PHÁT TRIỂN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ppt

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



HUNH TH THANH HO


PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT
TI NGÂN HÀNG THNG MI C PHN NGOI
THNG VIT NAM - CHI NHÁNH
THÀNH PH H CHÍ MINH


LUN VN THC S KINH T



TP. H Chí Minh – Nm 2011




B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

HUNH TH THANH H
O


PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT
TI NGÂN HÀNG THNG MI C PHN NGOI
THNG VIT NAM - CHI NHÁNH
THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS TRNG TH HNG

TP. H Chí Minh – Nm 2011





LI CAM OAN


Tôi tên là Hunh Th Thanh Ho, hc viên lp Cao hc ngân hàng
đêm 1 khóa 18. Tôi xin cam đoan đ tài lun vn thc s: “ Phát trin thanh
toán không dùng tin mt ti Ngân hàng thng mi c phn Ngoi
thng Vit Nam – chi nhánh thành ph H Chí Minh” là do tôi t nghiên
cu và trình bày.  tài ca tôi cha đc ph bin trên các báo đài và công
trình nghiên cu ca tác gi nào khác.

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC BNG
LI M U
Chng 1:C S LÝ LUN V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN
MT CA NGÂN HÀNG THNG MI 1
1.1.
NHNG VN  CHUNG V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT 1
1.1.1. Khái nim v thanh toán không dùng tin mt 1
1.1.2. Ngun gc ca thanh toán không dùng tin mt 1
1.1.3. S cn thit phát trin các phng thc thanh toán không dùng
tin mt 2
1.1.3.1. i vi nn kinh t 2
1.1.3.2. i vi ngân hàng 3
1.1.3.3. i vi dân c 3
1.1.4. c đim và tác dng ca thanh toán không dùng tin m
t 4
1.1.4.1. c đim ca thanh toán không dùng tin mt 4
1.1.4.2. Tác dng ca thanh toán không dùng tin mt 5
1.2. CÁC PHNG THC THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT
CA NGÂN HÀNG THNG MI 5
1.2.1. Thanh toán bng séc 5
1.2.1.1. Khái nim v séc 5

1.2.1.2. Mt s quy đnh c bn v séc 6
1.2.1.3. Phân loi séc 9
1.2.2. Thanh toán bng y nhim chi 11



1.2.2.1. Khái nim v y nhim chi 11
1.2.2.2. iu kin khi s dng y nhim chi 11
1.2.3. Thanh toán bng y nhim thu 11
1.2.3.1. Khái nim v y nhim thu 11
1.2.3.2. iu kin khi s dng y nhim thu 12
1.2.4. Thanh toán bng th ngân hàng 12
1.2.4.1. Khái nim v th ngân hàng 12
1.2.4.2. Phân loi th ngân hàng 12
1.2.4.3. Các đ
i tng liên quan đn th ngân hàng 13
1.2.5. Thanh toán qua dch v ngân hàng đin t 14
1.3
. CÁC IU KIN  PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT 15
1.3.1. iu kin v pháp lý 15
1.3.2. iu kin v công ngh 16
1.3.2.1. H tng công ngh 16
1.3.2.2. ng dng công ngh trong các dch v thanh toán 16
1.3.2.3. An toàn bo mt 17
1.3.3. iu kin v con ngi 17
1.3.3.1. Mc sng ca ngi dân 17
1.3.3.2. S hiu bit và chp nhn các ph
ng thc thanh toán không
dùng tin mt 17

1.3.3.3. Ngun nhân lc ca ngân hàng 18
1.4.
KINH NGHIM V PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT T MT S NC TRÊN TH GII VÀ BÀI HC CHO CÁC
NGÂN HÀNG VIT NAM 18
1.4.1. S phát trin thanh toán không dùng tin mt ti M 18
1.4.2. S phát trin thanh toán không dùng tin mt ti Châu Âu 18
1.4.3. S phát trin thanh toán không dùng tin mt ti Trung Quc19



1.4.4. Bài hc kinh nghim v phát trin thanh toán không dùng tin
mt cho các ngân hàng Vit Nam 21
KT LUN CHNG 1 23
Chng 2:THC TRNG V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN
MT TI NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM – CHI
NHÁNH TP.HCM 24
2.1.
THC TRANG V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT TI
VIT NAM HIN NAY 24
2.1.1. Khuôn kh pháp lý 24
2.1.2. Tình hình chung v thanh toán không dùng tin mt ti Vit
Nam 28
2.1.2.1. Nhng thành tu đi mi và phát trin thanh toán không dùng
tin mt 28
2.1.2.2. Nhng mt hn ch trong thanh toán không dùng tin mt 29
2.1.3. Các nhân t nh hng đn thanh toán không dùng tin mt ti
Vit Nam 31
2.1.3.1. Hành lang pháp lý 31
2.1.3.2. Môi trng kinh t v mô 32

