Gắn việc xây dựng phong cách làm việc của cán bộ với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

gắn việc xây dựng phong cách làm việc
của cán bộ với việc học tập và làm theo
tấm gơng đạo đức hồ chí minh
PGS.TS Nguyễn Quốc Bảo

Phong cách làm việc của ngời cán bộ là tổng hợp những phơng
pháp, biện pháp, cách thức tiêu biểu, ổn định mà ngi cán bộ sử dụng
để thực hiện nhiệm vụ của mình. Phong cách làm việc giữ vai trò quan
trọng trong tất cả các khâu hoạt động và thực thi nhiệm vụ của cán bộ.
Nó đợc quy định bởi chức năng, nhiệm vụ, phẩm chất, tri thức và điều
kiện hoạt động của ngời cán bộ. Với ý nghĩa đó, phơng pháp, cách thức
làm việc l b phn cu th nh phong c ỏch l m vi c của cán bộ. Kết quả
của việc thực hiện chủ trơng, nhiệm vụ phụ thuộc một phần rất quan
trọng vào phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ nói chung và của từng
cán bộ nói riêng. Phong cách làm việc tuy là cái đời thng, dung dị, đ-
ợc biểu hiện trong hành động, cử chỉ, hành vi thực thi nhiệm vụ, trong
cách đối nhân xử thế, giải quyết công việc, nhng lại phản ánh phẩm chất
bên trong nh tấm gơng phản chiếu tâm hồn, t tởng và phẩm chất cán bộ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nêu rõ : Cán bộ là gốc của mọi
công việc. Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém
(1)
. Rõ ràng ở đây, Ngời đòi hỏi cán bộ phải là ngời vừa có phẩm
chất, đạo đức cách mạng, vừa phải có năng lực mới đáp ứng đợc yêu cầu,
nhiệm vụ cách mạng, trong đó phong cách làm việc là một nhân tố quan
trọng cấu thành phẩm chất và năng lực của cán bộ. Vì thế, ngi cán bộ
với t cách vừa là ngời lónh đạo lại vừa là ngời đầy tớ thật trung thành của
nhân dân, không thể không phấn đấu để có đợc phong cách làm việc
khoa học và có hiệu quả. Yêu cầu đó càng quan trọng và bức thiết khi
Đảng và Nhà nớc ta đặt ra nhiệm vụ là tập trung mọi lực lợng, tranh thủ
thời cơ, vợt qua thử thách, đy mạnh công cuộc đổi mới một cách toàn

diện và đồng bộ, tiếp tục phát triển nền kinh tế thị trờng, định hớng xã
hội chủ nghĩa, tăng trởng kinh tế nhanh, hiệu quả cao và bền vững, đi đôi
(1)
Hồ Chí Minh: Toàn tập, NXB CTQG, H, 1995, t.5, tr.269, 273
1
với giải quyết những vấn đề bức xúc về xã hội, đảm bảo quốc phòng an
ninh, cải thiện đời sống nhân dân, nâng cao tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế,
tạo tiền đề vững chắc cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nớc. Vì nh Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: Mỗi cán bộ, mỗi
đảng viên làm việc đúng hơn, khéo hơn thì thành tích của Đảng còn to tát
hơn nữa . ở đây, làm việc đúng hơn, khéo hơn tc là ngời cán bộ phải
có phong cách làm việc khoa học. Vậy phong cách làm việc khoa học l
thế nào? Đặc biệt trong công cuộc đổi mới hiện nay, nội dung của việc
phải gắn việc xây dựng phong cách làm việc của ngời cán bộ với việc học
tập, làm theo tấm gơng đạo đức và phong cách làm việc của Hồ Chí Minh
đợc thể hiện ra sao, có thể nêu lên một số vấn đề cơ bản:
I. phong cách làm việc của cán bộ với quần chúng
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt lòng tin rất lớn vào quần chúng. Ngời
nói: Chúng ta phải biết rằng: lực lợng của dân chúng nhiều vô cùng.
Kinh nghiệm trong nớc và các nớc tỏ cho chúng ta biết: Có lực l-
ợng dân chúng việc to tát mấy, khó khăn mấy làm cũng đợc. Không có,
thì việc gì làm cũng không xong. Dân chúng biết giải quyết vấn đ một
cách giản đơn, mau chóng mà những ngời tài giỏi, những đoàn thể to
lớn, nghĩ mãi không ra.
(1)
Niềm tin vào trí tuệ và sức mạnh của quần chúng đợc nhân lên gấp
bội, do tự đáy lòng mình, Ngời có tình nhân ái bao la đối với con ngời,
với các tầng lớp nhân dân, các lứa tuổi, các dân tộc, những ngời bị các
chế đ bóc lột vùi dập trong nghèo khổ và dốt nát. Ngời đã nói: Tụi chỉ
có s ham muốn, ham mun tột bậc là làm sao cho nớc ta đợc hũan toàn

