Báo cáo "Bảo vệ quyền của người phụ nữ đối với tài sản thuộc sở hữu chung hợp nhất của vợ chồng theo luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000 " docx

Nghiên cứu - tra0 đổi
Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ 59






Bùi Thị Mừng *
rong tỏc phm "Ngun gc ca gia ỡnh,
ca ch t hu v ca nh nc"
(1884), Ph. ngghen ó ch ra rng trong ba
hỡnh thc bt bỡnh ng ln nht ca lch s
nhõn loi (bt bỡnh ng chng tc, giai cp,
gii) thỡ quan h bt bỡnh ng gia nam v
n chớnh l ngun gc ớch thc v mt lch
s, xó hi ca nhng mõu thun c bn, ch
yu trong quan h v chng. T ú, ụng ó
xõy dng quan im v gii phúng ph n l
mun gii phúng ph n thỡ phi xõy dng
xó hi mi - xó hi khụng cũn ỏp bc búc lt
ca ngi ny i vi ngi khỏc, ca giai
cp ny i vi giai cp khỏc. Nh vy,
xõy dng xó hi cụng bng vn minh thỡ vn
quan trng luụn c t ra y l phi
gii phúng ph n, phi m bo cho ph n
c bỡnh ng vi nam gii trờn mi
phng din. Sinh thi, Ch tch H Chớ
Minh ó tng núi: "Núi ph n l núi phn

na xó hi. Nu khụng gii phúng ph n thỡ
khụng gii phúng mt na loi ngi. Nu
khụng gii phúng ph n l xõy dng ch
ngha xó hi ch mt na.
(1)

Thm nhun quan im ca ch ngha
Mỏc - Lờnin v t tng H Chớ Minh v
vn gii phúng ph n, ng v Nh
nc ta luụn luụn dnh cho ph n s quan
tõm c bit. Ngay t bn Hin phỏp u
tiờn (Hin phỏp 1946), Nh nc ta ó ghi
nhn quyn bỡnh ng ca ph n. T ú,
nguyờn tc nam n bỡnh ng ó tr thnh
nguyờn tc hin nh, c th hin nht
quỏn trong tt c cỏc hin phỏp nm 1946,
1959, 1986 v 1992. Trờn c s ú, nhiu
vn bn phỏp lut ca Nh nc ó c th
hoỏ quyn bỡnh ng nam n nhm thc hin
trit vic bo v quyn li cho ph n.
Trong s cỏc ngnh lut, lut hụn nhõn v
gia ỡnh gi mt v trớ quan trng: Lut ly
v, ly chng nhm gii phúng ph n, tc
l gii phúng phn na xó hi. Gii phúng
ngi n b, ng thi phi tiờu dit t
tng phong kin, t tng t sn ca ngi
n ụng.
(2)
Chớnh vỡ l ú, nguyờn tc nam
n bỡnh ng ó tr thnh t tng ch o

sõu chui mi quy nh ca Lut hụn nhõn
v gia ỡnh Vit Nam, t nhng vn bn lut
hụn nhõn v gia ỡnh u tiờn ca Nh nc
ta cho n Lut hin hnh. Nh ú, quyn
li ca ngi ph n c bo v, v th ca
ngi ph n trong gia ỡnh v xó hi ngy
cng c khng nh. Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000 l c s phỏp lớ
quan trng ể m bo tt cỏc quyn hụn
nhõn v gia ỡnh cho ngi ph n trờn c
s ca nguyờn tc nam n bỡnh ng, y
T
* Ging viờn Khoa lut dõn s
Trng i hc lut H Ni


Nghiên cứu - tra0 đổi
60 Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ

chớnh l thc hin nhim v gii phúng ph
n. Trong phm vi bi vit ny, chỳng tụi
lm sỏng t quyn bỡnh ng ca v chng
i vi ti sn thuc s hu chung hp nht.
iu 233 B lut dõn s quy nh:
"1. S hu chung ca v chng l s hu
chung hp nht;
2. V chng cựng nhau to lp, phỏt
trin khi ti sn chung bng cụng sc
ca mi ngi; cú quyn ngang nhau
trong vic chim hu, s dng, nh ot

ti sn chung;
3. V chng cựng bn bc, tho thun
hoc u quyn cho nhau chim hu, s dng
nh ot ti sn chung;
4. Ti sn chung ca v chng cú th
phõn chia theo tho thun hoc theo quyt
nh ca to ỏn.
Vi tinh thn ú, Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000 ó c th hoỏ
quyn bỡnh ng ca v chng i vi ti
sn chung hp nht. V chng khụng ch
bỡnh ng trong vic to lp ti sn chung
m cũn bỡnh ng v quyn v ngha v i
vi ti sn chung, bỡnh ng trong vic phõn
chia ti sn chung hp nht.
1. V chng bỡnh ng trong vic to
lp ti sn
Khon 1 iu 27 Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000 quy nh:
Ti sn chung ca v chng gm ti
sn do v hoc chng to ra, thu nhp do
lao ng, hot ng sn xut kinh doanh v
nhng thu nhp hp phỏp khỏc ca v chng
trong thi kỡ hụn nhõn; ti sn m v chng
c tha k chung c tng cho chung v
nhng ti sn khỏc m v chng tho thun
l ti sn chung.
Nh vy, v chng u bỡnh ng trong
vic to lp khi ti sn chung. Trong thi kỡ
hụn nhõn, khụng phõn bit mc thu nhp ca

