Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục quản lý thực hiện chương trình giáo dục địa phương ở các trường thcs huyện hiệp hòa, tỉnh bắc giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN NGỌC PHƢƠNG

QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH
"GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG" Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN HIỆP HÒA,
TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN NGỌC PHƢƠNG

QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH
"GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG" Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN HIỆP HÒA,
TỈNH BẮC GIANG
Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN ANH TUẤN

THÁI NGUYÊN- 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Đề tài: Quản lý thực hiện chương trình "Giáo dục
địa phương" ở các trường THCS huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang hồn tồn
là kết quả nghiên cứu của riêng bản thân tôi và chƣa đƣợc cơng bố trong bất cứ
một cơng trình nghiên cứu nào khác.
Trong q trình nghiên cứu, tơi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo
đức nghiên cứu; kết quả trình bày trong Đề tài là sản phẩm nghiên cứu, khảo
sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong Đề tài đều
đƣợc trích dẫn tƣờng minh, theo đúng quy định.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các
nội dung khác trong Luận văn thạc sỹ của mình./.
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 8 năm 2015
Tác giả Luận văn

Nguyễn Ngọc Phƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN

LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết, Tác giả bản Luận văn này xin chân thành cảm ơn Phòng Đào
tạo Sau đại học, Trƣờng Đại học sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều
kiện thuận lợi cho chúng tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. TRẦN ANH TUẤN, ngƣời
thầy hƣớng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ trong suốt quá trình thực
hiện Luận văn này.
Tác giả bản Luận văn này xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục &
Đào tạo huyện Hiệp Hòa, Hiệu trƣởng các trƣờng THCS, giáo viên và học sinh
các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa đã quan tâm, động viên và cung
cấp tƣ liệu trong quá trình tác giả học tập và thực hiện nghiên cứu luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhƣng Luận văn khơng tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thày, cơ
giáo để Luận văn đƣợc hoàn chỉnh hơn./.
Xin chân thành cảm ơn!

Học viên

Nguyễn Ngọc Phƣơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU........................................................................ v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................ vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của Đề tài ........................................................ 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc Luận văn............................................................................................ 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN
CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG TẠI CÁC TRƢỜNG
THCS HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG ..................................................5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5
1.1.1. Nƣớc ngoài ............................................................................................... 5
1.1.2. Trong nƣớc ............................................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................. 9
1.2.1. Quản lý ................................................................................................... 9
1.2.2. Quản lý giáo dục và Quản lý nhà trƣờng ............................................... 9
1.2.3. Những vấn đề cơ bản về chƣơng trình, chƣơng trình giáo dục địa phƣơng........ 11
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




1.3. Những vấn đề cơ bản về quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục
địa phƣơng ở trƣờng THCS ............................................................................... 15

1.3.1. Vị trí, vai trị của chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ở trƣờng THCS ........... 15
1.3.2. Đặc điểm của chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ở trƣờng THCS ............ 16
1.3.3. Quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ở trƣờng THCS ......... 20
1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng tới quá trình quản lý thực hiện chƣơng trình
Giáo dục địa phƣơng.......................................................................................... 25
1.4.1. Khách quan ........................................................................................... 25
1.4.2. Chủ quan ............................................................................................... 26
Kết luận Chƣơng 1 ............................................................................................. 29
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG
TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG Ở CÁC TRƢỜNG THCS
HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG ................................................... 30
2.1. Vài nét về tình hình triển khai chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
tại các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang .................................... 30
2.1.1. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội của huyện Hiệp Hòa ................... 30
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục của huyện Hiệp Hịa hiện nay ............... 30
2.2. Thực trạng triển khai thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa................................................................. 33
2.2.1. Nhận thức về tầm quan trọng của chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ........... 33
2.2.2. Thực trạng cơng tác xây dựng nội dung chƣơng trình GDĐP ............. 34
2.2.3. Thực trạng công tác chuẩn bị tài liệu và phƣơng tiện .......................... 37
2.2.4. Thực trạng t chức hoạt động giảng dạy Giáo dục địa phƣơng
trên lớp ............................................................................................................ 38
2.2.5. Đánh giá chung về thực trạng công tác thực hiện chƣơng trình
Giáo dục địa phƣơng ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hịa .......................... 40
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




