LUẬN ÁN QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

NGUY N ð C TÚ

QU N LÝ R#I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG
THƯƠNG M I C' PH)N CÔNG THƯƠNG VI+T NAM

LU-N ÁN TI N S/ KINH T

Hà N1i 3 2012
1


B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

NGUY N ð C TÚ

QU N LÝ R#I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG
THƯƠNG M I C' PH)N CÔNG THƯƠNG VI+T NAM
Chuyên ngành: Kinh t? Tài chính Ngân hàng
Mã sE chuyên ngành: 62.31.12.01

LU-N ÁN TI N S/ KINH T

NgưJi hưKng dMn khoa hQc:
PGS.TS NGUY N THR BST

Hà N1i 3 2012

2


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan b n lu n án là cơng trình nghiên c u đ c l p c a
riêng tôi. Các s# li$u, k't qu nêu trong lu n án là trung th)c và có
ngu,n g#c rõ ràng.
TÁC GI LU-N ÁN

NguyTn ðUc Tú

3


M CL C
MW ð)U............................................................................................................................. 1
1. Tính c0p thi't c a đ1 tài ................................................................................................ 11
2. M t s# cơng trình nghiên c u, bài vi't liên quan ñ'n ñ1 tài...................................... 12
3. M3c đích nghiên c u..................................................................................................... 18
4. ð#i tư7ng và ph8m vi nghiên c u ............................................................................... 19
5. Phương pháp nghiên c u.............................................................................................. 19
6. ðóng góp c a lu n án.................................................................................................... 19
7. K't c0u c a lu n án........................................................................................................ 20
CHƯƠNG 1: R#I RO TÍN D NG VÀ QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A
NGÂN HÀNG THƯƠNG M I................................................................................... 21
1.1. R#I RO TÍN D NG C#A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I ......................... 21
1.1.1. Ho8t đ ng tín d3ng c a NHTM............................................................................. 21
1.1.1.1 Ch c năng c a ngân hàng thương m8i ............................................................... 21
1.1.1.2 NhFng ho8t ñ ng cơ b n c a NHTM................................................................. 24
1.1.1.3. Ho8t đ ng tín d3ng c a NHTM.......................................................................... 27

1.1.2. R i ro tín d3ng c a NHTM.................................................................................... 32
1.1.2.1 R i ro tín d3ng c a ngân hàng thương m8i ........................................................ 32
1.1.2.2 Phân lo8i r i ro tín d3ng ...................................................................................... 33
1.1.2.3 Các chH tiêu ph n ánh r i ro tín d3ng................................................................... 35
1.1.2.4 Các nguyên nhân và tác ñ ng c a r i ro tín d3ng.............................................. 38
1.1.2.5 NhFng d0u hi$u c a r i ro tín d3ng..................................................................... 44
1.2. QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I........ 46
1.2.1. Khái ni$m và s) cJn thi't qu n lý r i ro tín d3ng ................................................ 46
1.2.2 N i dung qu n lý r i ro tín d3ng............................................................................. 49
1.2.2.1. Nh n bi't r i ro..................................................................................................... 49
1.2.2.2 ðo lưLng r i ro tín d3ng....................................................................................... 56
1.2.2.3 Mng phó r i ro. ...................................................................................................... 61
1.2.2.4 KiNm sốt r i ro tín d3ng...................................................................................... 65
1.2.3 Mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng và các nhân t# nh hưOng ................................. 66

4


1.2.3.1 Mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng........................................................................... 66
1.2.3.2 Các nhân t# nh hưOng ñ'n vi$c xác đPnh mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng.... 69
1.3. KINH NGHI+M QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A M T S NGÂN
HÀNG TRÊN TH GIYI ............................................................................................. 71
1.3.1 Ngân hàng Phát triNn Hàn Qu#c (KDB)................................................................ 71
1.3.2. Ngân hàng Nova Scotia W Canada.......................................................................... 74
1.3.3 Ngân hàng Citibank c a MX ................................................................................... 76
1.3.4. Ngân hàng ING bank c a Hà Lan......................................................................... 78
1.3.5. Ngân hàng KasiKorn c a Thái Lan....................................................................... 79
1.3.6. Bài h\c kinh nghi$m cho Ngân hàng TMCPCT Vi$t Nam .............................. 80
CHƯƠNG 2: QU N LÝ R#I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG THƯƠNG
M I C' PH)N CÔNG THƯƠNG VI+T NAM .................................................... 85

2.1 HO T ð NG KINH DOANH C#A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I C'
PH)N CƠNG THƯƠNG VI+T NAM...................................................................... 85
2.1.1 Sơ lư7c q trình hình thành và phát triNn c a ngân hàng................................... 85
2.1.2 K't qu ho8t ñ ng kinh doanh c a ngân hàng giai ño8n 2008 W 2011................ 87
2.2. THZC TR NG QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A NH TMCPCT VN..... 89
2.2.1 Ho8t đ ng tín d3ng và RRTD c a NH TMCPCT VN ........................................ 89
2.2.1.1 Dư n7 c a Ngân hàng.......................................................................................... 89
2.2.1.2 Cơ c0u tín d3ng c a Ngân hàng........................................................................... 91
2.2.1.3 RRTD tín d3ng c a ngân hàng............................................................................ 97
2.2.2 Qu n lý r i ro tín d3ng t8i NH TMCPCT VN ...................................................... 98
2.2.2.1 Mơ hình t^ ch c qu n lý r i ro tín d3ng t8i NH TMCPCT VN....................... 98
2.2.2.2 N i dung Qu n lý r i ro tín d3ng t8i NH TMCPCT VN................................101
2.2.2.2.1 Nh n bi't r i ro tín d3ng t8i ngân hàng.........................................................101
2.2.2.2.2 ðo lưLng r i ro tín d3ng t8i ngân hàng.........................................................104
2.2.2.2.3 Mng phó r i ro tín d3ng t8i ngân hàng..........................................................113
2.2.2.2.4 KiNm sốt r i ro tín d3ng t8i ngân hàng........................................................117
2.3 ðÁNH GIÁ CHUNG V[ QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A NGÂN
HÀNG THƯƠNG M I C' PH)N CÔNG THƯƠNG VI+T NAM...............118
2.3.1. NhFng k't qu ñ8t ñư7c........................................................................................118
5


2.3.1.1. Ch0t lư7ng n7, cơ c0u tín d3ng chuyNn bi'n theo chi1u hư`ng tích c)c......118
2.3.1.2. Xây d)ng đư7c h$ th#ng khn kh^ cơ ch', chính sách tín d3ng đ,ng b .118
2.3.1.3. Cơ c0u t^ ch c qu n lý r i ro tín d3ng đư7c hình thành................................120
2.3.1.4 Ngân hàng đã xây d)ng đư7c h$ th#ng x'p h8ng tín d3ng n i b ...............121
2.3.2. NhFng h8n ch' trong công tác qu n lý r i ro tín d3ng c a ngân hàng ............122
2.3.2.1. Chi'n lư7c qu n lý r i ro tín d3ng chưa tồn di$n..........................................122
2.3.2.2 Mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng khơng phù h7p.............................................123
2.3.2.3 Quy trình c0p tín d3ng cịn b0t c p....................................................................126

