Các cách tiếp cận và phương pháp khuyến nông khuyến lâm docx

1
1
Chương 2
Chương 2
Các cách tiếp cận và phương pháp
Các cách tiếp cận và phương pháp
khuyến nông khuyến lâm
khuyến nông khuyến lâm


Mục đích
•
Trang bị những kiến thức, kỹ năng cơ bản
về các cách tiếp cận và phương pháp
khuyến nông khuyến lâm để sinh viên có
thể áp dụng vào các hoạt động KNKL.
2
2
Bài 1: Các cách tiếp cận trong
Bài 1: Các cách tiếp cận trong
KNKL
KNKL
1. Tiếp cận là gì?
•
Theo từ điển Tiếng Việt. Tiếp cận là sự đến
gần để tiếp xúc và bằng những phương pháp
nhất định để tìm hiểu một đối tượng nghiên
cứu nào đó.
•
Tiếp cận KNKL là gì? là sự tiếp cận của của
những người bên ngoài cộng đồng như các nhà

hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu,
các nhà chuyên môn, những người làm công
tác phát triển nông thôn. Đó là mối quan hệ
giữa người dân và những người bên ngoài
cộng đồng
3
3
•
Có thể phân biệt hai cách tiếp cận
chủ yếu là tiếp cận từ trên xuống hay
tiếp cận từ ngoài vào và tiếp cận từ
dưới lên hay tiếp cận từ trong ra
ngoài. Mỗi hình thức tiếp cận có
những đặc thù và phù hợp với từng
thời kỳ phát triển.
4
4
•
Trong giai đoạn đầu phát triển khuyến
nông lâm hình thức tiếp cận này rất phổ
biến.
•
Đặc trưng của cách tiếp cận này là thừa
nhận một số tiến bộ của kỹ thuật và công
nghệ đã được các nhà chuyên môn nghiên
cứu tại các viện hay trường và các cơ
quan nghiên cứu và sau đó tiến hành
chuyển giao cho nông dân áp dụng và
triển khai trên diện rộng.
2. Cách tiếp cận

2. Cách tiếp cận
từ trên xuống
từ trên xuống
5
5
•
Hầu hết các chương trình khuyến nông
khuyến lâm nhà nước ở các cấp thường
sử dụng cách thức tiếp cận trên. Các tiêu
chí để đánh giá sự thành công là sự chấp
nhận hoặc thay đổi nhận thức của nông
dân.
•
Diện tích được nhân rộng thêm sau khi
thực hiện mô hình trình diễn.
6
6
•
Nhược điểm:Thường mang tính áp đặt,
không căn cứ vào nhu cầu của dân, cán bộ
khuyến nông lâm coi như một quá trình
giảng dạy một chiều cho nông dân.
2.1 Tiếp cận theo mô hình "Chuyển giao"
•
Trong thập kỷ 70 và 80 cách tiếp cận theo
mô hình "chuyển giao" rất phổ biến.
•
Người nông dân thụ động trong quá trình
học hỏi, tiếp nhận kỹ thuật.
7

7
•
1.1tiep can theo mo hinh(chuyen giao)
Cán bộ khuyến nông
khuyến lâm
Nông dân
Các nhà hoạch định
chính sách
Các nhà nghiên cứu
* Các ý tưởng
* Chính sách mới
* Công nghệ, kỹ thuật mới
*Chấp nhận, tiếp thu chính sách,
công nghệ, kỹ thuật mới
* Trình diễn công nghệ và kỹ thuật mới
*Giảng dạy cho nông dân
* áp dụng công nghệ,
kỹ thuật mới
Quá trình chuyển
giao II
Quá trình
chuyển giao I
8
8
2
2
.2 Tiếp cận theo mô hình trình diễn
.2 Tiếp cận theo mô hình trình diễn
•
Là cách tiếp cận theo hướng lấy người dân làm trung