2.3. Thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ở

các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa.................................................................... 41
2.3.1. Phòng Giáo dục & Đào tạo chỉ đạo triển khai ..................................... 41
2.3.2. Hiệu trƣởng t chức thực hiện .............................................................. 42
2.3.3. Công tác chỉ đạo xây dựng kế hoạch bài giảng Giáo dục địa phƣơng......... 44
2.3.4. Thực trạng việc xây dựng lịch trình dạy học ....................................... 47
2.3.5. Thực trạng cơng tác quản lý các giờ dạy.............................................. 51
2.3.6. Yếu tố đảm bảo cho việc quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP ....... 53
2.3.7. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện ....................................... 54
2.4. Thực trạng cơng tác chỉ đạo của Phịng GD&ĐT huyện Hiệp Hịa trong
quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng tại các trƣờng THCS .............. 58
2.4.1. Cơng tác lập kế hoạch triển khai chƣơng trình Giáo dục địa
phƣơng tại các trƣờng THCS ........................................................................... 58
2.4.2. T chức triển khai và chỉ đạo Hiệu trƣởng trƣờng THCS thực hiện ........... 59
2.4.3. Chỉ đạo quá trình thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
tại các trƣờng THCS theo kế hoạch, giải quyết các vƣớng mắc .................... 60
2.4.4. Kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện và chỉ đạo các điều chỉnh
cần thiết ........................................................................................................... 60
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý việc thực hiện chƣơng trình
Giáo dục địa phƣơng ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hịa.............................. 61
2.5.1. Cơng tác quản lý của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS trong huyện ......... 61
2.5.2. Công tác quản lý, chỉ đạo của Phòng Giáo dục & Đào tạo Hiệp Hòa............ 61
Kết luận Chƣơng 2 ............................................................................................. 62
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN
HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG .................................................................... 63
3.1. Những định hƣớng cho việc đề xuất các biện pháp ................................... 63
3.1.1. Chủ trƣơng của Bộ GD&ĐT về thực hiện chƣơng trình Giáo
dục địa phƣơng ở THCS ................................................................................. 63
3.1.2. Các chủ trƣơng của Sở GD&ĐT Bắc Giang về việc thực hiện
chƣơng trình GDĐP ở trƣờng THCS ............................................................. 63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




3.2. Các nguyên tắc của việc đề xuất biện pháp ................................................ 64
3.2.1. Đảm bảo mục tiêu giáo dục THCS....................................................... 64
3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn, tính khoa học ................................................. 64
3.2.3. Đảm bảo sự phối hợp và phát huy vai trò chủ động của trƣờng THCS ........... 65
3.2.4. Tính hệ thống và đồng bộ ..................................................................... 65
3.3. Các biện pháp quản lý của Phịng GD&ĐT đối với việc thực hiện
chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang .......... 66
3.3.1. Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, và các
lực lƣợng giáo dục về tầm quan trọng của chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng ......... 66
3.3.2. Thành lập một bộ phận chuyên trách về xây dựng chƣơng trình
và t chức, chỉ đạo triển khai thực hiện chƣơng trình .................................... 67
3.3.3. Phát triển chƣơng trình giáo dục địa phƣơng theo hƣớng mở
gắn với lịch sử, văn hóa, kinh tế địa phƣơng ................................................. 68
3.3.4. Phịng GD&ĐT t chức biên soạn các bộ tài liệu tham khảo
phục vụ các hoạt động giáo dục địa phƣơng của huyện................................. 69
3.3.5. Đ i mới phƣơng pháp, hình thức dạy học nâng cao chất lƣợng
thực hiện chƣơng trình.................................................................................... 70
3.3.6. Huy động nguồn lực để thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng........... 71
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 73
3.5. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất............ 74
3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................... 74
3.5.2. Đối tƣợng khảo nghiệm ........................................................................ 74
3.5.3. Cách tiến hành khảo nghiệm và các tiêu chí ........................................ 74
3.5.4. Đánh giá kết quả khảo nghiệm ............................................................. 75
Kết luận Chƣơng 3 ............................................................................................. 77

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 82
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

