Cá rô phi vằn - Nile tilapia doc

Cá rô phi vằn - Nile tilapia
Tên Tiếng Anh:Nile tilapia
Tên Tiếng Việt:Cá rô phi vằn
Tên khác:Cá rô phi, Cá phi, cá rô phi sông Nin
Phân loại
Ngành: Chordata
Lớp: Actinopterygii
Bộ: Perciformes
Họ: Cichlidae
Giống: Oreochromis
Loài:Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758

Đặc điểm
Thân cao, hình hơi bầu dục, dẹp bên. Đầu ngắn. Miệng rộng
hướng ngang, rạch kéo dài đến đường thẳng đứng sau lỗ mũi
một ít. Hai hàm dài bằng nhau, môi trên dầy. Lỗ mũi gần mắt
hơn mõm. Mắt tròn ở nửa trước và phía trên của đầu. Khoảng
cách hai mắt rộng, gáy lõm ở ngang lỗ mũi. Khởi điểm vây
lưng ngang với khởi điểm vây ngực, trước khởi điểm vây
bụng. Vây ngực nhọn, dài, mềm. Vây bụng to cứng, chưa tói
lỗ hậu môn.
Toàn thân phủ vẩy, ở phần lưng có màu sáng vạng nhạt
hoặc xám nhạt, phần bụng có màu trắng ngàhoạc màu xanh
nhạt. Trên thân có từ 6-8 vạch sắc tố chạy từ lưng xuống
bụng. Các vạch sắc tố ở các vây đuôi, vây lưng õ ràng hơn.
Phân bố
Tên chính thức: Oreochromis niloticus
Cá rô phi dòng GIFT được Philippine lai tạo và chọn lọc từ
8 dòng cá khác nhau, trong đó có 4 dòng cá châu Phi (Egypt,
Ghana, Kenya, and Senegal) và 4 dòng cá rô phi thuần từ các
nước Israel, Singapore, Taiwan and Thailand.

Năm 1993 cá rô phi vằn dòng GIFT được nhập vào Viện
nghiên cứu nuôi trồng thuỷ sản 1 từ Philippine. Là kết quả
của dự án “Nâng cao phẩm giống di truyền cá rô phi nuôi”
thông qua lai tạo và chọn lọc từ các dòng cá khác nhau.
Đàn cá hiện nay có số lượng 3000 con, đưa vào lưu giữ
năm 2004 từ dự án NORAD, Viện nghiên cứu nuôi trồng
Thuỷ sản 1.
Cá được đánh dấu bằng cách cắt vây bụng.
Tập tính
Cá rô phi sinh trưởng và phát triển trong nước ngọt, nước lợ
và có thể phát triển ở nước biển có độ mặn 32‰. Phát triển
tối ưu ở độ mặn dưới 5o/oo. Cá sống ở tầng nước dưới và
đáy, có thể chịu đựng được ở vùng nước có hàm lượng ôxy
hoà tan thấp 1mg/l, ngưỡng gây chết cho cá khoảng 0,3-
1mg/l. Giới hạn pH 5-11 và có khả năng chịu được khí NH3
tới 2,4 mg/l.
Cá có nguồn gốc nhiệt đới, nhiệt độ thích hợp để phát triển là
25oC-35oC, song chịu đựng kém với nhiệt độ thấp. Nhiệt độ
gây chết cho cá là 11-12oC.
Cá ăn tạp, thức ăn gồm các tảo dạng sợi, các loài động thực
vật phù du, mùn bã hữu cơ, ấu trùng các loại côn trùng, động
vật sống ở nước, cỏ, bèo, rau và cả phân hữu cơ. Ngoài ra
chúng có khả năng ăn thức ăn bổ sung như cám gạo, bột ngô,
bánh khô đậu, các phế phụ phẩm khác và thức ăn viên.
Ở giai đoạn cá hương chúng ăn sinh vật phù du, chủ yếu là
động vật phù du, một ít thực vật phù du. Giai đoạn cá giống
đến cá trưởng thành chúng chủ yếu ăn mùn bã hữu cơ và thực
vật phù du.Đặc biệt chúng có khả năng hấp phụ 70-80% tảo
lục, tảo lam mà một số loài cá khác khó có khả năng tiêu hoá.
Sinh sản