tâm nhằm lôi cuốn người dân vào quá trình phát triển
kỹ thuật mới ngay trên đồng ruộng của họ.
•
ưu điểm: vai trò của người dân đã được chú trọng từ
việc xác định nhu cầu, thực hiện, chấp nhận.
•
Nhược điểm: khả năng phổ cập và lan rộng, mô hình
không cao
•
Lý do: phù hợp với người này lại không phù hợp với
người khác. Đặc biệt là nông dân nghèo nhiều khi
không đủ nguồn lực để làm theo.
9
9
3
3
. Cách tiếp cận từ dưới lên
. Cách tiếp cận từ dưới lên
3.1 Tiếp cận theo KNKL lan rộng
•
Đây là cách tiếp cận dựa trên nguyên tắc:
từ nông dân đến nông dân
•
Cách tiếp cận này người dân tham gia
theo các hình thức sau:
- Các câu lạc bộ của nông dân
- Nhóm nông dân cùng sở thích
- Ban quản lý khuyến nông khuyến lâm thôn
bản
10

10
ưu điểm:
•
Vai trò của người dân/cộng đồng là trọng
tâm trong các hoạt động phổ cập, mở rộng
•
Khắc phục những tồn tại chính hiện nay
của hệ thống KNKL nhà nước chưa có
khả năng với tới được tất cả các thôn bản.
Nhược điểm:
•
Tốn nhiều tiền của để đào tạo, huấn luyện
nông dân
•
Mức độ rủi ro lớn (các nhóm tín dụng)
11
11
•
Hình 1.2: Tiếp cận theo khuyến nông khuyến lâm lan rộng
Thôn điểm
(2002)
Thôn lan rộng
(2003)
Thôn lan rộng
(2004)
Thôn lan rộng
(2005)
12
12
3.2 Phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD -

3.2 Phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD -
Paticipatory Technology Development)
Paticipatory Technology Development)


•
Là một phương pháp phát huy sự tham gia
của người dân và người dân làm chủ các hoạt
động KNKL, đảm bảo việc học đi đôi với
hành.
•
Phương pháp này dựa theo nguyên tắc người
dân tự học tập tốt nhất từ chính những kinh
nghiệm của mình.
•
Phát huy mối liên hệ giữa người dân và cán
bộ KNKL với mục đích nâng cao quá trình
cùng nhau học hỏi
13
13
Các bước tiến hành:
•
Chuẩn bị cuộc họp bản đầu tiên
•
Tổ chức cuộc họp bản đầu tiên
•
Họp với nhóm hộ nông dân được lựa chọn.
•
Thiết kế ô thử nghiệm cùng với nông dân.
•

Thực hiện các chuyến theo dõi định kỳ (cán
bộ khuyến nông và hộ nông dân)
•
Kế hoạch tổ chức hội thảo đầu bờ
•
Tổ chức hội thảo đầu bờ - báo cáo các kết
quả thử nghiệm.
14
14
3.3 Tiếp cận khuyến khích sử dụng vật tư đầu
3.3 Tiếp cận khuyến khích sử dụng vật tư đầu
vào cho sản xuất nông lâm nghiệp
vào cho sản xuất nông lâm nghiệp
•
Cách tiếp cận này thường được thực hiện bởi các
công ty kinh doanh của nhà nước hoặc tư nhân, các
nhà máy sản xuất các vật tư nông nghiệp.
•
Cần nhận thức rằng mục tiêu chính của cách tiếp cận
này là khuyến cáo tiêu thụ vật tư nông lâm nghiệp
hoặc đẩy mạnh sản xuất tạo nguồn nguyên liệu cho
công ty của họ.
•
Mục tiêu giúp nông dân phát triển sản xuất bền vững
chỉ là mục tiêu thứ yếu còn mục tiêu chính của họ
đưa ra, đó là lợi nhuận trong kinh doanh.
15
15
3.4
3.4

Tiếp cận đào tạo nông dân trên đồng
Tiếp cận đào tạo nông dân trên đồng
ruộng
ruộng
•
Từ năm 1992 chương trình IPM được triển khai ở
Việt nam.
•
Giải pháp cơ bản của IPM là mở lớp học đồng ruộng
cho nông dân, với cách học thông qua việc làm thực
tế, dựa trên khả năng kinh nghiệm sẵn có của người
dân.
•
Đặc điểm của chương trình đào tạo IPM là
•
Học trọn một vụ sản xuất
•
Học bằng thực hành và học từ kinh nghiệm sẵn có
của học viên
•
Hoạt động nhóm để phát huy trí tuệ tập thể