Tải bản đầy đủ (.ppt) (34 trang)

SIÊU ÂM VÀ CÁC ỨNG DỤNG pot

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (935.79 KB, 34 trang )

L/O/G/O
SIÊU ÂM VÀ
CÁC ỨNG DỤNG
www.themegallery.com
Các Thành Viên Nhóm
Dương Thị Mỹ Ngọc
Dương Hoàng Ánh Ngọc
Dương Thị Tuyết Nhung
Ôn Văn Nghĩa
Mã Thị Nhung
www.themegallery.com
ứng dụng của siêu âm trong công nghiệp
Giới thiệu chung về Siêu âm
SIÊU ÂM VÀ CÁC ỨNG DỤNG
Cơ sở vật lí của siêu âm
ứng dụng của siêu âm trong y học
www.themegallery.com

Siêu âm là âm thanh(sóng âm) có tần số cao
hơn tần số tối đa mà tai người nghe thấy
được. Tần số tối đa này tùy vào từng người,
nhưng thông thường nó vào cỡ 20000 Hz.
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
Siêu âm có thể lan truyền trong nhiều môi
trường tương tự như môi trường lan truyền
của âm thanh, như không khí, các chất lỏng
và rắn, và với tốc độ gần bằng tốc độ âm
thanh. Do cùng tốc độ lan truyền, trong
khi tần số cao hơn, bước sóng của siêu âm
thường ngắn hơn bước sóng của âm thanh.


Nhờ bước sóng ngắn, độ phân giải của ảnh
chụp siêu âm thường đủ để phân biệt các vật
thể ở kích thước cỡ centimét hoặc milimét
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
Do đó siêu âm được ứng dụng trong chẩn
đoán hình ảnh y khoa (siêu âm y khoa) hoặc
chụp ảnh bên trong các cấu trúc cơ khí
trong kiểm tra không phá hủy, các ứng dụng
quan trắc khác, đo khoảng cách hay vận tốc.
Ngoài ra còn có nhiều ứng dụng siêu âm
khác như làm sạch bằng siêu âm, hàn siêu
âm, ứng dụng siêu âm trong hóa học, sinh
học,
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
Siêu âm có thể được tạo ra từ một số
loại loa, từ dao động của tinh thể áp điện.
Trong tự nhiên, nhiều loài động vật có thể
tạo ra hoặc cảm nhận được siêu âm, ví dụ
như dơi là loài có thị giác kém phát triển
nhưng tạo ra và cảm nhận siêu âm để xác
định các vật thể trong không gian xung
quanh.
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
1. Cơ chế phát sóng âm:
sóng âm được tạo ra do chuyển đổi năng lượng
từ điện thành các sóng xung tương tự như phát
xạ tia X, phát ra từ các đầu dò, có cấu trúc cơ

bản là gồm áp điện (piezo-electric).
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
2. Tính chất của siêu âm:
+ Sự lan truyền của sóng- sự suy giảm và hấp thụ:
Trong môi trường có cấu trúc đồng nhất, sóng âm lan truyền
theo đường thẳng, và bị mất năng lượng dần gọi là suy giảm.
Sự suy giảm theo luật nghịch đảo của bình phương khoảng
cách. Vận tốc truyền sóng âm phụ thuộc vào độ cứng và tỷ
trọng của môi trường vật chất xuyên qua.
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
+ Sự phản xạ hay phản hồi:
Trong môi trường có cấu trúc không đồng nhất. Một phần
sóng âm sẽ phản hồi ở mặt phẳng thẳng góc với chùm sóng
âm tạo nên âm dội hay âm vang. Phần còn lại sẽ lan truyền
theo hướng của chùm sóng âm phát ra.
+ Sự khúc xạ, nhiễu âm:
Khi chùm sáng đi qua mặt phẳng phân cách với một góc nhỏ,
chùm âm phát ra sẽ bị thụt lùi một khoảng so với chùm âm tới
còn gọi là nhiễu âm.
GIỚI THIỆU CHUNG VỀ SIÊU ÂM
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
Trong chẩn đoán
Siêu âm rất có hiệu quả trong việc ghi nhận hình ảnh
của mô mềm. Những cấu trúc nằm nông ở bề mặt
như cơ, dây chằng, và não trẻ sơ sinh được khảo sát
với tần số cao (7-18 MHz) có thể cho độ phân giải
cao. Những cấu trúc nằm sâu bên trong cơ thể như

gan, thận được khảo sát với sóng âm có tần số thấp
hơn từ 1 đến 6 MHz cho độ phân giải thấp hơn
nhưng có độ xuyên thấu cao hơn.
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
Nguyên lý siêu âm chẩn đoán
-
Sử dụng đầu dò phát tần số từ 1 đến 7,5
MHz, đầu dò bằng chất áp điện, nhận và
chuyển thành sóng siêu âm những xung điện
gián đoạn 1024/s
-
Khi đi qua cấu trúc đồng nhất về tỷ trọng thì 1
bộ phận sóng sẽ dội trở lại tại vị trí tiếp giáp
giữa 2 cấu trúc khác nhau đó, phần còn lại
tiếp tục đi và cũng sẽ dội trở lại khi gặp các
cấu trúc ở xa hơn.
-
Âm dội về qua đầu dò được tiếp nhận ở bộ
phận khuếch đại rồi biến thành tín hiệu trên
màn hiện sóng, có thể chụp hoặc ghi lại trên
giấy ảnh.
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
1. Siêu âm tim
Hình siêu âm tim cho thấy 2 tâm thất và
2 tâm nhĩ
Một siêu âm tim không bình thường. Máu
tuôn từ tâm thất trái sang tâm thất phải
theo lỗ khuyết giữa hai thất