2.1.3.3. Khoa hc công ngh 32
2.1.3.4. Yu t con ngi 33
2.1.3.5. Yu t tâm lý 33
2.1.3.6. Hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi 33
2.2.
THC TRNG V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT TI
NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM – CHI NHÁNH TP.HCM
(VCB HCM) 34
2.2.1. S lc quá trình hình thành và phát trin VCB HCM 34
2.2.2. Kt qu hot đng kinh doanh ca VCB HCM giai đon
2008-2010 35



2.2.3. Thc trng v thanh toán không dùng tin mt ti VCB HCM38
2.2.3.1. Tng quát v thanh toán không dùng tin mt ti VCB HCM 38
2.2.3.2. Thanh toán bng séc 41
2.2.3.3. Thanh toán bng y nhim chi 42
2.2.3.4. Thanh toán bng y nhim thu 43
2.2.3.5. Thanh toán bng th ngân hàng 44
2.2.3.6. Thanh toán qua dch v ngân hàng đin t 47
2.2.3.7. Thc trng phát trin h thng tài khon cá nhân ti VCBHCM51
2.2.3.8. So sánh thc trng thanh toán không dùng tin mt ca VCB
HCM vi mt s NHTM trên đa bàn TP.HCM 52
2.3. ÁNH GIÁ V THC TRNG THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT TI VCB HCM 54
2.3.1. Nhng kt qu đt đc 54
2.3.2. Nhng hn ch 56
2.3.3. Nguyên nhân ca nhng hn ch 57

2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan 57
2.3.3.2. Nguyên nhân ch quan (xut phát t VCB HCM) 59
KT LUN CHNG 2 61
Chng 3:GII PHÁP PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG
TIN MT TI NGÂN HÀNG TMCP NGOI THNG VIT NAM
– CHI NHÁNH TP.HCM 62
3.1. MC TIÊU VÀ NH HNG PHÁT TRIN CA VCB HCM N
NM 2020 62
3.1.1. Mc tiêu tng th ca VCB đn nm 2020 62
3.1.2. nh hng ca VCB HCM đn nm 2020 63
3.1.3. K hoch kinh doanh nm 2011 ca VCB HCM 65
3.1.3.1. Phng hng, nhim v ca VCB HCM 65
3.1.3.2. K hoch, mc tiêu ca VCB HCM 67



3.1.3.3. Mt s ch tiêu v hot đng thanh toán ca VCB HCM 67
3.2. GII PHÁP PHÁT TRIN THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN
MT TI VCB HCM 68
3.2.1. Gii pháp c th đi vi các phng thc thanh toán không
dùng tin mt 68
3.2.1.1. Gii pháp đi vi séc thanh toán 68
3.2.1.2. Gii pháp đi vi y nhim chi 68
3.2.1.3. Gii pháp đi vi y nhim thu 69
3.2.1.4. Gii pháp đi vi th thanh toán 69
3.2.1.5. Gii pháp đi vi dch v ngân hàng đin t 70
3.2.2. Phát tri
n s lng và dch v tài khon cá nhân 72
3.2.3. Gii pháp v công ngh 73
3.2.4. Xây dng chin lc khách hàng 73

3.2.5. Qung cáo và tip th sn phm 75
3.2.6. M rng mng li kênh phân phi 76
3.2.7. Gii pháp v nhân s 77
3.2.8. Tng cng m rng quan h vi các ngân hàng và các công ty
trong hot đng phát trin dch v thanh toán không dùng tin mt 78
3.3. KIN NGH 78
3.3.1. Kin ngh vi VCB Hi s chính 78
3.3.1.1. Xây dng h thng h tng công ngh 78
3.3.1.2. Xây dng các chính sách an toàn bo mt h thng công ngh
thông tin 79
3.3.1.3. Hin đi hóa quy trình nghip v trong thanh toán 80
3.3.1.4. Xây dng ch đ tin lng hp lý 81
3.3.2. Kin ngh vi Chính ph, Ngân hàng Nhà nc và các c quan
chc nng 81
KT LUN CHNG 3 85



KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC




DANH MC CÁC T VIT TT

– ACH H thng thanh toán bù tr t đng (Automated Clearing
House)
– ACS H thng tài khon tp trung (Account Central System)

