Tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay

MỤC LỤC
Trang
A. Đặt vấn đề...................................................................................................1
B. Nội dung:
I. Bản chất thi đua ..........................................................................................3
1. Những khái niệm cơ bản.............................................................................3
2. Bản chất và chức năng của thi đua.............................................................4
3. Nguyên tắc của thi đua...............................................................................6
II. Tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp...................................................7
1. Khái niệm và các yếu tố ảnh hưởng...........................................................7
2. Những hình thức và nội dung thi đua......................................................11
3. Tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp..................................................15
III. Đánh giá hiệu quả của phong trào thi đua.............................................17
1. Chỉ tiêu năng suất lao động......................................................................17
2. Chất lượng sản phẩm................................................................................17
3. Tinh thần thái độ lao động........................................................................17
4. Tính đoàn kết tập thể lao động.................................................................18
IV. Các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức phong trào thi đua trong các
doanh nghiệp Việt Nam hiện nay.................................................................19
1. Đẩy mạnh thi đua......................................................................................19
2. Lương bổng và đãi ngộ.............................................................................20
3. Ghi nhận thành tích...................................................................................21
V. Thực trạng của tổ chức phong trào thi đua của các doanh nghiệp Việt
Nam hiện nay và một số vấn đề đặt ra.........................................................22
1. Thực trạng ................................................................................................22
2. Vấn đề đặt ra.............................................................................................25
3. Bài học thực tế..........................................................................................25
C. Kết luận....................................................................................................27
A_ ĐẶT VẤN ĐỀ.
Đất nước ta đang bước vào một giai đoạn mới, giai đoạn mở cửa , hội
nhập với một nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế rất sôi động.

Đòi hỏi những nhà quản lý phải không ngừng nâng cao hiệu quả của doanh
nghiệp.Một trong những vấn đề đặt ra cho những nhà quản lý là làm sao cho
doanh nghiệp, tổ chức của mình không những tồn tại, đứng vững trong môi
trường cạnh tranh gay gắt, nhất là khi chúng ta vừa trở thành thành viên của tổ
chức thương mại thế giới WTO, mà còn phải phân tích, nghiên cứu để doanh
nghiệp, tổ chức của mình ngày càng phát triển hơn nữa về việc mở rộng quy
mô sản xuất, về việc chiếm lĩnh thị phần trong môi trường cạnh tranh khốc
liệt này.
Đứng trước vấn đề cấp bách nêu trên thì một trong những nội dung có
liên quan trực tiếp đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là vấn
đề về con người mà cách thức tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp là một
phương pháp, công cụ tích cực để phát huy toàn diện khả năng sáng tạo của
con người. Nó là một trong những động lức thúc đẩy việc nâng cao năng suất
lao động, triệt để tiết kiệm các nguồn lực, sử dụng hiệu quả vốn sản xuất,
đồng thời nó thu hút tuyển mộ nhân tài vào làm việc trong tổ chức. Nó còn
xây dựng môi trường văn hóa với các cá nhân, cũng như các phòng ban có
quan hệ chặt chẽ với nhau, làm việc với nhau trong bầu không khí hợp tác
bình đẳng cùng phát triển. Qua việc tổ chức các phong trào thi đua doanh
nghiệp không những đạt được hiệu quả đặt ra mà còn giúp cho người lao động
tin tưởng vào doanh nghiệp và cố gắng trong công việc của mình.
Như vậy, với tầm quan trọng của công tác tổ chức thi đua cùng với
những định hướng là làm thế nào để tổ chức tốt công tác thi đua, làm thế nào
để tiếp cận thi đua một cách đầy đủ nhất, làm sao thấy được rõ những ảnh
hưởng của thi đua tới hoạt động của tổ chức…nên em đã chọn đề tài :
2
“TỔ CHỨC THI ĐUA TRONG CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM HIỆN
NAY”.
Đề tài gồm những nội dung cơ bản sau :
I. Bản chất của thi đua
II. Tổ chức thi đua