độc lập, dân ta đc hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo
mặc, ai cũng đợc học hành.
Mỗi ngày đồng bào còn chịu khổ là một ngày Bác ăn không ngon
ngủ không yên. Quan tâm đến đời sống con ngời, đời sống nhân dân là
quan điểm trung tâm quán xuyến trong phong cách hoạt động của Ngời.
Hồ Chí Minh ó nói: Chính phủ và Đảng chỉ mu giải phóng cho
nhân dân. Vì thế, bất kỳ việc gì cũng vì lợi ích của nhân dân mà làm và
chịu trách nhiệm trớc nhân dân.
(1)
Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, Tr.233
2
Đó là một lẽ rất giản đơn, rõ ràng. Nhng nhiều cán bộ cha hiểu,
cho nên trong lúc làm việc thờng sai lầm; đến nói chia cán bộ Chính phủ
và Đảng ra l m một phía, quần chúng ra một phía
(1)
Đặc biệt, Ngời lu ý cán bộ cần thể hiện đầy đủ tinh thần phụ trách
trớc nhân dân. Ngời nói Bao nhiêu cách tổ chức và cách làm việc, đều vì
lợi ích của quần chúng, vì cần cho quần chúng. Vì vậy, cách tổ chức và
cách làm việc nào không phù hợp với quần chúng thì ta phải có gan đề
nghị lên cấp trên để bỏ đi hoặc sửa lại. Cách nào hợp với quần chúng,
quần chúng cần, thì dù cha có sẵn, ta phải đề nghị lên cấp trên mà đặt
ra. Nếu cần làm thì c đặt ra, rồi báo cáo sau, miễn là đợc việc.
Đằng này cán bộ ta chỉ biết kh kh giữ nếp cũ. Cái không hợp cũng
khụng dám sửa bỏ, cái cần thiết cũng không dám đặt mới.
Đó là vì thói không phụ trách quá hữu gặp sao hay vậy
2
.
Với niềm tin, và lòng nhân ái bao la đối với nhân dân. Ngời
thâm nhập quần chúng bằng phong cách thực sự của ngời cán bộ quần
chúng. Với đôi dép lốp, bộ đồ kaki vốn có trớc đây với bộ quần áo nâu

giản dị, nụ cời hiền hậu, giọng nói m áp và vòng tay rộng mở, Ngời đến
mọi ngóc ngách cuộc sống thật của con ngời. Ngời đi thăm chỗ nấu n-
ớng, chỗ vệ sinh, vào từng gia đình, từng tập thể nhỏ, từng nơi làm việc.
Ngời nói chuyện với mọi lớp ngời ở bt cứ nơi nào. Bác nói không nhiều,
nhng làm cho ngời nghe chăm chú và khi nói, Bác căn dặn cụ thể, dễ
hiểu, ngn gn những việc cần làm. Phong cách quần chúng của Ngi
đợc thể hiện nh vậy đó.
Ngi cũng biết một số ngời trong đội ngũ cán bộ của chúng ta
không làm đợc nh vậy, nhất là từ khi Đảng nắm chính quyền. Chính vì
vậy, chỉ sau khi Cách mạng tháng Tám thành công hơn một tháng,
Ngi ó gửi th căn dặn tất cả cán bộ làm công tác trong bộ máy từ
Trung ơng đến cơ sở, làng xóm, phải thật sự làm ngời đầy tớ trung thành
của nhân dân, chứ không đợc đè đầu cỡi cổ nhân dân. Ngời căn dặn:
Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân ta
phải hết sức tránh. Chúng ta phải yêu dân, kính dân, thì dân mới yêu
(1)
Sđd - trang 245
2
Sd - trang 246
3
ta
(1)
. Ngời đã chỉ rõ: Nớc lấy dân làm gốc, gốc có vững cây mới bền,
xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân
(2)
. Ngời đã luôn luôn nhắc nhở các
tổ chức Đảng, Nhà nớc và các đoàn thể quần chúng phải coi trọng mối
liên hệ chặt chẽ với quần chúng và coi đó là nguồn sức mạnh, nguồn gốc
tạo nên mọi thắng lợi của cách mạng. Và chính Ngời là một tấm gơng
sáng về mặt này.