ngi ny cao mc thu nhp ca ngi kia
thp, ti sn cng khụng nht thit phi do
hai v chng cựng to ra m ch do mt bờn
v hoc chng to ra thỡ ti sn ú cng vn
l ti sn chung ca v chng. Ví dụ: Anh A
v ch B l v chng, anh A lm vic ti mt
doanh nghip nc ngoi cú thu nhp l
300USD/thỏng, ch B l th may bỡnh
thng cú thu nhp l 1.000.000VN/thỏng.
Tng thu nhp ca hai ngi vn l ti sn
chung ca v chng. Hoc trng hp ch B
ch nh lm ni tr khụng cú khon thu
nhp no thỡ khon thu nhp m anh A cú
c vn l ti sn chung ca v chng. Xột
bỡnh din rng thỡ s bỡnh ng trong vic
to lp ti sn chung hp nht gia v chng
c quyt nh bi tớnh cht ca cuc sng
v chng. Do tớnh cht ca cuc sng chung
v chng nờn c hai u phi hng ti vic
chung sc, chung ý chớ chm lo cho cuc
sng gia ỡnh. Nhỡn nhn bỡnh din hp thỡ
s bỡnh ng gia v v chng trong vic to
lp ti sn th hin rừ khớa cnh ca vn
bỡnh ng gii. Ngi ph n trong gia ỡnh
thc hin thiờn chc lm m, lm v, do vy,
trong nhiu trng hp ngi ph n khụng
trc tip lao ng to ra ca ci vt cht
xõy dng khi ti sn chung song cụng sc
lao ng ca h úng gúp cho gia ỡnh l rt
ln, th hin rừ nhng c thự v gii. Vỡ

th, vic m bo s bỡnh ng trong vn
to lp ti sn theo tinh thn ca Lut hụn


Nghiên cứu - tra0 đổi
Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ 61

nhõn v gia ỡnh Vit Nam nm 2000 l s
c th hoỏ vấn đề bảo vệ quyền của ngời
phụ nữ.
2. V chng bỡnh ng v quyn v
ngha v i vi ti sn thuc s hu
chung hp nht
Khon 1 iu 28 Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000 quy nh:
V, chng cú quyn v ngha v ngang
nhau trong vic chim hu, s dng nh
ot ti sn chung.
Vic ghi nhn s bỡnh ng v quyn v
ngha v ca v chng i vi ti sn chung
l mt m bo quan trng chỳng ta thc
hin vic bo v quyn v ti sn cho ngi
ph n, khng nh v trớ ca ngi ph n
trong gia ỡnh. Tuy nhiờn, do tớnh cht ca
cuc sng chung m khi thc hin quyn
chim hu, s dng, nh ot ti sn chung
luụn phi gn lin vi li ớch ca cuc sng
chung ú, vỡ nhu cu chung ca gia ỡnh.
Xut phỏt t vn ny, khon 3 iu 28
Lut hụn nhõn v gia ỡnh Vit Nam nm

2000 quy nh: Vic xỏc lp, thc hin v
chm dt giao dch dõn s liờn quan n ti
sn chung cú giỏ tr ln hoc l ngun sng
duy nht ca gia ỡnh, vic dựng ti sn
chung u t kinh doanh phi c v
chng bn bc, tho thun. Quy nh ny
thc cht l s bo m mt cỏch bỡnh ng
v quyn li ti sn cho v, chng, hn ch
vic lm dng quyn chim hu, s dng,
nh ot ti sn chung t phớa v chng vỡ
nhng mc ớch cỏ nhõn. Bờn cnh ú, việc
pháp luật ghi nhận quyn của ngời vợ c
ng tờn trong giy chng nhn quyn s
hu i vi trng hp tài sản chung của vợ
chồng m phỏp lut quy nh phi ng kớ
quyn s hu cng chớnh l s th hin
quyền bình đẳng gia v v chng: Trong
trng hp ti sn thuc s hu chung ca
v chng m phỏp lut quy nh phi ng
kớ quyn sở hu thỡ trong giy chng nhn
quyn s hu phi ghi tờn ca c v chng
(khoản 2 Điều 27 Lut hụn nhõn v gia ỡnh
Việt Nam năm 2000). Mặt khác, khi xảy ra
tranh chấp, giy chng nhn quyn s hu
cú ghi tờn c hai v chng l chng c phỏp
lớ chng minh ú chớnh l ti sn chung
hp nht ca v chng. Đây là cơ sở pháp lí
để bảo vệ quyền tài sản cho các bên, tránh
đợc những thiệt thòi cho họ, nhất là đối với
ngời phụ nữ. Nh vy, xem xột vn ny