TT

Nội dung

1

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

2

GDĐP

Giáo dục địa phƣơng

3

GDPT

Giáo dục ph thơng

4

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

5

QLGD

Quản lý giáo dục

6

SGK

Sách giáo khoa

7

SGV

Sách giáo viên

8

TH

Tiểu học

9

THCS

Trung học cơ sở

10

THPT

Trung học ph thơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1. Số lƣợng cán bộ quản lý và giáo viên THCS từ 2008 đến nay ...... 31
Bảng 2.2. Đánh giá về đội ngũ giáo viên THCS theo cơ cấu bộ môn ............ 32
Bảng 2.3. Quy mơ lớp, học sinh bậc THCS huyện Hiệp Hịa (27 trƣờng) ..... 32
Bảng 2.4. Kết quả học tập của học sinh THCS từ năm học 2008 đến nay ..... 33
Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng
của GDĐP ....................................................................................... 34
Bảng 2.6. Nội dung và mục tiêu chƣơng trình GDĐP cho cấp THCS ........... 36

Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL về việc quản lý chƣơng trình GDĐP ............ 43
Bảng 2.8. Thực trạng cơng tác xây dựng kế hoạch bài giảng GDĐP............... 44
Bảng 2.9. Ý kiến về việc xây dựng lịch trình thực hiện chƣơng trình GDĐP ..... 47
Bảng 2.10. Thực trạng cơng tác quản lý giờ dạy Giáo dục địa phƣơng............... 51
Bảng 2.11. Đánh giá của hiệu trƣởng, giáo viên về công tác kiểm tra thực
hiện chƣơng trình GDĐP ................................................................ 55
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm thực tế .......................................................... 75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 2.1.

Tầm quan trọng của việc xây dựng kế hoạch bài giảng ............ 47

Biểu đồ 2.2.

Sự phù hợp của các hình thức xây dựng lịch trình dạy học ........... 50

Biểu đồ 2.3.

Sự quan trọng của cơng tác quản lý đối với chƣơng
trình GDĐP ............................................................................... 52

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự nghiệp đ i mới giáo dục nƣớc ta đang đặt ra yêu cầu cấp thiết. Văn
kiện Đại hội XI của Đảng xác định "Phát triển giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó,
đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản
lý là khâu then chốt".[9] Công cuộc đ i mới và phát triển đất đòi hỏi ngành
giáo dục phải có những nỗ lực cao nhất để thực hiện đ i mới về quan điểm,
mục tiêu giáo dục, về nội dung, chƣơng trình, sách giáo khoa (SGK), đ i
mới phƣơng pháp quản lý, đ i mới về phƣơng pháp dạy học, ...
Một trong những điểm mới hiện nay ở trƣờng THCS là chƣơng trình
Giáo dục địa phƣơng (GDĐP), đƣợc đƣa vào nhƣ một hoạt động giáo dục tự
chọn Công văn số: 5977/BGDĐT-GDTrH ngày 07/7/2008 của Bộ Giáo dục và
Đào về việc hƣớng dẫn thực hiện nội dung giáo dục địa phƣơng ở cấp THCS và
cấp THPT từ năm học 2008-2009.[2] Nội dung chƣơng trình GDĐP đƣợc phân
bố lồng ghép ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí và Giáo dục cơng dân..., giúp
học sinh khơng chỉ nắm bắt đƣợc những kiến thức mang tầm rộng lớn, bao qt
của Việt Nam và Thế giới mà cịn có cái nhìn thực tế và có những kiến thức cần
thiết về địa phƣơng (những sự kiện, hiện tƣợng, con ngƣời, thiên nhiên cụ thể)
hiện hữu ngay trên quê hƣơng của các em.
Nhìn chung, chƣơng trình GDĐP có ý nghĩa to lớn trong việc giáo dục
học sinh; góp phần hình thành tri thức, nhân cách, đạo đức, tình cảm cho các
em. Tuy nhiên, việc thực hiện chƣơng trình GDĐP ở bậc THCS gặp khơng ít
khó khăn nhƣ: tài liệu tham khảo cịn thiếu, các hoạt động thực tế ít, vì vậy hiệu
quả giáo dục đem lại còn hạn chế.
Để hoạt động dạy và học chƣơng trình GDĐP ở trƣờng THCS đạt mục

tiêu và hiệu quả, đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị tốt nội dung, phƣơng pháp,
phƣơng tiện, đáp ứng đƣợc yêu cầu đ i mới và phù hợp với đối tƣợng học sinh
trong điều kiện có thể.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