www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
2. Siêu âm mắt
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
3. Siêu âm thai nhi
Siêu âm thai là phương
pháp ghi lại hình ảnh
thai nhi và các cơ quan
trong vùng chậu của
người mẹ trong suốt
thai kỳ. Nhờ siêu âm,
không những nhìn thấy
được sự phát triển, giới
tính của bé… mà còn
biết được liệu bé có bị
mắc các dị tật bẩm sinh
hay không.
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
Ngoài ra siêu âm còn có thể áp dụng được:
·Nội tiết
·Tiêu hóa
·Niệu, dùng để xác định lượng nước tiểu bị giữ lại trong bàng
quang.
·Cơ xương khớp, dùng để khảo sát gân cơ, cơ, thần kinh và bề
mặt xương.
·Siêu âm nội mạch (Intravascular ultrasound, VD như dùng siêu
âm để hướng dẫn hút dịch, kim chọc dò, hướng dẫn tiêm)
·Hình ảnh học can thiệp, sinh thiết, chọc hút dịch, truyền máu

trong tử cung.
·Siêu âm tăng độ tương phản (Contrast-enhanced ultrasound)
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
Trong điều trị
1. Tác dụng cơ học:
Tác dụng đầu tiên của siêu âm trong điều trị là tác dụng cơ
học, do sự lan truyền của sóng siêu âm , gây nên những
thay đổi áp lực tương ứng với tần số siêu âm, tạo nên hiện
tượng gọi là “xoa bóp vi thể”. Với tần số càng lớn (3MHz),
sự thay đổi áp lực nhanh hơn so với tần số thấp (1MHz).
Sự thay đổi áp lực gây ra:
- Thay đổi thể tích tế bào.
- Thay đổi tính thấm màng tế bào.
- Tăng chuyển hóa.
Tác dụng cơ học phụ thuộc vào cường độ siêu âm
(W/cm
2
) và chế độ liên tục hay xung.
www.themegallery.com
2. Tác dụng nhiệt:
Sự sinh nhiệt trong tổ chức do tác dụng của siêu âm là do hiện
tượng cọ xát chuyển từ năng lượng cơ học sang năng lượng
nhiệt. Đối với siêu âm, có thể tác động tới độ sâu 1/2 từ 3-
5cm.
Để tăng nhiệt độ mô mềm ở độ sâu trên 8cm, cần dùng siêu
âm với cường độ lớn hơn 1,5w/cm
2
. ở độ sâu dưới 8cm có thể
dùng siêu âm cường độ 1w/cm

2
. Khi nghiên cứu tác dụng
sóng ngắn, vi sóng và siêu âm để làm tăng nhiệt độ khớp
háng thì thấy chỉ có siêu âm mới có thể làm tăng nhiệt độ tới
mức có hiệu lực điều trị.
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
www.themegallery.com
3. Tác dụng sinh học:
Từ tác dụng cơ học và tác dụng sinh nhiệt dẫn đến hàng
loạt tác dụng sinh học tạo nên hiệu quả siêu âm điều trị là:
- Tăng tuần hoàn và dinh dưỡng do tăng nhiệt độ, tăng tính
thấm của mạch máu và tổ chức.
- Giãn cơ do kích thích trực tiếp của siêu âm lên các thụ
cảm thể thần kinh.
- Tăng tính thấm của màng tế bào.
- Kích thích quá trình tái sinh tổ chức.
- Tác dụng lên hệ thần kinh ngoại vi.
- Giảm đau.
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
www.themegallery.com
Ngoài ra siêu âm còn có tác dụng
· Làm sạch răng.
·Nguồn sóng siêu âm có thể dùng để tạo nhiệt năng cục bộ
trong mô sinh học, chẳng hạn như điều trị bằng lao động liệu
pháp, vật lý trị liệu và điều trị ung thư.
·Sóng siêu âm tập trung có thể dùng tạo ra nhiệt năng tập
trung để điều trị các nang và khối u (lành tính hoặc ác tính).
·Kích thích phát triển xương và khả năng phá vỡ hàng rào
máu não để giúp cho sự thâm nhập của thuốc.
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC

www.themegallery.com
Sóng siêu âm tập trung có thể được dùng để phá sỏi niệu
bằng lithotrypsy.
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
www.themegallery.com
Siêu
âm có
thể
được
dùng để
điều trị
đục
nhãn
cầu
bằng
phacoe
mulsific
ation.
ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC
www.themegallery.com
ỨNG DỤNG TRONG CÔNG NGHIỆP
1. Hàn siêu âm
a) Khái niệm
Hàn siêu âm là quá trình hàn áp lực, sử dụng
năng lượng cơ học của dao động siêu âm
làm biến dạng dẻo cục bộ tại bề mặt mối
ghép, làm cho các phần tử của các chi tiết
hàn khuếch tán, thẩm thấu lẫn nhau và liên
kết với nhau tạo thành mối hàn.
www.themegallery.com

Nguyên lý:
Bộ phận cơ bản tạo nguồn siêu âm là lõi kim loại.
Lõi kim loại thường là Niken tinh khiết
Nguồn điện có tần số cao (18÷20KHz)
1. Hàn siêu âm
ỨNG DỤNG TRONG CÔNG NGHIỆP
www.themegallery.com
1. Thùng chứa nước làm nguội 5. Điện cực hàn
2. Bộ phận tạo dao động s"ng siêu âm 6. Chi tiết hàn
3. Bộ phận truyền dao động s"ng siêu âm 7. Mối hàn điểm
4. Điểm tựa 8. Cơ cấu ép hàn

×