2.3.2.4 H$ th#ng đo lưLng r i ro tín d3ng thi'u đ,ng b .......................................128
2.3.2.5 Xu0t hi$n tình tr8ng t p trung tín d3ng vào m t s# ngành hàng, nhóm khách
hàng ..................................................................................................................................130
2.3.2.6 Ngân hàng chưa xây d)ng ñư7c h$ th#ng theo dõi c nh báo s`m RRTD............131
2.3.3 Nguyên nhân c a nhFng h8n ch' trong cơng tác qu n lý r i ro tín d3ng c a
NHCT .............................................................................................................................131
2.3.3.1 Nguyên nhân ch quan.......................................................................................131
2.3.3.2 Nguyên nhân khách quan..................................................................................137
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP TĂNG CƯ NG QU N LÝ R#I RO TÍN D NG
T I NGÂN HÀNG THƯƠNG M I C' PH)N CÔNG THƯƠNG VI+T
NAM .............................................................................................................................142
3.1. ðRNH HƯYNG CƠNG TÁC QU N LÝ R#I RO TÍN D NG C#A NH
TMCPCT VN.................................................................................................................142
3.1.1 B#i c nh trong nư`c và qu#c t' tác đ ng t`i ho8t đ ng tín d3ng và qu n lý r i
ro tín d3ng c a NH TMCPCT VN ................................................................................142
3.1.2 ðPnh hư`ng công tác qu n lý r i ro tín d3ng c a NH TMCPCT VN ..............143
3.1.2.1 Hoàn thi$n khung qu n lý r i ro tín d3ng.........................................................144
3.1.2.2 Xây d)ng quy trình c0p tín d3ng h7p lý...........................................................144
3.1.2.3 Lư7ng hố các thư`c đo r i ro...........................................................................145
3.1.2.4. Nâng cao ch0t lư7ng công tác giám sát, kiNm sốt tín d3ng..........................145
3.2. GI I PHÁP TĂNG CƯ NG QU N LÝ R#I RO TÍN D NG T I NH
TMCPCT VN.................................................................................................................145
3.2.1 Hồn thi$n mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng phù h7p v`i ti'n trình phát triNn..145
6


3.2.2 C i cách cơ c0u t^ ch c b máy và nhân s) qu n lý r i ro tín d3ng..........147
3.2.2.1 C i cách cơ c0u t^ ch c b máy qu n lý r i ro tín d3ng .................................147
3.2.2.2 ðào t8o cán b làm công tác Qu n lý r i ro ....................................................151
3.2.3 Nâng cao hi$u qu ho8t ñ ng c a cơ ch' phân c0p them quy1n phê duy$t tín

d3ng

.............................................................................................................................153

3.2.4 Tăng cưLng qu n lý r i ro O c0p ñ danh m3c, ngành hàng..............................154
3.2.5 Nâng cao ch0t lư7ng kiNm tra, giám sát r i ro tín d3ng......................................156
3.2.6 ChuyNn đ^i mơ hình t^ ch c kinh doanh c a NH TMCPCT VN ñN gi m thiNu
r i ro tín d3ng...................................................................................................................158
3.2.6.1 Trong ngfn h8n...................................................................................................158
3.2.6.2 Trong dài h8n......................................................................................................165
3.2.7 Hồn thi$n cơng tác đo lưLng RRTD theo hư`ng lư7ng hóa r i ro ..............173
3.2.7.1 Thi't l p mơ hình đo lưLng RRTD..................................................................173
3.2.7.2 Nhóm gi i pháp hồn thi$n đi1u ki$n đN v n hành mơ hình đo lưLng r i ro tín
d3ng

.............................................................................................................................179

3.2.8 Các gi i pháp khác .................................................................................................181
3.2.8.1 ð m b o s) ph#i h7p giFa qu n lý r i ro tín d3ng và qu n lý r i ro tác
nghi$p ...........................................................................................................181
3.2.8.2 Mng d3ng các nghi$p v3 phái sinh ñN h8n ch' r i ro tín d3ng..................182
3.3. CÁC KI N NGHR .................................................................................................183
3.3.1 Ki'n nghP v`i Nhà nư`c ........................................................................................183
3.3.2 Ki'n nghP v`i Ngân hàng Nhà nư`c ...................................................................187
3.3.3 Ki'n nghP v`i Uh ban giám sát tài chính qu#c gia..............................................190
K T LU-N.....................................................................................................................192
TÀI LI+U THAM KH O ..........................................................................................195

7

DANH M C CÁC CH] VI T T^T
1. NHTM:

Ngân hàng thương m8i

2. NHTM NN:

Ngân hàng thương m8i Nhà nư`c

3. NHCT:

Ngân hàng công thương

4 NH TMCPCT VN: Ngân hàng thương m8i c^ phJn Công thương Vi$t Nam
5. DNNN:

Doanh nghi$p nhà nư`c

6. DNL:

Doanh nghi$p l`n

7. DNVVN:

Doanh nghi$p vja và nhk

8. RRTD:

R i ro tín d3ng

9. TCTD:

T^ ch c tín d3ng

10. CIC:

Trung tâm thơng tin tín d3ng

11. DPRR:

D) phịng r i ro

12. XHTD:

X'p h8ng tín d3ng

13. KH:

Khách hàng

14. KHLQ:

Khách hàng liên quan

15. IRB:

H$ th#ng x'p h8ng tín d3ng n i b

16. EL:

T^n th0t d) ki'n

17. PD:

Xác su0t vm n7 c a khách hàng/ngành hàng
đó là bao nhiêu

18. LGD:

Th tr\ng % s# dư r i ro ngân hàng sp bP
t^n th0t khi khách hàng khơng tr đư7c n7

19. EAD:

S# dư n7 vay c a khách hàng/ngành hàng
khi x y ra vm n7

20. QHKH:
21. HTTD:

Quan h$ khách hàng
Hr tr7 tín d3ng

8


DANH M C B NG BI_U
B ng 1.1 Nguy cơ r i ro ñ#i v`i khách hàng..................................................................46
B ng 1.2: X'p h8ng doanh nghi$p c a Moody’s ..........................................................48

B ng 1.3: Ch0t lư7ng qu n lý r i ro tín d3ng c a Scotia Group...................................64
B ng 2.1 : K't qu ho8t ñ ng kinh doanh NHCT 2008 W2011 .....................................77
B ng 2.2 : Cơ c0u tín d3ng c a NHCT theo kỳ h8n tín d3ng 2008 W 2011...........81
B ng 2.3: Cơ c0u tín d3ng c a NHCT theo nhóm khách hàng 2008 W 2011.............82
B ng 2.4: Cơ c0u tín d3ng c a NHCT theo nhóm ngành 2008 – 2011.......................84
B ng 2.5: Cơ c0u tín d3ng c a NHCT theo tài s n b o đ m...................................86
B ng 2.6: Cơ c0u tín d3ng c a NHCT theo nhóm n7 2008 – 2011.............................87
B ng 2.7: C0u phJn H$ th#ng x'p h8ng tín d3ng n i b .............................................96
B ng 2.8: M3c tiêu h$ th#ng X'p h8ng tín d3ng n i b ...............................................96
B ng 2.9: T^ng điNm tài chính .........................................................................................99
B ng 2.10: Ch0m điNm phi tài chính ...............................................................................99
B ng 2.11: X'p h8ng khách hàng ..................................................................................100
B ng 2.12: Nhóm chH tiêu...............................................................................................101
B ng 2.13: R i ro đ#i v`i ngu,n tr n7.........................................................................101
B ng 2.14: X'p h8ng khách hàng cá nhân....................................................................104
BiNu 3.2. Ch c năng quan h$ khách hàng.....................................................................150
BiNu 3.1. M3c đích chuyNn đ^i mơ hình .......................................................................148
BiNu 3.3. Ch c năng qu n lý r i ro ................................................................................151
BiNu 3.4. Thay ñ^i l`n và tác ñ ng ................................................................................153
BiNu 3.5 Ch c năng, nhi$m v3 c a tjng b ph n t8i Chi nhánh ................................157
BiNu 3.6: Ưu điNm c a mơ hình trong dài h8n..............................................................161

9


DANH M C SƠ ð` 3 ð` THR
Sơ ñ, 1.1: Mơ hình phê duy$t tín d3ng c a KDB..........................................................63
Sơ đ, 2.1 : Cơ c0u t^ ch c t8i Tr3 sO chính....................................................................88
Sơ đ, 2.2: Mơ hình t^ ch c qu n lý r i ro tín d3ng t8i chi nhánh.................................89
Sơ đ, 2.3: Quy trình nh n bi't r i ro tín d3ng ................................................................91

