Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án – một số vấn đề lý luận và thực tiễn giải quyết tại tòa án nhân dân tỉnh cao bằng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (382.66 KB, 38 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
KHOA KINH TẾ - LUẬT
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài: “GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH
THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ
LUẬN VÀ THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TẠI TÒA ÁN
NHÂN DÂN TỈNH CAO BẰNG”
NGÀNH ĐÀO TẠO: LUẬT KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ
Giáo viên hướng dẫn
- Họ và tên: TS. Đỗ Hồng Quyên
- Bộ môn: Luật Thương mại quốc tế
Sinh viên thực tập
- Họ và tên: Nguyễn Thị Quỳnh Anh
- Lớp (Lớp hành chính): K54P1
HÀ NỘI, 2022
TÓM LƯỢC
Trong kinh doanh thương mại, các cá nhân, tập thể và đơn vị kinh doanh phải
ln có sự liên kết với nhau để cùng nhau mang lại lợi nhuận. Thông thường, cá nhân,
tổ chức và đơn vị kinh doanh khi hợp tác với nhau sẽ có sự ký kết với nhau qua hợp
đồng kinh tế nhằm xác định quyền và nghĩa vụ trong kinh doanh, thương mại.
Theo quy định của pháp luật, các bên phải thực hiện đúng và đủ các nghĩa vụ đó.
Tuy nhiên trên thực tế, khơng phải lúc nào các chủ thể cũng thực hiện đầy đủ các
quyền và nghĩa vụ của mình. Do đó, các tranh chấp về việc thực hiện quyền và nghĩa
vụ trong hoạt động kinh doanh, thương mại là khó có thể tránh khỏi. Vì thế, để bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia hợp đồng cũng như tạo điều kiện hoạt
động cho toàn bộ nền kinh tế, các tranh chấp đó cần được giải quyết kịp thời, đúng
đắn.
Về nguyên tắc, khi tranh chấp trong kinh doanh thương mại xảy ra, để đảm bảo
nguyên tắc tự nguyện thỏa thuận trong kinh doanh, pháp luật cho phép các bên tự bàn
bạc và tìm cách giải quyết bằng hình thức thương lượng. Nếu khơng thể thỏa thuận
được thì sẽ được đưa ra giải quyết tại Trọng tài hoặc tại Tòa án nhân dân theo thủ tục
tố tụng quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Xuất phát từ nhận thức về tầm quan trọng của việc giải quyết tranh chấp kinh
doanh thương mại, tác giả lựa chọn đề tài: “Giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại bằng Tòa án – một số vấn đề lý luận và thực tiễn giải quyết tại tòa án
nhân dân tỉnh Cao Bằng” làm đề tài nghiên cứu khóa luận của mình. Thơng qua đó,
tác giả có thể học hỏi thêm nhiều kinh nghiệm, nâng cao kiến thức pháp luật của mình
về lĩnh vực kinh doanh thương mại trên thực tế. Từ đó, đưa ra những ý kiến cá nhân về
những vấn đề pháp lý trong giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại theo con
đường Tòa án.
i
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện khố luận tốt nghiệp của mình, em đã
nhận được sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể.
Em xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến cơ giáo hướng dẫn khố luận: TS Đỗ Hồng
Quyên đã dành nhiều thời gian, tâm huyết, tận tình hướng dẫn và động viên em trong
suốt quá trình nghiên cứu từ lựa chọn đề tài, xây dựng đề cương, tìm kiếm tài liệu và
hồn thành nội dung khố luận.
Đồng thời, em xin cảm ơn Ban lãnh đạo, cán bộ cơng chức Tồ án nhân dân tỉnh
Cao Bằng đã tạo điều kiện, giúp đỡ, hỗ trợ em trong suốt quá trình thực tập và thu thập
tài liệu, số liệu thống kê để hồn thành bài khố luận.
Bên cạnh đó, em cũng muốn gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo
Trường Đại học Thương mại – Khoa Kinh tế Luật đã tạo điều kiện học tập, tận tình
hướng dẫn, chỉ bảo giúp em có được những kiến thức bổ ích để hồn thiện bài khóa
luận của mình.
Cuối cùng, em xin kính chúc Ban Giám hiệu và các thầy cô, đặc biệt là các thầy
cô khoa Kinh tế - Luật thật nhiều sức khỏe và thành công trong sự nghiệp của mình.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày
tháng 04 năm 2022.