Tuy nhiên, trong thực tế còn rất nhiều giáo viên chƣa chú trọng, thậm chí
cịn xem nhẹ các bài dạy về chƣơng trình địa phƣơng. Giáo viên nào biết nhiều
thì dạy nhiều, biết ít thì dạy ít, bên cạnh đó cịn có giáo viên dạy khơng đúng
gây ra nhiều cách hiểu khác nhau dẫn đến kết quả bài học không đạt yêu cầu
theo mục tiêu bài đã đề ra.
Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng trên chính là vấn đề quản lý hoạt
động GDĐP của Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và các nhà trƣờng chƣa
đƣợc quan tâm đúng mức; chƣa đƣợc đầu tƣ công sức đầy đủ, cả về phía các
cấp quản lý, lẫn về phía ngƣời dạy, ngƣời học... nên chƣa phát huy đƣợc vai trò
và mục tiêu của chƣơng trình GDĐP nhƣ nó cần có.
Từ những lý do trên, tôi đã chọn Đề tài: "Quản lý thực hiện chương
trình Giáo dục địa phương ở các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc
Giang" làm Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ Quản lý giáo dục, với mong muốn góp
phần nâng cao cơng tác quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP ở trƣờng THCS
trên địa bàn huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP tại các
trƣờng THCS huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang, từ đó giúp hoạt động GDĐP ở
các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa đạt mục tiêu giáo dục với chất
lƣợng cao hơn.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng THCS huyện

Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
- Đối tượng nghiên cứu: Quản lý chƣơng trình GDĐP tại các trƣờng
THCS huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang.
4. Giả thuyết khoa học
Việc triển khai chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng THCS huyện Hiệp
Hòa, tỉnh Bắc Giang hiện nay chƣa đạt mục tiêu đề ra, nguyên nhân chủ yếu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




là do sự quản lý chƣa hiệu quả của các cấp lãnh đạo và nhận thức chƣa đúng
của một bộ phận giáo viên về mục tiêu, chƣơng trình GDĐP. Nếu đề xuất
đƣợc các biện pháp quản lý có tính đồng bộ, phù hợp với cơ sở lý luận
QLGD và phù hợp với điều kiện thực tế giáo dục của địa phƣơng thì các
hoạt động GDĐP tại các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa sẽ đạt đƣợc mục tiêu
giáo dục với chất lƣợng cao hơn hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP ở
các trƣờng THCS.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP
tại huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
5.3. Đề xuất và thử nghiệm một số biện pháp quản lý đối với việc thực hiện
chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang.
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của Đề tài
6.1. Về địa bàn, nội dung và thời gian nghiên cứu
- Đề tài tập trung nghiên cứu thực tiễn quản lý thực hiện hoạt động
GDĐP ở các trƣờng THCS thuộc huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang trong năm
học 2013 - 2014.

- Khảo sát thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng
THCS huyện Hiệp Hịa, tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất biện pháp quản lý, chỉ đạo của Phòng GD&ĐT huyện Hiệp
Hòa, tỉnh Bắc Giang đối với việc thực hiện chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng
THCS trong huyện.
6.2. Giới hạn về khách thể nghiên cứu
- Cán bộ quản lý giáo dục (Phòng GD&ĐT huyện, Ban giám hiệu, T
trƣởng chuyên môn);
- Một số giáo viên và học sinh các trƣờng THCS trên địa bàn huyện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp lý luận
Sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, t ng hợp, khái quát
hóa, hệ thống hóa, các văn bản để xây dựng cơ sở lý luận của Đề tài.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: T ng kết kinh nghiệm của các cấp
quản lý về thực hiện chƣơng trình GDĐP.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Lấy ý kiến cán bộ quản lý giáo
dục và một số giáo viên các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh
Bắc Giang để tìm hiểu thực trạng (Mẫu phiếu hỏi).
- Phương pháp phỏng vấn (Mẫu biên bản phỏng vấn): Thiết kế các câu
hỏi để phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên về các biện pháp thực hiện
chƣơng trình GDĐP tại các trƣờng THCS.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu sản phẩm
hoạt động GDĐP của giáo viên; kết quả học tập, rèn luyện của học sinh; các sản
phẩm hoạt động quản lý và thực hiện chƣơng trình GDĐP của các cấp quản lý.