Những lời căn dặn của Ngời đã đợc nhắc lại rất nhiều lần suốt 24
năm đứng đầu bộ máy Đảng và Nhà nớc ta, và cho đến trớc khi qua đời
Ngời cũng không quên căn dặn điều đó, trong di chúc thiêng liêng của
Ngời.
Đảng ta vốn có truyền thống liên hệ chặt chẽ với quần chúng. Phần
đông cán bộ, đảng viên của Đảng đã giữ đợc phẩm chất và tác phong
cách mạng, một lòng một dạ phục vụ quần chúng, đi sát quần chúng,
tuyên truyền vận động thuyết phục quần chúng thực hiện các đờng lối,
chính sách của Đảng và Nhà nớc phản ánh lợi ích quần chúng. Chính vì
lẽ đó, suốt quá trình hoạt động cách mạng lúc vào sống ra chết, lúc cách
mạng gặp khó khăn, quần chúng vẫn một lòng gắn bó với Đảng, hết lòng
tin yêu Đảng, bảo vệ Đảng, bảo vệ sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi
rực rỡ ngày nay.
Sự nghiệp cách mạng bao giờ cũng là sự nghiệp của quần chúng.
Trớc kia cũng nh hiện nay, năng lực và trí tuệ ca quần chúng rất vĩ đại,
nhất là sau khi quần chúng đã làm chủ vận mệnh của mình, làm chủ cuộc
sống của mình. Quyền làm chủ tập thể của quần chúng đợc nâng cao thì
tính tích cực và sáng tạo của quần chúng càng dồi dào, phong trào cách
mạng của quần chúng càng sôi nổi rộng lớn
1
. Tổng kết kinh nghiệm
những năm qua, Đảng ta cho rằng, những thành công cũng nh những sai
lầm, khuyết điểm mắc phải đều có liên quan chặt chẽ tới việc có tôn
trọng hay không quyn làm chủ tập thể của nhân dân lao động. Từ thực
tiễn đó, Đảng ta đã tổng kết nêu lên một trong những bài học kinh
nghiệm của Đảng ta là: Sức mạnh của một nớc, của cách mạng chính là ở
nhân dân. Để thực s phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao
động, phải tin tởng ở nhân dân, mọi chủ trơng, chính sách đều phải lấy
dân làm gốc.
(1)

Hồ Chí Minh - Những sự kiện - Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh,1987, trang 165
(2)
Hồ Chí Minh - Toàn tập - tập 5, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1985, trang 77 - 79
1
Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng - Nhà xuất bản Sự thật Hà Nội,1997, trang 30
4
Tuy nhiên, hiện nay trong một số cán bộ, đảng viên cũng cha nhận
thức đầy đủ mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng. Tình trạng quan liêu,
cửa quyền, tham nhũng đang nặng nề và phổ biến. Không ít cơ quan
chính quyền cha tôn trọng ý kiến của dân, cha làm tốt công tác vận động
quần chúng, nặng về biện pháp hành chính, mệnh lệnh. Một bộ phận cán
bộ, đảng viên, nhất là những ngời có chức quyền, có những biểu hiện h
hỏng, sa sút phẩm chất, sống xa dân, vô trách nhiệm với dân, thậm chí
trù dập, ức hiếp dân, lợi dụng chức quyền để tự t tự lợi, tham nhũng dới
nhiều hình thức tinh vi, xảo quyệt, gây thiệt hại lớn cho công quỹ và tài
sản ca Nhà nớc, xâm phạm đến lợi ích của quần chúng. Do đó, đã làm
tổn thơng đến uy tín của Đảng, của Nhà nớc, ảnh hởng xấu đến mối liên
hệ giữa Đảng và quần chúng. Vì vậy, phải bằng mi cách chống quan
liêu, xa rời quần chúng. Hồ Chớ Minh đã nghiêm khắc lên án Quan liêu,
tham ô, lãng phí là tội ác. Phi tẩy sạch nó để thực hiện cần, kiệm, liêm,
chính
1
.
Một vấn đ quan trọng nữa trong phong cách quần chúng của Hồ
Chớ Minh là phải chống chủ nghĩa cá nhân. Ngời đã kịch liệt phê phán
chủ nghĩa cá nhân, cho đó là một thứ vi trùng phá hoại cơ thể ngời cán
bộ, đảng viên làm cho họ không thể làm đợc gì cho sự nghiệp cách mạng,
dù ngời đó tài giỏi mấy. Không nói đến những ngời vào Đảng vì mục
đích vụ lợi, vụ danh, có những đảng viên trớc đã từng vào sinh ra tử phục
vụ cho sự nghiệp cách mạng, nhng khi đã nắm đợc quyền hành, họ hớng

dần sự suy nghĩ và hành động vào cuộc sống riêng của mình. T tởng đòi
hởng thụ, chạy theo lợi ích vật chất cho cá nhân mình, làm phai nhạt lý t-
ởng sống, làm tiêu tan giá trị tinh thần, phẩm chất cao đẹp của ngời cộng
sản. Cần phải kiên quyết loại trừ chủ nghĩa cá nhân nh Ch tch Hồ Chớ
Minh đã dạy.
II. phong cách làm việc khoa học.
Từ lời nói đến việc làm, chúng ta học đợc ở Hồ Chí Minh một
phong cách làm việc khoa học. Ngi đã căn dặn: Gặp mỗi vấn đề
phải suy tính kỹ lỡng. Chớ hấp tấp, chớ làm bừa, chớ làm liều. Chớ gặp
sao làm vậy
1
1
Hồ Chí Minh - Những sự kiện - Viện Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hà Nội,1987, trang 178.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.239
5
Chúng ta sẽ nghiên cứu những chỉ dẫn cụ thể của Ngời trong cách
làm việc khoa học, để đổi mới phong cách làm việc của Đảng, của Nhà
nớc.
Ngời đã nói: Lãnh đạo đúng nghĩa là:
- Phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng
- Phải tổ chức sự thi hành cho đúng
- Phải tổ chức sự kiểm soát
2
1. Phải quyết định cho đúng.
1.1. Theo Hồ Chí Minh, muốn quyết định cho đúng, trớc tiên
phải điều tra nghiên cứu rõ ràng.
Ngời nói: Phải hiểu rằng: Đảng có hiểu rõ tình hình thì đặt chính
sách mới đúng. Mà muốn Đảng hiểu rõ thì đảng viên và cán bộ phải điều
tra và báo cáo rõ ràng tình hình từng xã, từng huyện, từng tỉnh, từng khu.