ii
MỤC LỤC
TÓM LƯỢC...................................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ii
MỤC LỤC.....................................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................................iv
PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài khóa luận.....................................................1
2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan...............................................2
3. Đối tượng, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................3
4. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................4
6. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp...................................................................................4
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRANH CHẤP KINH DOANH,
THƯƠNG MẠI VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH
DOANH, THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN....................................................................6
1.1 Khái quát về tranh chấp kinh doanh, thương mại...............................................6
1.1.1 Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại...................................................6
1.1.2 Đặc điểm chung của tranh chấp kinh doanh thương mại..................................7
1.1.3 Phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại............................7
1.2. Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng Tòa án ở
Việt Nam hiện nay.........................................................................................................9
1.2.1. Khái niệm giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng con đường
Tòa án.............................................................................................................................9
1.2.2. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng Tòa án........10
1.2.3. Bản chất, đặc điểm của giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng
Tòa án...........................................................................................................................12
1.2.4. Thủ tục, quy trình giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng con
đường Tòa án...............................................................................................................12
Tiểu kết chương I........................................................................................................15
iii
CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP KINH DOANH,
THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH CAO BẰNG...........................16
2.1 Khái quát về Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng...................................................16
2.1.1 Chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền giải quyết các tranh chấp kinh doanh,
thương mại của Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng......................................................16
2.1.2 Những thuận lợi và khó khăn trong q trình thực hiện nhiệm vụ của Tịa án
nhân dân tỉnh Cao Bằng..............................................................................................19
2.2 Thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại của Tòa án nhân dân
tỉnh Cao Bằng..............................................................................................................19
2.3 Đánh giá, nhận xét về thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng...........................................................................20
Tiểu kết chương 2........................................................................................................23
CHƯƠNG 3: NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH TRANH CHẤP KINH DOANH
THƯƠNG MẠI VÀ MỘT SỐ Ý KIẾN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CỦA
GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG KINH DOANH THƯƠNG MẠI TẠI
TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH CAO BẰNG...............................................................24
3.1 Nguyên nhân phát sinh tranh chấp kinh doanh, thương mại trên địa bàn tỉnh
Cao Bằng......................................................................................................................24
3.2 Một số ý kiến về thủ tục giải quyết các tranh chấp kinh doanh, thương mại tại
Tòa án...........................................................................................................................25
3.3 Một số ý kiến về thực hiện các quy định của pháp luật trong giải quyết các
tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng.............27
Tiểu kết chương 3........................................................................................................30
KẾT LUẬN..................................................................................................................31
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................32
iv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Số thứ tự
Từ viết tắt
Từ thay thế
1
Bộ Luật Tố tụng dân sự
BLTTDS
2
Tòa án nhân dân
TAND
3
Kinh doanh thương mại
KDTM
v
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài khóa luận
Hiện nay, Việt Nam đang trong q trình phát triển kinh tế xã hội, hội nhập với
nền kinh tế của thế giới. Vì vậy, các mối quan hệ xã hội, kinh doanh trong thương
trường quốc tế ngày càng được gia tăng và phát triển. Khi các quan hệ kinh doanh
càng phát triển, những tranh chấp xảy ra là điều không tránh khỏi. Trường hợp phát
sinh các mẫu thuẫn dẫn đến tranh chấp trong kinh doanh thương mại, các bên có thể
lựa chọn nhiều biện pháp giải quyết khác nhau. Song, nhà nước ln khuyến khích các
chủ thể có mâu thuẫn có thể tự giải quyết với nhau, nếu khơng giải quyết được có thể
thơng qua Trọng tài và việc giải quyết bằng con đường Tòa án là giải pháp cuối cùng.
Tuy nhiên, biện pháp giải quyết tranh chấp trong KDTM thơng qua Tịa án mới có thể
đảm bảo tối đa quyền lợi của các bên, bởi Tòa án có những cơng cụ đảm bảo thực hiện
nghĩa vụ các bên bằng các biện pháp cưỡng chế thi hành. Hiệu quả của giải quyết tranh
chấp KDTM có ý nghĩa quan trọng, đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các bên cũng như
sự phát triển của nền kinh tế.
Theo số liệu đánh giá của ngành Tịa án nói chung, hàng năm mỗi đơn vị Tòa án
cấp quận huyện thụ lý hàng trăm vụ án lớn nhỏ liên quan đến tranh chấp KDTM.
Trong thực tiễn thi hành giải quyết các vụ án này, có nhiều vướng mắc vẫn thường xảy
ra do hệ thống văn bản hướng dẫn còn thiếu đồng bộ, chưa phù hợp và chưa thống
nhất dẫn đến việc bị hiểu sai và khơng đạt được tính thuyết phục. Điều này gây nhiều
khó khăn trong cơng tác xử lý của Tịa án. Hiệu quả của việc giải quyết tranh chấp
kinh doanh thương mại có ý nghĩa quan trọng khơng chỉ bảo đảm quyền và lợi ích hợp
pháp giữa các bên mà cịn có ý nghĩa đối với sự phát triển của nền kinh tế nói chung
trong đó có tỉnh Cao Bằng. Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại hiệu quả sẽ
góp phần khơng nhỏ trong việc xây dựng một mơi trường kinh doanh lành mạnh cho
sự phát triển chung của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Từ nhận thức đúng đắn về vai trò của Tòa án cũng như các quy định pháp luật
liên quan đến việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại, đồng thời, trong điều
kiện hiện nay, nghiên cứu về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Toà án
là vấn đề rất quan trọng. Do đó, tác giả xin lựa chọn và thực hiện đề tài: “Giải quyết
tranh chấp kinh doanh thương mại bằng tòa án – một số vấn đề lý luận và thực tiễn
giải quyết tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của
mình, với mong muốn tìm hiểu, nghiên cứu những quy định cơ bản của pháp luật Việt
Nam về vấn đề giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại thơng qua Tịa án cũng
như đánh giá thực tiễn áp dụng các quy phạm pháp luật đó để thấy được những bất
cập, hạn chế cịn vướng mắc, từ đó đề ra những ý kiến, giải pháp nhằm góp phần hồn
1
thiện quy định của pháp luật và nâng cao hiệu quả trong cơng tác giải quyết tranh chấp
này tại Tịa án nói chung và tại Tịa án nhân dân tỉnh Cao Bằng nói riêng.
2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan
Trong những năm gần đây, có rất nhiều các cơng trình nghiên cứu, các tạp chí,
sách báo, bài viết có liên quan đến vấn đề giải quyết tranh chấp trong kinh doanh
thương mại, cụ thể như sau:
TS Nguyễn Duy Phương (2015), “Hoàn thiện quy định về thẩm quyền giải quyết
tranh chấp kinh doanh, thương mại của tòa án” theo Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số
1/2015. Bài viết tập trung phân tích về thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về kinh
doanh, thương mại. Đồng thời, chỉ ra những bất cập và một số kiến nghị để hoàn thiện
quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại của tòa án.
Dương Nguyệt Nga (2017), “Các phương thức giải quyết tranh chấp thương mại
theo pháp luật Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế” theo Tạp chí Tịa án nhân
dân số 16/2017. Bài viết này phân tích thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại
của tòa án trong điều kiện mới hội nhập quốc tế.
Nguyễn Thị Hương (2019), “Thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại của
tòa án trong điều kiện mới hội nhập quốc tế”1 theo Tạp chí Cơng thương. Bài nghiên
cứu đi sâu phân tích thẩm quyền giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại của tòa
án và đề cập một số vướng mắc trong quy định của pháp luật cũng như những giải
pháp hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại của tòa án
trong điều kiện mới hội nhập quốc tế.
Nguyễn Vũ Hoàng Long (2020), “Giải quyết tranh chấp thương mại bằng Tòa
án hay Trọng tài”2. Bài viết hướng tới sự so sánh giữa hai cơ chế giải quyết các tranh
chấp thương mại đó là Tịa án và Trọng tài thương mại
Nguyễn Xuân Thạo (2021), “Vướng mắc trong việc xác định tranh chấp kinh
doanh thương mại hay tranh chấp dân sự”3. Tác giả bài viết đưa ra các quy định của
pháp luật đối với hai loại tranh chấp về dân sự và kinh doanh thương mại là khác nhau,
khác về thời hạn giải quyết, khác về điều luật, tạm ứng án phí, án phí, văn bản áp dụng
giải quyết vụ án. Đồng thời cũng đề cập đến những quan điểm khác nhau trong cách
xác định quan hệ tranh chấp dân sự hay kinh doanh thương mại.
Nhìn chung các cơng trình nghiên cứu trên đã đề cập đến thủ tục giải quyết tranh
chấp kinh doanh thương mại khá chi tiết và đầy đủ, tuy nhiên do có khoảng cách nhất
định về thời gian nghiên cứu nên không thể tránh khỏi những hạn chế, chưa đánh giá
/>2
/>3
/>1
2
một cách kịp thời đối với thực trạng giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại
Tòa án hiện nay.
Trên cơ sở tiếp thu những vấn đề lý luận của các đề tài đã nghiên cứu, bài khóa
luận sẽ đưa ra những bất cập của việc thực hiện các quy định pháp luật qua thực tiễn
giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng. Từ
đó, tác giả đưa ra đề xuất những giải pháp góp phần hồn thiện pháp luật về giải quyết
tranh chấp kinh doanh thương mại đồng thời nâng cao hiệu quả cơng tác giải quyết
tranh chấp bằng con đường Tịa án nói chung và tại Tịa án nhân dân tỉnh Cao Bằng
nói riêng.
3. Đối tượng, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
a. Đối tượng nghiên cứu
Khóa luận tập trung nghiên cứu những quy định của pháp luật về giải quyết tranh
chấp kinh doanh thương mại thơng qua con đường Tịa án và thực tiễn về giải quyết
tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng.
b. Mục tiêu nghiên cứu
Khóa luận hướng đến 3 mục tiêu chính:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về tranh chấp kinh doanh thương mại và
giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng
- Phân tích thực trạng pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
ở Việt Nam và nghiên cứu tình hình giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại trên
địa bàn tỉnh Cao Bằng
- Đề xuất ý kiến nhằm góp phần xây dựng pháp luật và nâng cao hiệu quả giải
quyết các tranh chấp trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại của tỉnh.
c. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện những mục tiêu đề ra, tác giả xác định nhiệm vụ làm sáng tỏ những
nội dung sau đây:
- Xác định được các vấn đề lý luận chung về giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại như: Khái niệm, đặc điểm chung, phương thức giải quyết và việc giải
quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tịa án nói chung.
- Tập trung vào phân tích các quy định pháp luật trong giải quyết tranh chấp kinh
doanh thương mại tại Toà án và thực trạng giải quyết các tranh chấp này tại Toà án
nhân dân tỉnh Cao Bằng
- Đưa ra một số ý kiến về những vấn đề pháp lý liên quan đến giải quyết tranh
chấp kinh doanh thương mại bằng Tòa án trong thời gian tới.
3
4. Phạm vi nghiên cứu
Để phù hợp với đối tượng nghiên cứu trên, tác giả xác định phạm vi nghiên cứu
đề tài như sau:
- Về không gian: Nghiên cứu hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại tại Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng.
- Về thời gian: Nghiên cứu tình hình giải quyết các tranh chấp kinh doanh
thương mại của Tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng từ năm 2015 - 2021
- Về nội dung: Khóa luận tập trung chủ yếu vào việc phân tích, đánh giá các
quy định của pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại
Toà án nhân dân. Đồng thời, bài khóa luận cũng đi sâu vào phân tích thực trạng giải
quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Toà án nhân dân tỉnh Cao Bằng với những
đặc thù nhất định so với các địa phương khác. Qua đó thấy được những hạn chế trong
quá trình giải quyết và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về phương thức
giải quyết tranh chấp KDTM bằng Tòa án.
5. Phương pháp nghiên cứu
Bài khóa luận được viết dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử của triết học Mác – Lê nin để phân tích mối quan hệ giữa thượng tầng
kiến trúc và hạ tầng cơ sở, mối quan hệ giữa kinh tế và pháp luật, của Lí luận Nhà
nước và Pháp luật trong điều kiện thực tế.
Bài viết được thực hiện trên cơ sở vận dụng những quan điểm cơ bản của Đảng
và Nhà nước trong sự nghiệp đổi mới nhằm xây dựng và phát triển kinh tế để các quy
định đó có thể đáp ứng yêu cầu giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại hiện nay.
Bên cạnh đó, tác giả cịn sử dụng những phương pháp như phân tích để phân tích
các quy định của pháp luật hiện hành về giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
tại Toà án nhân dân, phương pháp khảo sát thực tiễn để giải quyết các tranh chấp kinh
doanh thương mại tại TAND tỉnh Cao Bằng, phương pháp tổng hợp để tổng hợp từ
những nội dung đã phân tích, thực tiễn khảo sát và đưa ra kết luận cụ thể nhằm giải
quyết những mục tiêu đã đặt ra của đề tài.
6. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
Ngồi phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của khóa
luận được kết cấu thành 3 chương như sau:
Chương 1: Những vấn đề chung về tranh chấp kinh doanh, thương mại và pháp
luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án.
Chương 2: Thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án
nhân dân tỉnh Cao Bằng
4
Chương 3: Nguyên nhân phát sinh tranh chấp kinh doanh thương mại và một số ý
kiến về những vấn đề pháp lý của giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại
tại tòa án nhân dân tỉnh Cao Bằng.
5
CHƯƠNG I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI
VÀ PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG
MẠI TẠI TÒA ÁN.
1.1 Khái quát về tranh chấp kinh doanh, thương mại.
1.1.1 Khái niệm tranh chấp kinh doanh thương mại
Lịch sử ra đời và phát triển của kinh tế có từ rất lâu trước khi có sự xuất hiện của
Nhà nước cũng như những chế định mà Nhà nước ban hành để điều chỉnh các quan hệ
kinh tế, xã hội. Cùng với sự ra đời và phát triển của các quan hệ kinh tế xã hội, các
tranh chấp cũng từ đó phát sinh và đặt ra nhu cầu được giải quyết sao cho công bằng
và hợp lý nhất trong bối cảnh của kinh tế - chính trị - xã hội đó.
Theo định nghĩa của từ điển Tiếng Việt, “tranh chấp là đấu tranh, giằng co khi có
mâu thuẫn, bất đồng, thường là trong vấn đề quyền lực giữa hai bên” nói cách khác,
tranh chấp được hiểu là những bất đồng, mâu thuẫn phát sinh về quyền và lợi ích giữa
các bên cùng tham gia một quan hệ mà quan hệ đó được điều chỉnh bởi các ngành luật
khác nhau.
Thuật ngữ “kinh doanh” dưới góc độ ngơn ngữ được hiểu là hoạt động tổ chức,
sản xuất, buôn bán sao cho sinh lời; xem xét dưới góc độ lý luận thì “kinh doanh”
được hiểu là “việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả công đoạn của quá trình
từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm
mục đích tìm kiếm lợi nhuận”4
Thuật ngữ “thương mại” ở góc độ ngôn ngữ được hiểu là việc thực hiện lưu
thông hàng hóa bằng mua bán. Dưới góc độ lý luận, “thương mại” được hiểu là “hoạt
động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư,
xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”5
Hai hoạt động này được BLTTDS gọi chung là hoạt động kinh doanh, thương
mại và đưa vào cùng một quy trình giải quyết khi có tranh chấp xảy ra. Theo đó, tranh
chấp kinh doanh thương mại có thể hiểu là những mâu thuẫn, bất đồng xảy ra giữa các
chủ thể tham gia quan hệ kinh doanh thương mại trong quá trình hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp nhằm mục đích đạt được lợi nhuận kinh tế cho các bên.
Từ những phân tích trên, ta có thể hiểu ngắn gọn: “Tranh chấp kinh doanh
thương mại là sự bất đồng, mâu thuẫn, xung đột về quyền và nghĩa vụ của các
chủ thể kinh doanh liên quan đến lợi ích kinh tế trong quá trình hoạt động kinh
doanh, thương mại”
4
5
Khoản 21 Điều 4 Luật doanh nghiệp 2020
Khoản 1 Điều 3 Luật thương mại 2005
6
1.1.2 Đặc điểm chung của tranh chấp kinh doanh thương mại
Về chủ thể: Chủ thể trong tranh chấp kinh doanh thương mại chủ yếu là các
thương nhân có đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chủ thể có
thể là các cá nhân, tổ chức khơng phải là thương nhân. Ví dụ tranh chấp giữa người
bán hàng (thương nhân) và người mua hàng (là khách hàng cá nhân).
Về nội dung: Nội dung của tranh chấp KDTM liên quan tới quyền, nghĩa vụ về
tài sản của các bên trong quan hệ kinh doanh, thương mại, bao gồm nhiều nội dung, cụ
thể là: Quyền sở hữu tài sản, vốn đầu tư, thu nhập, mua bán hàng hóa, cung ứng dịch
vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại (khuyến mại, quảng cáo thương mại, trưng bày, giới
thiệu hàng hóa,..), trung gian thương mại,…
Về cách thức giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại: Pháp luật hiện hành
công nhận các phương thức giải quyết tranh chấp trong KDTM như: Hoà giải, thương
lượng, trọng tài, tồ án. Theo đó, khi xảy ra tranh chấp trong KDTM, các bên có thể
giải quyết tranh chấp thông qua việc trực tiếp thương lượng với nhau. Trong trường
hợp khơng thương lượng được, việc giải quyết có thể được thực hiện với sự trợ giúp
của bên thứ ba thơng qua phương thức hịa giải, trọng tài và tịa án. Việc giải quyết các
tranh chấp trong KDTM dựa trên nguyên tắc quan trọng là quyền tự định đoạt của các
bên.
Về tính chất: Tranh chấp kinh doanh, thương mại mang tính tài sản, có yếu tố vật
chất và thường có giá trị lớn. Các tranh chấp này đều chủ yếu liên quan đến những lợi
ích vật chất có ảnh hưởng lớn và liên quan trực tiếp đến lợi ích của các bên. Mức độ
tranh chấp thường gay gắt, phức tạp, do đó các tranh chấp KDTM nếu khơng được giải
quyết thì sẽ để lại hậu quả xấu cho các bên tranh chấp và ảnh hưởng đến các chủ thể
khác, thậm chí ảnh hưởng đến nền kinh tế của đất nước.
1.1.3 Phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại
Do sự đa dạng của các tranh chấp kinh doanh, thương mại và yêu cầu của sự linh
hoạt trong việc giải quyết tranh chấp này, các phương thức giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại rất phong phú và đa dạng. Hiện nay, các phương thức giải quyết
tranh chấp kinh doanh, thương mại thường áp dụng là:
Thương lượng: Thương lượng là hình thức giải quyết tranh chấp khơng cần
đến vai trị của người thứ ba ngồi các bên tranh chấp. Đây là phương thức giải quyết
tranh chấp có đặc điểm cơ bản đó là các bên cùng nhau trình bày quan điểm, tìm ra các
biện pháp thích hợp, trên cơ sở đó đi đến thống nhất để giải quyết các bất đồng.
Thương lượng là biện pháp khá phổ biến và thích hợp cho việc giải quyết các tranh
chấp,
7
⁻ Ưu điểm: Tính chất đơn giản, ít tốn kém, không làm phương hại đến các quan
hệ hợp tác vốn có của các bên, giữ được bí mật kinh doanh lại không bị ràng buộc bởi
các thủ tục pháp lý.
⁻ Nhược điểm: Khó thực hiện nếu các bên đã mâu thuẫn căng thẳng trong các
vấn đề tranh chấp và không có thiện chí với nhau. Giá trị pháp lý của biên bản thương
lượng chưa được quy định cụ thể và khơng có giá trị cưỡng chế thi hành
Hịa giải: Hoà giải là phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương
mại có sự tham gia của bên thứ ba độc lập do hai bên cũng chấp nhận hay chỉ định,
đóng vai trị trung gian nhằm hỗ trợ các bên tìm kiếm những giải pháp thích hợp cho
việc giải quyết xung đột. So với hình thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng,
hồ giải có điểm khác là sự có mặt của bên thứ ba với tư cách là người trung gian để
giúp đỡ các bên tìm ra giải pháp.
- Ưu điểm: Tính chất đơn giản, ít tốn kém, khơng làm ảnh hưởng đến các quan
hệ hợp tác vốn có của các bên.
- Nhược điểm: Q trình hồ giải các bên tranh chấp cũng không chịu sự chi
phối bởi các quy định có tính khn mẫu, bắt buộc của pháp luật về thủ tục hoà giải.
Kết quả hoà giải thành được thực thi cũng hoàn toàn phụ thuộc vào sự tự nguyện của
các bên tranh chấp mà khơng có bất kỳ cơ chế pháp lý nào bảo đảm thi hành những
cam kết của các bên trong q trình hồ giải.
Trọng tài: Là phương thức giải quyết tranh chấp rất phổ biến và được nhiều
nước trên thế giới áp dụng. Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài là một hình thức giải
quyết tranh chấp không thể thiếu trong nền kinh tế thị trường và ngày càng được các
nhà kinh doanh ưa chuộng. Thông qua hoạt động của Hội đồng trọng tài hoặc trọng tài
viên với tư cách là bên thứ ba độc lập nhằm giải quyết mâu thuẫn tranh chấp bằng việc
đưa ra phán quyết có giá trị bắt buộc các bên phải thi hành.
- Ưu điểm: Có tính linh hoạt, tạo quyền chủ động cho các bên; tính nhanh
chóng, tiết kiệm được thời gian, có thể rút ngắn thủ tục tố tụng trọng tài và đảm bảo bí
mật. Giải quyết tranh chấp tại trọng tài không bị giới hạn về mặt lãnh thổ do các bên
có quyền lựa chọn bất kỳ trung tâm trọng tài nào để giải quyết tranh chấp cho mình.
Phán quyết của trọng tài có tính chung thẩm, đây là ưu thế vượt trội so với hình thức
giải quyết tranh chấp bằng thương lượng, hồ giải. Sau khi trọng tài đưa ra phán quyết
thì các bên khơng có quyền kháng cáo trước bất kỳ một tổ chức hay tồ án nào.
- Nhược điểm: Chi phí tương đối cao, đối với vụ việc càng kéo dài thì phí trọng
tài càng cao. Việc thi hành quyết định trọng tài không phải lúc nào cũng trôi chảy,
thuận lợi như việc thi hành bản án, quyết định của Toà án
8
Tòa án: Giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tồ án là hình thức
giải quyết thơng qua hoạt động của cơ quan tài phán Nhà nước, nhân danh quyền lực
Nhà nước để đưa ra phán quyết buộc các bên phải chấp hành, bằng sức mạnh cưỡng
chế của Nhà nước. Thủ tục giải quyết tranh chấp KDTM bằng Tòa án được bắt đầu khi
một trong các bên tranh chấp khởi kiện ra Tòa án yêu cầu giải quyết các nội dung
tranh chấp của họ khi các lợi ích bị xâm phạm.
- Ưu điểm: Phương thức giải quyết bằng Tịa án có tính cưỡng chế cao góp phần
nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật của các chủ thể kinh doanh, trình tự, thủ tục tố
tụng chặt chẽ. Ngồi ra, chi phí hành chính cũng rất hợp lý.
- Nhược điểm: Ngun tắc xét xử cơng khai của tịa án tuy là nguyên tắc được
xem là tiến bộ, nhưng đôi khi lại là “cản trở” đối với doanh nhân vì sẽ làm ảnh hưởng
đến bí mật kinh doanh và uy tín trên thương trường của doanh nghiệp. Thủ tục tố tụng
của tịa án đơi khi hơi thiếu linh hoạt và có thể phải trải qua nhiều cấp xét xử làm kéo
dài thời gian giải quyết tranh chấp, dẫn đến thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp.
1.2. Pháp luật về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng Tòa
án ở Việt Nam hiện nay.
1.2.1. Khái niệm giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng con
đường Tòa án.
Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại là việc lựa chọn các hình
thức, biện pháp thích hợp để giải quyết các mâu thuẫn, bất đồng, xung đột về lợi ích
giữa các bên, xác lập lại sự cân bằng về mặt lợi ích giữa các bên.
Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại trong điều kiện kinh tế thị
trường như hiện nay phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Nhanh chóng, thuận lợi, khơng gây cản trở, khó khăn cho các hoạt động kinh
doanh của doanh nghiệp
- Khôi phục và duy trì các quan hệ hợp tác, tín nhiệm giữa các bên trong kinh
doanh
- Giữ bí mật kinh doanh, uy tín của các bên trên thương trường
- Ít tốn kém nhất.
Từ đây, có thể hiểu: “Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng con
đường Tịa án là hình thức giải quyết tranh chấp thông qua hoạt động của cơ quan tài
phán Nhà nước, nhân danh quyền lực của Nhà nước để đưa ra phán quyết buộc các
bên có nghĩa vụ thi hành, kể cả bằng sức mạnh cưỡng chế”, hay nói cách khác: “Các
tranh chấp kinh doanh, thương mại được giao cho Tịa án giải quyết theo trình tự gọi là
Tố tụng Tòa án”.
9
Những tranh chấp về kinh doanh thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của
Tòa án cụ thể như sau:
- “ Tranh chấp phát sinh trong hoạt động kinh doanh, thương mại giữa cá
nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao cơng nghệ giữa cá nhân, tổ
chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
Tranh chấp giữa người chưa phải là thành viên cơng ty nhưng có giao dịch về
chuyển nhượng phần vốn góp với cơng ty, thành viên cơng ty.
Tranh chấp giữa công ty với các thành viên của công ty; tranh chấp giữa công ty
với người quản lý trong công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc thành viên Hội đồng quản
trị, giám đốc, tổng giám đốc trong công ty cổ phần, giữa các thành viên của công ty
với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sáp nhập, hợp nhất, chia,
tách, bàn giao tài sản của công ty, chuyển đổi hình thức tổ chức của cơng ty.
Các tranh chấp khác về kinh doanh, thương mại, trừ trường hợp thuộc thẩm
quyền giải quyết của cơ quan, tổ chức khác theo quy định của pháp luật.”6
1.2.2. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng Tòa án.
Là một bộ phận của TAND, Tòa Kinh tế vừa tuân theo những nguyên tắc chung
của tổ chức và cơ quan Tòa án được ghi nhận trong Hiến pháp và Luật Tổ chức
TAND, vừa là một tòa chuyên trách độc lập trong cơng tác xét xử những vụ án
KDTM, vì thế Tòa Kinh tế cũng phải tuân theo những nguyên tắc riêng:
- Các nguyên tắc chung:
Khi xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật;
nguyên tắc xét xử công khai; xét xử tập thể và quyết định theo đa số; Tòa án đảm bảo
cho nhân dân được dùng tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình trước Tịa. Trên cơ sở
những ngun tắc chung, và những đặc thù riêng của tranh chấp KDTM, thủ tục giải
quyết các vụ án KDTM cũng được xây dựng trên cơ sở những nguyên tắc đặc thù nhất
định
- Các nguyên tắc riêng:
+ Nguyên tắc tôn trọng quyền tự định đoạt của các đương sự:
Nguyên tắc này được bắt nguồn từ nguyên tắc bảo đảm quyền tự do trong kinh
doanh, được quy định cụ thể tại Điều 33 Hiến pháp 2013: “Mọi người có quyền tự do
kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Và được ghi nhận
trong Điều 5 BLTTDS 2015.
6
Điều 30 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
10
Đây là nguyên tắc rất căn bản của tố tụng vụ án kinh doanh, thương mại. Theo
nguyên tắc này, Nhà nước không can thiệp vào hoạt động kinh doanh của các nhà kinh
doanh nếu họ kinh doanh trong khuôn khổ do pháp luật quy định. Khi xảy ra tranh
chấp, Tòa án chỉ tham gia giải quyết nếu đương sự có u cầu. Nhà nước khơng tự
mình đưa các tranh chấp của các bên ra Tòa án để giải quyết. Cá nhân, pháp nhân, theo
thủ tục do pháp luật quy định, có quyền khởi kiện tranh chấp kinh doanh, thương mại
để u cầu Tịa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Quyền tự định đoạt cịn
thể hiện ở quyền tự hòa giải trước tòa, quyền rút đơn kiện, thay đổi nội dung đơn
kiện…
+ Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật
Bình đẳng trước pháp luật là nguyên tắc “hiến định” tức là đã được quy định
trong hiến pháp của nhiều nước trên thế giới và cả Việt Nam với Hiến pháp 2013 7 và
được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật, trong đó có BLTTDS 2015 8. Theo
nguyên tắc này, tất cả các bên tranh chấp sẽ được bình đẳng với nhau trong quá trình
tố tụng tại tịa án, khơng phân biệt doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế nhà nước
hay thuộc thành phần kinh tế tư nhân; doanh nghiệp của nước lớn hay nước nhỏ;
doanh nghiệp nhỏ hay tập đoàn kinh tế lớn;…Tuy nhiên, trong thực tiễn xét xử cũng
cho thấy sự bình đẳng này có được bảo đảm thực tế hay khơng cịn tùy thuộc vào công
tác pháp chế trong nước và trong từng giai đoạn, thời kỳ lịch sử nhất định.