– BEPS H thng thanh toán đin t giá tr thp theo lô (Bulk
Electronic Payment System)
– BGC H thng thanh toán giá tr thp Bankgiro
(Bankgirocentralen)
– CBGS H thng trái phiu trung ng dùng chung (Central Bond
Generalized System)
– CDFCPS H thng thanh toán ngoi t trong nc ca Trung Quc
(China’s Domestic Foreign Currency Payment System)
– CEKAB H thng thanh toán th ca Thy in (Centralen for
Elektroniska Korttransaktioner AB) (EDB Card Services AB)
– CIS H thng thanh toán séc (Cheque Image System)
– CUP H thng thanh toán bù tr th liên ngân hàng ca Trung
Quc (China Union Pay)
– DNNN Doanh nghip Nhà nc
– HSBC VN Ngân hàng trách nhim hu hn mt thành viên HSBC (Vit
Nam)
– HVPS H thng thanh toán giá tr cao (High-Value Payment
System)
– IBPS Thanh toán đin t liên ngân hàng (Inter Bank Payment
System)
– IBT Chuyn khon ni b (Inter-Branch Transfer)



– NH Ngân hàng
– NHNN Ngân hàng Nhà nc
– NHTM Ngân hàng thng mi
– NHTW Ngân hàng Trung ng
– TMCP Thng mi c phn
– TTKDTM Thanh toán không dùng tin mt

– UNC y nhim chi
– UNT y nhim thu
– VCB Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam
– VCB HCM Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam - chi
nhánh thành ph H Chí Minh.
– VCB TW Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam hi
s chính.
– VPC H thng bù tr và lu ký chng khoán Thy in
(Vardepappercentralen – Swedish Central Securities
Depository and Clearing System)
– RIX H thng thanh toán tng tc thi (The Riksbank’s Central
Interbank Payment System)
– WTO T chc thng mi th gii (World Trade Organization)









DANH MC BNG
Bng 2.1: Mt s hot đng ch yu và kt qu kinh doanh ca VCB HCM
giai đon 2008 – 2010
Bng 2.2: So sánh th phn ca VCB HCM vi VCB toàn h thng.
Bng 2.3: Tình hình thanh toán ni đa ca VCBHCM giai đon 2008-2010
Bng 2.4: C cu v s lng giao dch ca các phng thc TTKDTM ti
VCB HCM giai đon 2008 – 2010
Bng 2.5: C cu v doanh s thanh toán ca các phng thc TTKDTM

ti VCB HCM giai đon 2008 – 2010
Bng 2.6: Thc trng thanh toán bng séc chuyn khon ti VCB HCM
giai đon 2008 – 2010
Bng 2.7: Thc trng thanh toán bng y nhim chi ti VCB HCM giai
đon 2008 – 2010
Bng 2.8: Thc trng thanh toán bng y nhim thu ti VCB HCM giai
đon 2008 – 2010
Bng 2.9: Tình hình hot đng th ca VCB HCM giai đon 2008 – 2010
Bng 2.10: Thc trng thanh toán qua dch v ngân hàng đin t ti VCB
HCM giai đo
n 2008 – 2010
Bng 2.11: S lng tài khon cá nhân ti VCBHCM giai đon 2008-2010
Bng 2.12: So sánh các phng thc TTKDTM ca VCB HCM vi mt s
NHTM trên đa bàn TP.HCM







LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Tin mt đóng vai trò rt quan trng cho quá trình phát trin kinh t xã
hi ca loài ngi, tuy nhiên không phi lúc nào tin mt cng đem li hiu
qu cao nht bi nhng hn ch ca nó nh: ri ro trong lu thông, tn kém
chi phí vn chuyn, nguy c lm phát, nh hng đn hiu lc qun lý ca
Nhà nc,…ó chính là nguyên nhân dn đn s
ra đi và ngày càng phát

trin ca các phng tin thanh toán không dùng tin mt trong nn kinh t.
Là h thng cung ng dch v thanh toán cho nn kinh t, ngành ngân
hàng đóng vai trò rt quan trng trong s phát trin thanh toán không dùng
tin mt. Ngân hàng thng mi là cái nôi đ các phng thc thanh toán
không dùng tin mt ra đi và phát trin.  quá trình thanh toán đc thc
hin nhanh chóng và hiu qu, làm hài lòng và thu hút càng nhiu khách hàng
thì các ngân hàng thng mi phi tp trung hoàn thin các phng thc
thanh toán c
a mình da trên nn tng công ngh thông tin và khuôn kh
pháp lý ca Nhà nc.
Là mt chi nhánh ngân hàng thng mi c phn khá vng mnh trên
đa bàn thành ph H Chí Minh, Ngân hàng thng mi c phn Ngoi
thng – chi nhánh thành ph H Chí Minh (VCB HCM) luôn phn đu, n
lc ht mình bt kp tin trình hin đi hóa ngân hàng đ cung ng các sn
phm dch v ngân hàng đa dng, hin đi vi phng châm “Luôn mang đn
cho khách hàng s thành đt”.  làm tt công tác thanh toán, VCB HCM
không nhng hoàn thin nhng phng thc thanh toán truyn thng mà còn
tp trung phát trin các phng thc thanh toán ngân hàng hin đi có cht
lng cao, an toàn, hiu qu nhm làm tha mãn nhu cu ngày càng cao ca
khách hàng. Song, thc tin phát trin thanh toán không dùng tin mt ca



