Dự báo giá cổ phiểu trên thị trường dựa trên mô hình Arch và Garch

1
LI NểI U
Qua hn mi nm thc hin ng li i mi ca ng, nn kinh t nc
ta ó t c nhng thnh tu v bc tin ht sc quan trng. Tuy nhiờn,
t c mc tiờu là n nm 2020 a nc ta v c bn tr thnh mt nc
cụng nghip cú c s vt cht v k thut hin i, c cu kinh t hp lý, m
bo nhp tng trng bỡnh quõn GDP mc 9-10%/nm, thc hin cụng
nghip hoỏ hin i hoỏ thnh cụng thỡ ũi hi chỳng ta phi cú vn rất ln. Vỡ
vy, ỏp ng yờu cu ú n thỏng 7/2000 Vit Nam ó cho ra i trung tõm
giao dch chng khoỏn ti Thnh Ph H Chớ Minh. Tuy nhiên trong giai đoạn
hiện nay thị trờng mới hình thành và còn mang tính chất thử nghiệm nên việc đa ra
những phân tích về xu hớng biến động giá cổ phiếu cho thị trờng là rất có ý nghĩa.
Qua một thời gian nghiên cứu các tài liệu về chứng khoán, về mô hình để phân
tích về sự biến động của giá chứng khoán trên thị trờng và bằng sự hiểu biết của
em trong suốt quá trình học tập em đã mạnh dạn chọn đề tài:
Sử dụng mô hình arch và garch để phân tích và dự báo
về giá cổ phiếu trên thị trờng chứng khoán việt nam
ti c chia thnh 2 phn chớnh:
Phn I: Nhng vn c bn v chng khoỏn v th trng chng khoỏn.
Phần này gồm các vấn đề về chứng khoán và thị trờng chứng khoán.
Phn II: S dng mụ hỡnh ARCH v GARCH phõn tớch v d bỏo giỏ c
phiu trờn th trng chng khoỏn Vit Nam.
Trong phần này sẽ giới thiệu về mô hình ARCH và GARCH. Sau đó là việc áp
dụng mô hình ARCH và GARCH đối với cổ phiếu REE(Cơ khí điện lạnh) và các
nhận xét.
Mặc dù có nhiều cố gắng song do tích chất phức tạp của vấn đề nghiên cứu và
những kiến thức về thị trờng chứng khoán còn hạn hẹp nên kết quả nhận đợc còn
nhiều thiếu sót, việc đa ra những phân tích về sự biến động của giá cổ phiếu còn rất
hạn chế. Vì vậy, em rất kính mong sẽ nhận đợc sự góp ý cuả thầy về đề tài này.
2
Trong quá trình thực hiện đề tài em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của

các thầy cô đặc biệt là sự chỉ bảo tận tình của thầy giáo PGS-TS Hoàng Đình
Tuấn. Qua đây, em xin chân thành cảm ơn thầy đã giúp đỡ em hoàn thành đề án
này.

3
PHầN I
NHNG VN C BN V CHNG KHON Và TH
TRNG CHNG KHON
A. Nhng vn c bn v chng khoỏn
I. Khỏi nim chng khoỏn
Chng khoỏn l cỏc cụng c huy ng vn trung v di hn, cỏc giy t cú
giỏ, cú kh nng chuyn i, chuyn nhng nhm xỏc nhn quyn s hu, quan
h vay n gia ngi nm gi nú v ch th phỏt hnh ra nú. i vi mi loi
chng khoỏn thng cú cỏc tớnh cht sau:
1. Tớnh thanh khon (tớnh lng) ca mt chng khoỏn l kh nng chuyn i
gia chng khoỏn ú sang tin mt. Tớnh lng ca chng khoỏn th hin qua vic
chng khoỏn ú c mua bỏn, trao i trờn th trng.
2. Tớnh sinh li: Thu nhp ca nh u t c sinh ra t vic tng giỏ chng
khoỏn trờn th trng, hay cỏc khon tin lói c tr hng nm.
3. Tớnh ri ro: õy l c trng c bn ca chng khoỏn.Trong quỏ trỡnh trao
i, mua i bỏn li, giỏ ca chng khoỏn b gim hoc mt hon ton ta gi l ri
ro.
II. phõn loi chng khoỏn
1. C phiu
L loi chng khoỏn xỏc nhn quyn s hu v li ớch hp phỏp i vi thu
nhp v ti sn ca cụng ty c phn. S vn úng gúp thnh lp cụng ty c
chia ra thnh nhiu phn nh bng nhau gi l c phn. Ngi mua c phn gi
l c ụng. C phiu cú th c phỏt hnh di dng chng ch vt cht hoc
bỳt toỏn ghi s, chỉ có công ty cổ phần mới có cổ phiếu. Giỏ tr ban u ghi trờn
c phiu l mnh giỏ ca c phiu. Mnh giỏ l giỏ tr danh ngha. S tin nhn