+ Nguyên tắc Tịa án khơng tiến hành điều tra mà chỉ xác minh, thu thập
chứng cứ khi cần thiết
Nguyên tắc này được ghi nhận tại Điều 6 và Điều 7 BLTTDS 2015. Theo nguyên
tắc này, khi giải quyết các tranh chấp kinh doanh, thương mại, Tịa án khơng có nghĩa
vụ phải xác minh thu thập chứng cứ mà bản thân các bên tranh chấp phải có nghĩa vụ
cung cấp chứng cứ cho tịa án và chứng minh cho u cầu của mình là có căn cứ và
hợp pháp. Tịa án khơng tiến hành xét hỏi như tố tụng hình sự. Các bên có quyền và
nghĩa vụ trình bày những gì mà họ cho là cần thiết.
+ Nguyên tắc hòa giải
Cụ thể tại Điều 10 BLTTDS 2015 quy định về Hòa giải trong tố tụng dân sự.
Theo nguyên tắc này, khi có tranh chấp kinh doanh, thương mại xảy ra, trước hết các
bên tự tiến hành hịa giải với nhau. Khi khơng tự hòa giải được, các bên mới yêu cầu
cơ quan Tòa án can thiệp. Và việc hịa giải có thể thực hiện ở bất cứ giai đoạn nào của
quá trình giải quyết tranh chấp.
7
8
Điều 16 Hiến pháp 2013
Điều 8 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
11
+ Nguyên tắc giải quyết vụ án nhanh chóng, kịp thời
Xét xử công khai là nguyên tắc hiến định đối với hoạt động của Tịa án và được
cụ thể hóa trong BLTTDS 20159. Bí mật của đương sự trong tranh chấp kinh doanh
thường là bí quyết về kinh doanh như phát minh, sáng chế... có liên quan trực tiếp đến
hiệu quả hoạt động của người kinh doanh. Nếu các bí mật đó bị tiết lộ thì có thể làm
cho doanh nghiệp đó gặp khó khăn trong kinh doanh hoặc có thể bị phá sản. Vì vậy, họ
có thể u Tịa án xử kín. Tịa án là người có thẩm quyền quyết định cho phép đưa vụ
án đó ra xét xử cơng khai hay xét xử kín.
1.2.3. Bản chất, đặc điểm của giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại
bằng Tòa án
Về bản chất, phương thức giải quyết tranh chấp thương mại tại Tịa án là một
phương thức mang ý chí quyền lực nhà nước, Tòa án nhân danh quyền lực nhà nước
để giải quyết tranh chấp trên cơ sở các quy định của pháp luật. Quyết định của Tịa án
có hiệu lực khiến các bên bắt buộc phải thực thi và có thể kèm theo các biện pháp
cưỡng chế thi hành. Bản chất đó được thể hiện qua các đặc điểm sau:
- Thứ nhất, Tòa án là cơ quan tài phán nhân danh nhà nước để giải quyết tranh
chấp, do đó, phán quyết của Tịa án được đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế.
- Thứ hai, việc giải quyết tranh chấp KDTM của Tòa án phải tuân thủ nghiêm
ngặt các quy định mang tính hình thức cũng như các quy định về thẩm quyền, thủ tục,
các nguyên tắc giải quyết tranh chấp KDTM của pháp luật tố tụng, nhất là các quy
định của BLTTDS.
- Thứ ba, Tòa án giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại theo nguyên tắc
xét xử công khai.
- Thứ tư, việc giải quyết tranh chấp tại Tịa án có thể thực hiện qua hai cấp xét
xử: sơ thẩm và phúc thẩm; bản án có hiệu lực pháp luật cịn có thể được xét lại theo
thủ tục: giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.
- Thứ năm, Tòa án giải quyết theo nguyên tắc xét xử tập thể và quyết định theo
đa số (trừ khi tranh chấp KDTM được giải quyết theo thủ tục rút gọn).
- Thứ sáu, giải quyết tranh chấp KDTM bằng Tòa án được tiến hành khi việc áp
dụng cơ chế thương lượng, hòa giải khơng có hiệu quả và các bên tranh chấp cũng
không thỏa thuận đưa vụ tranh chấp ra giải quyết tại Trọng tài.
1.2.4. Thủ tục, quy trình giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại bằng
con đường Tòa án.
Giai đoạn 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
9
Điều 15 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
12
Để thực hiện quyền khởi kiện của mình, bên khởi kiện (nguyên đơn) phải chuẩn
bị hồ sơ khởi kiện và nộp tại Tịa án có thẩm quyền. Hồ sơ khởi kiện bao gồm đơn
khởi kiện và các tài liệu chứng cứ gửi kèm theo đơn khởi kiện.