Sơ đ, 2.4: Quy trình v n hành h$ th#ng..........................................................................97
Sơ ñ, 2.5: Ch0m ñiNm c a h$ th#ng x'p h8ng tín d3ng n i b cho KHDN ...............98
Sơ đ, 2.6: Ch0m điNm tài chính.......................................................................................99
Sơ đ, 2.7: Ch0m điNm c a h$ th#ng x'p h8ng tín d3ng n i b cho cá nhân.............100
Sơ ñ, 2.8: Phân lo8i n7 theo ñi1u 6 W Qð 493 ..............................................................103
Sơ ñ, 2.9: Phân lo8i n7 theo ñi1u 7 W Qð 493 ..............................................................103
Sơ ñ, 3.1 Các c0u phJn qu n lý r i ro ch y'u.............................................................134
Sơ đ, 3.2: Mơ hình qu n lý R i ro tín d3ng..................................................................136
Sơ đ, 3.3 Cơ c0u t^ ch c b ph n qu n lý r i ro .........................................................138
Sơ ñ, 3.4. u cJu chuyNn đ^i mơ hình........................................................................149
Sơ đ, 3.5: Mơ hình t8i H i sO chính..............................................................................149
Sơ đ, 3.6: Mơ hình t8i chi nhánh ...................................................................................150
Sơ ñ, 3.7: Khái quát lưu ñ, quy trình tín d3ng trong mơ hình ...................................152
Sơ đ, 3.8 : Mơ hình kh#i tín d3ng .................................................................................155
Sơ đ, 3.9: Các c0p quy't đPnh tín d3ng theo mơ hình m`i .........................................156
Sơ ñ, 3.10: Cơ c0u t^ ch c t8i chi nhánh.....................................................................156
Sơ ñ, 3.11: Ch c năng, nhi$m v3 t8i trung tâm them ñPnh vùng...............................158
Sơ ñ, 3.12 Ch c năng, nhi$m v3 trung tâm them đPnh Tr3 sO chính ........................159
Sơ đ, 3.13: ðPnh giá kho n vay trong mơ hình x'p h8ng tín d3ng n i b ..............166
ð, thP 2.1. Cơ c0u thu nh p năm 2011 c a NHCT........................................................79

10


MW ð)U
1. Tính cap thi?t cca đe tài
Là m t th)c thN kinh t', ngân hàng thương m8i, tương t) như các th)c thN
kinh t' khác, ho8t ñ ng nhxm m3c tiêu t#i đa hóa giá trP c a mình. M3c tiêu
này địi hki, bên c8nh vi$c khơng ngjng tìm ki'm các gi i pháp tăng cưLng
l7i nhu n kinh doanh như gia tăng thP phJn, đa d8ng hóa s n phem, c i thi$n

ch0t lư7ng các lo8i hình dPch v3…, ngân hàng thương m8i cũng ph i t p trung
nghiên c u, ng d3ng các chính sách qu n lý r i ro ñN t8o ra hành lang b o v$
cho s) t,n t8i và phát triNn c a ngân hàng, t#i ưu hóa các t^n th0t ti1m tàng.
R i ro trong ho8t ñ ng ngân hàng h't s c ña d8ng và ph c t8p, ti1m en
trong m\i nghi$p v3 tj th{, ti1n g|i, tài tr7 thương m8i ñ'n ñJu tư, kinh
doanh ngo8i h#i… v`i nhi1u m c ñ khác nhau, nhưng có nh hưOng sâu
r ng và trJm tr\ng nh0t v}n là r i ro tín d3ng, bOi tín d3ng là ho8t đ ng căn
b n và ch y'u t8o ra kh#i lư7ng l7i nhu n l`n nh0t, cũng như t^n th0t l`n
nh0t c a ngân hàng. ði1u này khơng chH đúng trên phương di$n lý thuy't, mà
đư7c minh ch ng rõ ràng bxng th)c ti•n kinh doanh c a ngành ngân hàng.
ðN ñ m b o an tồn cho ho8t đ ng ngân hàng trư`c nhFng gia tăng ngày
càng l`n c v1 ñ r ng và tính ph c t8p c a r i ro tín d3ng, trong thLi gian
vja qua, m t s) thay ñ^i mang tính cách m8ng đã di•n ra và trO thành chuen
m)c qu#c t' trong chi'n lư7c ho8t ñ ng c a ngành tài chính th' gi`i nói
chung cũng như ngành ngân hàng nói riêng: Qu n lý r i ro tín d3ng, ch
khơng ph i các chính sách truy1n th#ng v1 qu n lý tăng doanh thu và cft gi m
chi phí, đã trO thành chính sách nịng c#t, đóng vai trị n1n t ng cho s) thành
cơng trong dài h8n c a các ngân hàng. ði1u này xu0t phát tj th)c ti•n rxng,
sau m t thLi gian dài ch8y theo vi$c nâng cao l7i nhu n và thP phJn bxng m\i
cách mà khơng tính tốn, bù đfp h't các r i ro ti1m en, ña s# các ngân hàng
ñã ph i gánh chPu h u qu trJm tr\ng là s) suy thoái trong ch0t lư7ng ho€c
s3t gi m nghiêm tr\ng v1 thu nh p tj danh m3c ñJu tư tín d3ng. Chính nhFng
kinh nghi$m th0t b8i di•n ra trên di$n r ng, t8i nhi1u qu#c gia đó đã d}n t`i

11


s) thay đ^i sâu sfc mang tính lPch s| nói trên trong qu n lý, ñi1u hành c a các
ngân hàng.
Xét riêng trong b#i c nh c a Ngân hàng Thương m8i C^ phJn Công

thương Vi$t Nam, tr i qua nhi1u năm tăng trưOng m8nh mp, liên t3c và nhFng
c i cách toàn di$n, sâu sfc v1 th)c hành t^ ch c, qu n lý, công ngh$ cũng như
nhân l)c, Ngân hàng ñã ñ8t ñư7c nhFng k't qu ti'n b vư7t b c trong m\i
m€t kinh doanh. Th' nhưng, nhFng bài h\c lPch s| trong quá kh và nhFng
bi'n ñ ng b0t l7i l`n lao v1 kinh t' vĩ mô nói chung và ngành ngân hàng nói
riêng trong năm vja qua và có thN c trong m t vài năm t`i luôn nhfc nhO
rxng, nguy cơ s3t gi m ch0t lư7ng tín d3ng ln ln hi$n hFu và có kh năng
ñe do8 l`n t`i s) phát triNn b1n vFng c a Ngân hàng. ðN t,n t8i và phát triNn
qua giai ño8n ph c t8p này, và cao hơn nFa, ñN nâng cao tồn di$n ch0t lư7ng
cơng tác qu n lý r i ro tín d3ng theo tiêu chuen qu#c t', nhanh chóng đ8t
đư7c m3c tiêu hồ nh p vào n1n tài chính khu v)c và th' gi`i, nâng cao ch0t
lư7ng qu n lý r i ro tín d3ng là m t v0n đ1 mang tính c#t y'u trong chi'n
lư7c ho8t ñ ng c a Ngân hàng Thương m8i C^ phJn Công thương Vi$t Nam.
Xu0t phát tj th)c t' trên, nghiên c u sinh l)a ch\n ñ1 tài “Qu n lý r i
ro tín d ng t i ngân hàng thương m i c ph n Công thương Vi t nam” làm
ñ1 tài lu n án ti'n sX kinh t'.
2. M1t sE cơng trình nghiên cUu, bài vi?t liên quan đ?n ñe tài
Qu n lý r i ro tín d3ng là v0n ñ1 ñư7c s) quan tâm c a nhi1u nhà nghiên
c u cũng như các nhà lãnh ñ8o Ngân hàng. Hi$n t8i, có nhi1u cơng trình
nghiên c u, th o lu n khoa h\c xung quanh v0n ñ1 qu n lý r i ro nói chung
và qu n lý r i ro tín d3ng nói riêng.
2.1. “NhFng gi i pháp ch y'u h8n ch' r i ro tín d3ng ngân hàng thương
m8i nư`c ta trong giai ño8n hi$n nay”, Lu n án ti'n sX kinh t' c a tác gi
Nguy•n HFu Th y.
Trong lu n án này, tác gi ñã ñ1 c p ñ'n ñ€c ñiNm c a quá trình hình
thành và ho8t đ ng c a h$ th#ng ngân hàng thương m8i nư`c ta là còn quá
non tr{. ði1u ki$n v1 v#n nghèo nàn, công ngh$ Ngân hàng l8c h u, s n phem
12