c t khon gúp vn gi l c tc.Giỏ c phiu giao ng qua cỏc phiờn giao
4
dịch trên thị trường chứng khoán và tách rời so với mệnh giá.Cổ phiếu được chia
thành 2 loại:
a. Cổ phiếu thường: Là loại cổ phiếu không có kỳ hạn, tồn tại cùng với sự tồn
tại của công ty phát hành ra nó, nó không có lãi suất cố định, số lãi được chia
vào cuối mỗi niên độ quyết toán. Cổ đông nắm giữ cổ phiếu này có quyền bỏ
phiếu, mua cổ phiếu mới, tham gia vào đại hội cổ đông.
b. Cổ phiếu ưu đãi: Gồm 2 loại
* Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết: Là cổ phiếu dành cho các cổ đông sáng lập.
Cổ đông nắm giữ loại cổ phiếu này phải nắm giữ trong một khoảng thời gian
nhất định, không được chuyển nhượng, trao đổi.
* Cổ phiếu ưu đãi tài chính: Tưong tự như cổ phiếu thường nhưng có một số
hạn chế: cổ đông nắm giữ cổ phiếu này không được tham gia bầu cử, ứng cử vào
hội đồng quản trị, ban kiểm soát của công ty. Nhưng họ được hưởng ưu đãi về
tài chính theo mét mức cổ tức riêng biệt, có tính cố định hàng năm, ®îc u tiªn
chia cæ tøc vµ ph©n chia tµi s¶n cßn l¹i cña c«ng ty sau khi thanh lý, gi¶i thÓ tríc
cæ phiÕu thêng.
2. Trái phiếu
Là loại chứng khoán quy định nghĩa vụ của người phát hành phải trả cho
người nắm giữ chứng khoán đó một khoản tiền xác định vào những thời hạn cụ
thể và theo những điều kiện nhất định. Đây là những chứng khoán nợ, được phát
hành dưới dạng chứng chỉ vật chất hoặc bút toán ghi sổ.Trái phiếu bao gồm các
loại sau:
a. Trái phiếu vô danh: Loại này không ghi tên trái chủ trên cả chứng chỉ và sổ
sách của các tổ chức phát hành. Việc chuyển nhượng loại trái phiếu này rất dễ
dàng nên nó thường được giao dịch trên thị trường chứng khoán.
b. Trái phiếu ghi danh: Ghi tên, địa chỉ của trái chủ trên chứng chỉ và sổ sách
của tổ chức phát hành.Loại này ít được đem trao đổi trên thị trường.
5