III. Đánh giá hiệu quả của thi đua
IV. Giải pháp nâng cao hiệu quả thi đua
V. Thực trạng và một số vấn đề đặt ra
Đề án này được hoàn thành với sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của thầy
giáo, TS.Nguyễn Ngọc Quân.
Do nguồn tài liệu hạn chế cùng với kinh nghiệm lần đầu viết đề án nên
bài viết này còn nhiều hạn chế. Rất mong sự góp ý, đánh giá của quý thầy cô
để bài viết được hoàn thiện hơn.
Sinh viên thực hiện
Văn Phúc Huân
3
B_NỘI DUNG.
I_ BẢN CHẤT CỦA THI ĐUA
1. Những khái niệm cơ bản :
1.1. Thi đua :
Thi đua là cùng nhau đem hết tài năng, sức lực ra nhằm thúc đẩy lẫn
nhau đạt thành tích tốt nhất trong chiến đấu, sản xuất, công tác và học tập.
Thi đua nói chung xuất hiện một cách tự nhiên, khách quan như là kết
quả của sự phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất của sự phân
công lao động trong quá trình sản xuất. Các Mác đã nhấn mạnh rằng: “ Không
nói đến thế lực mới do việc phối hợp nhiều sức thành một sức duy nhất mà có
được thì chỉ riêng sự tiếp xúc xã hội cũng đã sinh ra thi đua, sinh ra kích thích
làm cho năng suất cá nhân tăng còn khá cao”. Trong lao động xã hội do sự
phân công lao động cũng như hiệp tác lao động mọi thành viên đều có xu
hướng so đo khả năng, năng lực với nhau cũng như so sánh những gì mình đã
làm cho tổ chức với những gì mình dặt được. Từ đó nó kích thích từng người
ganh đua với nhau và kích thích tính trí lực của họ. Theo nghĩa phổ biến đó
thì: Thi đua là đặc trưng cho các hình thức xã hội có phân công lao động xã
hội và hiệp tác lao động. Nhưng ở đây ta phải phân biệt rõ thi đua với cạnh
tranh.

1.2. Cạnh tranh :
Cạnh tranh là cố gắng giành phần hơn, phần thắng về mình giữa những
người, những tổ chức hoạt động vì những lợi ích như nhau.
Lenin đã nhấn mạnh rằng cạnh tranh là một hình thức đặc biệt của thi
đua, là lối thi đua riêng của nền kinh tế thị trường- là sự đấu tranh của những
người sản xuất riêng lẻ để giành giật miếng ăn, giành giật ảnh hưởng và địa vị
trên thị trường. Như vậy, cạnh tranh chỉ là sự đấu tranh riêng lẻ mang tính
chất cá nhân, không phát huy được tính sáng tạo, tính tháo vát, nghị lực, sáng
4
kiến mạnh dạn của người lao động. Đó chỉ là sự biến tấu của hình thức thi
đua bằng những mánh khóe, bằng tiền tài và bằng thái độ phục tùng tầng lớp
trên cùng của cái gọi là kinh tế thị trường.
1.3. Sự khác nhau giữa thi đua và cạnh tranh :
Thi đua xuất hiện cùng với sự ra đời của chế độ xã hội chủ nghĩa, nó đã
xóa bỏ sự bóc lột, giải phóng lao động, thiết lập quyền lực lao động, đưa
người nông dân lên nắm chính quyền. Trong khi đó khái niệm cạnh tranh chỉ
xuất hiện khi xuất hiện nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần kinh tế,
nhiều ngành nghề khác nhau nhằm mục tiêu thủ tiêu đối thủ cạnh tranh giành
thắng lợi về mình, nhằm chiếm lĩnh thị phần trên thị trường. Thi đua đã trở
thành động lực mạnh mẽ đối với sự tiến bộ xã hội, trở thành một phương tiện
rất quan trọng để củng cố kỷ luật lao động và phát huy tính tích cực, sáng tạo
của người lao động khác với cạnh tranh chỉ là sự đấu tranh của những cá nhân
riêng lẻ, còn thi đua không những là thi đua của những cá nhân riêng lẻ hoạt
động cho những người sở hữu riêng mà nó còn là thi đua của các thành viên
trong tập thể sản xuất, giữa các bộ phận với nhau vì mục đích chung của
doanh nghiệp. Mục đích của thi đua là nâng cao năng suất lao động, nâng cao
tính tổ chức và kỷ luật, tiết kiệm các nguồn lực và cuối cùng là phục vụ lợi
ích của người lao động. Thi đua được tiến hành công khai trước người lao
động, trước các tập thể sản xuất. Thi đua đảm bảo được các lợi ích công bằng
cho người lao động. Trong khi đó cạnh tranh là những chiến lược ngầm,