ñơn ñi$u. ð i ngũ cán b ngân hàng còn thi'u kinh nghi$m, thi'u ki'n th c
v1 m t ngân hàng trong n1n kinh t' thP trưLng. Vi$c mO r ng quy mơ tín d3ng
vư7t q kh năng qu n lý, đi1u hành. Thêm vào đó là s) ch0p hành quy ch'
khơng nghiêm. Nhi1u lúc đã q chú tr\ng đ'n l7i nhu n mà quên c ngăn
ngja các r i ro. Vi$c c8nh tranh giFa các ngân hàng thì khơng lành m8nh,
th m chí h8 th0p tiêu chuen tín d3ng. Thơng tin tín d3ng khơng đJy đ , thi'u
đ chính xác, l8i l8c h u. Th)c hi$n vi$c th' ch0p khơng t#t, th t3c kiNm sốt
làm khơng thưLng xun. S n phem ñơn ñi$u, thu nh p ch y'u tj tín d3ng
tr)c ti'p và vi$c đánh giá r i ro khơng đư7c coi tr\ng. Kh năng thích nghi
v`i c8nh tranh c a ngân hàng chưa cao, tư cách c a ngưLi vay y'u kém d}n
ñ'n r i ro ñ8o ñ c khá trJm tr\ng cho ngân hàng.
Trên cơ sO đó, lu n án ñ1 xu0t nhFng gi i pháp nhxm h8n ch' và ngăn
ngja r i ro tín d3ng. Trong đó t p trung phân tích các gi i pháp tr\ng tâm
bao g,m tj vi$c ñào t8o cán b , sfp x'p b máy, m8ng lư`i, cơng tác đi1u
hành, kiNm tra kiNm sốt cũng như vi$c đa d8ng hóa s n phem và phát triNn
s n phem m`i.
Tuy nhiên, lu n án nghiên c u trong giai ño8n 1994W1996, khi Vi$t Nam
chưa gia nh p t^ ch c thương m8i th' gi`i WTO, n1n kinh t' m`i mO c|a, h$
th#ng ngân hàng tài chính cịn non tr{, chưa th t s) phát triNn. Các gi i pháp
h8n ch' r i ro tín d3ng cho h$ th#ng NHTM nói chung, chưa ñi vào m t ngân
hàng c3 thN. Các nghiên c u v1 r i ro cũng m`i djng O vi$c nghiên c u đPnh
tính, chưa lư7ng hóa đư7c r i ro và chưa đưa ra đư7c mơ hình qu n lý r i ro
tín d3ng c3 thN nào cho các ngân hàng.
2.2. “ Các bi$n pháp c a ngân hàng thương m8i nhxm h8n ch' nhFng r i
ro trong cho vay ñ#i v`i các doanh nghi$p” Lu n án ti'n sX kinh t' c a tác gi
Lê ThP Hi$p Thương
Lu n án ñã nêu lên r i ro là nhFng k't qu ho8t đ ng ngồi mong đ7i
c a con ngưLi. Trong ho8t ñ ng cho vay c a ngân hàng t0t y'u có r i ro. R i
ro trong cho vay có thN xu0t phát tj bi'n đ ng lãi su0t, hay th giá ñ,ng ti1n
cho vay, tuy nhiên r i ro tín d3ng là r i ro cơ b n trong ho8t ñ ng cho vay.

13


Nh n th c ñư7c v0n ñ1 này các ngân hàng thương m8i ln tìm ki'm các bi$n
pháp nhxm h8n ch' r i ro tín d3ng. Các bi$n pháp này nhxm tăng cưLng kiNm
sốt ho8t đ ng cho vay c a ngân hàng ch€t chp ñN nâng cao ch0t lư7ng tín
d3ng và ho8t đ ng c a ngân hàng nói chung an toàn và hi$u qu .
Lu n án phân tích th)c tr8ng tín d3ng c a đ0t nư`c trong n1n kinh t' k'
ho8ch t p trung bao c0p. Trong thLi kỳ 1951 W1987, Ngân hàng Nhà nư`c
th)c thi chính sách tín d3ng đPnh hư`ng theo k' ho8ch. Ngân hàng như m t
th quX luôn c0p v#n cho doanh nghi$p khi cJn thi't. Tín d3ng mang tính ch0t
chính trP nhi1u hơn kinh t', cho vay dàn đ1u, ai cũng có phJn.
Lu n án cũng phân tích th)c tr8ng tín d3ng c a ñ0t nư`c trong giai ño8n
v n hành theo cơ ch' thP trưLng O Vi$t Nam sau năm 1988, nh0t là tj khi ban
hành pháp l$nh v1 ngân hàng, ho8t đ ng tín d3ng Ngân hàng đã có nhFng
chuyNn bi'n ñáng kN. Cùng v`i s) tăng trưOng c a n1n kinh t', quy mơ tín
d3ng ngày càng mO r ng d}n ñ'n nguy cơ n7 quá h8n tăng cao gây m0t ^n
đPnh, khơng an tồn trong kinh doanh c a ngân hàng.
Lu n án ñã ñưa ra m t s# bi$n pháp tích c)c, trong kh năng c a các
ngân hàng thương m8i hi$n nay nhxm phòng ngja và h8n ch' r i ro tín d3ng
trong cho vay đ#i v`i các doanh nghi$p như công tác qu n trP, kiNm sốt cho
vay, đa d8ng hóa các lo8i cho vay, gi i pháp v1 áp d3ng các kX thu t cho vay
m`i nhxm phòng ngja, phân tán r i ro, ñ,ng thLi ki'n nghP các bi$n pháp hr
tr7 c a pháp lý và Ngân hàng Nhà nư`c trong ph8m vi vĩ mơ nhxm tăng
cưLng kiNm sốt c a Nhà nư`c cũng như t8o hành lang pháp lý ^n ñPnh ñN các
ngân hàng thương m8i ho8t ñ ng cho vay ñư7c an tồn.
2.3 “Lu n c khoa h\c v1 xác đPnh mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng t8i h$
th#ng ngân hàng thương m8i Vi$t nam”, Lu n án ti'n sX kinh t' c a tác gi Lê
ThP Huy1n Di$u
Lu n án t p trung nghiên c u v1 r i ro tín d3ng, các nguyên nhân, các

d0u hi$u, các chH tiêu ph n ánh r i ro tín d3ng trong ho8t đ ng kinh doanh
c a ngân hàng thương m8i. ð,ng thLi, lu n án cũng h$ th#ng hóa rõ nét n i
dung cơ b n c a qu n lý r i ro tín d3ng, trên cơ sO đó đưa ra các mơ hình
14