c. Trỏi phiu chớnh ph: L loi trỏi phiu do chớnh ph phỏt hnh nhm bự
p cho thõm ht ngõn sỏch. õy l loi chng khoỏn m cỏc nh u t khụng
a mo him rt a thớch vỡ nú hu nh khụng cú ri ro thanh toỏn.
d. Trỏi phiu cụng trỡnh: Là loại trái phiếu c phỏt hnh huy ng vn
xõy dng cỏc cụng trỡnh c s h tng hay cụng trỡnh phỳc li cụng cng.
e. Trỏi phiu cụng ty: Do cụng ty phỏt hnh vay vn trung v di hn. Khi
cụng ty bỏn trỏi phiu thỡ cụng ty l ngi i vay cũn ngi mua l ch n. Cụng
ty phi cam kt tr c lói v gc cho trỏi ch nh đã nêu trong hp ng. Nó bao
gm cỏc loi: Trỏi phiu cú m bo, trỏi phiu khụng cú bo m, trỏi phiu cú
th mua li
3. Chng ch qu u t
L chng khoỏn c phỏt hnh bi cụng ty qun lý qu huy ng vn t
cỏc nh u t. Vn c dựng mua bỏn kinh doanh cỏc loi chng khoỏn
khỏc kim li, sau ú chia tin li ú cho cỏc nh u t.
Có thể phân loại chứng chỉ quỹ đầu t thành:
a. Qu u t chung: Đõy l loi qu m tt c mi ngi u cú th tham
gia.
b. Qu u t riờng: Ch gii hn mt nhúm ngi nht nh.
c. Qu u t dng m: L qu u t trong ú nh u t cú quyn bỏn li
chng ch qu u t cho qu phỏt hnh chng khoỏn liên tục để huy động vốn
v sn sng mua li s chng khoỏn m nú đã phỏt hnh ra.
d. Qu u t c phiu: Qu chuyờn u t vo mt loi c phiu nht nh.
e. Qu u t trỏi phiu: L qu u t vo mt loi trỏi phiu no ú.
g. Qu u t hn hp: Loi qu u t vo bt kỡ loi chng khoỏn no nếu
thấy có hiệu quả.
Ngoi ra, cũn cú mt s loi chng khoỏn khác (thờng gọi là công cụ phái sinh)
nh: Giy bo m quyn mua c phiu, cỏc hp ng kỡ hn, chng quyn
6
B. Tng quan v th trng chng khoỏn
I. Khỏi nim th trng chng khoỏn

thc hin quỏ trỡnh sn xut, chỳng ta cn phi cú cỏc yu t: lao ng,
vn, t ai, khoa hc k thut. Trong ú vn ngy cng úng mt vai trũ quan
trng, nhng cú mt lng vn ln thỡ khụng mt cỏ nhõn no cú th m
nhim c. Trong khi ú nhng ngi cú c hi u t sinh lói thỡ thiu vn
cũn nhng ngi cú vn thỡ li ớt cú c hi u t. Thc t ú ũi hi cn phi cú
nhng t chc trung gian ni lin gia ngi tha vn v nhng ngi thiu vn.
H thng ngõn hng ra i ó ỏp ng c phn no yờu cu ú. Tuy nhiờn,
thu hỳt c cỏc ngun tin t nhn ri ca xó hi v mt s ngun vn u t
trc tip vo sn xut kim li tn gc thỡ th trng chng khoỏn ra i. Th
trng chng khoỏn l ni giao dch cỏc loi chng khoỏn theo cỏc mc ớch
khỏc nhau ca cỏc ch th tham gia vo th trng chng khoỏn.
II. Vai trũ ca th trng chng khoỏn trong phỏt trin kinh t.
Xu th hi nhp kinh t quc t v khu vc vi s ra i ca t chc thng
mi th gii (WTO), ca liờn minh Chõu u, ca khi th trng chung ũi hi
cỏc quc gia phi thỳc y phỏt trin kinh t vi tc v hiu qu cao.Thực tế
phát triển kinh tế ở các quốc gia trên thế giới đã khẳng định vai trò của th trng
chng khoỏn trong phỏt trin kinh t.
1. th nht, th trng chng khoỏn vi vic to ra cỏc cụng c cú tớnh thanh
khon cao, cú th tớch t, tp trung v phõn phi vn, chuyn thi hn ca vn
phự hp vi yờu cu phỏt trin kinh t.
Hn Quc, th trng chng khoỏn ó úng vai trũ khụng nh trong s tng
trng kinh t trong hn ba mi nm, cho ti thp k 90 th trng chng
khoỏn nc ny ó ln mnh v ng hng th 13 trờn th gii gúp phn to
mc tng trng kinh t t bỡnh quõn 9% nm, thu nhp quc dõn bỡnh quõn
u ngi nm 1995 l trờn 10.000USD.
7
Yu t thụng tin l yu t cnh tranh trờn th trng s m bo cho vic phõn
phi vn mt cỏch hiu qu. Thị trờng tài chính là nơi tiên phong áp dụng công
nghệ mới và nhạy cảm với môi trờng thờng xuyên thay đổi. Trờn th trng chng
khoỏn, tt c cỏc thụng tin c cp nht v c chuyn tải ti tt c cỏc nh