Nếu không biết rõ tình hình mà đặt chính sách thì kết quả là nồi
vuông úp vung tròn, không ăn khớp gì hết
3
.
Ngay từ những ngày đầu, khi Đảng mới nắm chính quyền, Bác đã
lên án tội báo cáo láo. Làm đợc ít suýt ra nhiều, để làm một bản báo
cáo cho oai, nhng xét kỹ lại thì rỗng tuếch Thế là dối trá với Đảng, có
tội với Đảng. Làm việc không thiết thực, báo cáo không thật thà, cũng là
một bệnh rất nguy hiểm
4
.
Hiện nay, thực trang thông tin thiếu chính xác là do phong cách
làm việc của một số cán bộ, đảng viên. Lối làm việc quan liêu xa thực tế,
hoặc chạy theo hình thức không chú trọng hiệu quả thực tế, thói vô trách
nhiệm, hiếu danh, kiêu ngạo, làm dối báo cáo hay đang là một trở ngại
lớn cho việc nắm tình hình, đánh giá tình hình và định ra các chủ trơng,
chính sách đúng đắn.
Để nắm đợc tình hình, Hồ Chí Minh đã nhắc chúng ta phải lắng
nghe ý kiến của Đảng viên và nhân dân. Nhng nghe nh thế nào, làm thế
nào nghe đợc tiếng nói chân thực của những ngời trung thực? Thực tế
cuộc sống cho ta thấy giá trị chân thực của lời nói tuỳ thuộc vào tính
trung thực của ngời nói, nhng một phần còn tuỳ thuộc vào thái độ của ng-
2
Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.285
3
Sđd. Trang 266-267
4
Sđd. Trang 266-267
6
ời nghe. Những thói cơ hội, nnh bợ xung quanh ngời lãnh đạo đã bóp

chết mọi sự thật. Nhng chính thái độ ngời nghe, nếu không xuất phát từ ý
muốn thật sự tìm kiếm sự thật, thì sự thật cũng không bao giờ đến với họ.
Thực ra, hoạt động nghe của ngời lãnh đạo hết sức quan trọng.
Ngời lãnh đạo phải bố trí thời gian làm việc của mình để nghe. Nhng
hiện nay cũng có tình hình là một số ngời lãnh đạo không muốn nghe.
Chính Lênin đã mỉa mai thái độ đó: Không ai lại điếc thậm tệ hơn
là ngời không muốn nghe
1
.
Vì vậy ngời cán bộ phải học cách nghe, rèn luyện thái độ nghe,
làm thế nào để động viên, khuyến khích ngời nói phản ảnh đúng sự thật,
ngăn ngừa những thái độ tiêu cực, vụ lợi của ngời nói.
1.2. Muốn quyết định đúng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy
chúng ta phải biết phân tích so sánh.
Bác nói: So đi sánh lại, phân tích rõ ràng là cách làm việc có khoa
học
1
. Ngời đã chỉ rõ đó là phơng pháp rất quen thuộc trong quần chúng.
Ngời nói: Đặc điểm rõ nhất trong t tởng của dân chúng là họ hay
so sánh.
Họ so sánh bây giờ và họ so sánh thời kỳ đã qua. Họ so sánh từng
việc và họ so sánh toàn bộ phận. Do sự so sánh, họ thấy chỗ khác nhau,
họ thấy mối mâu thuẫn. Rồi lại do đó họ kết luận, họ đề ra cách giải
quyết.
Dân chúng so sánh đúng, giải quyết đúng, là vì tai mắt họ nhiều,
việc gì họ cũng nghe, cũng thấy.
Vì sự so sánh kỹ càng đó, mà cách giải quyết của dân chúng bao
giờ cũng gọn gàng, hợp lý, công bình.
2
Khoa học quản lý đã chỉ rằng, trong quy trình ra quyết định, sau