VCB HCM vn còn tn ti nhng khó khn và hn ch. Vic tìm ra các bin
pháp nhm thúc đy s phát trin ca các phng thc thanh toán không dùng
tin mt cng nh giúp h thng Ngân hàng thng mi c phn Ngoi
thng Vit Nam khng đnh v th, thng hiu ca mình trong thi k cnh
tranh, hi nhp và phát trin vn đang là vn đ khá bc thit.
Xut phát t lý do nêu trên, tác gi đã la chn nghiên cu đ tài:
“Phát trin thanh toán không dùng tin mt ti Ngân hàng thng mi c

phn Ngoi thng Vit Nam – chi nhánh thành ph H Chí Minh” làm
đ tài lun vn Thc s kinh t.
2. Mc tiêu nghiên cu
- T nhng vn đ lý lun c bn liên quan đn thanh toán không dùng
tin mt.
- Phân tích thc trng v các phng thc thanh toán không dùng tin
mt ti NH TMCP Ngoi thng Vit Nam – chi nhánh TPHCM.
-  xut các gii pháp và kin ngh nhm phát trin các phng thc
thanh toán không dùng tin mt ti NH TMCP Ngoi thng Vit Nam – chi
nhánh TPHCM trong thi gian ti.
3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: Nhng vn đ lý lun và thc tin liên quan
ti các phng thc thanh toán không dùng tin mt ca ngân hàng thng
mi.
- Phm vi nghiên cu: Lun vn đ cp đn các phng thc thanh toán
không dùng tin mt trong phm vi thanh toán trong nc ti NH TMCP
Ngoi thng Vit Nam – chi nhánh TPHCM. Do mun nhn mnh đn các
phng thc thanh toán có s la chn gia không dùng tin mt và thanh
toán bng tin mt nên  đây tác gi xin không nghiên cu phng thc thanh
toán bng th tín dng.



4. Phng pháp nghiên cu
 hoàn thành mc tiêu nghiên cu đt ra, lun vn s dng các
phng pháp nghiên cu: thng kê, phân tích, so sánh, logic, tng
hp,…đng thi vn dng các kin thc v nghip v ngân hàng thng mi,
qun tr ngân hàng, thng mi đin t và nhng kinh nghim thc tin trong
quá trình làm vic trong lnh vc ngân hàng.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài

 tài cung c
p v mt lý lun các vn đ liên quan đn thanh toán
không dùng tin mt, đng thi cung cp mt bc tranh toàn cnh thc trng
v thanh toán không dùng tin mt ca ngân hàng thng mi c phn Ngoi
thng Vit Nam – chi nhánh TPHCM, t đó đ xut mt s gii pháp nhm
phát trin các phng thc thanh toán không dùng tin mt ti chi nhánh.
6. im ni bt ca đ tài
 tài hng đn vn đ thanh toán không dùng tin mt, mt lnh vc
thanh toán hin đi đang đc Nhà nc quan tâm và tp trung phát trin, mt
xu hng phát trin tt yu ca h thng thanh toán thi k hi nhp.
 tài đã cp nht đc nhng kinh nghim mi, phù hp vi thc tin
Vit Nam v phát trin thanh toán không dùng tin mt t các nc trên th
gi
i và rút ra bài hc b ích cho các ngân hàng Vit Nam.
 tài đã tp trung phân tích đc thc trng phát trin ca các phng
thc thanh toán hin đi nht ti VCB HCM, đc bit là phng thc thanh
toán bng th và dch v ngân hàng đin t, là các dch v thanh toán đang
đc khách hàng quan tâm nhiu nht hin nay; t đó rút ra nhng kt qu đt
đc và nhng hn ch và đa ra nhng gii pháp kh
thi góp phn phát trin
các phng thc thanh toán này đáp ng nhu cu khách hàng, khng đnh
thng hiu và v th ca VCB HCM trên th trng.




7. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc, danh mc các t vit tt, danh
mc các bng, biu, tài liu tham kho, lun vn đc chia thành 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v thanh toán không dùng tin mt.