u t h cú th phõn tớch v nh giỏ cho cỏc chng khoỏn.
Th trng chng khoỏn ó to ra mt s cnh tranh cú hiu qu trờn th trũng
ti chớnh, do ú cỏc ngõn hng thng mi v cỏc t chc ti chớnh phi quan
tõm ti hot ng ti chớnh ca h v lm gim chi phớ ti chớnh.
Vic huy ng vn trờn th trng chng khoỏn cú th lm tng vn t cú ca
cỏc cụng ty v giỳp h trỏnh cỏc khon vay cú chi phớ cao cng nh s kim soỏt
cht ch ca cỏc ngõn hng thng mi. Th trng chng khoỏn khuyn khớch
tớnh cnh tranh ca cỏc cụng ty trờn th trng.S tn ti ca cỏc th trng
chng khoỏn cng l yu t quyết định thu hỳt vn u t nc ngoi. õy l
yu t m bo cho s phõn b cú hiu qu cỏc ngun lc trong mt quc gia
cng nh trong phm vi quc t.
2. Th hai, th trng chng khoỏn gúp phn thc hin tỏi phõn phi cụng
bng hn, gii to s tp trung quyn lc kinh t ca cỏc tp on, huy ng tng
lp trung lu trong xó hội, tng cng s giỏm sỏt ca xó hi i vi quỏ trỡnh
phõn phi. T ú, to ra s cnh tranh cụng bng hn qua đó thỳc y phỏt trin
kinh t, tạo ra hiệu quả, tiến tới xây dựng một xã hội công bằng và dân chủ.
3. Th ba, th trng chng khoỏn to iu kin cho vic tỏch bit gia s
hu v qun lý doanh nghip. Khi quy mụ ca doanh nghip tng lờn thỡ nhu cu
v qun lý chuyờn trỏch cng tng theo. Th trng chng khoỏn to iu kin
cho tit kim vn v cht xỏm thỳc y quỏ trỡnh c phn hoỏ doanh nghip nh
nớc, gim tiờu cc trong qun lý, to iu kin kt hp hi ho li ớch ca ch
s hu, nh qun lý v nhng ngi lm cụng.
4. Th t, hiu qu ca quc t hoỏ th trng chng khoỏn. Vic m ca th
trng chng khoỏn lm tng tớnh lng v cnh tranh trờn th trng quc t, cho
8
phộp cỏc cụng ty cú th huy ng ngun vn r hn, tng cng u t t bờn
ngoi, đồng thời tng kh nng cnh tranh quc t v m rng c hi kinh doanh
cho cỏc cụng ty trong nc. Hn Quc, Singapore, Thỏi Lan, Malaysia l nhng
minh chng điển hình về việc tận dụng các cơ hội do thị trờng chứng khoán mang
lại. Tuy nhiờn, chỳng ta cng cn phi xột cỏc tỏc ng tiờu cc cú th xy ra