khi làm tốt bớc đầu tiên là thông tin phi làm tốt bớc xây dựng các ph-
ơng án, phân tích kỹ những điều kiện và hiệu quả của từng phơng án và
t đó lựa chọn phơng án nào tốt nhất.
1
Lênin - Toàn tập -tập 33, Nhà xuất bản Tiến bộ Matxcơva,1976, trang 67.
1
Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr.297.
2
Sđd, trang 295 296.
7
Theo lời Ngi dạy: Khi xây dựng và lựa chọn các phơng án, cần
hết sức lắng nghe ý kiến đảng viên và quần chúng, nhất là những ngời am
hiểu các vấn đề có liên quan. Các quyết định trong hoạt động cách mạng
hết sức phức tạp. Tài năng và nghệ thuật lãnh đạo là ở chỗ biết huy động,
khai thác và sử dụng trí tuệ của những chuyên gia và của quần chúng lao
động.
Trong việc lựa chọn phơng án, khi tính toán các hiệu quả kinh tế,
kỹ thuật, cần hết sức quan tâm đến đời sống xã hội, đời sống con ngời, vì
đó là động lực quan trọng của mọi hoạt động trong cách mạng xã hội chủ
nghĩa. Trong quyết định của lãnh đạo, không nên chỉ nhìn vào khía cạnh
kỹ thuật, nghiệp vụ đơn thuần mà phải chú ý đến đời sống vật chất, tinh
thần, tâm lý của những con ngời thực hiện quyết định ấy. Có nh vậy mới
có cơ sở để con ngời tiếp nhận và thật sự tích cực thực hiện quyết định.
Trên đây là hai vấn đề quan trọng nhất trong việc xây dựng quyết
định mà Hồ Chớ Minh đã căn dặn chúng ta và cũng là hai khâu quan
trọng nhất trong quy trình ra quyết định mà khoa học qun lý đã khái
quát.
8
2. Phải tổ chức sự thi hành cho đúng.
2.1. H Chớ Minh dạy chúng ta hai cách lãnh đạo rất cơ bản khi

thi hành các chủ trơng công tác: phải gắn bó chặt chẽ với quần chúng và
phải tổ chức chỉ đạo điểm, rút kinh nghiệm rồi mở rộng ra.
Ngi nói: bất kỳ việc gì, chúng ta phải bắt đầu từ gốc, dần
dần đến ngọn, t ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng. Ch nên tham mau, tham
nhiều trong một lúc
1
.
Ngời cho rằng, bất kỳ ngời lãnh đạo nào cũng phải làm nh thế,
phải giải quyết việc thiết thực ở một điểm cụ thể, để chỉ đạo chung cho
phong trào,
đồng thời tự nâng cao mình thờng xuyên.
2.2. Phải tổng kết kinh nghiệm công tác.
Hồ Chí Minh căn dặn chúng ta, mỗi khi làm xong một công việc,
dù thành công hay thất bại, phải nghiên cứu đến cội rễ, phân tách thật rõ
ràng rồi kết luận, để làm khuôn phép cho những công việc khác, và đó
là chìa khóa phát triển công việc và để giúp cho cán bộ tiến tới
2
.
2.3. Để tổ chức thực hiện các nhiệm vụ công tác, Hồ Chí Minh rất
quan tâm đến vấn đề cán bộ, và cho chúng ta nhiều chỉ dẫn có ý nghĩa
phơng pháp luận khoa học để giải quyết vấn đề đó .
- Điều quan trọng trớc tiên, theo Ngời, là phải hiểu biết đúng cán
bộ. Muốn vậy, phải chí công vô t trong việc xem xét cán bộ.
Hồ Chí Minh nói: Biết ngời cố nhiên là khó. Tự biết mình cũng
không phải l dễ. Đã không tự biết mình, thì khó mà biết ng ời, vì vậy,
muốn biết đúng sự phải trái ở ngời ta, thì trớc, phải biết đúng sự phải trái
của mình. Nếu không biết sự phải trái ở mình, thì chắc không thể nhận rõ
ngời cán bộ tốt hay xấu
3
.

Ngời thấy rằng, ngời lãnh đạo thờng phạm 4 bệnh khi xem xét cán
bộ: tự cao tự đại, a nịnh hót, do yêu ghét mà xem xét con ngời, đem một
khuôn cứng nhc để đánh giá cán bộ.
1
Sđd. Trang 242
2
Sđd. Trang 243
3
Sđd. Trang 277
9
Ngời ví ngời lãnh đạo nếu mắc một trong 4 bệnh ấy cũng nh một
ngời mang kính có màu, không bao giờ thấy đợc màu sắc thật sự của sự
vật. Ngời khuyên ngời lãnh đạo phải bỏ kính màu, sửa chữa những bệnh
ấy, mới có thể hiểu biết đúng cán bộ.
Ngời dạy chúng ta phải có phơng pháp khách quan, toàn diện trong
việc đánh giá cán bộ. Chống lối duy ngã siêu hình, cứng nhắc, hời hợt.
Khi xem xét đánh giá cán bộ, không nên chỉ nhìn bề ngoài, xem trong
một lúc, một việc, mà xét một cách toàn diện, cả quá trình phát triển của
họ, những lúc gặp thuận lợi, cũng nh những lúc gặp khó khăn.
Ngời cho rằng, cách tốt nhất để đánh giá đúng cán bộ, tránh thiên
t, thiên vị, là để quần chúng nhận xét cán bộ. Ngời lãnh đạo nên lắng
nghe ý kiến của nhiều ngời khác khi đánh giá cán bộ.
Ngời nói: Cán bộ nào tốt, cán bộ nào xấu, cán bộ nào có lỗi lầm
mà có thể sa đổi, ai làm việc gì hay, việc gì quấy, dân chúng cũng do
cách so sánh đó mà họ biết rừ ràng.
Vì vậy để cho dân chúng phê bình cán bộ, dựa theo ý kiến họ mà
cất nhắc cán bộ, nhất định không xẩy ra việc thiên t, thiên vị, nhất định
hợp lý và công bằng
1
.