Cá rô phi lớn nhanh, tuy nhiên tốc độ lớn phụ thuộc nhiệt độ,
thức ăn, mật độ nuôi và loài cá. Cá sau 1 tháng tuổi đạt 2-
3g/con. Sau 2 tháng tuổi đạt 15-20g/con. Nuôi thương phẩm
sau 5-6 tháng nuôi cá có thể đạt 400-500g/con.
Trong điều kiện nhiệt độ nước trến 200C, cá rô phi thành
thục lần đầu sau 4-5 tháng tuổi và cỡ cá tương đương 100-
150g. Cá rô phi vằn có thể đẻ nhiều lần trong năm, cá cái đẻ
trứng và ấp trứng trong miệng. Thời gian ấp trứng được tính
từ khi cá được thụ tinh đến khi cá bột tiêu hết noãn hoàng và
có thể bơi lội tự do.Thời gian này kéo dài khoảng 10 ngày
tuỳ theo nhiệt độ môi trường. Theo Macintosh và Little
(1995), ở nhiệt độ 200C thời gian ấp của cá rô phi kéo dài
khoảng 10-15 ngày, ở nhiệt độ 280C là 4-6ngày và khi nhiệt
độ tăng lên đến 340C thì thời gian ấp trứng chỉ còn từ 3-5
ngày.
Cá bố mẹ còn tiếp tục bảo vệ và chăm sóc con cái đến khi cá
con có thể tự kiếm ăn được, thường thời gian chăm sóc kéo
dài khoảng 1-4 ngày. Trong thời kỳ ấp trứng cá cái thường
ngừng kiếm ăn. Chúng kiếm ăn mạnh nhất khi thời kỳ ấp
trứng đã kết thúc hoàn toàn và chuyển sang giai đoạn tái phát
dục lần tiếp theo. Giai đoạn kiếm ăn tích cực kéo dài khoảng
2-4 tuần đến khi cá đã sẵn sàng tham gia sinh sản lần kế tiếp.
Chu kỳ sinh sản của cá rô phi kéo dài khoảng 30-45 ngày từ
khi phát dục lần đầu đến khi phát dục lần kế tiếp.
Tuy nhiên khoảng cách giữa hai lần sinh sản còn phụ thuộc
vào điều kiện dinh dưỡng, hàm lượng ôxy hoà tan và nhiệt
độ Trong điều kiện khí hậu ở miền Nam nước ta thì cá có
thể đẻ 10-12 lần/năm, nuôi ở miền Bắc chỉ đẻ 5-7 lần/năm.
Tuỳ theo kích cỡ và tuổi cá bố mẹ, thông thường mỗi lần cá
đẻ 1.000-2.000 trứng đối với cá có trọng lượng 200-250

g/con.
Hiện trạng
Rô phi là loài cá dễ nuôi, có nhu cầu về môi trường dinh
dưỡng đơn giản. Chúng có thể sinh trưởng phát triển trong
nước ngọt, nước lợ và nước biển có độ mặn cao. Chúng thich
nghi trong nhiều loại hình mặt nước khác nhau như nuôi
trong ao theo mô hình VAC, nuôi trong ruộng cấy lúa, nuôi
lồng bè trên sông, hồ. Thức ăn nuôi cá rô phi dễ kiếm, rẻ tiền
như cám, bột ngô, các phụ phẩm nông nghiệp, rau bèo, mùn
bã hữu cơ và phân gia súc.
Có thể nuôi cá dưới hình thức công nghiệp cho năng suất
và hiệu quả kinh tế cao. Thịt cá rô phi được công nhận là
ngon, chất lượng cao. Sản phẩm cá rô phi được xuất khẩu
tiêu thụ trên thị trường quốc tế.
Do nhu cầu thực tế về sản xuất con giống cá rô phi lớn
nhanh, sản xuất cá toàn đực thì gần đây nhiều dòng, loài cá
đã được nhâp vào Việt Nam như cá rô phi xanh Oreochromis
aureus, cá rô phi vằn Oreochromis niloticus dòng Đài Loan,
dòng Thái Lan và dòng GIFT. Tuy nhiên, hiện nay hiện
tượng lai tạp làm thoái hoá phẩm giống cá rô phi và hiện
tượng một số trại sản xuất tư nhân làm ẩu dẫn đến cá rô phi
trong các ao, đầm có hiện tượng chậm lớn đẻ sớm. Do vậy
việc lưu giữ các dòng thuần và dòng chọn giống nhằm tái tạo
quần đàn là rất cần thiết.