không công khai nhằm mục đích thủ tiêu đối thủ cạnh tranh. Đó chính là
những điểm khác nhau căn bản giữa thi đua với cạnh tranh.
2. Bản chất và chức năng của thi đua :
2.1. Bản chất :
Từ những khái niệm trên ta thấy được rằng: Bản chất của thi đua là do
chế độ xã hội quyết định và trong mỗi giai đoạn phát triển của xã hội thì thi
5
đua lại có thêm những nét mới. Mỗi một hình thức mới của thi đua phải được
kết hợp một cách tốt hơn những kinh nghiệm trước đó với sự tiến bộ của xã
hội và không ngừng nâng cao phong trào thi đua lên một trình độ cao hơn.
V.I.Lenin đã nói: “Tính tiên tiến là ưu việt mà không được vận dụng là vô
nghĩa. Tổ chức thi đua phải chiếm một vị trí quan trọng trong nhiệm vụ kinh
tế của chính quyền xô viết…”. Hồ Chí Minh cũng đã nói: “Thi đua là một
cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ…”. Thi đua khơi dậy
tính năng động, khả năng sáng tạo của người lao động, đồng thời tạo ra mối
quan hệ xã hội tốt đẹp của con người với nhau trong xã hội, nó là biện pháp
tốt để giáo dục con người. Thi đua còn là việc “đo sức” trong lao động và
sáng tạo của người lao động. Nó được sinh ra bởi sự hợp tác lao động và bởi
mối quan hệ giữa con người với con người trong lao động sản xuất. Bản chất
thi đua là do chế độ xã hội quyết định, trong xã hội tư bản quá trình hợp tác
lao động diễn ra dưới hình thức cạnh tranh, thôn tính lẫn nhau. Dưới chế độ
xã hội chủ nghĩa, thi đua là sự kết hợp trên tinh thần đoàn kết cùng nhau phát
triển và tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, bảo đảm lợi ích cho mình, cho tập thể và
cho xã hội.
Thi đua là một phương hướng của tổ chức lao động khoa học, nhưng
các phương hướng khác của tổ chức lao động khoa học không thể áp dụng
một cách triệt để nếu thiếu thi đua. Chỉ có thông qua thi đua mới có thể thu
hút được đông đảo quần chúng lao động, phát huy tính sáng tạo, nhiệt tình của
người lao động vào quá trình cải tiến tổ chức lao động.
Trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay- nền kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều thành phần kinh tế, tổ chức tốt phong trào
thi đua sẽ là giải pháp tích cực nhất thủ tiêu sự cạnh tranh tự phát, tàn nhẫn và
tiêu diệt lẫn nhau do mặt tiêu cực của nền kinh tế thị trường gây ra. Ngược lại
nó sẽ khơi dậy, khuyến khích, phát huy tối đa các nhân tố tích cực của cơ chế
thị trường thúc đẩy sản xuất, tính sáng tạo, tích cực của người lao động. Đồng
6
thời góp phần nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp, nâng cao đời sống của
người lao động. Thi đua cũng góp phần giáo dục đào tạo con người và tạo
điều kiện phát triển con người một cách toàn diện.
2.2. Chức năng của thi đua :
Chức năng kinh tế: Thi đua động viên những người lao động không
nâng cao năng suất lao động, triệt để tiết kiệm các nguồn vật chất và lao động,
sử dụng tốt hơn vốn sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh
tế của sản xuất.
Chức năng xã hội: Thi đua là phương tiện thu hút rộng rãi những người
lao động tham gia vào quá trình sản xuất.
Chức năng giáo dục: Thi đua đã giáo dục quan hệ lao động đồng bào,
đồng chí thái độ và quan điểm mới đối với lao động nâng cao trách nhiệm của
cá nhân đối với tập thể và quan hệ giữa con người với con người trong xã hội.
3. Nguyên tắc của thi đua :
Nguyên tắc công khai: Tiến hành thi đua công khai là các tập thể sản
xuất sẽ đưa ra và thảo luận công khai trước đông đảo người lao động những
kinh nghiệm và phương pháp lao động tốt nhất của mình, kết quả lao động
của mình trong thi đua. Nguyên tắc này cũng đòi hỏi phải không ngừng cung
cấp thông tin cho người lao động về quá trình thi đua và kết quả của nó.
Nguyên tắc so sanh kết quả của những ngươi tham gia thi đua. Nguyên
tắc này đòi hỏi phải biết và so sánh thành tích của người này,tập thể này với
người khác tập thể khác,giữa thời kỳ này với thời kỳ khác về các chỉ tiêu thi
đua. Thực hiện nguyên tắc này đòi hỏi phải có một hệ thống các chỉ tiêu thi
đua và điều kiện thống nhất cho phép có thể so sánh được kết quả của các cá