- Phải biết sử dụng cán bộ. Cũng nh khi đánh giá cán bộ, Ngời
nhấn mạnh phải rất vô t. Ngời phê phán gay gắt những bệnh : Ham dùng
ngời bà con, anh em quen biết, bạn bè, ham dùng bọn nịnh hót, ghét
những ngời chính trực, ham dùng những ngời hợp tính với mình, tránh
những ngời không hợp ý mình.
Ngời căn dặn: Phải có độ lợng vĩ đại thì mới có th đối với cán bộ
một cách chí công vô t, không có thành kiến, khiến cho cán bộ khỏi bị bỏ
rơi
Phải chịu khó dạy bảo, mới có th nâng đỡ những đồng chí còn
kém, giúp cho họ tiến bộ.
Phải sáng suốt, mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây, mà cách xa cán bộ
tốt.
1
Sđd - trang 296
10
Phải có thái độ vui vẻ, thân mật, các đồng chí mới vui lòng gần gụi
mình
1
- Hồ Chớ Minh đã nêu 4 tiêu chuẩn để lựa chọn cán bộ lãnh đạo:
+ Những ngời đã tỏ ra rất trung thành, hăng hái trong công việc,
trong lúc đấu tranh.
+ Những ngời liên lạc mật thiết vi dân chúng, hiểu biết dân
chúng. Luôn luôn chú ý đến lợi ích của dân chúng. Nh thế, thì dân chúng
mới tin cậy cán bộ và nhận cán bộ đó là ngời lãnh đạo của họ.
+ Những ngời có thể phụ trách giải quyết các vấn đề trong những
hoàn cảnh khó khăn.
Ai sợ phụ trách và không có sáng kiến thì không phải ngời lãnh
đạo.
Ngời lãnh đạo đúng đắn cần phải: Khi thất bại không hoang mang,
khi thắng lợi không kiêu ngạo. Khi thi hành các nghị quyết kiên quyết,

gan góc không sợ khó khăn.
+ Những ngời luôn luôn giữ đúng kỷ luật.
Đó là những khuôn khổ để lựa chọn cán bộ, chúng ta phải theo cho
đúng.
Trong Đảng ta, có những nơi thờng dùng những ngời văn hay nói
khéo, nhng không làm đợc việc, không ra tranh đấu. Mà những đồng chí
viết không hay nói không thạo nhng rất trung thành, hăng hái, rất gần gụi
quần chúng, thì bị dìm xuống. Chúng ta phải sửa chữa ngay nhng đim
đó.
1
- Khi giao trách nhiệm cho cán bộ, phải làm cho họ yên tâm công
tác, hứng thú trong công việc. Muốn thế, Hồ Chớ Minh căn dặn ngời lãnh
đạo phải làm sao cho cán bộ cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến, có gan
phụ trách, có gan làm việc
2
.
Ngời chỉ rõ rằng, nếu trong một đơn vị, cán bộ dới quyền không
nói năng gì, bảo sao làm vậy, không phê bình, thì phải coi chừng, đừng
cho đó là tốt, trái lại đó là một hiện tợng rất xấu. Vì không phải họ không
có gì nói, không phải họ dốt, mà chính là do bản thân ngời lãnh đạo đã
1
Sđd - trang 279
1
Sđd - Tr. 275-276
2
Sđd - Tr. 280
11
có tật xấu làm cho cán bộ sợ không dám nói. Thực ra, ngời lãnh đạo
muốn biết mình, tốt nhất là họ phải có thái độ và cách làm việc thật sự
dân chủ, để mọi ngời xung quanh mạnh dạn, thẳng thắn nói những u

