Báo cáo " Hợp đồng thương mại điện tử và các biện pháp hạn chế rủi ro " potx

Các loại hợp đồng thơng mại

tạp chí luật học số 11/2008 45





Ths. Lê Thị Kim Hoa *
1. Hp ng thng mi in t
Trong i sng xó hi núi chung, hot
ng thng mi núi riờng, quan h hp
ng l quan h khỏ ph bin, theo ú, cỏc
bờn t nguyn tho thun v vic xỏc lp,
thay i hoc chm dt quyn, ngha v dõn
s. Hỡnh thc ghi nhn tho thun cú th
bng li núi, vn bn hoc bng hnh vi c
th khi phỏp lut khụng quy nh loi hp
ng ú phi c giao kt bng hỡnh thc
nht nh.
Trờn c s quan h hp ng theo cỏch
hiu thụng thng k trờn, bng phng tin
in t hay thụng qua phng tin in t,
cỏc bờn cú th s dng phng thc giao kt
hp ng mi - ú l hp ng thng mi
in t. Vi phng thc giao kt ny, cỏc
bờn cú th m phỏn, kớ hp ng m khụng
cn phi trc tip gp mt nhau. Bng thụng
ip d liu, cỏc bờn cú th thc hin cỏc
thao tỏc k thut trao i, thng nht v
cỏc ni dung ca hp ng in t. Vớ d,

trc tiờn mt bờn vit bn cho hng bng
mỏy tớnh v bm nỳt Send gi n ni
phc v th, sau ú ni phc v th s t
ng gi i theo a ch ca bờn kia c ghi
trờn bn cho hng. Bờn c gi ng nhp
vo hp th ó ng kớ nhn bn cho
hng ca bờn gi v c nú trờn mỏy tớnh.
Bờn nhn c bn cho hng mun trao
i, tho thun vi bờn gi thỡ cng lm cỏc
thao tỏc tng t. Nh vy, thụng ip d
liu l c s thc hin giao kt hp ng
in t gia cỏc bờn m khụng cn cỏc bờn
phi tip xỳc trc tip vi nhau.
Hp ng thng mi in t l hp
ng c thit lp di dng thụng ip d
liu hay núi cỏch khỏc l hp ng cú s
dng thụng ip d liu.
Theo quy nh ca phỏp lut v giao dch
in t, thỡ yu t nn tng trong giao dch
in t l phng tin in t thụng ip d
liu v ch kớ s (trong trng hp phỏp lut
quy nh thụng ip d liu phi c kớ
bng ch kớ s hoc cỏc bờn tho thun thụng
ip d liu phi cú ch kớ ca cỏc bờn).
Phng tin in t l c s phõn bit
s khỏc nhau gia giao dch thng mi in
t vi giao dch thng mi thụng thng.
Nu nh phng tin thc hin trong giao
dch thng mi thụng thng ch yu c
thc hin thụng qua li núi, vn bn giy t

thỡ phng tin thc hin trong giao dch
thng mi in t c thc hin thụng qua
phng tin hot ng trờn cụng ngh in,
in t, k thut s, t tớnh, truyn dn khụng
dõy, quang hc, in t hoc cụng ngh
tng t. Vớ d nh h thng cỏc mỏy tớnh
truyn d liu vi tc ỏnh sỏng qua cỏc
ng truyn d liu cỏp quang hoc bng
tia hng ngoi Nh vy, cú th coi cụng
ngh in t, cụng ngh thụng tin l iu
* V phỏp lut - Vn phũng Chớnh ph
Các loại hợp đồng thơng mại

46 tạp chí luật học số 11/2008

kin tiờn quyt trong giao dch thng mi
in t. Thụng qua cụng ngh in t, cỏc
bờn giao dch cú th: ng kớ kinh doanh
qua Internet; bỏn sỏch, bỏo, thit b k thut
qua cỏc website; gi email cho mua hng,
email cho bỏn hng hoc nhn t hng
bng email; giỏn tip gi qua bu in, qua
ngi trung gian hoc trc tip trao tay
nhau cỏc a t (a A), a quang (CD) cú
cha th cho mua hng hay th cho bỏn
hng Bng s phỏt trin ca cỏc phng
tin in t, con ngi cú th in t hoỏ cỏc
giao dch ca mỡnh, trong ú phng tin
giao dch ch yu, ph bin l giao dch thc
hin trờn mng Internet. Thụng qua email v