Chng 2: Thc trng v thanh toán không dùng tin mt ti Ngân hàng
TMCP Ngoi thng Vit Nam – chi nhánh TPHCM.
Chng 3: Gii pháp phát trin thanh toán không dùng tin mt ti Ngân
hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam – chi nhánh TPHCM.
Trong quá trình nghiên cu, mc dù tác gi đã c gng thu thp s liu,
phân tích, đánh giá và đ xut các gii pháp nhng chc chn không th tránh
khi nhng khim khuyt. Tác gi rt mong nhn đc s góp ý ca Quý thy
cô và ngi đc. Xin chân thành cm n.
- 1 -


Chng 1
C S LÝ LUN V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN
MT
1.1. NHNG VN  CHUNG V THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN
MT
1.1.1. Khái nim v thanh toán không dùng tin mt
Thanh toán không dùng tin mt là phng thc chi tr đc thc hin
bng cách trích mt s tin t tài khon ngi tr chuyn sang tài khon
ngi đc hng. Các tài khon này đu đc m ti ngân hàng.
1.1.2. Ngun gc ca thanh toán không dùng tin mt
Theo tin trình lch s phát trin ca xã hi loài ngi đã đc các nhà
kinh t chính tr hc nghiên cu, các hình thc t chc kinh t sn xut phát
trin t thp đn cao, t hình thc kinh t t nhiên đn kinh t hàng hóa. u
tiên, con ngi sn xut sn phm ra đ tiêu dùng, sau đó là đ trao đi, mua
bán. Lúc đu trong trao đi, mt ngi phi tìm ai đó có hàng hóa mà mình
cn và ngi đó cng cn hàng hóa do mình sn xut ra.Tuy nhiên, không
phi  đâu và lúc nào ngi ta cng tìm đc “hai ý mun trùng khp” nh
vy.  gii quyt vn đ này, con ngi tìm ra mt hàng hóa làm vt ngang
giá chung. Khi sn xut và lu thông hàng hóa càng phát trin thì vt ngang

giá chung đc c đnh li  mt hàng hóa đc tôn và ph bin. Tin t ra đi
t đó. Lúc đu, tin t có th là v sò, v hn, mai rùa,…, sau đó là các kim
loi quý nh vàng và bc. Trong lu thông, vàng và bc t ra không thun
tin do rt nng và khó vn chuyn nên con ngi đã thay bng tin giy.
Nn sn xut xã hi không ngng phát trin, khi lng tin đa vào
lu thông ngày càng ln, gây sc ép v mt giá c và là nguy c dn đn lm
phát. Mc khác, tin giy biu hin nhng hn ch nht đnh nh: d b đánh
- 2 -


cp, tin gi, rách nát, chi phí in n, bo qun, kim đm…Hn na, khi
lng tin trong lu thông quá ln cng nh hng đáng k đn hiu lc qun
lý ca Nhà nc. Nhng khó khn và hn ch nêu trên đòi hi phi có mt
hình thc lu thông tin t hp lý và đúng đn hn. Và, cùng vi s ra đi và
phát trin ca h thng ngân hàng, con ngi đã ngh ra hình thc chu chuyn
tin t mi không có s xut hin ca tin mt, đó là thanh toán không dùng
tin mt (TTKDTM). Tóm li, TTKDTM ra đi là xu hng phát trin tt yu
ca chu chuyn tin t trong mt nn kinh t hin đi.
1.1.3. S cn thit phát trin các phng thc thanh toán không dùng
tin mt
Ngày nay, khi đi mua sm ti các trung tâm thng mi, siêu th
hay
ca hàng, chúng ta ch cn s dng th ngân hàng đ thanh toán thay vì phi
mang theo mt lng ln tin mt va cng knh va ri ro. Hoc khi đi du
lch khp ni, séc hoc th thanh toán cng có th trang tri cho mi nhu cu
chi tr phát sinh trong chuyn đi mà chúng ta không cn phi đem theo nhiu
tin mt…Các phng thc TTKDTM đã tr nên rt tin ích, cn thit và
không th thiu trong nn kinh t và đi sng xã hi ngày nay.
1.1.3.1. i vi nn kinh t
Thanh toán không dùng tin mt làm gim khi lng tin mt trong

lu thông, do đó gim đáng k chi phí cho vic in n, bo qun, vn chuyn
và kim đm tin. Mt khác, nh có thanh toán không dùng tin mt mà khâu
thanh toán đc din ra nhanh hn góp phn làm tng tc đ luân chuyn vn
trong nn kinh t, thúc
đy quá trình sn xut và lu thông hàng hóa phát
trin. Hn na, các nghip v thanh toán không dùng tin mt đu đc lu
li trên s sách k toán ca ngân hàng, thông qua đó ngân hàng có th kim
soát các hot đng ca nhiu ngành kinh t, t đó góp phn làm tng hiu lc
qun lý kinh t ca Nhà nc. Ngoài ra, TTKDTM còn làm cho các khon thu
- 3 -