khuyết điểm của mình.
H Chớ Minh đã chỉ ra rằng, trong một đơn vị, ngời lãnh đạo thật
sự dân chủ, ý kiến của cán bộ đợc thật sự tôn trọng, thì khối đoàn kết nội
bộ đợc củng cố, những sáng kiến đợc nảy nở, công việc nhất định sẽ đợc
hoàn thành tốt một cách tốt đẹp.
Ngời nói: Dân chủ, sáng kiến, hăng hái, ba điều đó rất quan hệ
với nhau. Có dân chủ mới làm cho cán bộ và quần chúng đẻ ra sáng kiến.
Những sáng kiến đó đợc khen ngợi, thì những ngời đó càng thêm hăng
hái, và ngời khác cũng học theo. Và trong khi tăng thêm sáng kiến và
hăng hái làm việc, thì những khuyết điểm lặt vặt, cũng tự sửa chữa đợc
nhiều
3
.
Ngời cho rằng, điểm mấu chốt trong cách lãnh đạo là làm cho cấp
dới có tinh thần ch động sáng tạo trong công việc, có tinh thần trách
nhiệm cao, dám tìm tòi suy nghĩ và dám quyết định. Sẽ rất tai hại, nếu
trong t chức của mình, ngời lãnh đạo có một đội ngũ giúp việc bảo sao
làm vậy. Ngời nói: Phải đào tạo một mớ cán bộ phụ trách có gan làm
việc, ham làm việc. Có thế, Đảng mới thành công.
Nếu đào tạo một mớ cán bộ nhát gan, dễ bảo đập đi hò đứng,
không dám phụ trách. Nh thế là một việc thất bại cho Đảng.
1
Khoa học quản lý cho rằng: trong công tác lãnh đạo cần phải có sự
phân cấp quản lý rõ ràng. Ngời lãnh đạo tập trung vào những việc mà
không ngi nào có thể thay thế đợc; còn những công việc khác thì giao
cho cấp dới làm, ngời lãnh đạo không phải buông trôi, đùn việc, mà cần
có nhng ý kiến chỉ đạo cần thiết và kiểm tra việc thực hiện.
Ngời còn chỉ rõ: Khi giao công tác cho cán bộ cần phải chỉ đạo rõ
ràng, sắp đặt đầy đủ. Vạch những điểm chính, và những khó khăn có thể
xảy ra. Những vấn đề đã quyết định rồi, thả giao cho họ làm, khuyên

gắng họ c cả gan mà làm. Cũng nh trong quân đội, khi chiến lợc chiến
thuật và nhiệm vụ đã quyết định rồi, vị Tổng t lệnh không cần nhúng vào
3
Sđd - Trang. 244
1
Sđd - Trang. 281
12
những vấn đề lặt vặt. Phải để cho các cấp chỉ huy có quyền tựy cơ ứng
biến mới có thể phát triển tài năng của họ. Việc gì cấp trên cũng nhúng
vào, cán bộ cũng nh một cái máy, việc gì cng chờ mnh lệnh, sinh ra ỷ
lại, mất hết sáng kiến
2
3. Phải tổ chức sự kiểm tra, kiểm soát
H Chớ Minhnói: muốn chống bệnh quan liêu, bệnh bàn giấy;
muốn biết các nghị quyết có đợc thi hành không, thi hành có đúng
không; muốn biết ai ra sức làm, ai làm cho qua chuyện, chỉ có một cách,
là khéo kiểm soát.
Kiểm soát khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa kiểm
tra khéo về sau khuyết điểm nhất định bớt đi.
1
Kiểm tra, kiểm soát có tác dụng đánh giá không những hoạt động
của cán bộ, nhân viên, không những hoạt động của các cơ quan, mà còn
đánh giá cả những chủ trơng, chính sách, quyết định đã đề ra. Ngời nhấn
mạnh, việc kiểm soát phải có hệ thống, làm thờng xuyên, và phải tiến
hành từ trên xuống và từ dới lên.
III. PHONG CáCH LàM VIệC THIếT THựC, Cụ THể,
LàM ĐếN nơi ĐếN CHN.
Hồ Chí Minh đã kịch liệt phê phán bệnh h u danh vô thực ,
bệnh hình thức . Ngời đã vạch rõ những biểu hiện của bệnh ấy trong
nhiều mặt hoạt động. Trong việc ra các chỉ thị, nghị quyết, các khẩu hiệu

không gắn với điều kiện thực tế, không gắn với quần chúng, với cơ sở và
không có tính hiện thực; trong chỉ đạo, không có kế hoạch cụ thể, không
có những biện pháp cụ thể, không hớng dẫn cụ thể, không kiểm tra,
không tổng kết kinh nghiệm; khi khai hội thì làm hình thức rầm rộ, nhng
nội dung rỗng; trong tuyên truyền, huấn luyện nội dung cao xa, không
gắn với thực tế, không giúp ích cho công tác của cán bộ và quần chúng;
nói và viết không phù hợp với ngời nghe, dài dòng và không có nội dung.
Bệnh hình thức là căn bệnh của những kẻ sử dụng các hình thức
của tổ chức cách mạng, nhng không làm đầy đủ nội dung cần có, hay để
che đậy nhng việc làm vô trách nhiệm. Bệnh này là biểu hiện cụ thể của
2
Sđd - Trang. 280
1
Sđd - Trang. 287
13
bệnh quan liêu, xa rời quần chúng, xa rời thực tế. Họ phô trơng nhiều,
nhng làm ít, lời nói không đi đôi với việc làm, hoặc làm đại khái, qua loa
không đến nơi đến chốn.
Để sửa cha bệnh hình thức, H Chớ Minh đã cho chúng ta nhiều
chỉ dẫn cụ thể. Khi ra các quyết định công tác, định cách tổ chức, cách
làm việc, phải căn cứ vào tình hình thực tế về mọi mặt, trình độ nhận
thức của quần chúng, phải đi tận nơi, xem tận chỗ. Không đợc chỉ ngồi
trong bàn giấy, nghe ngời ta báo cáo rồi ra quyết định.
Ngời đã phê phán bệnh khai hội , không có kế hoạch, không
chuẩn bị kỹ càng, không thiết thực, khai hội lâu, khai hội quá nhiều, làm
cho quần chúng sợ khai hội.
Ngời phê phán bệnh hình thức trong huấn luyện. Ngời chỉ trích
việc mở lớp quá đông ngời, mở lớp lung tung. Ngời chỉ trích gay gắt
bệnh lý lun suông, bệnh sách vở, lý luận tách rời thực tế. Ngời lên án
bệnh ba hoa trong nói và viết, lối nói và viết dài dòng, nhng nội dung