qu n lý r i ro và ñi1u ki$n áp d3ng.
Lu n án ñúc k't l8i nhFng lý thuy't cơ b n v1 qu n lý r i ro tín d3ng
trong đó, đ€c bi$t tác gi h$ th#ng n i dung qu n lý r i ro tín d3ng O các bư`c
cơ b n: nh n bi't r i ro, ño lưLng r i ro, qu n lý r i ro, kiNm soát r i ro và x|
lý n7.
NhFng v0n đ1 cơ b n v1 mơ hình qu n lý r i ro tín d3ng, khái ni$m, các
l7i ích áp d3ng mơ hình, các nhân t# nh hưOng, phân lo8i mơ hình theo các
tiêu chí và đi1u ki$n áp d3ng.
Lu n án nghiên c u th)c tr8ng r i ro tín d3ng c a h$ th#ng ngân hàng
thương m8i vi$t nam trư`c năm 2000 và sau năm 2000, trong đó tác gi h$
th#ng hóa các cơ sO pháp lý, đ€c ñiNm tín d3ng và th)c tr8ng r i ro tín d3ng
hai giai ño8n này.
Giai ño8n trư`c năm 2000, r i ro tín d3ng thN hi$n ch y'u O vi$c cho
vay quá chú tr\ng vào nhóm doanh nghi$p nhà nư`c, tH l$ cho vay trung dài
h8n tăng cao và tH l$ n7 quá h8n qua các thLi kỳ tăng cao. Nguyên nhân ch
y'u xu0t phát tj nguyên nhân c a r i ro h$ th#ng và r i ro cá bi$t.
Giai ño8n sau năm 2000, môi trưLng pháp lý cho ho8t ñ ng tín d3ng
trong giai ño8n này ñã trO nên hoàn thi$n hơn và gi m b`t r i ro. H$ th#ng
văn b n pháp lý v1 ho8t ñ ng tín d3ng đư7c hồn thi$n dJn tj Lu t cho ñ'n
các văn b n dư`i lu t. Tuy nhiên, trong giai đo8n này, chính sách cho vay v}n
chưa đ8t đư7c tJm chi'n lư7c, chưa ñ8t ñư7c nguyên tfc thP trưLng, bP ch8y
theo phong trào.
Lu n án phân tích vi$c áp d3ng các mơ hình qu n lý r i ro c a các ngân
hàng thương m8i vi$t nam trên 3 m€t: mơ hình t^ ch c qu n lý r i ro, mơ hình

đo lưLng r i ro và mơ hình kiNm sốt r i ro. Trên cơ sO đó, lu n án đ1 xu0t
l)a ch\n mơ hình áp d3ng thích h7p v`i Vi$t Nam.
2.4 “ Gi i pháp hồn thi$n quan h$ tín d3ng giFa ngân hàng thương m8i v`i
các doanh nghi$p O Vi$t Nam ” Lu n án ti'n sX kinh t' c a tác gi Lê ThP Thanh
Hà
Lu n án đã h$ th#ng hóa m t cách t^ng quát các v0n ñ1 lý lu n v1 quan
15


h$ tín d3ng giFa ngân hàng v`i các doanh nghi$p. Trong đó đã làm rõ b n
ch0t, vai trị c a tín d3ng ngân hàng trong n1n kinh t' thP trưLng cũng như làm
rõ nhFng m#i quan h$ giFa ngân hàng và doanh nghi$p.
Lu n án ñã t p trung làm rõ th)c tr8ng quan h$ tín d3ng giFa ngân hàng
thương m8i v`i doanh nghi$p qua các thLi kỳ ( tj năm 1951W1988 theo cơ
ch' k' ho8ch hóa t p trung và 1988 ñ'n nay theo ñưLng l#i ñ^i m`i kinh t'
c a ð ng và Nhà nư`c ). Trong thLi kỳ đ^i m`i ho8t đ ng tín d3ng c a ngân
hàng thương m8i ñ8t ñư7c nhFng thành t)u l`n lao, quan h$ tín d3ng giFa
ngân hàng v`i doanh nghi$p ngày càng ñư7c tăng cưLng và c ng c# thN hi$n
O nhi1u m€t như dư n7 cho vay doanh nghi$p liên t3c tăng, mO r ng cho vay
các doanh nghi$p ngồi qu#c doanh, th tr\ng tín d3ng trung dài h8n ngày
càng tăng, cơ ch' cho vay thơng thống, ch0t lư7ng tín d3ng đư7c c i thi$n,
tình hình kinh doanh c a doanh nghi$p có hi$u qu hơn.
2.5 “ ð m b o an tồn trong ho8t đ ng tín d3ng c a các ngân hàng
thương m8i c^ phJn trên ñPa bàn thành ph# H, Chí Minh ” Lu n án ti'n sX
kinh t' c a ti'n sX Lê T0n Phư`c
Lu n án ñã nêu ñư7c nhFng v0n ñ1 lý lu n cJn thi't cho ñ1 tài nghiên
c u. NHTM, h$ th#ng NHTM, các nghi$p v3 cơ b n c a NHTM. R i ro tín
d3ng và qu n lý r i ro tín d3ngW m t trong nhFng yêu cJu cơ b n c a đ m b o
an tồn tín d3ng cũng đư7c đ1 c p khá chi ti't. Lu n án ñã chH r0t rõ nhFng
h u qu c a r i ro tín d3ng mà n€ng n1 nh0t. ð,ng thLi lu n án cũng phân

tích khá rõ các nhân t# nh hưOng ñ'n vi$c ñ m b o an tồn tín d3ng O các
ngân hàng thương m8i, đó là mơi trưLng kinh t', là chính sách tín d3ng, là
v0n ñ1 lãi su0t và qu n lý r i ro lãi su0t, là năng l)c kinh doanh c a khách
hàng.
Lu n án ñã nêu ñư7c nhFng gi i pháp nhxm góp phJn đ m b o an tồn
tín d3ng cho các ngân hàng thương m8i g,m ba c3m gi i pháp: vĩ mô, vi mô
và các gi i pháp hr tr7 khác. Lu n án quan tâm ñ'n vi$c nâng cao kX thu t
qu n trP r i ro tín d3ng bxng cách xây d)ng chính sách tín d3ng h7p lý, nâng
cao ch0t lư7ng ñánh giá, x'p lo8i khách hàng, ch0p hành ñJy ñ các quy ñPnh
16


v1 ñ m b o ti1n vay, th)c hi$n t#t cân đ#i tín d3ng.
2.6 “ Hồn thi$n phương pháp x'p h8ng tín nhi$m các doanh nghi$p vay
v#n t8i ngân hàng thương m8i vi$t nam ” Lu n án ti'n sX kinh t' c a tác gi
TrJn ThP Kỳ
Lu n án ñã t p trung làm rõ s) cJn thi't khách quan c a vi$c x'p h8ng
tín nhi$m doanh nghi$p vay v#n t8i các ngân hàng thương m8i, x'p h8ng tín
nhi$m các doanh nghi$p vay v#n t8i ngân hàng thương m8i là gì ? NhFng đ€c
trưng cơ b n c a nó. Cơ sO x'p h8ng tín nhi$m doanh nghi$p vay v#n, cũng
như cách th c t^ ch c và quy trình x'p h8ng tín nhi$m.
Lu n án chH ra vi$c phân tích tín d3ng đPnh hư`ng theo r i ro là cơ sO đN
x'p h8ng tín nhi$m doanh nghi$p vay v#n và k't qu x'p h8ng tín nhi$m
doanh nghi$p vay v#n ñã giúp các ngân hàng thương m8i l)a ch\n ñư7c
khách hàng t#t ñN cho vay, góp phJn ngăn ngja và gi m thiNu r i ro tín d3ng,
gi m dư n7 q h8n.
Trên cơ sO đó, lu n án ñ1 xu0t nhFng gi i pháp ñ#i v`i các ngân hàng
thương m8i Vi$t Nam: Là nhóm gi i pháp do các ngân hàng thương m8i th)c
hi$n, t p trung hoàn thi$n h$ th#ng chH tiêu phân tích, tiêu chuen dùng ñN so
sánh, phương pháp và t^ ch c th)c hi$n x'p h8ng tín nhi$m doanh nghi$p, đN

k't qu x'p h8ng tín nhi$m đánh giá đúng kh năng và thi$n chí tr n7 c a
doanh nghi$p vay v#n, là cơ sO giúp các nhà qu n trP ngân hàng ñưa ra các
quy't đPnh thích h7p nhxm h8n ch' r i ro tín d3ng
Bên c8nh đ0y cịn có lu n án c a ti'n sX Nguy•n ThP Phương Lan. “M t
s# v0n ñ1 v1 r i ro ngân hàng trong ñi1u ki$n kinh t' thP trưLng”.
Lu n văn th8c sĩ “Gi i pháp nâng cao năng l)c qu n lý r i ro tín d3ng
c a NHCT ” c a tác gi Ph8m Xuân Hòe
Lu n văn th8c sX “Chuen m)c qu n lý r i ro trong ho8t ñ ng c a
NHTM theo hi$p ñPnh Basel II và vi$c áp d3ng t8i Vi$t Nam” c a tác gi
Nguy•n Anh Tu0n.
ð1 tài khoa h\c c0p ngành v1 phương pháp x'p h8ng tín d3ng n i b c a
TS. Ph8m Huy Hùng
17