7.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia (khảo nghiệm)
Xin ý kiến của các chuyên gia là cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên có kinh
nghiệm về quản lý thực hiện chƣơng trình GDĐP ở các trƣờng THCS trong huyện.
7.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Sử dụng các phƣơng pháp thống kê tốn học để phân tích dữ liệu cần
nghiên cứu nhƣ: Sử dụng cơng thức tính điểm trung bình, tính xác suất độ lệch
chuẩn, xếp thứ bậc, cơng thức tính các hệ số tƣơng quan.
8. Cấu trúc Luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung
Luận văn gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa
phƣơng tại các trƣờng THCS.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
tại các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý thực hiện chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




Chƣơng 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN
CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG TẠI CÁC
TRƢỜNG THCS HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nước ngoài
Nhà tƣơng lai học ngƣời Mỹ là Alvin Toffer khẳng định tại Hội nghị
Liên Hợp Quốc khoá 15 (năm 1990): "Một dân tộc không được giáo dục - dân

tộc đó sẽ bị lồi người đào thải, một cá nhân khơng được giáo dục - cá nhân
đó sẽ bị xã hội loại bỏ"; "Tương lai của con người phụ thuộc hoàn toàn vào
giáo dục". (Dẫn theo [10])
Năm 1992, UNESCO đã chỉ rõ: "Khơng có một sự tiến bộ và thành đạt
nào có thể tách khỏi sự tiến bộ và thành đạt trong lĩnh vực giáo dục của mỗi
quốc gia đó. Và những nước nào coi nhẹ giáo dục hoặc không đủ tri thức và
khả năng cần thiết để làm giáo dục một cách có hiệu quả thì số phận của quốc
gia đó xem như đã an bài và điều đó còn tồi tệ hơn cả sự phá sản"[10]
Quản lý chƣơng trình giáo dục địa phƣơng là một trong những dạng cụ
thể của quản lý phát triển chƣơng trình nhà trƣờng.
Thuật ngữ “chƣơng trình giáo dục” xuất hiện từ năm 1820, tuy nhiên
phải đến giữa thế kỉ 20, thuật ngữ này mới đƣợc sử dụng một cách chuyên
nghiệp ở Hoa Kỳ và một số nƣớc có nền giáo dục phát triển. Đã có rất nhiều
cơng trình nghiên cứu trên thế giới về phát triển chƣơng trình nhà trƣờng và các
vấn đề liên quan, bao gồm các đề tài khoa học, bài báo, sách chuyên khảo, các
bài phê bình, các văn bản pháp quy về chính sách giáo dục nói chung và về
phát triển chƣơng trình GDĐP nói riêng.
Năm 1994, Terengini và Pascarella đã nêu 12 điều làm cơ sở cho việc
thiết kế một chƣơng trình giáo dục và đặc biệt nhấn mạnh chất lƣợng giáo dục
khởi đầu bằng việc thiết kế một chƣơng trình giáo dục. (Dẫn theo [6])

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




Phần lớn các cơng trình đến từ Ơxtraylia, Hoa Kỳ, Canađa, Vƣơng
quốc Anh, Israel. Chỉ riêng trong Áustralian Education Index đã có 350
(trong đó có 29 luận án tiến sĩ ) bài viết về phát triển chƣơng trình nhà
trƣờng. Cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 ở New Zealand cũng xuất hiện