web, Internet tr thnh phng tin trao i
thụng tin tin li, nhanh chúng, ớt tn kộm
nht v khụng th thiu trong i sng xó
hi hin i.
Thụng ip d liu l thụng tin di
dng kớ hiu, ch vit, ch s, hỡnh nh, õm
thanh hoc dng tng t c to ra, c
gi i, c nhn v c lu tr bng
phng tin in t. Thụng ip d liu
thng c th hin di hỡnh thc trao i
d liu in t, chng t in t, th in t,
in bỏo, fax v cỏc hỡnh thc tng t.
Ch kớ s c hiu l dng ch kớ in
t c to ra bng s bin i thụng ip
d liu s dng h thng mt mó khụng i
xng theo ú ngi cú c thụng ip d
liu ban u v khoỏ cụng khai ca ngi kớ
cú th xỏc nh c chớnh xỏc:
- Vic bin i nờu trờn c to ra bng
ỳng khoỏ bớ mt tng ng vi khoỏ cụng
khai trong cựng cp khoỏ;
- S ton vn ni dung ca thụng ip
d liu k t khi thc hin vic bin i
nờu trờn.
Kớ s phi c ỏp dng trờn c s quy
chun k thut v tiờu chun bt buc do B
thụng tin v truyn thụng ch trỡ, phi hp
vi B khoa hc v cụng ngh, B cụng an
xõy dng.
B lut dõn s nm 2005, Lut thng

mi nm 2005, Lut giao dch in t v cỏc
vn bn quy nh chi tit v hng dn thi
hnh v Lut giao dch in t ó tha nhn
giỏ tr phỏp lớ ca hp ng in t di
dng thụng ip d liu. iu 34 Lut giao
dch in t quy nh: Giỏ tr phỏp lớ ca
hp ng in t khụng th b ph nhn ch
vỡ hp ng ú c th hin di dng
thụng ip d liu. Lut thng mi nm
2005 cng quy nh mt trong cỏc nguyờn
tc c bn ca hot ng thng mi l
nguyờn tc tha nhn giỏ tr phỏp lớ ca
thụng ip d liu. Trờn c s ú, cỏc hp
ng c giao kt gia cỏc ch th thụng
qua phng tin in t di dng thụng
ip d liu s c phỏp lut bo v.
Phỏp lut cụng nhn giỏ tr phỏp lớ ca
hp ng in t nh vn bn vit hoc nh
bn gc hoc giỏ tr chng c nu ỏp ng
cỏc iu kin tng ng.
iu kin hp ng thng mi in
t c cụng nhn cú giỏ tr phỏp lớ nh vn
bn vit nu thụng tin cha ng trong hp
ng cú th truy cp c s dng khi
cn thit. Theo quy nh ca phỏp lut hin
hnh, hỡnh thc ca hp ng cú th bng
vn bn, bng li núi hoc bng hnh vi c
th (iu 401 B lut dõn s nm 2005,
khon 1 iu 24 Lut thng mi nm
Các loại hợp đồng thơng mại

tạp chí luật học số 11/2008 47

2005), trong ú, hỡnh thc vn bn l mt
trong nhng hỡnh thc ch yu c s dng
trong cỏc giao dch dõn s, thng mi.
Theo cỏch hiu truyn thng thỡ vn bn
c ng ngha vi giy t (di hỡnh thc
vit). Vn trờn c s cỏch hiu ú nhng
hin nay hỡnh thc vn bn ó c m
rng phự hp vi phng thc giao dch
hin i - phng thc giao dch in t.
Lut thng mi nm 2005 quy nh: Hp
ng mua bỏn hng hoỏ thụng qua in bỏo,
telex, fax, th in t v cỏc hỡnh thc thụng
tin in t khỏc cng c coi l hỡnh thc
vn bn. Nh vy, cỏc hỡnh thc thụng tin
in t di dng thụng ip d liu c
ghi nhn v mt phỏp lớ (khon 1 iu 124
B lut dõn s, iu 33, 34 Lut giao dch
in t, iu 8 Ngh nh ca Chớnh ph s
57/2006/N-CP ngy 09/6/2006 v thng
mi in t) l mt trong nhng iu kin v
hỡnh thc vn bn ca hp ng. Tuy nhiờn,
hp ng thng mi in t di dng
thụng ip d liu c coi l hỡnh thc vn
bn phi tho món cỏc iu kin ca vic to
lp thụng tin, gi, nhn v lu tr thụng tin
bng phng tin in t.
iu kin cụng nhn hp ng thng