nhp ca doanh nghip và cá nhân đc minh bch và công khai hn, góp
phn chng tht thu thu có hiu qu.
1.1.3.2. i vi ngân hàng
TTKDTM giúp cho các ngân hàng thng mi huy đng đc ngun
vn ln t tài khon tin gi giao dch ca khách hàng ti ngân hàng. ây là
ngun huy đng vn quan trng không th thiu đc trong hot đng ca
NHTM. Vi ngun vn này, ngân hàng tr lãi rt thp và đem cho vay vi
mc lãi sut cao hn, do đó thu đc mc li nhun tng đi cao. Tuy
nhiên, vn đ s dng ngun vn huy đng t tin gi thanh toán nh th nào
đ va thu đc li nhun cao mà vn đm bo tính thanh khon còn tùy
thuc vào nng lc qun lý và kinh doanh vn ca mi ngân hàng. Nh có
ngun vn quan trng nên các ngân hàng có điu kin m rng cung ng các
dch v cho khách hàng, to điu kin đ tng li nhun, điu mà bt k ngân
hàng nào cng mong mun trong quá trình kinh doanh.
1.1.3.3. i vi dân c
Khi giao dch vi ngân hàng đ thanh toán tin hàng hóa, dch v thì
khách hàng phi m tài khon tin gi ti NHTM. Khách hàng có th s dng
ngun tin này bt c lúc nào. Quá trình thanh toán qua ngân hàng din ra

nhanh hn và gim đc nhiu chi phí cho khách hàng hn so vi thanh toán
bng ti
n mt.
Các cá nhân hay t chc không cn phi đem theo mt lng tin mt
ln đ thanh toán cho các giao dch phát sinh và không phi bn tâm đn
nhng ri ro nh: tin gi, trm cp, ha hon,…
Ngoài ra, khi khách hàng m tài khon ti ngân hàng và duy trì s d
tài khon thì h còn đc hng tin lãi và nhng u đãi khác t ngân hàng.


- 4 -


1.1.4. c đim và tác dng ca thanh toán không dùng tin mt
TTKDTM đc hiu là s vn đng ca tin t vi chc nng là
phng tin thanh toán gia các t chc, cá nhân trong xã hi nhng s vn
đng ca tin t đc lp vi s vn đng ca hàng hóa; đc thc hin bng
cách trích chuyn t tài khon đn v này sang tài khon
đn v khác hoc bù
tr ln nhau gia các đn v tham gia thanh toán, thông qua ngân hàng. Ngân
hàng là ngi cung ng dch v thanh toán.
1.1.4.1. c đim ca thanh toán không dùng tin mt
Th nht, S vn đng ca tin t đc lp so vi s vn đng ca hàng
hóa c v thi gian và không gian, thông thng s vn đng ca tin trong
thanh toán và s vn đng ca hàng hóa là không có s n khp vi nhau.
ây là đc đim ln nht, ni bt trong TTKDTM và hoàn toàn phù hp vi
chc nng là phng tin thanh toán ca tin t. Tuy nhiên, điu này không
có ngha là s tách ri gia tin và hàng gây ra s chm tr, gian ln trong
thanh toán mà phi hn ch đn mc thp nht mi rc ri có th xy ra trong
thanh toán.

Th hai, Trong TTKDTM, vt môi gii là tin mt không hin din
theo kiu Hàng - Tin - Hàng mà ch xut hin di hình thc tin ghi s hay
còn gi là tin t k toán và đc ghi chép trên các chng t hay s sách k
toán. ây là đc đim riêng ca TTKDTM. Vi đc đim này, các bên tham
gia thanh toán bt buc phi m tài khon tin gi thanh toán ti ngân hàng
thng mi và phi có tin trong tài khon thì mi có th thc hin thanh toán
theo ph
ng thc này. Ngoài ra, do vic m tài khon và thanh toán nh trên
mà các ngân hàng có th thc hin tt công tác kim soát tính hp pháp, hp
l ca các giao dch thanh toán hàng hóa dch v din ra trong nn kinh t.
Th ba, Trong thanh toán qua ngân hàng, NHNN và các NHTM, vi
vai trò là ngi t chc và thc hin các khon thanh toán, đu có ý ngha rt
- 5 -


quan trng trong vic phát trin h thng thanh toán ca mt quc gia. Ngân
hàng đc xem là t chc trung gian không th thiu đc trong TTKDTM vì
ch có ngân hàng – ngi qun lý tài khon tin gi ca các đn v mi đc
phép trích chuyn tài khon ca các đn v và đây là mt loi nghip v đc
thù ca ngành ngân hàng. Nh vy, ngân hàng đóng vai trò là trung tâm thanh
toán và quyt đnh s thành công ca toàn b quá trình thanh toán cho xã hi.
1.1.4.2. Tác d
ng ca thanh toán không dùng tin mt
TTKDTM trc tip thúc đy quá trình vn đng ca hàng hóa trong nn
kinh t, thông qua đó các mi quan h kinh t ln đc gii quyt, nh đó mà
quá trình sn xut và lu thông hàng hóa đc tin hành bình thng.
Mt khác, nh t chc tt công tác thanh toán, ngân hàng huy đng
đc càng nhiu các khon vn tin t trong nn kinh t góp phn làm tng
ngun vn tín dng đ đu t vào các quá trình tái sn xut m rng.
Hn na, TTKDTM góp phn làm gim đáng k lng tin mt trong