một số chuyên khảo, báo cáo t ng kết đề tài khoa học, bài báo về phát triển
chƣơng trình nhà trƣờng. (Ramsey et al., 1995; Ramsey, Hawk, Harold,
Mariot, và Posskin.1993).
Trong những năm gần đây những cơng trình về phát triển chƣơng trình
nhà trƣờng khơng nhiều, nhƣng từ năm 2000 trở lại đây, một số cơng trình ở
Hong Kong, Trung Quốc, Nhật, Đài Loan đã đƣợc độc giả quan tâm.
1.1.2. Trong nước
Luật giáo dục 2005, đƣợc sửa đ i năm 2009 quy định: “Chương trình
giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục; quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm
vi và cấu trúc nội dung giáo dục, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động
giáo dục, cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp,
mỗi cấp học hoặc trình độ đào tạo”.[17]
Lĩnh vực phát triển chƣơng trình nhà trƣờng cũng đã đƣợc nhiều
chuyên gia giáo dục trong nƣớc nghiên cứu và đề cập đến qua các tài liệu
khoa học, cụ thể nhƣ:
- “Lý thuyết phát triển chương trình” - Đỗ Hồng Tồn (1995);[20]
- "Những vấn đề cơ bản về chương trình và phát triển chương trình dạy
học” - Nguyễn Văn Hộ (2007).[11]
- “Lý thuyết phát triển chương trình - tài liệu giảng dạy cao học quản lý
giáo dục” - Phạm Hồng Quang (2008).[15]
- “Chƣơng trình văn học địa phƣơng với định hƣớng dạy học phát triển
năng lực ở trƣờng ph thông sau năm 2015”, Bùi Thanh Truyền trên Tạp chí
khoa học Đại học sƣ phạm TPHCM. Số 56, năm 2014.[24]

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




- Đề tài “Giáo dục giá trị văn hóa truyền thống trong nhà trƣờng ph

thông Việt Nam”, Mã số: B2012-37-07NV, do Nguyễn Thị Hoàng Yến làm chủ
nhiệm.[25] Đề tài đã tiến hành khảo sát, đánh giá thực trạng giáo dục giá trị văn
hóa truyền thống trong nhà trƣờng ph thơng ở nƣớc ta và đã phân tích những
mặt đƣợc, những bất cập, nguyên nhân của các bất cập trong giáo dục giá trị
văn hóa truyền thống trong nhà trƣờng ph thơng hiện nay. Trên cơ sở phân
tích lý luận và từ thực tiễn nƣớc ta, đã đề xuất mục tiêu, nội dung và phƣơng
thức giáo dục các giá trị văn hóa truyền thống cho học sinh qua chƣơng trình
giáo dục ph thơng (GDPT) sau 2015 nhằm duy trì, củng cố và phát triển các
giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam.
- Đề tài “Mơ hình sách giáo khoa nhằm đáp ứng yêu cầu của chƣơng tình
GDPT Việt Nam sau 2015” Mã số: V2012-03NV, do Đỗ Ngọc Thống làm chủ
nhiệm.[23] Đề tài đã khẳng định yêu cầu đ i mới phƣơng pháp dạy học đòi hỏi
phải thay đ i cách biên soạn SGK. SGK cần thay đ i theo hƣớng tập trung giúp
học sinh biết cách học, cách khai thác để nắm đƣợc các thơng tin quan trọng
trong SGK, từ đó mà tự học, tự tìm hiểu, khám phá và nhất là biết cách vận
dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các tình huống trong cuộc sống. Để
đạt đƣợc mục tiêu đó, SGK cần giảm bớt việc cung cấp số lƣợng nội dung tri
thức cụ thể, tăng cƣờng các chỉ dẫn về phƣơng pháp, cách thức, nêu các tình
huống có vấn đề, các câu hỏi cốt lõi cần thảo luận (câu hỏi mở), các hƣớng trả
lời khác nhau, trái ngƣợc nhau (đáp án mở),...
Chương trình GDĐP là một trong những hình thức phát triển chƣơng
trình nhà trƣờng mà Bộ GD&ĐT đã tập trung chỉ đạo, nhằm tạo điều kiện cho
các nhà trƣờng, các địa phƣơng tự xây dựng chƣơng trình sao cho phù hợp với
đặc điểm của học sinh, nhà trƣờng, địa phƣơng đó.
Sau khi Quốc hội thơng qua Nghị quyết số 40/2000/QH10 về đ i mới
chƣơng trình GDPT, Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 14/2001/CT-

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN

TTg quy định chi tiết và hƣớng dẫn thực hiện Nghị quyết 40 của Quốc hội. Bộ
GD&ĐT đã xây dựng và ban hành các kế hoạch triển khai t ng thể, t chức
thực hiện trong toàn ngành; kiện toàn Hội đồng chỉ đạo biên soạn chƣơng trình
giáo dục ph thơng và lập ban chỉ đạo cho mỗi cấp, bậc học, chọn lựa và quyết
định danh sách các tác giả biên soạn, các hội đồng thẩm định chƣơng trình,
SGK, danh mục thiết bị dạy học.
Tháng 4/2005, Dự án Dạy và học t ch cực của Việt-