nhân và tập thể tham gia thi đua về số lượng và chất lượng.
Nguyên tắc lặp lại trên thực tế và việc phổ biến những kinh nghiệm tiên
tiến. Nguyên tắc này đặt ra để kích thích tính tích cực sáng tạo của người lao
7
động phấn đấu để trở thành người lao động tiên tiến và giúp đỡ những người
yếu kém. Nguyên tắc này đòi hỏi phải tổ chức đánh giá về năng suất lao động,
về chất lượng sản phẩm, nghiên cứu các phương pháp lao động tiên tiến, tổ
chức giúp đỡ phổ biến kinh nghiệm cho những người cùng thi đua để cả tập
thể đều đạt năng suất cao, đưa phong trào thi đua tiến lên một bước mới.
Nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa khuyến khích vật chất và khuyến khích tinh
thần trong thi đua. Khen thưởng vật chất dưới dạng tiền lương ,tiền
thưởng,tặng vật…khach quan mà nói cũng đồng thời là sự đánh giá về mặt
tinh thần của xã hội đối với tập thể, và cá nhân người lao động. Nguyên tắc
này trong điều kiện kinh tế và xã hội còn kém phát triển cần đặc biệt chú ý
đến cách thức khen thưởng về mặt tinh thần. Đó là việc tặng các danh hiệu
cao quý, các cờ thi đua, bằng khen, giấy khen…khuyến khích tinh thần đóng
góp một cách cơ bản vào việc xây dựng con người mới, củng cố quan hệ sản
xuất trong các tập thể lao động. Khuyến khích tinh thần phải đi kèm với
khuyến khích vật chất. Tuy nhiên mức độ áp dụng của mỗi hình thức tùy
thuộc vào sự phát triển, quy mô của doanh nghiệp, vào điều kiện cụ thể là kết
quả thi đua đem lại.
Các nguyên tắc trên đây có quan hệ mật thiết với nhau. Thông qua thi
đua công khai sẽ cho phép đánh giá so sánh kết quả thi đua một cách chính
xác, mới phổ biến được kinh nghiệm tiên tiến để phổ biến cho mọi người.
Trong các nguyên tắc đó, nguyên tắc công khai có một ý nghĩa đặc biệt. Công
khai sẽ tạo tiền đề và là bảo đảm cho các nguyên tắc khác được thực hiện. Đó
cũng là nguyên tắc thể hiện rõ bản chất của thi đua, là điểm khác căn bản về
chất so với cạnh tranh.
II_ TỔ CHỨC THI ĐUA TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
1. Khái niệm và các yếu tố ảnh hưởng :

1.1. Khái niệm, yêu cầu, mục đích :
8
1.1.1. Khái niệm :
Tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp là một quá trình gồm nhiều
bước, được xây dựng bởi sáng kiến của người lao động cùng với sự củng cố,
giám sát của lãnh đạo, công đoàn trên cơ sở một cách khoa học, hợp lý. Nó
bao gồm từ việc phát động phong trào thi đua, tổ chức thực hiện phong trào
thi đua và tổng kết phong trào thi đua.
1.1.2. Mục đích :
Mục đích của tổ chức thi đua trong các doanh nghiệp là phát huy nhiệt
tình và khả năng lao động sáng tạo của người lao động trong doanh nghiệp,
khả năng lao động tiềm tàng của từng đơn vị sản xuất. Không ngừng đổi mới
cách thức lao động, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực của doanh nghiệp để
tăng năng suất lao động, hoàn thành vượt mức kế hoạch sản xuất.
1.1.3. Yêu cầu :
Yêu cầu khi tiến hành các phong trào tổ chức thi đua trong doanh
nghiệp là phải đuổi kịp và vượt mức những người lao động tiên tiến, đơn vị
sản xuất tiên tiến của những phong trào thi đua trước của doanh ngiệp. Học
tập và áp dụng kinh nghiệm của họ và những biện pháp khoa học kỹ thuật
mới, không ngừng vươn lên những mục tiêu mới, những kỷ lục mới.
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thi đua trong doanh nghiệp :
1.2.1. Nhóm nhân tố thuộc về người lao động:
 Năng lực, khả năng của người lao động :
Năng lực là tổ hợp các thuộc tính độc đáo của cá nhân,phù hợp với những yêu
cầu của một hoạt động nhất định, đảm bảo cho những hoạt động đó có những
kết quả cao.
Năng lực nghề nghiệp là những trí thức,kỹ năng,kỹ xảo và đặc tính tâm
lý của một cá nhân phù hợp với những yêu cầu cua nghề nghiệp và đảm bảo
cho người đó thực hiện các nghề nghiệp đạt kết quả cao.
9