mi in t cú giỏ tr phỏp lớ nh bn gc
nu tho món ng thi hai iu kin sau:
Th nht, ni dung ca hp ng in t
c bo m ton vn k t khi c khi
to ln u tiờn di dng thụng ip hon
chnh. Ngha l thụng ip ú trong hp ng
in t cha b thay i, tr nhng thay i
v hỡnh thc phỏt sinh trong quỏ trỡnh gi,
lu tr hoc hin th thụng ip d liu.
Tớnh ton vn ca thụng ip d liu
trong hp ng thng mi in t l mt
trong cỏc yu t quan trng xem xột v
mc tin cy ca hp ng. Bin phỏp h
tr c bn nht giỳp phỏt hin nhng thay
i phỏt sinh ca hp ng sau khi cỏc bờn
ó thng nht ni dung ca hp ng l gn
ch kớ in t (electronic signature) ca cỏc
bờn (vớ d quột ch kớ tay, hỡnh nh ca cỏc
bờn). tin cy, an ton ca hp ng s
m bo cao hn nu ch kớ in t ca cỏc
bờn c t chc th ba cú uy tớn chng
thc
(1)
(cũn gi l t chc cung cp dch v
chng thc ch kớ s cụng cng). Tuy nhiờn,
tụn trng quyn t do tho thun ca cỏc
bờn tham gia giao dch v trỏnh to gỏnh
nng chi phớ hoc khú khn k thut khi phi
s dng thờm cụng ngh vi mc ớch
tng tớnh ton vn ca hp ng in t,

phỏp lut khụng quy nh bt buc cỏc bờn
phi ỏp dng cụng ngh. Theo ú, cỏc bờn cú
quyn tho thun v vic s dng hoc
khụng s dng ch kớ in t kớ thụng
ip d liu trong quỏ trỡnh giao dch; s
dng hoc khụng s dng ch kớ in t cú
chng thc; la chn t chc cung cp dch
v chng thc ch kớ in t trong trng
hp tho thun ch kớ in t cú chng thc.
Song, trỏnh ri ro, sai sút trong thc hin
hp ng in t, i vi nhng thng v
kinh doanh ln, cỏc bờn ln u giao dch cú
th lp mt hp ng bng nh dng PDF
ca Adobe (l loi nh dng khú b thay
i) v gn kốm ch kớ s c chng thc
ca cỏc bờn. Cỏch thc ny m bo tớnh
ton vn ca thụng ip d liu vỡ nu
trng hp cú s thay i ni dung hp
ng sau khi kớ thỡ ch kớ s s bin mt.
(2)

Các loại hợp đồng thơng mại

48 tạp chí luật học số 11/2008

Th hai, ni dung ca thụng ip d liu
cú th truy cp v s dng c di dng
hon chnh khi cn thit. Bờn cnh tớnh ton
vn, giỏ tr bn gc ca thụng ip d liu
cũn ph thuc vo vic thụng ip d liu cú

th m c, c c, xem c bng
phng phỏp mó hoỏ hp phỏp m bo tin
cy m cỏc bờn quy c/tho thun vi nhau.
Túm li, vn "bn gc" cú liờn quan
cht ch n vn "ch kớ" v "vn bn"
trong mụi trung in t. Bn gc th hin
s ton vn ca thụng tin cha ng trong
vn bn. Trong mụi trng giao dch qua
mng thỡ vn bn gc thụng thng c
gn lin vi vic s dng ch kớ in t. Ch
kớ in t khụng nhng ch xỏc nh ngi kớ
m cũn nhm xỏc minh cho tớnh ton vn
ca ni dung thụng tin cha trong vn bn.
Vic s dng ch kớ in t ng ngha vi
vic mó hoỏ ti liu c kớ kt (mt mó v
cỏc phng thc mó hoỏ hp phỏp khỏc).
bo m tớnh an ton trong giao dch thng
mi in t thụng qua hp ng, phỏp lut
khuyn khớch cỏc t chc, doanh nghip, cỏ
nhõn ng dng cụng ngh chng thc v mó
hoỏ theo quy nh.
Hp ng in t cú giỏ tr lm chng c
khi ỏp ng cỏc iu kin v giỏ tr nh
bn gc. xỏc nh giỏ tr chng c ca
hp ng in t phi trờn c s xỏc nh
c tin cy ca cỏch thc khi to thụng
ip d liu, cỏch thc lu tr hoc truyn
gi thụng ip d liu, cỏch thc bo m v
duy trỡ tớnh ton vn ca thụng ip d liu,
cỏch thc xỏc nh ngi khi to v cỏc yu

t phự hp khỏc.
(3)

Nh vy, lm rừ c giỏ tr nh bn
gc ca thụng ip d liu trong hp ng
in t s l c s cho vic xỏc nh giỏ tr
chng c ca vn bn in t. Vic cụng
nhn giỏ tr chng c ca hp ng in t
úng vai trũ quan trng trong s phỏt trin
ca thng mi in t, to iu kin cho
cỏc ch th trong giao dch thng mi in
t s dng mt cỏch thng xuyờn thụng
ip d liu in t thay cho hp ng bng
vn bn vit truyn thng.
2. Cỏc bin phỏp hn ch ri ro
hn ch ri ro, khi giao kt hp ng
thng mi in t cn chỳ ý mt s bin
phỏp sau:
- Tuõn th cỏc quy nh ca phỏp lut v
giao dch in t v phỏp lut v hp ng
trong giao kt v thc hin hp ng thng
mi in t
Khi giao kt hp ng thng mi in
t, cựng lỳc cỏc bờn phi chỳ ý quy nh ca
phỏp lut v giao dch in t v phỏp lut
v hp ng. Vic giao kt v thc hin hp
ng thng mi in t phi ỏp ng yờu
cu v mt hỡnh thc in t, trong ú,
quan trng nht l yờu cu v vic khi to,
gi, nhn thụng ip d liu v cỏc bin

phỏp bo m giỏ tr phỏp lớ ca thụng ip
d liu. Thụng ip d liu l cỏch thc c
bn, quan trng, cú ý ngha quyt nh vic
giao kt hp ng thng mi in t. Trong
trng hp ny thỡ bn cho hng (offer),
chp nhn cho hng (the acceptance) cng
c hiu l thụng ip d liu. Thụng qua
thụng ip d liu, cỏc bờn giao kt by t ý
chớ i n tho thun v nhng iu
Các loại hợp đồng thơng mại

tạp chí luật học số 11/2008 49

khon chớnh thc ca hp ng. Nh vy,
thụng ip d liu thng c cỏc bờn s
dng t giai on ngh giao kt hp ng
cho n khi giao kt hp ng c chp
nhn. ng thi, trỏnh ri ro, cỏc bờn
giao kt cũn cn phi chỳ ý cỏc quy nh
ca phỏp lut hp ng v nguyờn tc, trỡnh
t giao kt, iu kin cú hiu lc ca hp
ng v cỏc ni dung liờn quan n vic
thc hin hp ng. õy l nhng yu t
nn tng bo m giỏ tr phỏp lớ ca hp
ng thng mi in t.
- Xỏc nh ỳng thi im gi v nhn
hp ng thng mi in t
Thụng thng, thi im gi hp ng
thng mi in t do cỏc bờn tho thun.
Trng hp cỏc bờn khụng tho thun thỡ

thi im gi c xỏc nh l thi im
hp ng ri khi h thng thụng tin di s
kim soỏt ca ngi khi to hay i din
ca ngi khi to. Nu hp ng khụng ri
khi h thng thụng tin di s kim soỏt
ca ngi khi to hay i din ca ngi
khi to thỡ thi im gi l thi im ngi
nhn nhn c hp ng. Xỏc nh chớnh
xỏc thi im gi v nhn hp ng cú ý
ngha quan trng trong hot ng thng
mi in t. Thc t, vic xỏc nh ny
khụng phi l n gin. Cỏc bờn cn lu ý
cú gii phỏp hp lớ cho vn ny. Cỏch tt
nht l trong h thng thụng tin ca ngi
gi hoc ngi nhn nờn cú phn mm t
ng thc hin vic thụng bỏo ó gi
hoc ó nhn c hp ng. Hoc c
thc hin thụng qua h thng thụng tin do
ngi nhn cung cp, nh: Email, fax, telex
v.v Ngi nhn xem l ó nhn c thụng
ip d liu nu thụng ip d liu c
nhp vo h thng thụng tin do ngi ú ch
nh v cú th truy cp c, vớ d c t
vo trong hp th ca ngi nhn (a ch
email trờn Internet, fax) hoc n tay nhõn
viờn do ngi nhn ch nh.
m bo an ton, trỏnh ri ro trong
gi, nhn thụng ip d liu, trc v trong
khi gi thụng ip d liu, ngi gi phi
yờu cu hoc tho thun vi ngi nhn v

vic ngi nhn phi gi thụng bỏo xỏc nhn
khi nhn c thụng ip d liu. Theo ú,
ngi gi phi n nh khong thi gian hp
lớ ngi nhn gi xỏc nhn. Trong trng
hp ny, thụng ip d liu ch c coi l
cú giỏ tr khi ngi nhn thụng bỏo cho
ngi gi v vic xỏc nhn ó nhn c
thụng ip d liu ú.
- Lu ý cỏc ni dung trong hp ng mu
Hp ng theo mu cú th cú nhng iu
khon khụng rừ rng, gõy bt li cho mt
bờn, vớ d nh th hin khụng rừ giỏ tr giao
dch, s lng hng v loi hng ó chn
Do ú, quỏ trỡnh giao kt, bờn c ngh
giao kt phi ht sc lu ý cỏc ni dung
trong hp ng mu.
- Chỳ ý iu kin m bo an ton
ca hp ng thng mi in t
Phỏt trin, ng dng cụng ngh in t
v m bo an ton cho cỏc giao dch in t
l vn cn phi c xem xột ng thi.
iu kin bo m an ton cho cỏc
giao dch in t núi chung, hp ng
thng mi in t núi riờng phi trờn c s
ng dng cụng ngh chng thc v mó hoỏ
Các loại hợp đồng thơng mại

50 tạp chí luật học số 11/2008

to s an ton.

Thc t cho thy cng nh ch kớ tay,
ch kớ in t cng cú th b lm gi. Tuy
nhiờn, ngn chn s gi mo nhm bo
m an ton cho cỏc giao dch in t thỡ cn
phi nghiờn cu, ng dng cụng ngh chng
thc v mó hoỏ bo v d liu. Cụng ngh
chng thc v mó hoỏ to s an ton l iu
kin chỳng ta cú c ch kớ in t vi
hỡnh thc ph bin l ch kớ s (ch kớ c
s dng phng phỏp mó hoỏ/mt mó
nhn dng ngi khi to thụng ip d
liu). Nh vy, vic bo m tớnh ton vn
v tớnh xỏc thc ca thụng ip d liu c
bn da vo an ton ca ch kớ s. Ch
kớ s an ton l ch kớ s c ng kớ v
c t chc cung cp dch v chng thc
ch kớ cụng cng chng thc thụng qua
vic cp chng th s. Qua ú, cỏc bờn giao
dch c cung cp khoỏ cụng khai ca
nhau dựng nú m thụng ip d liu v
cỏc chng t khỏc cú liờn quan n hp
ng thng mi in t. Tuy nhiờn, cn
thn trong giao kt v thc hin hp ng
thng mi in t, cỏc bờn nờn da trờn
cỏc phng tin khỏc kim tra ch kớ
in t, vớ d nh gi in trc tip cho
ngi kớ trc khi giao kt.
- Chỳ ý vn tho thun ỏp dng phỏp
lut v c quan ti phỏn nc ngoi trong
giao kt hp ng thng mi in t

Trng hp cỏc bờn tham gia hot ng
mua bỏn cỏc nc cú cỏc giỏ tr xó hi,
thc tin, tp quỏn v h thng phỏp lớ khỏc
nhau thỡ vic hỡnh thnh hp ng v xỏc
nh phỏp lut nc no bo v quyn li
cho mỡnh l vn ht sc phc tp so vi
hp ng c kớ kt gia cỏc bờn trờn
cựng lónh th, nht l i vi nhng hp
ng c kớ kt thụng qua phng tin in
t. i vi hp ng thng mi in t,
phỏp lut ỏp dng cú th l lut ca nc m
ngi mua ang c ng, ca nc m ngi
bỏn t tr s hoc l ca nc m mỏy ch
c t.
i vi nhng hp ng c giao kt
cú ni dung s si thỡ khi cú tranh chp, cỏc
yu t phỏp lut, thúi quen, tp quỏn v ỏn l
s h tr cho cỏc bờn. õy l cỏch kinh
doanh gim thiu chi phớ giao dch c
nhiu nc s dng nhng thc t ch thớch
hp vi cỏc nc cú iu kin phỏt trin,
nht l cỏc nc m thúi quen, tp quỏn
thng mi ó nh hỡnh v n nh.
trỏnh ri ro, trong giao kt hp ng
thng mi in t, ngoi vic chỳ ý la
chn phỏp lut ca nc m cú th bo v
c quyn li cho mỡnh mt cỏch tt nht,
khi m phỏn, trao i, tho thun v ni
dung ca hp ng cng nh la chn lut
ỏp dng, cỏc bờn nờn s dng t vn hiu

bit chc chn v ngnh, hng kinh doanh
ng thi nm vng lut l, tp quỏn ca cỏc
nc cú liờn quan./.

(1). T chc th ba l t chc trung gian c cung
cp dch v chng thc ch kớ s. hot ng, t
chc ny phi cú giy phộp cung cp dch v chng
thc ch kớ s cụng cng do B bu chớnh vin thụng
cp v cú chng th s do t chc cung cp dch v
chng thc ch kớ s quc gia cp.
(2).Xem:Vi nột v hp ng in t, ngun:
http:www.thanhhai.com
(3). Khon 2 iu 14 Lut giao dch in t .