lu thông, tit kim nhiu chi phí cho xã hi: chi phí in n, bo qun, vn
chuyn tin,…, gim thiu ri ro v tin mt, hn ch nguy c lm phát cho
nn kinh t, t đó to điu kin đ Nhà nc làm tt công tác qun lý ti
n t.
Ngoài ra, thông qua vic t chc thanh toán, ngân hàng có th kim
soát đc quá trình thanh toán ca nn kinh t, góp phn hn ch nhng thit
hi, khc phc và ngn chn các hin tng tiêu cc có th xy ra trong quá
trình sn xut kinh doanh ca các đn v.
1.2. CÁC PHNG THC THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIN MT CA
NGÂN HÀNG THNG MI
1.2.1. Thanh toán bng séc
1.2.1.1. Khái nim v séc
Séc là lnh tr tin ca ch tài khon, đc lp trên mu do Ngân hàng
quy đnh, yêu cu đn v thanh toán trích mt s tin t tài khon tin gi ca
- 6 -


mình đ tr cho ngi th hng có ghi tên trên séc hoc tr cho ngi cm
séc.
Nh vy, séc là mt chi phiu đc lp trên mu in sn do ch tài
khon phát hành giao trc tip cho ngi bán đ thanh toán tin vt t, hàng
hóa, chi phí, dch v,…
1.2.1.2. Mt s quy đnh c bn v séc
Lut Các công c chuyn nhng s 49/2005/QH11 ngày 29/11/2005
(Chng IV) và sau đó là Quyt đnh s 30/2006/Q-NHNN ngày 11/7/2006
ban hành Quy ch cung ng và s dng séc đã nêu rt rõ nhng quy đnh v
séc. Mt s quy đnh c bn v séc:

Trc khi séc trng đc in và cung ng đ s dng, các t chc
cung ng séc (có tài khon ti Ngân hàng Nhà nc) phi đng ký mu séc

trng ti Ngân hàng Nhà nc. Các t chc cung ng séc bán séc trng cho
khách hàng s dng, theo đúng mu séc đã đc duyt và ch bán séc cho
khách hàng nào có m tài khon ti đn v mình.
Các t chc cung ng séc bán séc trng cho khách hàng s dng, theo
đúng mu séc đã đc duyt và ch bán séc cho khách hàng nào có m tài
khon ti đn v mình.

Tt c các t séc đu do ngân hàng Nhà nc thit k mu thng
nht, nhng yu t trên t séc phi đc in hoc ghi rõ ràng bng bút mc
hoc bút bi, không vit bng bút chì hoc các loi mc đ, không sa cha
ty xóa. Ch vit trên séc là Ting Vit. Trng hp séc có yu t nc ngoài
thì séc có th s dng ting nc ngoài theo tha thun ca các bên.

Khi phát hành séc, s tin ghi bng s và bng ch trên séc phi
khp nhau. Nu s tin ghi bng s khác vi s tin ghi bng ch thì séc
không có giá tr thanh toán. Khi vit s tin bng s trên séc, sau ch s hàng
nghìn, triu, t, triu t, t t phi đt du chm và ghi ch s sau s hàng
- 7 -


đn v phi đt du phy sau ch s hàng đn v. Còn khi vit s tin bng
ch, ch cái đu tiên phi vit hoa và sát đu dòng đu tiên, không vit cách
dòng, cách quãng gia các ch, không đc vit thêm ch (khác dòng) vào
gia hai ch vit lin nhau trên séc.

Các ch th tham gia thanh toán séc:
 Ngi phát hành séc: là ngi ký phát hành séc đ thanh toán cho
ngi hng séc. Ngi phát hành có th là ch tài khon hoc ngi đc
ch tài khon y quyn.
 Ngi th hng séc: là ngi s hu s tin ghi trên séc, ngi

th hng séc đc ghi rõ h tên trên t séc (nu là séc ký danh) hoc là
ngi cm séc (nu là séc vô danh).
Ngi chuyn nhng séc: là ngi chuyn nhng quyn th
hng séc ca mình cho ngi khác theo lut đnh.
 n v thanh toán: là đn v gi tài khon tin gi ca ngi ký phát
séc, là ngân hàng hoc t chc cung ng dch v thanh toán, đc phép trích
tin trên trên tài khon tin gi ca ngi ký phát séc đ thanh toán cho ngi
th hng séc khi nhn đc t séc.
 n v thu h: là đn v đc phép làm dch v thanh toán tin
hành nhn các t séc do ngi th hng np vào đ thu h tin cho ngi
th hng.