nh vic tng cung tin quỏ mc, ỏp lc ca lm phỏt, vn chy mỏu vn.
5. Th nm, th trng chng khoỏn to iu kin cho Chớnh ph huy ng
cỏc ngun ti chớnh tin t ca chớnh ph. ng thi, th trng chng khoỏn
cng cung cp mt d bỏo tuyt vi v cỏc chu k kinh doanh trong tng lai
giỳp Chớnh ph v cỏc cụng ty ỏnh giỏ k hoch u t cng nh vic phõn b
cỏc ngun lc ca h. Th trng chng khoỏn cng to iu kin tỏi cu trỳc
nn kinh t.
Ngoi nhng tỏc ng tớch cc trờn, th trng chng khoỏn cng cú nhng
tỏc ng tiờu cc nht nh nh hin tng u c, hin tng xung t quyn
lc, bong búng giỏ,lm gim thit hi cho quyn li ca cỏc c ụng thiu s,
vic mua bỏn ni giỏn, thao tỳng th trng lm nn lũng cỏc nh u t tỏc ng
tiờu cc ti tit kim v u t. Nhim v ca cỏc nh qun lý th trng l gim
thiu cỏc tiờu cc ca th trng nhm bo v quyn li ca cỏc nh u t v
m bo tớnh hiu qu ca th trng.
Nh vy, vai trũ ca th trng chng khoỏn c th hin nhiu khớa cnh
khỏc nhau. Song vai trũ ú tht s phỏt huy c hiu qu thỡ ph thuc đáng
kể vo cỏc ch th tham gia vo th trng v s qun lý ca nh nc.
III. Phõn loi th trng chng khoỏn
1.Th trng s cp
L ni phỏt hnh lần đầu chng khoỏn ra công chúng, to vn cho t chc
phỏt hnh thụng qua vic bỏn chng khoỏn cho cỏc nh u t. Ti õy, cú s
chu chuyn ti chớnh trc tip a cỏc khon tin nhn ri tm thi trong dõn
chỳng vo quỏ trỡnh u t, t ngun vn ngn hn sang ngun vn di hn. Nó
9
tạo điều kiện cung cấp cho nền kinh tế nguồn vốn có thời gian sử dụng đáp ứng đ-
ợc thời gian cần thiết của các khoản đầu t. Th trng s cp cú chc nng l huy
ng vn cho u t, lm tng thờm vn u t cho nn kinh t. Cú hai phng
phỏp phỏt hnh chng khoỏn trờn th trng ny l: phỏt hnh riờng l v phỏt
hnh cụng chỳng.
2.Th trng th cp

L ni din ra cỏc giao dch chng khoỏn ó c phỏt hnh trờn th trng
sơ cp. Th trng th cp to iu kin cho th trng s cp phỏt trin, tng
tim nng huy ng vn ca cỏc t chc phỏt hnh chng khoỏn. Trờn th trng
chng khoỏn va cú giao dch ca th trng s cp, va cú giao dch ca th
trng th cp.
3. Th trng tp trung
L ni m vic giao dch, trao i, mua bỏn chng khoỏn c thc hin
thụng qua s giao dch chng khoỏn( hay cũn gi l sn giao dch).
4. Th trng phi tp trung
Hay cũn gi l th trng OTC, th trng ny din ra bt k ni no min
l ni ú din ra cỏc hot ng mua bỏn, trao i chng khoỏn.
5. Th trng trỏi phiu( bond market)
L th trng phỏt hnh trỏi phiu mi v mua i bỏn li trỏi phiu c.
6. Th trng c phiu( the stock market)
L th trng phỏt hnh c phiu mi v mua i bỏn li c phiu c. Hot
ng ca th trng ny gồm c hai lnh vc u t chng khoỏn v kinh doanh
chng khoỏn.
7. Th trng giao ngay
L th trng m vic mua bỏn chng khoỏn theo giỏ tho thun khi ký hp
ng nhng thanh toỏn v giao chng khoỏn sau ngy ký hp ng mt khong
thi gian quy nh. Chức năng của thị trờng này là huy động và làm tăng nguồn
vốn.