Trong các lu n án, lu n văn nghiên c u trên, các tác gi đã h$ th#ng
hố, phân tích và ñưa ra s) l)a ch\n khái ni$m v1 qu n lý r i ro tín d3ng
trong NHTM; làm rõ vai trị và s) cJn thi't c a nó trong ho8t đ ng kinh
doanh; đPnh hư`ng cho các NHTM nói chung, NHCT nói riêng trong q
trình xây d)ng qu n lý r i ro tín d3ng. M t s# gi i pháp đã và đang đư7c triNn
khai trong th)c ti•n ho8t đ ng t8i NHCT. ðiNn hình c a vi$c chuyNn mình
trong ho8t đ ng qu n lý r i ro là vi$c thay đ^i mơ hình t^ ch c ph3c v3 công
tác qu n lý r i ro.
Bên c8nh đó cịn có m t s# lu n án đ1 c p v1 v0n đ1 r i ro tín d3ng
trong ngân hàng. Tuy nhiên, có nhi1u cơng trình nghiên c u trên ñ1u th)c
hi$n trong giai ño8n nhFng năm 1990 W2005, khi đó Vi$t Nam chưa gia nh p
t^ ch c thương m8i th' gi`i, mơi trưLng ho8t đ ng kinh doanh t^ng thN, chính
sách pháp lu t, trình đ qu n lý c a ch thN tham gia, có s) khác bi$t l`n so
v`i giai đo8n hi$n nay.
Nhi1u cơng trình nghiên c u phân tích r i ro v}n mang tính ch0t đPnh

tính, chưa chH ra đư7c mơ hình ñN qu n lý r i ro, ño lưLng r i ro, t^n th0t
ngân hàng ph i gánh chPu khi r i ro tín d3ng x y ra, chưa ph n ánh ñư7c m c
ñ ch0p nh n r i ro c a ngân hàng, chưa chH ra ñư7c m3c tiêu c a ch0t lư7ng
tín d3ng và cách th c ñN xây d)ng h$ th#ng theo dõi cơ c0u và ch0t lư7ng
t^ng thN danh m3c đJu tư tín d3ng
NhFng “kho ng tr#ng” trên đây c a các cơng trình nghiên c u ñã g7i cho
tác gi nhFng hư`ng nghiên c u m`i nhxm th)c hi$n t#t lu n án c a mình.
3. Mpc đích nghiên cUu
Lu n án h$ th#ng hóa, làm sáng tk lý lu n v1 r i ro tín d3ng và qu n lý
r i ro tín d3ng trong ñi1u ki$n h i nh p kinh t' qu#c t' và s) gia tăng áp l)c
c8nh tranh trong ho8t ñ ng kinh doanh c a NHTM. ð€c bi$t, lu n án đưa ra
các mơ hình m`i v1 qu n lý r i ro tin có thN áp d3ng trong qu n lý r i ro tín
d3ng c a NHTM.
Trên cơ sO phân tích th)c tr8ng qu n lý r i ro tín d3ng t8i ngân hàng
cơng thương, lu n án chH ra nhFng ñiNm chưa ñư7c, cJn s a ñ^i và hư`ng s|a
18


ñ^i c3 thN trong qu n lý r i ro tín d3ng c a Ngân hàng TMCP Cơng thương
Vi$t Nam.
Bi$n pháp thích h7p mà ngân hành cJn áp d3ng đN kiNm tra, giám sát các
kho n cho vay nhxm b o đ m an tồn v#n c a mình.
V`i n i dung và phương th c qu n lý r i ro m`i này, c0u trúc b máy
qu n lý r i ro phù h7p c a ngân hàng sp như th' nào vv…
4. ðEi tưqng và phrm vi nghiên cUu
ð#i tư7ng nghiên c u: Công tác qu n lý r i ro tín d3ng c a ngân hàng
cơng thương
Ph8m vi nghiên c u: Gi`i h8n trong ph8m vi ch y'u là năng l)c qu n
lý r i ro tín d3ng tj khi ngân hàng đư7c c^ phJn hóa và chuyNn thành ngân
hàng thương m8i c^ phJn công thương vi$t nam t c là tj m#c thLi gian 2008.

5. Phương pháp nghiên cUu
Cơ sO xuyên su#t quá trình nghiên c u c a ñ1 tài là:
Phương pháp duy v t bi$n ch ng và duy v t lPch s|: Xem xét m t s) v t
hay m t hi$n tư7ng trong tr8ng thái ln phát triNn và xem xét nó trong m#i
quan h$ v`i các s) v t và hi$n tư7ng khác.
Phương pháp phân tích, đPnh lư7ng qua các mơ hình lư7ng đPnh r i ro
c a các danh m3c tài s n
Phương pháp th#ng kê, so sánh: ð1 tài s| d3ng s# li$u qua các báo cáo,
th#ng kê c a ngân hàng thương m8i c^ phJn công thương vi$t nam cho phép
phân tích đưa ra các nh n xét và ñ1 xu0t nhFng phương án phù h7p nâng cao
hi$u qu qu n lý r i ro tín d3ng.
Phương pháp phân tích, t^ng h7p s# li$u: Trên cơ sO s# li$u th#ng kê
thu th p đư7c, mơ t qua s# tuy$t ñ#i, s# tương ñ#i, xu hư`ng phát triNn qua
thLi gian, kiNm đPnh, lu n án sp tính tốn d)a trên các s# li$u.
6. ðóng góp cca luwn án
Khái quát hóa nhFng nguyên lý cơ b n v1 r i ro và qu n lý r i ro tín d3ng.
ðưa ra các mơ hình có thN áp d3ng đN qu n lý r i ro tín d3ng c a NHTM.
ðánh giá và chH rõ nhFng m€t ñư7c và chưa ñư7c trong qu n lý r i ro
19


tín d3ng c a ngân hàng cơng thương.
ðưa ra h$ th#ng gi i pháp phù h7p v`i ñi1u ki$n c a ngân hàng công
thương, nhxm th)c hi$n t#t hơn công tác qu n lý r i ro tín d3ng c a ngân
hàng này. Các gi i pháp chính mà lu n án hư`ng t`i là:
W Hoàn thi$n v1 n i dung và công tác qu n lý r i ro tín d3ng c a NHCT.
W ChH ra mơ hình thích h7p đN NHCT có thN áp d3ng vào qu n lý r i ro
tín d3ng.
W Bi$n pháp thích h7p mà ngân hành cJn áp d3ng ñN kiNm tra, giám sát
các kho n cho vay nhxm b o ñ m an tồn v#n c a mình.

W Hồn thi$n b máy qu n lý r i ro tín d3ng c a ngân hàng…
7. K?t cau cca luwn án
V1 c0u trúc, ngoài phJn mO ñJu, k't lu n và các biNu s# li$u kèm theo,
Lu n án ñư7c chia thành 03 chương:
Chương 1: R i ro tín d3ng và qu n lý r i ro tín d3ng c a Ngân hàng
thương m8i.
Chương 2: Qu n lý r i ro tín d3ng t8i Ngân hàng thương m8i C^ phJn
Công thương Vi$t Nam.
Chương 3: Gi i pháp tăng cưLng qu n lý r i ro tín d3ng t8i Ngân hàng
Thương m8i C^ phJn Cơng thương Vi$t Nam.

20


CHƯƠNG 1
R#I RO TÍN D NG VÀ QU N LÝ R#I RO TÍN D NG
C#A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I
1.1 R#I RO TÍN D NG C#A NGÂN HÀNG THƯƠNG M I
1.1.1 Hort đ1ng tín dpng cca NHTM
Khái ni m NHTM
LPch s| ra ñLi c a NHTM gfn li1n v`i lPch s| phát triNn c a s n xu0t,
lưu thông hàng hố và ti1n t$ qua các hình thái kinh t' xã h i khác nhau. Ho8t
ñ ng Ngân hàng th a ban đJu có ngu,n g#c tj ho8t đ ng lưu giF h , thanh
toán chi tr h , sau ñó là s) phát triNn ho8t ñ ng cho vay và các lo8i hình dPch
v3 khác tj nhFng ngưLi th7 kim hoàn. Tr i qua thLi gian, nhFng ngưLi giF h
ñã trO thành nhà Ngân hàng th)c th3 v`i ba nghi$p v3 cơ b n bao g,m: Nh n
ti1n g|i, thanh tốn h và c0p tín d3ng cho khách hàng c a mình cùng vi$c
phát triNn các nghi$p v3 Ngân hàng khác. M€c dù có nhi1u t^ ch c tài chính
như Cơng ty kinh doanh ch ng khốn, Cơng ty mơi gi`i ch ng khốn, QuX
tương hr, Cơng ty b o hiNm, Cơng ty tài chính ...đ1u đang c# gfng cung c0p

các dPch v3 c a Ngân hàng song NHTM v}n đóng vai trị quan tr\ng trong
n1n kinh t'.
NHTM có thN ñư7c ñPnh nghĩa qua ch c năng, các dPch v3 ho€c vai trò
mà chúng th)c hi$n trong n1n kinh t'. Song xét trên giác đ nhFng lo8i hình
dPch v3 mà Ngân hàng cung c0p, khái ni$m NHTM ñư7c ñPnh nghĩa như sau:
NHTM là t^ ch c tài chính cung c0p m t danh m3c các dPch v3 tài chính ña
d8ng nh0t W ñ€c bi$t là tín d3ng, ti't ki$m, dPch v3 thanh toán và th)c hi$n
nhi1u ch c năng tài chính nh0t so v`i b0t kỳ m t t^ ch c kinh doanh nào
trong n1n kinh t'.
1.1.1.1 Ch"c năng c a ngân hàng thương m i
Ngân hàng thương m8i là t^ ch c nh n ti1n g|i đóng vài trị là trung
gian tài chính huy đ ng ti1n nhàn rri thông qua các dPch v3 nh n ti1n g|i r,i
cung c0p cho nhFng ch thN cJn v#n ch y'u dư`i hình th c các kho n vay

21


tr)c ti'p. Các ngân hàng thương m8i huy ñ ng v#n ch y'u dư`i d8ng: ti1n
g|i thanh toán ti1n g|i ti't ki$m, ti1n g|i có kỳ h8n, phát hành gi0y tL có giá.
V#n huy đ ng đư7c dùng đN cho vay: cho vay thương m8i, cho vay tiêu dùng,
cho vay b0t ñ ng s n và ñN mua ch ng khốn chính ph , trái phi'u c a chính
quy1n đPa phương. Ngân hàng thương m8i dù O qu#c gia nào cùng là nhóm
trung gian tài chính l`n nh0t và là nhóm t^ ch c tài chính mà các ch thN kinh
t' giao dPch thưLng xuyên nh0t. không chH v y, ngân hàng cịn có nhFng ch c
năng riêng nó mà khơng m t t^ ch c tín d3ng nào đư7c phép có.
Ch c năng t o ti n
Dù các ngân hàng không thN t8o ti1n kim lo8i nhưng b n thân các ngân
hàng thương m8i trong quá trình th)c hi$n các ch c năng c a mình v}n có
kh năng t8o ra ti1n tín d3ng (hay ti1n ghi s^) thN hi$n trên tài kho n ti1n g|i
thanh toán c a khách hàng t8i ngân hàng thương m8i hay các kho n nh n n7.

ðây chính là m t b ph n c a lư7ng ti1n ñư7c s| d3ng trong các giao dPch.
Ch c năng t8o ti1n ñư7c th)c thi trên cơ sO hai ch c năng khác c a
Ngân hàng thương m8i là ch c năng tín d3ng và ch c năng thanh tốn. Thơng
qua ch c năng trung gian tín d3ng, ngân hàng s| d3ng s# v#n huy đ ng ñư7c
ñN cho vay, s# ti1n cho vay ra l8i đư7c khách hàng s| d3ng đN mua hàng hóa,
thanh tốn dPch v3 trong khi s# dư trên tài kho n ti1n g|i thanh tốn c a
khách hàng v}n đư7c coi là m t b ph n c a ti1n giao dPch, đư7c h\ s| d3ng
đN mua hàng hóa, thanh tốn dPch v3… V`i ch c năng này, h$ th#ng ngân
hàng thương m8i đã làm tăng t^ng phương ti$n thanh tốn trong n1n kinh t',
đáp ng nhu cJu thanh tốn, chi tr c a xã h i. Toàn b h$ th#ng ngân hàng
cũng t8o ra phương ti$n thanh toán khi các kho n ti1n g|i ñư7c mO r ng tj
ngân hàng này ñ'n ngân hàng khác trên cơ sO cho vay.
Ch c năng này cũng chH ra m#i quan h$ giFa tín d3ng ngân hàng và
lưu thơng ti1n t$. M t kh#i lư7ng tín d3ng mà ngân hàng thương m8i cho vay
ra làm tăng kh năng t8o ti1n c a ngân hàng thương m8i, tj đó làm tăng
lư7ng ti1n cung ng. Các nghiên c u ñã chH ra lư7ng ti1n g|i mà h$ th#ng
22


ngân hàng t8o ra chPu tác ñ ng tr)c ti'p c a các nhân t# như th l$ d) trF bft
bu c, th l$ d) trF vư7t m c, th l$ thanh toán bxng ti1n m€t qua ngân hàng, th
l$ ti1n g|i khơng ph i ti1n g|i thanh tốn …
Ch c năng trung gian tài chính
Ngân hàng là m t t^ ch c trung gian tài chính v`i ho8t đ ng ch y'u là
chuyNn ti't ki$m thành đJu tư, địi hki s) ti'p xúc v`i hai lo8i cá nhân và t^
ch c trong n1n kinh t': các cá nhân và t^ ch c t8m thLi thâm h3t chi tiêu v`i
cá nhân và t^ ch c th€ng dư trong chi tiêu, nói cách khác, ngân hàng thương
m8i đóng vai trị là cJu n#i giFa ngưLi thja v#n và ngưLi có nhu cJu v1 v#n.
V`i ch c năng này, ngân hàng thương m8i vja đóng vai trị là ngưLi đi vay,
vja đóng vai trò là ngưLi cho vay và hưOng l7i nhu n là kho n chênh l$ch

giFa lãi su0t nh n g|i và lãi su0t cho vay và góp phJn t8o l7i ích cho t0t c
các bên tham gia: ngưLi g|i ti1n và ngưLi ñi vay.
ð#i v`i ngưLi g|i ti1n, h\ thu ñư7c l7i tj kho n v#n t8m thLi nhàn rri
dư`i hình th c lãi ti1n g|i mà ngân hàng tr cho h\. Hơn nFa ngân hàng cịn
đ m b o cho h\ s) an toàn v1 kho n ti1n g|i và cung c0p các dPch v3 thanh
toán ti$n l7i.
ð#i v`i ngưLi ñi vay, h\ sp thka mãn ñư7c nhu cJu v#n kinh doanh
ti$n l7i, chfc chfn và h7p pháp, chi tiêu, thanh tốn mà khơng chi phí nhi1u
v1 s c l)c thLi gian cho vi$c tìm ki'm nhFng nơi cung ng v#n riêng l{. ð€c
bi$t là ñ#i v`i n1n kinh t', ch c năng này có vai trị quan tr\ng trong vi$c
thúc đey tăng trưOng kinh t' vì nó ñáp ng nhu cJu v#n ñN ñ m b o q trình
tái s n xu0t đư7c th)c hi$n liên t3c và mO r ng quy mô s n xu0t.
Ch c năng trung gian tài chính đư7c xem là ch c năng quan tr\ng
nh0t c a ngân hàng thương m8i.
Ch c năng trung gian thanh toán
Ngân hàng trO thành trung gian thanh toán l`n nh0t hi$n nay O hJu h't
các qu#c gia. Thay m€t khách hàng , ngân hàng thương m8i, th)c hi$n các
thanh toán theo yêu cJu c a khách hàng như trích ti1n tj tài kho n ti1n g|i
c a h\ đN thanh tốn ti1n hàng hóa, dPch v3 ho€c nh p vào tài kho n ti1n g|i
c a khách hàng ti1n thu bán hàng và các khác thu khác theo l$nh c a h\.
Vi$c ngân hàng thương m8i th)c hi$n ch c năng trung gian thanh tốn
có ý nghĩa r0t to l`n đ#i v`i tồn b n1n kinh t'. V`i ch c năng này, các ngân
23


hàng thương m8i cung c0p cho khách hàng nhi1u phương ti$n thanh toán ti$n
l7i như séc, y nhi$m chi, y nhi$m thu, th{ rút ti1n, th{ thanh tốn, th{ tín
d3ng,…cung c0p m8ng lư`i thanh tốn đi$n t|, k't n#i các quX và cung c0p
ti1n gi0y khi khách hàng cJn. Tùy theo nhu cJu, khách hàng có thN ch\n cho
mình phương th c thanh tốn phù h7p. NhL đó mà các ch thN kinh t' không

ph i giF ti1n trong túi, mang theo ti1n ñN g€p ch n7, g€p ngưLi ph i thanh
tốn dù O gJn hay xa mà h\ có thN s| d3ng m t phương th c nào đó ñN th)c
hi$n các kho n thanh toán. Do v y các ch thN kinh t' sp ti't ki$m ñư7c r0t
nhi1u chi phí, thLi gian, l8i đ m b o thanh tốn an tồn. Ch c năng này mơ
hình chung đã thúc đey lưu thơng hàng hóa, đey nhanh t#c đ thanh tốn, t#
đ lưu chuyNn v#n, tj đó góp phJn phát triNn kinh t'. Nhi1u hình th c thanh
tốn đư7c chuen hóa góp phJn t8o tính th#ng nh0t trong thanh tốn khơng chH
giFa các ngân hàng trong cùng m t qu#c gia mà cịn giFa các ngân hàng trên
tồn th' gi`i. ð,ng thLi vi$c thanh tốn khơng dùng ti1n m€t qua ngân hàng
ñã gi m ñư7c lư7ng ti1n m€t trong lưu thơng, d}n đ'n ti't ki$m chi phí lưu
thơng ti1n m€t như chi phí in 0n, đ'm nh n, b o qu n,.. Ngân hàng thương
m8i thu phí thanh tốn. Thêm nFa, nó l8i làm tăng ngu,n v#n cho v8y c a
ngân hàng thN hi$n trên s# dư có trong tài kho n ti1n g|i c a khách hàng.
1.1.1.2 Nh&ng ho t ñ(ng cơ b n c a NHTM
Ho t ñ ng huy ñ ng v n.
ðây là ho8t ñ ng cơ b n, quan tr\ng nh0t , nh hưOng t`i ch0t lư7ng ho8t
ñ ng c a ngân hàng. V#n ñư7c ngân hàng huy ñ ng dư`i nhi1u hình th c khác
nhau như huy đ ng dư`i hình th c ti1n g|i , ñi vay , phát hành gi0y tL có giá . M€t
khác trên cơ sO ngu,n v#n huy ñ ng ñư7c , ngân hàng ti'n hành cho vay ph3c v3
cho nhu cJu phát triNn s n xu0t , cho các m3c tiêu phát triNn kinh t' c a ñPa phương
và c nư`c. Nghi$p v3 huy ñ ng v#n c a ngân hàng ngày càng mO r ng, t8o uy tín
c a ngân hàng ngày càng cao, các ngân hàng ch ñ ng trong ho8t ñ ng kinh doanh,
mO r ng quan h$ tín d3ng v`i các thành phJn kinh t' và các t^ ch c dân cư, mang
l8i l7i nhu n cho ngân hàng. Do đó các ngân hàng thương m8i ph i căn c vào
chi'n lư7c, m3c tiêu phát triNn kinh t' c a ñ0t nư`c, c a đPa phương . Tj đó đưa ra
các lo8i hình huy ñ ng v#n phù h7p nh0t là các ngu,n v#n trung, dài h8n nhxm ñáp
ng nhu cJu v#n cho s) nghi$p cơng nghi$p hố, hi$n đ8i hố đ0t nư`c .

24

Nghi$p v3 này bao g,m vi$c huy ñ ng các ngu,n v#n: ti1n g|i thanh
tốn, ti't ki$m có kỳ h8n và không kỳ h8n; phát hành trái phi'u và kỳ phi'u,
vay các t^ ch c tín d3ng; v#n ti'p nh n tài tr7, v#n ñJu tư phát triNn, v#n uh
thác ñJu tư.
Ho t ñ ng s" d$ng v n
ðây ñư7c coi là ho8t ñ ng quan tr\ng c a NHTM, tr)c ti'p mang l8i l7i
nhu n cho ngân hàng, n'u vi$c s| d3ng v#n c a ngân hàng có hi$u qu sp nâng
cao uy tín c a ngân hàng, quy't ñPnh năng l)c c8nh tranh c a ngân hàng trên thP
trưLng . Do v y ngân hàng cJn ph i nghiên c u và ñưa ra chi'n lư7c s| d3ng v#n
c a mình sao cho h7p lý nh0t
Ho t đ ng tín d$ng
Cho vay đư7c coi là ho8t đ ng quan tr\ng nh0t c a các NHTM vì phJn l`n
l7i nhu n c a ngân hàng ch y'u là thu tj ho8t đ ng này. Theo th#ng kê, nhìn
chung thì kho ng 60%W 75% thu nh p c a ngân hàng là tj các ho8t đ ng cho vay.
Thành cơng hay th0t b8i c a m t ngân hàng tuỳ thu c ch y'u vào vi$c th)c hi$n
k' ho8ch tín d3ng và thành cơng c a tín d3ng xu0t phát tj chính sách cho vay c a
ngân hàng. Các lo8i cho vay có thN phân lo8i bxng nhi1u cách, bao g,m: m3c
đích, hình th c b o đ m, kỳ h8n, ngu,n g#c và phương pháp hoàn tr ...
Cho vay thương m8i: Ngay O thLi kỳ ñJu, ngân hàng ñã chi't kh0u thương
phi'u mà th)c t' là cho vay ñ#i v`i nhFng ngưLi bán, sau đó là bư`c chuyNn ti'p
tj chi't kh0u thương phi'u san cho vay tr)c ti'p ñ#i v`i các khách hàng, giúp h\
có v#n đN mua hàng d) trF nhxm mO r ng s n xu0t kinh doanh.
Cho vay tiêu dùng: Trong giai ño8n hJu h't ngân hàng khơng tích c)c cho
vay đ#i v`i cá nhân và h gia đình bOi vì h\ tin rxng các kho n cho vay tiêu dùng
r i ro vm n7 tương ñ#i cao. S) gia tăng thu nh p c a ngưLi tiêu dùng và s) c8nh
tranh trong cho vay ñã bu c các ngân hàng ph i hư`ng t`i ngưLi tiêu dùng như
m t khách hàng ti1m năng.
Tài tr7 d) án: Bên c8nh cho vay truy1n th#ng là cho vay ngfn h8n, các
ngân hàng ngày nay trO nên năng ñ ng trong vi$c tài tr7 cho xây d)ng nhà máy

m`i ñ€c vi$t là trong các ngành công ngh$ cao. Do r i ro trong lo8i hình tín d3ng
này nói chung là cao song l7i nh n l`n.
25