di gúc gii chỳng tụi cho rng bo m
bỡnh ng v quyn v ngha v ca v
chng i vi ti sn chung hp nht theo
Lut hụn nhõn v gia ỡnh Vit Nam nm
2000 chớnh l s bo m bỡnh ng v
quyn v c hi cho ngi ph n.
3. V chng bỡnh ng trong vic phõn
chia ti sn chung hp nht
Theo quy nh ca Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000 thỡ ti sn chung
ca v chng cú th c phõn chia trong 3
trng hp: Chia ti sn chung khi hụn nhõn
ang tn ti (iu 29); chia ti sn chung khi
v chng li hụn (iu 95, 96, 97, 98); chia
ti sn chung khi mt bờn v hoc chng
cht. Cỏc quy nh v chia ti sn chung ca
v chng theo tinh thn Lut ny u th
hin s bỡnh ng ca v chng i vi ti
sn chung hp nht, ti sn c chia theo


Nghiên cứu - tra0 đổi
62 Tạp chí luật học - đặc san phụ nữ

nguyờn tc ''chia ụi". iu c bit trong
quy nh v chia ti sn chung gia v v
chng Lut hụn nhõn v gia ỡnh Vit
Nam nm 2000 l ó dnh riờng nhng quy
phm c thự bo v quyn cho ngi
ph n, chng hn nh vic a ra nguyờn

tc v bo v quyn, li ớch hp phỏp ca
ngi v khi chia ti sn chung trong
trng hp v chng li hụn (iu 95). Theo
ú, ngi ph n c dnh phn "u tiờn"
trong vic gii quyt vn chia ti sn
chung ca v chng.
Khoản 2 Điều 95 Luật hụn nhõn v gia
ỡnh Việt Nam năm 2000 quy nh: Việc
chia tài sản chung đợc giải quyết theo các
nguyên tắc sau đây:
a. Ti sản chung của vợ chồng về nguyên
tắc đợc chia đôi nhng có xem xét hoàn
cảnh của mỗi bên, tình trạng tài sản, công
sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập,
duy trì, phát triển tài sản này. Lao động của
vợ chồng trong gia đình đợc coi nh lao
động có thu nhập;
b. Bảo vệ quyền lợi của vợ, con cha
thành niên hoặc đ thành niên bị tàn tật,
mất năng lực hành vi dân sự, không có khả
năng lao động và không có tài sản để tự
nuôi mình.
Bo v quyn li ca ngi v ó tr
thnh nguyờn tc khi vic gii quyt chia ti
sn chung ca v chng trong trng hp v
chng li hụn. Thc tin, khi ỏp dng quy
nh ny vo vic chia ti sn chung ca v
chng thng dnh cho ngi ph n nhng
li th nht nh v tu tng trng hp c
th m vic u tiờn i vi ngi ph n

c vn dng mt cỏch linh hot. Chng
hn, khi li hụn c hai v chng u cú nhu
cu v nh song ngụi nh l ti sn chung
ca h li khụng th chia cho hai bờn cựng
s dng. Vỡ th, ỏp dng nguyờn tc bo v
quyn li ca ngi v trng hp ny, cú
th gii quyt theo hng cho ngi v c
s dng ngụi nh v thanh toỏn cho phớa
ngi chng phn tr giỏ ti sn m anh ta
c hng theo quy nh ca phỏp lut.
Cú th núi, nguyờn tc bo v quyn li ca
ngi v khi chia ti sn chung trong
trng hp v chng li hụn l mt quy nh
m nờn trong mi tỡnh hung khi cn thit
chỳng ta u bo v c quyn li cho
ngi ph n.
Nh vy, cú th núi t s ghi nhn v
chng bỡnh ng trong vic to lp khi ti
sn chung ti s bỡnh ng v quyn v
ngha v i vi ti sn chung v bỡnh ng
trong vic phõn chia ti sn chung l s tip
ni mang tớnh logic ca vn bỡnh ng
gia v v chng i vi ti sn chung hp
nht. Vic ghi nhn quyn bỡnh ng ca v
chng qua cỏc quy nh v ti sn chung hp
nht ca v chng gúp phn bo v quyn v
ti sn cho ngi ph n, m bo vn
bỡnh ng gii. õy l mt trong nhng ni
dung quan trng, c bn, to tin ể
ngi ph n khng nh v trớ ca mỡnh

trong gia ỡnh v xó hi./.

(1).Xem: H Ch Tch, "Bi núi ti hi ngh cỏn b
tho lun D tho Lut hụn nhõn v gia ỡnh" ngy
10/10/1959.