đƣợc triển khai

tại 14 tỉnh phía Bắc nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên
tiểu học và THCS. Sau gần hai năm triển khai, hoạt động biên soạn tài liệu
phần dành cho địa phƣơng trong khuôn kh Dự án Việt - Bỉ đã góp phần nâng
cao năng lực biên soạn cho giảng viên, giáo viên 14 tỉnh miền núi phía Bắc và
cung cấp giáo trình/tài liệu cho chƣơng trình GDĐP ở cấp tiểu học, THCS và
các trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm đào tạo giáo viên tiểu học, THCS.
Tính đến tháng 2/2009, 81 bản thảo giáo trình/tài liệu phần dành cho địa
phƣơng triển khai biên soạn tại 13 tỉnh với 5 môn học (Lịch sử, Địa lý, Ngữ
văn, Âm nhạc, Đạo đức) đã đƣợc Hội đồng thẩm định Trung ƣơng và Ban quản
lý Dự án phê duyệt.
Từ năm học 2008 - 2009, Bộ GD&ĐT đã đƣa chƣơng trình GDĐP vào
đan xen, lồng ghép, trong các mơn học nhƣ: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục
công dân, Mĩ thuật, Âm nhạc... từ lớp 6 đến lớp 12.
Ngày 01/11/2012, Bộ trƣởng Bộ GD&ĐT đã ban hành Quyết định số
4763/QĐ-BGDĐT phê duyệt Đề án "Xây dựng mơ hình trƣờng ph thơng đ i
mới đồng bộ phƣơng pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục giai
đoạn 2012-2015". [4] Hƣớng dẫn 791 Bộ GD&ĐT về thí điểm phát triển
“chƣơng trình giáo dục nhà trƣờng” theo định hƣớng phát triển năng lực học

sinh góp phần cho đ i mới chƣơng trình và SGK ph thơng sau năm 2015. Đây
chính là cơ sở để đẩy mạnh thực hiện chƣơng trình GDĐP.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN




1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một hoạt động ph biến diễn ra trong mọi lĩnh vực xã hội,
đặc biệt nó có liên quan mật thiết đến sự hợp tác và phân công lao động.
C.Mác đã xem quản lý là kết quả tất yếu của q trình phát triển lao động xã
hội. Ơng viết “Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, cịn một dàn
nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng” [5].
Khái niệm quản lý trong Luận văn này đƣợc xác định theo định nghĩa:
Quản lý là hoạt động hay tác động có định hướng, có chủ định của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận
hành và đạt được mục đ ch của tổ chức” [22, tr. 326].
Trong quá trình quản lý, chủ thể tiến hành các hoạt động cơ bản nhƣ: xác
định mục tiêu, chủ trƣơng, chính sách, kế hoạch; t chức thực hiện, điều chỉnh các
hoạt động để thực hiện các mục tiêu đề ra. Trong đó, mục tiêu quan trọng nhất là
nhằm tạo ra môi trƣờng, điều kiện cho sự phát triển của đối tƣợng quản lý.
Khoa học quản lý đi sâu vào nghiên cứu bản chất của các mối quan hệ
quản lý và các quy luật vận động, phát triển của chúng, trên cơ sở đó đề xuất
những con đƣờng, phƣơng pháp tối ƣu cho sự quản lý hệ thống xã hội nhằm tạo
điều kiện cho nó vận hành thuận lợi đạt tới mục tiêu xác định.
1.2.2. Quản lý giáo dục và Quản lý nhà trường
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Nếu xem quản lý là một thuộc tính bất biến, nội tại của mọi hoạt động
xã hội, thì quản lý giáo dục cũng là một thuộc tính tất yếu của mọi hoạt động

giáo dục có mục đích. Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý giáo dục,
song thƣờng ngƣời ta đƣa ra quan niệm quản lý giáo dục theo hai cấp độ chủ
yếu: cấp vĩ mô và vi mô.
Quản lý giáo dục“vĩ mô" tƣơng ứng với khái niệm quản lý một hệ
thống giáo dục (của quốc gia, của một địa phƣơng).
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN