Liệu pháp thay thế Hormon tăng trưởng và cuộc cách mạng chống lão hóa ((Growth Hormone Replacement Therap and the new anti - ageing revolution) ) potx

TCNCYH phụ bản 32 (6) - 2004

Liệu pháp thay thế hormôn tăng trởng
và cuộc cách mạng chống lão hóa
(Growth Hormone Replacement Therapy
and the new anti - ageing revolution)
Đàm Trung Bảo*, Hoàng Tích Huyền**
*
Trờng Đại học Dợc Hà Nội
**
Trờng Đại học Y Hà Nội
Liệu pháp thay thế hormon không chỉ là bổ sung estrogen cho phụ nữ sau mãn kinh (Estrogen
Replacement Therapy; ERT). Đây chỉ là một trờng hợp cụ thể của liệu pháp thay thế hormon (Hormone
Replacement Therapy; HRT). Ngoài estrogen, còn nhiều hormon khác mà sự bổ sung sẽ đem lại lợi ích lớn
(cũng có thể có những tác dụng phụ lớn!), ví dụ hormon tăng trởng ở ngời (Human Growth Hormone; HGH).
Hiệu quả thần kỳ khi dùng HGH điều trị trẻ em bị lùn thì đã rõ, nhng còn ít ngời biết đến ứng dụng liệu pháp
HGH cho ngời cao tuổi. Ngời già mà thiếu HGH nhiều, sẽ quá cân, béo bệu, yếu ớt, mơ màng chậm chạp,
khó tập trung t tởng, mất ngủ HGH bổ sung sẽ có thể đảo ngợc những triệu chứng âm tính kể trên, mang
lại những biểu hiện tích cực, nh phục hồi cơ bắp, giảm lợng mỡ thừa, làm săn da và giảm nếp nhăn, hồi
phục tóc rụng, phục hồi màu tóc, tăng khả năng hoạt động của cơ thể, tăng cờng năng lực giới tính, cải thiện
cân bằng lipid - máu, phục hồi kích cỡ gan, tuỵ tạng, tim và các cơ quan khác mà đã bị thu teo theo tuổi tác,
cải thiện thị giác, cải thiện trí nhớ, tăng hng phấn, cải thiện giấc ngủ, ổn định huyết áp, tăng cung lợng và
sức bền của tim, cải thiện chức năng miễn dịch.
Nhà nội tiết học Daniel Rudman đã nhận định nh sau: Sự suy giảm của cơ thể cùng với tuổi già là điều
không thể tránh khỏi, nhng ngày nay chúng ta đã thấy rõ có thể ngăn ngừa, hạn chế, thậm chí còn có thể đảo
ngợc đợc một số bất lợi của quá trình này (Tạp chí New England J. Med.; 323 (1990): 1 - 6).
i. Đại cơng về HGH
HGH đợc tạo từ tuyến yên. HGH nhiều nhất
vào lúc đứa trẻ lớn nhanh. Khi đợc sản xuất ra,
HGH tồn tại trong máu một thời gian ngắn, rồi bị
gan giữ lại và chuyển hoá thành các yếu tố tăng

trởng. Yếu tố tăng trởng quan trọng nhất là yếu
tố tăng trởng giống insulin - 1 (Insulin - like
Growth Factor - 1; IGF - 1) còn gọi là
somatomedin - C. Các yếu tố tăng trởng sẽ tạo ra
trực tiếp những lợi ích của HGH.
Lúc đầu, HGH đợc chiết từ tuyến yên của
ngời chết. Sau đó, thấy chế phẩm này có thể gây
bệnh Creutzfield - Jacob, nên không dùng đợc.
Tháng 6 - 2000, đã chế tạo thành công loại HGH
tái tổ hợp dùng rất an toàn. HGH tái tổ hợp này đã
đợc Cơ quan Thực - Dợc phẩm (FDA) Hoa Kỳ
duyệt, cho phép dùng cho ngời lớn khi có hội
chứng thiếu hụt HGH (tức somatotropin) do bị
bệnh ở tuyến yên, vùng dới đồi hoặc có tổn hại
các tuyến đó do xạ trị, phẫu thuật
FDA Hoa Kỳ còn duyệt HGH để chống lão
hoá, vì sự giảm nồng độ HGH ở ngời cao tuổi
chính là do suy tuyến yên. Liều lợng tiêm HGH
đợc quyết định thông qua định lợng IGF - 1 và
phải tiêm HGH sao cho đa đợc hàm lợng IGF -
1 trong máu về giá trị vẫn có vào thời còn trẻ trung
(30 - 40 tuổi) và không đợc vợt quá giá trị đó.
ii. liên quan giữa tuổi già với sự
giảm sản sinh HGH
Tuổi trẻ tràn đầy sức sống sẽ sản xuất hàng
ngày một lợng lớn HGH, nhng bắt đầu từ lứa
tuổi 30 đã có báo động về mức HGH hàng ngày.
Từ tuổi 21 đến tuổi 61, cụ thể sự sản xuất HGH đã
giảm xuống một tỷ lệ đáng buồn là 80%. Từ tuổi
60, hàm lợng HGH chỉ xấp xỉ bằng 1/4 của tuổi

20 (xem sơ đồ), biểu hiện của sự già nua càng rõ:
* GS. TS. Trờng Đại học D
ợc Hà Nội.
** GS. TSKH. Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dợc lý Trờng Đại học Y Hà Nội.
44
TCNCYH phụ bản 32 (6) - 2004


Vậy HGH giảm có là nguyên nhân của sự lão
hoá không, hay chỉ là kết quả của quá trình này?
Daniel Rudman đã công bố công trình đầu tiên
sử dụng HGH cho ngời cao tuổi, kết quả rất hấp
dẫn: Những ngời tiêm HGH nh hồi xuân về
nhiều chỉ tiêu, ví dụ đã giảm 14% lợng mỡ thừa,
tăng thêm đợc 8,8% khối nạc mà không cần tập
luyện và thay đổi khẩu phần, thể hình nh đợc tạc
lại: trớc khi nghiên cứu thì béo bệu, sau đó khoẻ
mạnh, nở nang, rắn chắc, những chỉ số hoá sinh và
huyết học cũng đợc cải thiện đáng kể.
Tạp chí New Engl. J. Med. nổi tiếng về khó
tính, nghiệt ngã cũng phải thốt lên: Kết quả của
việc tiêm HGH trong 6 tháng trên sự giảm khối
lợng mỡ và tăng khối lợng cơ (nạc) đã đa
những đại lợng này trở về các giá trị của 10 đến
20 năm trớc đó!.
Sau đó, một số nhà khoa học đã lắp lại những
nghiên cứu dùng HGH cho lứa ngời cao tuổi và
đạt đợc các kết quả tơng tự.

Dới đây, xin tóm tắt một số kết quả đáng chú

ý:
iii. Tác dụng của liệu pháp thay
thế hormôn tăng trởng
1. HGH giúp tăng cờng hệ miễn dịch
ở ngời cao tuổi, tuyến ức (có chức năng quan
trọng trong việc hình thành tính miễn dịch) bị teo
lại, đến tuổi 60 khó có thể tìm đợc tuyến này do
teo lại quá nhỏ. Tuyến ức teo kéo theo khả năng
miễn dịch yếu đi. Keith Kelley (Đại học Illinois)
đã chứng minh khi tiêm HGH cho súc vật thí
nghiệm già, thì tuyến ức lớn lên. Các nhà khoa học
Israel làm lại nghiên cứu này, đã khẳng định kết
luận của Kelley là chính xác, đồng thời còn nhận
thấy HGH có những tác dụng khác:
- Tăng sản sinh kháng thể
- Tăng sản sinh lymphô bào T và IL - 2.
- Tăng hoạt tính của tế bào NK
- Kích thích các đại thực bào chống vi khuẩn
- Các bạch cầu trung tính mau trởng thành

45
TCNCYH phụ bản 32 (6) - 2004

- Tăng sản sinh hồng cầu
2. HGH trên hệ tim mạch:
Liệu pháp thay thế hormon tăng trởng (HRT)
bảo vệ đợc hệ tim mạch theo nhiều con đờng:
làm giảm mỡ, đặc biệt mỡ bụng (béo trung tâm),
làm giảm LDL cholesterol và tăng HDL
cholesterol, hạ huyết áp tâm trơng 10% (không

làm thay đổi huyết áp tâm thu).
Vào tháng 6 - 2002, các nhà nghiên cứu ở
Toronto (Canada) đã tổng kết công trình nghiên
cứu dùng HGH cho 115 ngời cao tuổi. Kết quả
nh sau:
- Khối lợng cơ (nạc) tăng trung bình 2,1 kg
- Khối lợng mỡ giảm trung bình 2,8 kg
- Chức năng tâm thu thất cải thiện đáng kể
- Phân suất tống máu (EF) trớc thấp, sau trở về
bình thờng
Nh vậy, ngời cao tuổi có những biển đổi sinh
học bất lợi do giảm sự sản sinh HGH, nhng các
biến đổi này có thể đợc đảo ngợc khi dùng liệu
pháp thay thế HGH.
3. HGH hồi phục chức năng phổi:
Tiêm HGH cải thiện chức năng tim phổi, nên
tăng khả năng lao động, thể lực dẻo dai hơn, tăng
hấp thụ oxy, tăng thể tích tâm thu và hiệu suất tim.
HGH rất có triển vọng trong điều trị tràn khí và
bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
4. HGH và cấu tạo xơng:
Tỷ trọng xơng ở khớp hông, ở đốt sống lng
tăng đáng kể nếu dùng HGH.
5. HGH cải thiện các điều kiện hoạt động
của não và hệ thần kinh:
Dùng HGH sẽ cảm thấy khoẻ mạnh, dễ chịu,
nhờ HGH chống trầm cảm ở não, làm tăng -
endorphin, giảm dopamin (là chất gây cảm giác
kích thích), làm giảm stress, giúp tự tin, tập trung
t tởng. HGH ngăn chặn và đảo ngợc sự suy

giảm trí nhớ và khả năng nhận thức, làm tăng sự
điều hoà và sự chuẩn xác trong vận động. HGH và
IGF - 1 có triển vọng điều trị bệnh thoái hoá thần

kinh, các bệnh thần kinh biên, bệnh xơ cứng cột
bên teo cơ, có thể có ích trong điều trị bệnh
Alzheimer. HGH làm giảm nhẹ độc tính các thuốc
chống ung th cisplatin, vincristin trên hệ thần
kinh. HGH kích thích sự sinh trởng bao myelin ở
tế bào thần kinh, nên có thể chữa bệnh xơ cứng rải
rác.
6. HGH tạc lại thể hình:
HGH làm giảm mỡ, tăng khối lợng cơ (nạc),
làm cho cơ thể thanh thoát, gọn gàng và nh
trẻ lại.
Mỡ giảm chủ yếu ở vùng bụng, sẽ làm giảm nguy
cơ bệnh tim mạch và các bệnh khác. Nhiều nghiên
cứu chứng tỏ liệu pháp thay thế HGH là liệu pháp
tốt nhất để giảm béo. Chủ yếu chỉ giảm khối lợng
mỡ, còn khối lợng cơ (nạc) lại tăng.
Béo phì ức chế sự sản sinh HGH: Nồng độ
insulin cao cũng ức chế sinh HGH và điều này xảy
ra ở những ngời có kháng insulin khi tiểu đờng
týp II. Khi đó, tiêm HGH sẽ cải thiện đợc sự
chuyển hoá đờng, nên rất có lợi cho bệnh nhân
tiểu đờng.
ậ Cho tới nay, trên toàn thế giới đã có hơn
20.000 công trình nghiên cứu ứng dụng HGH trên
lâm sàng cho ngời cao tuổi, đã khẳng định sự
giảm sút không thể tránh khỏi ở tuổi xế chiều

trong sản xuất HGH đã dẫn tới những trạng thái
bệnh lý sau: teo và yếu cơ, tăng cân không giải
thích đợc (nhất là tăng mỡ bụng), kém tập trung
và khó ngủ, da nhăn và khô, suy nhợc thần kinh
và thể lực, tăng huyết áp liên quan tới tuổi già, rối
loạn lipid - máu, kém tự tin, giảm sức chịu đựng,
giảm khả năng sinh lý, đau khớp, giảm khả năng
rèn luyện, loãng xơng, tiểu đờng, béo phì, rối
loạn thần kinh - cơ, đề kháng với insulin, vết
thơng lâu lành
7. So sánh lợi ích và nguy cơ của liệu pháp
thay thế HGH:
Liệu pháp dùng hormon dài hạn thờng gây ra
những tác dụng phụ không lờng trớc đợc, nh
với liều cao, gặp hội chứng ống quay cổ tay, viêm
khớp, tăng huyết áp, dây thanh âm dầy lên, phù nề
ở chân, đàn ông bị to vú, loãng xơng, bất lực về

46
TCNCYH phụ bản 32 (6) - 2004

tình dục, bệnh to cực (to xơng đầu, tay chân) và
một số triệu chứng giống tiểu đờng.
Mặt khác, ở những ngời ung th vú (nữ) và
ung th tuyến tiền liệt (nam) thờng có hàm lợng
IGF - 1 cao trong huyết tơng (ta chú ý HGH
chuyển thành IGF - 1 ở gan). Tờ báo The Lancet
(1998) cho thấy những ngời có hàm lợng HGH
cao nhất có nguy cơ ung th vú cao gấp 7 lần so
với những ngời có hàm lợng thấp nhất. Tờ

Science (1998) cũng thấy có mối tơng quan nh
vậy đối với ung th tuyến tiền liệt.
Nh vậy, liệu pháp HGH có những lợi ích rất
lớn, nhng những nguy cơ tiềm năng cũng nghiêm
trọng. Giá thành của thuốc còn quá đắt: tiền thuốc
cần trung bình cho một năm là 20.000 đô - la !
Vì vậy, các nhà khoa học đã tiếp cận vấn đề
theo một hớng khác: Hớng tìm các chất kích
thích giải phóng HGH hay các yếu tố tăng trởng ở
ngời.
8. Các yếu tố tăng trởng ở ngời (human
Growth factors; hGf)
Tại sao khi già, cơ thể lại sản sinh ra ít HGH?
Nhằm giải đáp vấn đề này, ngời ta đã nhận thấy
rằng khi già, tuyến yên vẫn có thể sản ra nhiều
HGH nh thuở thanh xuân. Sự giảm lợng HGH
tiết ra ở ngời già có thể do nhiều nguyên nhân,
nh:
- Sinh ra quá nhiều somatostatin trong cơ thể, là
chất ức chế tổng hợp HGH.
- Có trục trặc trong sự truyền tín hiệu đến các tế
bào tuyến yên để lệnh cho những tế bào này sản
xuất ra HGH.
Trong cơ thể, những chất chuyển hoá của HGH
có tác dụng nh IGF - 1 (somatomedin C) là những
yếu tố tăng trởng (hGf). Ngoài ra, có thể một số
cytokin cũng có tác dụng này.
Đặc biệt, có một số chất nội sinh hay ngoại sinh
còn kích thích sự sản sinh HGH, có thể do ức chế
somatostatin hoặc do cải thiện sự truyền tín hiệu

sản xuất HGH đến tuyến yên. Những chất nội sinh
nh vài hormôn. Các chất mang từ ngoài vào nh

một số vitamin, muối khoáng, acid amin, dợc
liệu
Nếu xét riêng từng chất, thì các chất chỉ có tác
dụng kích thích sản sinh HGH rất yếu. Nhng khi
kết hợp nhiều chất lại theo tỷ lệ thích hợp, tác dụng
kích thích có thể có giá trị đáng kể. So với HGH,
chúng rẻ hơn nhiều.
Đọc qua thành phần các biệt dợc trên, ta thấy
các chất sau đây hay có mặt nhất trong đó:
Các vitamin: A, B
5
, B
12
, acid folic, inositol
hexanicotinat.
Các nguyên tố khoáng: Iod, Chrom, Magnesi,
kẽm.
Các acid amin: Glutamin, carnitin, arginin,
acid gamma amino butyric (GABA), taurin, lysin,
ornithine alpha ketoglutarat
Các hormon: DHEA, pregnenolon, melatonin
Chất sinh học: Sữa non, alpha glyceryl
phosphoryl choline
Dợc liệu: Nhân sâm (Panax ginseng), Hoàng
kỳ (Astragalus membranaceus), Đơng quy
(Angelica sinensis), Hà thủ ô (Polygonum
multiflorum), Thích tật lê (gai ma vơng) (Tribulus

terrestris), Táo tàu (Ziziphus jujuba), Cúc gai hoa
tía (Silybum marianum), Ngũ vị tử (cao)
(Schisandra chinensis), Địa cốt bì (câu kỷ)
(Lycium Chinese Mill), Coleus forskohlii,
Griffonia simplicifolia, Withania somniferum (rễ),
Dioscorea villosa.
9. Somatoplex kích thích tiết HGH
Somatoplex là một sản phẩm bổ sung đã đợc
chứng minh có tác dụng kích hoạt tuyến yên phục
hồi vốn HGH, giúp chống các tác động âm tính
của tuổi già.
Somatoplex là kết hợp hiệp đồng giữa 3 thành
phần dới đây, đã có thể hỗ trợ làm tăng ở ngời
11 - 51% hàm lợng HGH:
1. Alpha - GPC: chiết xuất từ đậu nành; ở
ngời và động vật, làm tăng tiết HGH từ tuyến yên,
có thể do ức chế sự sản sinh quá thừa somatostatin
ở vùng dới đồi.
47
TCNCYH phụ bản 32 (6) - 2004

2. Immunolin: các thuốc dạng xịt và dạng bột
chống lão hóa thông thờng chỉ kích thích sản xuất
HGH. Điều này cần, nhng cha đủ, vì còn cần
thúc đẩy hệ miễn dịch của cơ thể, để đạt đợc sức
khỏe sung mãn. Sữa immunolin chiết xuất từ sữa
non, sẽ cung cấp hàng loạt các globulin miễn dịch,
nhằm duy trì hệ miễn dịch mạnh mẽ, an toàn, tự
nhiên.
3. Somabol: là các yếu tố tăng trởng, chiết từ

lòng đỏ trứng, có vai trò hớng dẫn chất dinh
dỡng đến vị trí đích của sự trao đổi chuyển hóa tế
bào. Những yếu tố tăng trởng do cơ thể sản xuất
ra một cách tự nhiên rất cần cho tạo vẻ thanh xuân
của chúng ta. Nhờ quá trình sản xuất tiên tiến, từ
lòng đỏ trứng, đã chiết ra một loạt yếu tố tăng
trởng, nh EGF, FGF, TGF.
Somatoplex không phải là hormon, thuốc này
không chứa hormôn tăng trởng hoặc bất kỳ một
loại hormon nào khác. Somatoplex đợc bào chế từ
3 thành phần chủ yếu nêu trên, chiết xuất từ đậu
nành, sữa non và lòng đỏ trứng, sẽ kích thích tuyến
yên hồi phục sản xuất hormon tăng trởng, vì vậy
có thể dùng dài ngày mà không có độc tính.
Ngời nào có càng nhiều vấn đề về sức khỏe,
thì lợi ích của Somatoplex càng rõ, càng đến
nhanh, nh ngời cao tuổi yếu cơ, tăng huyết áp,
đau khớp, rối loạn lipid máu, tiểu đờng
Kinh nghiệm cho thấy chỉ mới sau 2 ngày dùng
Somatoplex đã bắt đầu có giấc ngủ sâu, sáng thức
dậy cảm thấy sảng khoái hơn. Những tuần tiếp
theo, khả năng sinh lý, sức sống, đau khớp, sự tập
trung trí óc và thể lực đã đợc cải thiện. Sau 100
ngày liên tục dùng thuốc đã thấy tình trạng da khá
hơn. Sau 150 ngày, hầu hết các vấn đề về sức khỏe
và sự khó ở đã thật sự đợc cải thiện.
Sự duy trì hiệu lực của Somatoplex còn phụ
thuộc tất nhiên về lối sống, nh thờng xuyên tập
luyện thể dục, chế độ dinh dỡng chuẩn (ít chất
bột, tăng cá, rau, quả v. v ).

Kết luận
Dùng HGH cho những ngời cao tuổi với mục
đích làm chậm, thậm chí đảo ngợc một số quá
trình thoái hóa ở tuổi già hiện đang đợc nghiên
cứu rất nhiều và đã đạt đ
ợc nhiều kết quả đáng
khích lệ. Vì thuốc rất đắt, và những tác dụng phụ
khi sử dụng lâu dài cũng cha đợc nghiên cứu kỹ,
nên liệu pháp HGH cho ngời cao tuổi vẫn chỉ
đợc dùng ở quy mô hạn chế.
Vì vậy, ngời ta đã nghiên cứu những chất có
tác dụng kích thích cơ thể sản sinh HGH, có tính
sinh lý hơn và không độc. Đã phát hiện một số
chất nh một vài vitamin, hormon, acid amin, và
đặc biệt là một số dợc liệu thể hiện tác dụng kích
thích sinh sản HGH, kết hợp nhiều chất theo một
tỷ lệ thích hợp thì tác dụng này là đáng kể.
Somatoplex là sản phẩm kích hoạt tuyến yên bắt
đầu đợc dùng rộng rãi ở trên thế giới và nớc ta,
và có nhiều triển vọng.
Tài liệu tham khảo chính:
1. Klatz, R.; Goldman, R. (2003): The New
anti - aging Revolution; Basic Health Publications,
Inc; North Bergen, N. J. 07047; 3. Edition.
2. Rudman, D. (1990): New Engl. J. Med.;
323: 1 - 6.
3. Tài liệu thông tin khoa học của Công ty
Dợc phẩm VesPro Somatoplex (2003).

48