Đơn khởi kiện là chứng thư pháp lý quan trọng để Tòa án xem xét và giải quyết
các yêu cầu của nguyên đơn, do đó nó phải được chuẩn bị thật kỹ lưỡng và phải đáp
ứng hai yêu cầu sau:
+ Thứ nhất, về hình thức, đơn khởi kiện phải ghi đầy đủ ngày, tháng, năm viết
đơn, tên Tòa án yêu cầu giải quyết và người ký trong đơn khởi kiện phải đúng thẩm
quyền;
+ Thứ hai, về nội dung, đơn khởi kiện phải có đầy đủ các nội dung theo hướng
dẫn của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao như: thông tin về nguyên đơn, bị đơn,
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, tóm tắt nội dung vụ kiện, yêu cầu cụ thể của
nguyên đơn… Nội dung của đơn kiện phải trình bày đầy đủ, ngắn gọn, rõ ràng, lập
luận chặt chẽ và thật logic.
Giai đoạn 2: Nộp hồ sơ khởi kiện và chuẩn bị xét xử
Hồ sơ khởi kiện được nộp tại Tịa án có thẩm quyền giải quyết vụ án. Sau khi
xem xét thấy có đủ các điều kiện thụ lý vụ án thì Tịa án sẽ thơng báo cho người nộp
đơn kiện biết mức tạm ứng án phí phải nộp. Sau khi nộp tạm ứng án phí, người nộp
đơn xuất trình cho Tịa án biên lai nộp tạm ứng án phí, Tịa án sẽ thụ lý vụ án và ghi
vào sổ thụ lý và như vậy vụ án đã được đưa vào quy trình giải quyết của Tịa án. Trong
giai đoạn chuẩn bị xét xử, hồ sơ sẽ được phân cho Thẩm phán thụ lý nghiên cứu để
tiến hành xét xử vụ án và Thẩm phán thụ lý có thể yêu cầu các bên thực hiện các công
việc sau: yêu cầu các bên xuất trình thêm các giấy tờ, tài liệu cần thiết liên quan đến
vụ việc; triệu tập lên Tòa án để lấy lời khai hoặc để đối chất; triệu tập đến để hòa giải.
Nếu các bên tranh chấp hịa giải được với nhau thì Tịa án sẽ lập biên bản hịa giải
thành và ra quyết định cơng nhận sự thỏa thuận của các bên. Trường hợp hịa giải
khơng thành thì Tịa án lập biên bản hịa giải khơng thành và ra quyết định đưa vụ án
ra xét xử.
Giai đoạn 3: Chuẩn bị trước Phiên tòa sơ thẩm
Để việc tham gia phiên tòa đạt kết quả tốt, nguyên đơn hoặc người đại diện cho
nguyên đơn cần phải chuẩn bị kỹ các nội dung sau đây:
- Xác định lại lần cuối cùng các yêu cầu cụ thể của đơn vị mình.
- Chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ, tài liệu liên quan đến vụ án như hóa đơn, chứng từ,
sổ sách kế tốn…để kịp thời xuất trình cho Tịa án khi được yêu cầu.
- Chuẩn bị đầy đủ các văn bản pháp luật quy định về các vấn đề đang tranh chấp
để có thể trích dẫn chính xác, nhanh chóng.
13
- Nắm vững các tình tiết liên quan đến vụ án để trình bày một cách chính xác và
có lợi nhất cho đơn vị mình khi được yêu cầu tại phiên tịa.
- Tìm hiểu kỹ lưỡng những chứng cứ do bị đơn xuất trình. Trong trường hợp cần
thiết có thể u cầu Tịa án cho xem những chứng cứ đó.
- Kiểm tra lại lần cuối xem có chứng cứ nào có giá trị cho việc giải quyết vụ án
chưa được làm rõ, có người làm chứng nào chưa được triệu tập hay không.
- Xem xét khả năng tham gia phiên tịa. Trường hợp cần thiết có thể u cầu Tịa
án hỗn phiên tịa.
- Chuẩn bị luận cứ để bảo vệ cho quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Bị đơn,
người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và những người tham gia tố tụng khác cũng cần
có những chuẩn bị tương tự như vậy.
Giai đoạn 4: Tham gia phiên tòa sơ thẩm
Phiên tòa sơ thẩm được thực hiện theo trình tự và thủ tục như sau: thủ tục bắt đầu
phiên tòa, thủ tục hỏi tại phiên tòa; thủ tục tranh luận theo BLTTDS 2015 thì hai thủ
tục hỏi và tranh luận kết hợp với nhau thành Tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm; thủ tục
nghị án; thủ tục tuyên án. Khi bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật,
các bên phải tự nguyện thi hành. Nếu một bên không tự nguyện thi hành, bên được thi
hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự cưỡng chế thi hành. Bên được
thi hành án làm đơn gửi tới Cục thi hành án dân sự cấp tỉnh đối với bản án, quyết định
có hiệu lực pháp luật do Tòa án cấp tỉnh xử sơ thẩm. Trong trường hợp bản án, quyết
định có hiệu lực pháp luật do Tòa án cấp huyện xử sơ thẩm thì bên được thi hành án
làm đơn đề nghị thi hành án gửi tới chi cục hành án dân sự cấp huyện. Bên được thi
hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự nơi người phải thi hành án cư trú
(nếu người phải thi hành án là cá nhân) hoặc yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự nơi
bên phải thi hành án có trụ sở hoặc nơi có tài sản (nếu bên phải thi hành án là pháp
nhân). Ngồi ra, vụ án cịn có thể được Tịa án giải quyết ở cấp phúc thẩm nếu có
kháng cáo, kháng nghị, thậm chí bản án, quyết định về KDTM cịn có thể bị xét lại
theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong một số trường hợp.
14
