Đình Chèm - Nét kiến trúc nghệ thuật cổ kính ở Bắc Bộ pot

Đình Chèm - Nét kiến trúc nghệ
thuật cổ kính ở Bắc Bộ
Cùng với nét kiến trúc nghệ thuật cổ kính, đình Chèm còn mang trong mình sự tích về
một vị tướng tài đức trọng có công dẹp giặc cứu nước.




Đây là ngôi đình tồn tại hàng ngàn năm bên bờ sông Hồng với kỳ tích "kiệu đình ",
được coi là một trong số ít những ngôi đình cổ nhất Việt Nam. Cùng với nét kiến trúc
nghệ thuật cổ kính, đình Chèm còn mang trong mình sự tích về một vị tướng tài đức
trọng có công dẹp giặc cứu nước. Đình thờ Thượng Đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng và
Hoàng phi Bạch Tĩnh Cung sống vào thời An Dương Vương.

Chèm (có thuyết cho rằng phải viết là Trèm) là tên nôm, tên chữ là Thụy Điềm, sau đổi
là Thụy Hương, rồi lại đổi là Thụy Phương. Chữ Chèm, Trèm, tiếng Việt cổ là T’lem, và
khi đọc theo lối Hán hoá là Từ Liêm, có thể coi đó là nguồn gốc tạo nên tên gọi huyện Từ
Liêm ngày nay.

Làng Chèm xa xưa có người họ Lý tên Thân, hiệu là Ông Trọng. Ông có vóc dáng
khổng lồ. Thời Hùng Duệ Vương, nước ta có giặc Ái Lao, Chiêm Thành và phía Bắc
thường quấy nhiễu biên thuỳ, Lý Ông Trọng nhận chức Chỉ huy Sứ giết tan giặc, mở
mang bờ cõi.


Sang thời An Dương Vương, nhà Tần bị giặc Hung Nô quấy phá, vua Tần sai sứ sang
cầu Thục Phán cho tướng tài sang giúp. Vua Thục cử Lý Ông Trọng đi sứ nhà Tần, vua
Tần phong ông là Tư Lệnh Hiệu Uý thống suất 10 vạn quân đi dẹp giặc Hung Nô.


Thắng trận khải hoàn, vua Tần phong ông chức Phụ Tín Hầu, gả công chúa cho và giữ

ở lại nước Tần. Nhưng Lý Thân nhất quyết về lại quê nhà, công chúa nước Tần cũng theo
về sống với ông ở Chèm cho tới khi mất. Lý Ông Trọng trở thành Thành hoàng của làng.
Trong thánh phả nước Việt, Lý Ông Trọng đứng hàng thứ ba sau Thánh Tản và Thánh
Gióng.

Đình làng Chèm có lẽ là ngôi đình duy nhất ở nước Nam ta quay hướng về phương
bắc. Hình như đó là cái cách dân Chèm biểu lộ thành ý với bà công chúa sống xa xứ
nhưng rất mực yêu chồng được luôn hướng về nơi quê cha đất tổ.




Đình nằm trên diện tích gần 2 mẫu, dáng uy nghi theo thế chữ đinh với những cây cột
trụ to. Những mái cong của ngôi đình được phủ lên một lớp rêu phong cổ kính. Đình
Chèm được xây dựng theo lối kiến trúc nội công ngoại quốc, chắc chắn và công phu, bên
trong đình, các cột, mái được chạm trổ tinh vi, bên ngoài có tam quan, có bốn cột đồng
trụ.

Gian trong cùng của ngôi đình có hai bức tượng Thượng Đẳng Thiên Vương cao 2
trượng và bức tượng công chúa nước Tần - Hoàng phi Bạch Tỉnh Cung cao 8 trượng
bằng gỗ sơn son thếp vàng tạc năm 1888. Hiện ở Đình Chèm vẫn còn lưu giữ được nhiều
hình chạm khắc gỗ phong cách thế kỷ 18, cùng chiếc lư hương ngàn năm tuổi rất quý
hiếm.

Để tưởng nhớ công lao của Lý Ông Trọng, nhân dân làng Chèm (Thuỵ Phương); làng
Hoàng (Hoàng Xá); làng Mạc (Liên Mạc) cùng lập đền thờ và lo cúng tế từ xưa tới nay.
Điều ngạc nhiên là hầu hết các lễ hội đều tổ chức vào mùa xuân nhưng riêng có hội làng
Chèm mở giữa mùa hè. Diễn ra từ ngày 14 đến ngày 16 tháng 5 âm lịch, các nghi thức
quan trọng của lễ hội đều được tổ chức tại đình Chèm trong đó có lễ rước nước rất long
trọng.

Hàng ngàn năm nay, Đình Chèm vẫn ngự sát bên bờ sông Hồng nặng phù sa. Theo
sách Việt điện u linh cũng như ngọc phả của đình thì đình Chèm được xây dựng từ thế kỷ
thứ VII. Từ khi khởi dựng đến nay, do tọa lạc trên khu đất sát kề bờ sông Hồng, nên hàng
năm, vào mùa mưa lũ, đình Chèm luôn bị ngập lụt.

Đình Chèm đã qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa lớn và mở rộng. Theo văn bia tại đình
và dòng chữ Hán ghi trên thượng lương thì tòa Hậu cung được xây dựng năm Long Đức
thứ 3 (1631) và được trùng tu năm Quang Trung thứ 5 (1792) năm Cảnh Thịnh thứ nhất
(1793); tòa Đại bái được sửa chữa năm Cảnh Thịnh thứ 5 (1797) Đặc biệt vào những
năm 20 của thế kỷ XX, dân vùng Chèm đã tiến hành một việc quan trọng và táo bạo là
nâng toàn bộ ngôi đình lên cao.

Đến nay, tất cả kiến trúc của đình Chèm vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn, từ bố cục
đến kiểu dáng cả một tổng thể những di tích cổ kính nằm hài hòa trong một không gian
rộng thoáng, bên sông Hồng.