao
ng ny. ó cú nhiu vn bn quy nh v
bo him xó hi trong ú cú cp quyn li
ca lao ng n nh B lut lao ng ó
c sa i b sung nm 2002, Ngh nh s
12/CP ca Chớnh ph ngy 26/1/1995 ban
hnh iu l bo him xó hi, Ngh nh s
01/2003/N-CP ca Chớnh ph ngy 9/1/2003
v vic sa i, b sung mt s iu ca iu
l bo him xó hi ban hnh kốm theo Ngh nh
s 12/CP, Thụng t s 07/2003/TT-BLTBXH
ngy 12/3/2003 ca B lao ng - thng binh
v xó hi hng dn thi hnh mt s iu ca
Ngh nh s 01/2003/N-CP.
Qua quỏ trỡnh thc hin phn ln cỏc quy
nh ca phỏp lut v bo him xó hi i
vi lao ng n ó phự hp vi thc t cng
nh nhng yu t c thự ca h. Tuy nhiờn,
bờn cnh ú vn khụng trỏnh khi mt s
cỏc quy nh ca phỏp lut vn cũn bt cp,
cha sỏt vi thc t nh hng n quyn li
ca lao ng n (mc dự B lut lao ng
sa i b sung nm 2002 ó cú nhng sa

i so vi trc). Vỡ vy, trong bi vit ny
chỳng tụi xin c cp nhng quy nh
ca phỏp lut v bo him xó hi i vi lao
ng n, phõn tớch nhng im cũn bt cp
ca phỏp lut v trờn c s ú a ra phng
hng hon thin. Cng cn phi núi rng
khi tham gia bo him xó hi, lao ng n
cng s c hng tt c cỏc ch bo
V

* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc lut H Ni


Nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học
-

đặc san phụ nữ

51

him xó hi (gm ch m au, thai sn,
tai nn lao ng bnh ngh nghip, hu trớ
v t tut) nh nhng lao ng khỏc (gm c
lao ng nam v n) khi cú cỏc iu kin
bo him xó hi phỏt sinh. Song trong bi
vit ny chỳng tụi ch xin c cp nhng
quy nh riờng v bo him xó hi i vi
lao ng n th hin yu t c thự ca i

tng lao ng ny. iu ny c th hin
mt s khớa cnh sau õy:
1. Ch ngh chm súc con m
õy l mt trong nhng quyn li ca
ngi lao ng n c quy nh trong ch
bo him xó hi m au. Theo ú, lao
ng n tham gia bo him xó hi cú con
di 7 tui b m au thỡ s c ngh vic
chm súc con m v trong thi gian ú
c hng bo him xó hi. Thi gian ti
a c ngh vic v hng bo him xó hi
trong trng hp ny l 20 ngy trong 1 nm
nu con di 3 tui. Trng hp con t 3
tui n di 7 tui thỡ thi gian ngh ti a
trong 1 nm l 15 ngy. Mc tr cp bo
him khi ngh vic chm súc con m au
l 75% mc tin lng lm cn c úng bo
him xó hi trc khi ngh vic.
Vic cho phộp lao ng n c ngh
vic chm súc con m au v hng bo
him xó hi l hon ton hp lớ, phự hp vi
thc t v thiờn chc lm m ca lao ng
n. Trong khong thi gian t 3 tui n 7
tui tr em khụng th trỏnh khi nhng lỳc
m au bnh tt v trong nhng trng hp
ú ngi m phi ngh vic chm súc l
iu tt yu. Thi gian ngh vic ny cng
khụng th buc ngi s dng lao ng phi
chu trỏch nhim trong vic m bo thu
nhp cho ngi lao ng bi nu th s