Thông thường năng lực,khả năng của người lao động càng cao
thì họ càng dễ dàng ,suôn sẻ hơn trong việc thực hiện công việc của mình .Từ
đó động lực lao động có thể lớn hơn.Như vậy là nó ảnh hưởng đến việc tổ
chức thi đua .
 Mục tiêu cá nhân:
Mục tiêu là trạng thái mong đợi , đích hướng tới của các cá nhân. Mỗi
cá nhân có mục tiêu khác nhau và họ sẽ có những hoạt động cũng như cách
thức hoạt động khác nhau để đạt được mục tiêu đó.Tùy thuộc vào mục tiêu
cao hay thấp mà mức độ cố gắng ,nỗ lực cá nhân sẽ tương ứng,từ đó mà tổ
chức những phong trào thi đua với mức độ phù hợp .Do đó mà lãnh đạo của
tổ chức phải có những biện pháp để hướng mục tiêu của cá nhân với mục tiêu
của tổ chức khi đó các phong trào thi đua của tổ chức mới đem lại hiệu quả.
1.2.2. Nhóm yếu tố thuộc về bên trong tổ chức :
 Chính sách nhân sự và sự thực hiện chính sách nhân sự
Yếu tố này đóng vai trò quan trọng ,nó anh hưởng lớn đến việc tổ chức
thi đua cho người lao động. Nếu tổ chức có các chính sách đúng đắn đảm bảo
quyền lợi cho người lao động cả về vật chất lẫn tinh thần sẽ làm thỏa mãn yêu
cầu của người lao động ,từ đó sẽ giúp người lao đông gắn bó và cống hiến hết
mình cho sự thành công của phong trào thi đua.
 Văn hóa tổ chức:
Là hệ thống những giá trị những niềm tin ,những quy phạm được chia sẻ
bởi các thành viên trong tổ chức và hướng dẫn hành vi của người lao động
trong tổ chức.
Văn hóa tổ chức có tác dụng rất lớn tới hành vi cá nhân cũng như động lực
của người lao động .Văn hóa tổ chức phù hợp với người lao động được người
lao động chấp nhận sẽ làm tăng sự thỏa mãn công vịêc của người lao động,
thúc đẩy các phong trào thi đua giữa những người lao động với nhau.
10
 Phong cách lãnh đạo:
Phong cách lãnh đạo là cách thức mà người lãnh đạo dùng để gây ảnh

hưởng đến hoạt động của một cá nhân hay của một nhóm người nhằm đạt
được mục đích trong tình huống nhất định.
Trong quá trình thi đua người lao động chịu tác động bởi người lãnh đạo
mình. Khi một lãnh đạo có các mỗi quan hệ nghề nghiệp trên cơ sở tin tưởng,
quan tâm tới người lao động thì sẽ giúp người lao động hăng say tham gia vào
các phong trào thi đua hơn.
 Cơ sở vật chất kỹ thuật:
Cơ sở vật chất kĩ thuật như hệ thống công nghệ và bố trí công nghệ,
máy móc thiết bị, ánh sáng, nhiệt độ phù hợp với yêu cầu công việc tạo điều
kiện thuận lợi để người lao động hoàn thành công việc của mình trong phong
trào thi đua.
1.2.3. Nhóm yếu tố thuộc về môi trường bên ngoài:
 Luật pháp chính trị:
Luật pháp càng rõ ràng, tình hình chính trị càng ổn định thì doanh
nghiệp càng có điều kiện để đảm bảo sự tồn tại cũng như phát triển của mình,
từ đó người lao động sẽ an tâm hơn để làm việc, nó sẽ tạo điều kiện cho người
lao động phát huy hết khả năng của mình,thi đua hết mình vì mục tiêu của tổ
chức.
 Môi trường cạnh tranh:
Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt như ngay nay bất kỳ một
doanh nghiệp nào cũng phải đối mặt với những đối thủ cạnh tranh . Càng
nhiều đối thủ cạnh tranh thị việc khẳng định vị thế của mình, cũng như để
phát triển càng quan trọng, doanh nghiệp càng phải tìm ra các biện pháp để sử
dụng tốt nhất các nguồn lực. Để sử dụng tốt các nguồn lực thì doanh nghiệp
cần phải biết tổ chức tốt các phong trào thi đua cho người lao động để họ phát
huy hết năng lực của mình.
11