Các ni dung ca séc:
 Mt trc séc có các ni dung: t séc đc in phía trên séc; s tin
xác đnh; tên ca ngi b ký phát; tên đi vi t chc hoc h tên đi vi cá
nhân ca ngi th hng đc ngi ký phát ch đnh hoc yêu cu thanh
toán séc theo lnh ca ngi th hng đc ký phát ch đnh hoc yêu cu
thanh toán séc cho ngi cm gi; đa đim thanh toán; ngày ký phát; tên đi
vi t chc hoc h tên đi vi cá nhân và ch ký ca ngi ký phát.
- 8 -


 Séc thiu mt trong các ni dung trên thì không có giá tr, tr
trng hp đa đim thanh toán không ghi trên séc thì séc đc thanh toán ti
đa đim kinh doanh ca ngi ký phát.
 Mt sau ca séc đc s dng đ ghi các ni dung chuyn nhng
séc.

Mt t séc đ điu kin thanh toán phi là t séc có đ các điu
kin: t séc có ghi đy đ các yu t và ni dung quy đnh; séc đc np

trong thi hn hiu lc thanh toán; séc không có lnh đình ch thanh toán; ch
ký và con du trên séc phi khp đúng vi mu đã đng ký; s d tài khon
ca ch tài khon đ tin đ thanh toán; các ch ký chuyn nhng đi vi
séc ký danh phi liên tc.

Thi hn xut trình yêu cu thanh toán séc là 30 ngày, k t ngày ký
phát (không tính thi gian din ra s kin bt kh kháng hoc tr
ngi khách
quan). Thi hn hiu lc ca t séc là 06 tháng k t ngày ký phát.

Ngi ký phát và ngi th hng phi thông báo ngay cho các bên
liên quan khi b mt séc, vic thông báo phi đc thc hin bng vn bn
mi có giá tr pháp lý. Cn c vào thông báo mt séc, các đn v thanh toán
cn ra lnh đình ch thanh toán đi vi t séc đc thông báo và phi chu bi
thng nu đ séc b l
i dng ly tin sau khi đã nhn thông báo mt séc.
Trng hp ngi ký phát hoc ngi th hng thông báo không kp thi,
hoc thông báo sau khi t séc b li dng thì h phi chu trách nhim v các
thit hi do mt séc. Ngi b ký phát có trách nhim lu gi thông tin v séc
b báo mt và thông báo bng vn bn cho Trung tâm thông tin tín dng ca
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
 Trng hp séc phát hành quá s d
tài khon tin gi và hn mc
thu chi, ch tài khon s b x lý theo quy đnh.
- 9 -


 Nu ngi th hng np séc không đúng thi hn vì lý do khách
quan hoc đn v thu h không chuyn séc kp thi thì cn lp giy xác nhn
do bt kh kháng có xác nhn ca đa phng đ duy trì hiu lc thanh toán

ca t séc đó.
 n v thanh toán đc quyn t chi và tr séc li cho đn v thu
h hoc ngi th hng nu t séc không đ điu kin thanh toán. Khi t
chi thanh toán, đn v thanh toán phi lp phiu t chi thanh toán gi cho
ngi th hng bit.
 Khi b t chi thanh toán, ngi th hng có quyn khiu ni bng
cách lp đn khiu ni gi cho ngi phát hành hoc ngi chuyn nhng
séc. n khiu ni phi đc gi kèm phiu t chi thanh toán.
 Ngi nhn đn khiu ni (ngi phát hành hoc ngi chuyn
nhng) có trách nhim tr li đn khiu ni, nu chp nhn đn khiu ni thì
phi thanh toán cho ngi th hng, đng thi thu li t séc và phiu t chi
đ kt thúc trách nhim hoc khiu ni tip ngi chuyn nhng trc mình.
 Nu đn khiu ni không đc gii quyt thì ngi th hng có
quyn khi kin trc tòa đi vi ngi phát hành hoc ngi chuyn
nhng. V kin do tòa án gii quyt.
 Trng hp séc b t chi vì quá hn thì ngi th hng mt quyn
khiu ni. Nhng t séc vn có giá tr làm cn c đ yêu cu ngi phát hành
thanh toán; nu ngi phát hành không tr thì ngi th hng đc quyn
khi kin trc tòa.
1.2.1.3. Phân loi séc

Nu cn c vào tính cht chuyn nhng thì séc đc chia làm hai
loi:
 Séc ký danh: là séc ghi rõ h tên, đa ch ca cá nhân hoc pháp
nhân th hng séc. Loi séc này đc chuyn nhng theo lut bng phng