chng n v s dng lao ng no dỏm
nhn lao ng n. Vỡ vy, vic m bo thu
nhp cho lao ng n trong trng hp ny
ch cú th thuc bo him xó hi.
Khong thi gian phỏp lut cho phộp lao
ng n ngh vic chm súc con 15 ngy
hay 20 ngy trong 1 nm (tu thuc vo
tui ca con) v c bn l phự hp vi thc
t. Tuy nhiờn, khong thi gian ny s ch
phự hp trong trng hp m au thụng
thng. Cũn i vi nhng trng hp tr
em b mc cỏc bnh cn iu tr di ngy thỡ
khong thi gian ny s l quỏ ngn ngi.
Hn na, phỏp lut cng ó quy nh nu c
b v m u tham gia bo him thỡ ch 1
ngi c hng bo him khi ngh vic
chm súc con m au. Vy nu chng may
ngi lao ng cú con b mc bnh cn iu
tr di ngy (nh bnh tim, bnh lao phi )
thỡ s nh th no. Chc chn trong trng
hp ú ngi lao ng n dự khụng mun
cng vn phi ngh vic v iu ú s khụng
ch nh hng n thu nhp m cũn nh
hng n vic lm ca h. Nguy c mt
vic lm rt d cú th xy ra. Khụng phi
ch s dng lao ng no cng cú th thụng
cm c vi ngi lao ng trong nhng
trng hp ny.
i vi bn thõn ngi lao ng khi b
m au, phỏp lut cng ó chia ra lm 2 loi

thi gian ngh cho phự hp. ú l trng
hp m au thụng thng v trng hp
mc cỏc bnh cn iu tr di ngy. Thi
gian ngh vic iu tr bnh di ngy di
gp 3 ln so vi trng hp m au thụng
thng (thi gian ngh vic cho m au


Nghiên cứu - trao đổi
52 Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ
thụng thng cao nht l 60 ngy, thi gian
ngh vic i vi cỏc bnh cn iu tr di
ngy l 180 ngy). c bit, phỏp lut cũn
quy nh i vi ngi lao ng mc cỏc
bnh cn iu tr di ngy m ht thi hn
180 ngy cũn phi iu tr thờm thỡ thi gian
iu tr thờm vn hng tr cp nhng
mc thp hn. Tuy nhiờn, thi gian iu tr
thờm l bao lõu thỡ phỏp lut li khụng quy
nh. Vỡ vy, thit ngh phỏp lut ó quy nh
v thi gian ngh i vi ngi lao ng mc
cỏc bnh cn iu tr di ngy thỡ cng nờn
quy nh v thi gian ngh i vi trng hp
ngi lao ng cú con di 7 tui m au
mc cỏc bnh cn iu tr di ngy. Thi gian
ngh vic c hng bo him xó hi trong
trng hp ny phi di hn so vi cỏc
trng hp m au thụng thng.
2. Ch tr cp thai sn
õy l ch bo him xó hi c thự

ca lao ng n bi nú phn ỏnh rừ nột nht
chc nng sinh v lm m ca i tng
lao ng ny. Mc ớch ch yu ca ch
ny l nhm m bo v h tr nhng iu
kin vt cht v tinh thn cho lao ng n
khi h b gim hoc b mt thu nhp do thc
hin thiờn chc ca mỡnh. Vỡ vy, ch tr
cp thai sn ch yu c ỏp dng cho lao
ng n khi mang thai, sy thai hoc khi
sinh con nu h cú tham gia bo him xó
hi. Theo ú, khi mang thai lao ng n
c ngh vic i khỏm thai 3 ln, mi
ln 1 ngy, trng hp xa t chc c quan
y t hoc ngi mang thai cú bnh lớ thỡ
c ngh vic 2 ngy cho mi ln khỏm
thai. Trng hp sy thai, lao ng n c
ngh vic 20 ngy nu thai di 3 thỏng tui,
ngh 30 ngy nu thai t 3 thỏng tui tr lờn.
Tu thuc vo iu kin lao ng v mụi
trng sng m khi sinh con, lao ng n
c ngh t 4 thỏng n 6 thỏng. Nu sinh
ụi tr lờn thỡ tớnh t con th hai tr i mi
con ngi m cũn c ngh thờm 30 ngy.
Trng hp ngi lao ng mun i lm
sm hn thi hn thỡ phi bỏo trc cho ch
s dng lao ng ớt nht l mt tun, phi
ngh c 60 ngy k t ngy sinh con v
phi cú giy chng nhn ca thy thuc v
vic tr li lm vic sm khụng cú hi cho
sc kho. Trong trng hp ny, ngoi tin

lng, ngi lao ng vn c hng bo
him cho n ht thi gian ngh theo quy
nh ca phỏp lut.
Trng hp sau khi sinh con m con
di 60 ngy tui cht, lao ng n c
ngh 75 ngy k t ngy sinh con. Cũn
trng hp con trờn 60 ngy tui cht thỡ
ngi m c ngh 15 ngy k t ngy con
cht nhng khụng vt quỏ quy nh chung.
Nu lao ng n nuụi con nuụi s sinh thỡ
cng c ngh vic chm súc con n khi
con 4 thỏng tui. Mc tr cp thai sn
c tớnh bng 100% mc tin lng lm cn
c úng bo him xó hi trc khi ngh vic.
Ngoi ra, khi sinh con lao ng n cũn c
nhn tr cp mt ln bng mt thỏng lng.
Ch tr cp thai sn m c bit l
thi gian ngh vic hng tr cp thai sn
theo quy nh ca phỏp lut hin hnh c
cỏc chuyờn gia ca t chc lao ng quc t
ỏnh giỏ l rng rói, l u ói i vi lao
ng n so vi cỏc nc trong khu vc (
Singapore thi gian lao ng n ngh vic
hng tr cp thai sn l 8 tun, Thỏi Lan l


Nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học
-

đặc san phụ nữ

53

3 thỏng, Philippine l 60 ngy trong trng
hp thng v 78 ngy trong trng hp
m ). c bit l ó cú s tỏch bch gia
chớnh sỏch k hoch hoỏ dõn s vi ch
tr cp thai sn (trc õy phỏp lut lao
ng ch yu ch cho phộp lao ng n c
hng tr cp thai sn khi sinh con ln th
nht, th hai; nay khụng khng ch s ln
sinh con c hng bo him xó hi). Hin
nay, cng cú mt s quan im cho rng
phỏp lut nờn quy nh thờm iu kin v
thi gian úng bo him xó hi trc khi
hng ch , trỏnh s lm dng nh
hng n ti chớnh ca qu. iu ny cng
l hp lớ nu nhỡn t gúc bo ton v phỏt
trin qu bo him xó hi. Song nu xem xột
di gúc bn cht, mc ớch ca bo him
xó hi thỡ vn ny khụng cn thit phi t
ra. Bi l, bo him xó hi khụng ch thc
hin theo nguyờn tc phõn phi theo lao ng
m cũn tuõn th theo nguyờn tc ly s ụng
bự cho s ớt. Hn na, nu cú s lm dng
trong trng hp ny thỡ cng ch l s hón
hu bi trong iu kin Vit Nam hin nay
s rt him cú nhng trng hp ch s dng
lao ng thit lp quan h vi lao ng n khi

bit h ó cú thai. Vỡ vy, thit ngh nờn
nguyờn nh quy nh hin nay l hp lớ.
Tuy nhiờn, bờn cnh ú vn cũn vn
cn phi xem xột. ú l:
i vi khon tr cp mt ln bng mt
thỏng lng cho lao ng n khi sinh con
khụng nờn tớnh trờn mc tin lng úng bo
him xó hi nh hin nay. Bi, mc ớch c
bn ca khon tr cp ny l giỳp cho ngi
m sm sa vt dng cn thit khi sinh con
v tng cng sc kho sau khi sinh nờn cú
l cng khụng cn thit phi cn c vo mc
úng gúp. Do vy, nờn chng phỏp lut
cng nờn quy nh mt mc chung, mt
khon tin c th cho mi trng hp lao
ng n khi sinh con nh phỏp lut mt s
nc. (Vớ d nh Thỏi Lan tr cp mt ln
l 4000 bt, Nht Bn l 300.000 yờn).
3. Ch hu trớ
õy l mt trong nhng ch m ngi
lao ng núi chung, lao ng n núi riờng
ht sc quan tõm khi tham gia quan h bo
him xó hi Vi vic sa i b sung B
lut lao ng nm 2002, quyn li ca lao
ng n khi v hu ó c quan tõm chỳ ý
hn so vi trc. Theo quy nh ca phỏp
lut, iu kin chung nht lao ng n
c hng ch hu trớ hng thỏng l
55 tui, cú 20 nm úng bo him xó hi
tr lờn v trong mt s trng hp h cũn

c gim i 5 tui.
Tuy nhiờn, iu ỏng chỳ ý l lng hu
hng thỏng ca lao ng n c tớnh khỏc
so vi lao ng nam. Ngi lao ng cú
15 nm úng bo him xó hi c tớnh
bng 45% mc bỡnh quõn ca tin lng
thỏng lm cn c úng bo him xó hi, sau
ú c thờm mi nm úng bo him xó hi
c tớnh thờm 3% i vi lao ng n, 2%
i vi lao ng nam nhng ti a l bng
75% mc bỡnh quõn tin lng thỏng lm
cn c úng bo him xó hi. Vỡ vy, mc
dự kộm lao ng nam 5 tui i v 5 nm
úng bo him song lao ng nam v lao
ng n vn c hng t l lng hu
hng thỏng ti a nh nhau. iu ny l hp
lớ bi thc t lao ng n v hu sm hn
lao ng nam 5 tui nờn m bo quyn


Nghiên cứu - trao đổi
54 Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ
li cho lao ng n cng nh gúp phn lm
cõn bng ch hu trớ gia lao ng n v
lao ng nam thỡ lao ng n cú 25 nm
úng bo him xó hi cng c hng nh
lao ng nam lm vic 30 nm (iu 27
Ngh nh s 12/CP).
Tuy nhiờn, vn t ra l tuy cựng
c hng mc lng hu hng thỏng ti

a bng 75% nhng lng hu ca lao ng
nam v lao ng n cha chc ó ngang
nhau dự cựng mt ngch, mt trỡnh . Bi
l, i vi nhng lao ng úng bo him xó
hi theo h thng thang bng lng ca Nh
nc thỡ mc bỡnh quõn tin lng thỏng lm
cn c úng bo him xó hi l mc lng
trung bỡnh ca 5 nm v cui trc khi ngh
hu. Song vi nhng quy nh ca phỏp lut
v tin lng hin nay thỡ ngi lao ng
thụng thng c 3 nm nõng mt bc lng
(khụng phõn bit nam hay n). Vỡ vy, n
khi v hu, lng ca lao ng n cha chc
ó bng lao ng nam dn n mc tin
lng lm cn c úng bo him xó hi ca
h s khỏc nhau v ng nhiờn lng hu
ca h cng khỏc nhau. Do ú, khi xõy dng
v ci cỏch ch tin lng mi cỏc nh
lm lut cn xem xột vn ny cú nhng
bin phỏp thớch hp m bo quyn li cho
lao ng n. Chng hn nh thit k h
thng thang bng lng sao cho khi n gn
tui ngh hu, lao ng n cú th t n
bc lng cui cựng, bc cao nht ca ngch
lng hoc thang lng ú.
Ngoi ra, tui ngh hu ca lao ng
n hin nay cng l mt vn cn c
xem xột v quy nh li cho phự hp hn.
Theo quy nh hin hnh thỡ tui ngh hu
i vi lao ng n lm vic trong iu kin

bỡnh thng l 55 tui, trng hp ngi lao
ng cú 15 nm lm cụng vic nng nhc
c hi thỡ tui ngh hu c gim xung
50 tui. Song thc t hin nay, trong khu vc
sn xut kinh doanh tui ngh hu khu vc
ny ang cú xu hng gim xung c bit
l lao ng lm ngh nng nhc c hi.
Nhiu trng hp (c bit l lao ng n)
ó buc phi v hu trc tui do sc kho
b suy gim khụng th tip tc lm vic n
khi tui theo quy nh chung ca B lut
lao ng v iu l bo him xó hi. Nhng
trng hp c gng li lm vic thỡ t ra
rt mt mi v nng sut lao ng khụng
cao. Vỡ vy, thit ngh cn phi gim tui
ngh hu cho nhng lao ng núi chung, lao
ng n núi riờng lm vic trong nhng
ngnh ngh nng nhc c hi (cú th gim
t 2 n 3 tui). iu ú khụng nhng va
m bo quyn li cho lao ng n li va
cú th bo m quyn li cho doanh nghip,
to iu kin doanh nghip cú th thit
lp c cỏc quan h vi nhng lao ng cú
sc kho hn.
Túm li, vi nhng quy nh ca phỏp
lut hin hnh, quyn li ca lao ng n
trong lnh vc v bo him xó hi v c bn
ó c m bo, ó th hin c s quan
tõm u ói ca Nh nc i vi h. Tuy vy
vn cũn mt s vn ũi hi cn phi c

tip tc nghiờn cu v hon thin nhm m
bo hn na quyn li cho lao ng n. Song
trong quỏ trỡnh hon thin cn lu ý rng
quan tõm u ói i vi lao ng n khỏc vi
vic phõn bit i x vi lao ng n./.