TRANH DÂN GIAN HÀNG TRỐNG CỦA THANH AN HIỆU - HÀ NỘI. pot

TRANH DÂN GIAN HÀNG TRỐNG CỦA THANH AN HIỆU - HÀ NỘI
Tranh Công Cử (Thanh
An hiệu - Hà Nội) - Tranh
dân gian Hàng Trống
Sau đại chiến thế giới lần
thứ nhất (1914 - 1918),
đế quốc Pháp đẩy mạnh
chính sách khai thác
thuộc địa. Để hỗ trợ về
mặt chính trị, kinh tế…
Chính quyền Đông
Dương thuộc Pháp thực
hiện nhiều chủ trương cải
cách xã hội mang bộ mặt
"dân chủ" giả hiệu để mị
dân với mục đích cung
cấp cho giai cấp sĩ phu,
trí thức và dân An Nam
những quan điểm đề cao
vai trò của nước Pháp về
các phương diện chính
trị, văn hoá, khoa học,
kinh tế và chủ yếu là tri
ân Mẫu quốc Đại Pháp để
nô dịch nhân dân ta.
Với tư cách công
dân của một dân
tộc đã từng kiên
cường đuổi giặc
Hán - Đường ở
phương Bắc, đã

trải qua bốn ngàn
năm xây dựng nền văn hiến Đại Việt các thế hệ nghệ sĩ Việt Nam hoạt động trong các lĩnh vực
văn hoá - nghệ thuật đã thể hiện lòng yêu nước, ý chí phục hưng độc lập dân tộc, bao hàm cả ý
chí phục hưng văn hoá - nghệ thuật dân tộc. Đến thời kỳ bị thực dân Pháp đô hộ, các nghệ sĩ
cũng bộc lộ ý chí bất khuất không chịu làm nô lệ cho đế quốc trên nhiều phương diện và mức độ
khác nhau.
Tranh Hiệu Dụ (Thanh An hiệu - Hà Nội).
Các nghệ nhân vẽ tranh dân gian ở Hà Nội gắn bó với không gian văn hoá - nghệ thuật, chính trị,
xã hội của thời kỳ những năm đầu thế kỷ XX đến trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 cũng
đã có nhiều tác phẩm nghệ thuật đáng lưu ý:
Ngoài những loại tranh thờ cúng thần linh, tranh chúc tụng, tranh chơi phục vụ dân chúng trong
các dịp đón Tết Nguyên Đán, mừng Xuân mới hàng năm, các cụ nghệ nhân còn sáng tác nhiều
loại tranh có đề tài sinh hoạt xã hội ca ngợi thuần phong mỹ tục của dân tộc như: Tiết Trung thu,
Rước Rồng, Rước Lân, Trẻ chơi rồng rắn, Bịt mắt bắt dê, Khai trường nhập học và các đề tài
sinh hoạt xã hội trong thời kỳ Hà Nội thuộc Pháp như: Chợ quê, Duyệt binh, Hội Tây bên bờ hồ
Hoàn Kiếm… Các loại tranh mang chủ đề thế sự rất được quần chúng ưa thích. Bên cạnh đó đã
có những tác phẩm được sáng tác với dụng ý đả kích sâu cay, trực diện vào ý đồ nô dịch về
phương diện chính trị, củng cố bộ máy thống trị của thực dân Pháp.
Trong thể loại tranh thế sự này, chúng tôi xin giới thiệu một bộ tranh gồm 2 bức của hiệu tranh
Thanh An ở phố Hàng Đẫy (nay là phố Nguyễn Thái Học, gần ngã năm Cửa Nam, Hàng Bông,
Điện Biên Phủ, Hàng Bông Thợ Nhuộm bây giờ). Bộ tranh gồm có: Tranh Công Cử và tranh
Hiểu Dụ được sản xuất trước năm 1945. Bộ tranh được ông Phạm Đức Sĩ ở Hà Nội mới sưu tầm
trong thời gian gần đây.
Có thể gọi tranh Hiểu Dụ là tranh Quan phụ mẫu (quan Ta), tranh Công Cử là tranh quan Chánh
sứ (quan Tây).
Quan phụ mẫu có vợ đẹp con khôn, ngự trên sập gụ, phía sau có đôi câu đối: “Phú quý tự nhiên
hương”, “Vinh hoa” quan Ta có hàng ngũ giúp việc: Hội đồng tộc biểu, thư ký, thủ quỹ, chánh
phó hội, tất cả bộ máy hành chính này đều nằm dưới lá cờ bảo hộ của Pháp Quốc. Các quan phụ
mẫu này hiểu dụ (bảo cho mà biết) dân đen rằng: đến cửa quan phải có mâm lễ gồm bạc hoa xoè

(tròn) và chè Ninh Thái đầy đặn vẽ phía dưới tranh.!!!
Quan Chánh sứ chủ trì việc "bầu cử các chức việc" (Công cử). Các chức việc thông sự, lục sự,
thừa phái mỗi người cầm trên tay một lá phiếu bầu, có người làm chứng (bảo chứng) và chánh
phó tổng ngồi bên hòm phiếu. Tất cả đều tự nguyện làm việc (vi nguyện) như ý nghĩa đôi câu
đối: "Thiên địa thanh", "Giang sơn thanh" (trời đất thanh bạch, đất nước thanh bạch) dưới lá cờ
bảo hộ của Pháp Quốc.
Quan Ta thì dùng trà tầu, quan Tây thì dùng rượu vang Bordeaux (vin Bordeaux). Dân đen thì rít
thuốc lào, khoanh tay, bó gối ngồi nhìn ???.
(Các chữ nghiêng tà phiên âm các chữ Hán viết trong tranh).
Liệu các quan Tây, quan Ta có vì trời đất giang sơn thanh bạch mà vi nguyện" ? Hay vì "mâm
bạc hoa xoè, bình chè Ninh Thái đầy đặn, vợ đẹp con khôn, sập gụ tủ chè là những thứ, phú quý,
vinh hoa tự nhiên được hưởng dưới lá cờ bảo hộ của mẫu quốc Đại Pháp mà vi nguyện ???.
Tất cả các trò công cử, hiểu dụ của các quan Tây, quan Ta chỉ là trò lừa bịp, mị dân nhằm bóc
lột, đàn áp dân đen mà thôi! ý nghĩa đả kích sâu sắc hàm chứa trong bộ tranh là vậy.
Ngày nay chúng ta là bề con bậc cháu rất trân trọng nhãn quan chính trị sâu sắc và ngòi bút sắc
sảo của các bậc nghệ nhân xưa được thể hiện trong bộ tranh này.