rỗng. Ngời dạy chúng ta phải biết rõ viết cho ai xem, nói cho ai nghe,
viết và nói phải phù hợp với ngời nghe, có nội dung thiết thực. Ngời
khuyên phải học cách viết và nói cho quần chúng hiểu. Muốn vậy, phải
học cách nói của quần chúng, vì cách nói của quần chúng rất đầy đủ, rất
hoạt bát, rất thiết thực và rất giản đơn. Ngời căn dặn trớc khi nói hay
viết, phải hiểu rõ vn đề, cần điều tra, nghiên cứu và chuẩn bị cẩn thận.
Iv- PHONG CáCH LàM VIệC DÂN CHủ.
Trớc hết, H Chớ Minh nhắc ngời lãnh đạo chớ nên 'kiêu ngạo, tự
tôn, tự đại Ngời nói: Ngời lãnh đạo không nên kiêu ngạo, mà nên hiểu
thấu. Sự hiểu biết và kinh nghiệm của mình cũng cha đủ cho sự lãnh đạo
đúng đắn. Vì vậy ngoài kinh nghiệm của mình, ngời lãnh đạo còn phải
dùng kinh nghiệm của đảng viên, của dân chúng, để thêm cho kinh
nghiệm của mình
1
.
Không nên tự tôn tự đại, mà phải nghe, phải hỏi ý kiến của cấp d-
ới
1
Yêu cầu chung của đảng viên và quần chúng, qua điều tra xã hội
học, đều đòi hỏi trớc tiên ở ngời lãnh đạo đức tính khiêm tốn.
1
Sđd - Trang. 285
1
Sđd - Trang. 281
14
Đồng chí Phiđen Castơrô đã gọi H Chớ Minh là nhà Mácxít-
Lêninnit khiêm tốn nhất và triệt để nhất của thời đại chúng ta.
Đức tính khiêm tốn rất cần cho tất cả cán bộ, đảng viên, càng rất
cần cho ngời lãnh đạo. Với đức tính đó ngời lãnh đạo tập hợp đợc trí tuệ
của nhiều ngời và đó là nguồn gốc để đa ra các quyết định chính xác. Đó

cũng là cơ sở để đoàn kết con ngời, xây dựng đợc những mối quan hệ xã
hội tốt đẹp, vì khiêm tốn là biểu hiện của việc tôn trọng con ngời. Hơn
nữa, ngời khiêm tốn không bao giờ tự cho mình là đủ, họ không ngừng
học hỏi và dân chủ đối với mọi ngời cán bộ, đảng viên và quần chúng, đó
là tiền đề để họ tiến bộ không ngừng.
H Chớ Minh thờng nói:
Nếu ai nói chúng ta không dân chủ, thì chúng ta khó chịu. Nhng
nếu chúng ta tự xét cho kỹ, thì thật có nh thế.
Đối với cơ quan lãnh đạo, đối với những ngời lãnh đạo, các đảng
viên và các cán bộ dù có ý kiến cũng không dám nói, dù muốn phê bình
cũng sợ, không dám phê bình
2
.
Hiện nay, đ xây dựng cho đợc nhng quan hệ bình đẳng, dân chủ
thật sự giữa các đảng viên, các cấp bộ đảng, giữa ngời lãnh đạo ở bất cứ
cấp nào với đảng viên và quần chúng, cần phải đợc thể chế hóa trong cơ
chế tổ chức, chế độ làm việc, theo đúng những nguyên tắc tổ chức của
Đảng và luật pháp của Nhà nớc. Nhng điều quan trọng là phải thực hiện
dân chủ thực sự trong xã hội và trong bộ máy của Đảng, Nhà nớc và các
đoàn thề quần chúng. Thực hiện cho đợc khẩu hiệu đã nêu lên trong Đại
hội VI của Đảng ta: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, thực
hiện cho đợc bình đẳng và công bằng xã hội; chống những thói gia trởng
đẳng cấp, chuyên quyền độc đoán, quan liêu, cửa quyền trong những ng-
ời quản lý và lãnh đạo.
V- PHoNG cácH Tự PHÊ BìNH và PHÊ BìNH.
Hồ Chí Minh cho rằng, Đảng ta gồm những ngời có tài, có đức, có
những thành tích rất vẻ vang. Nhng không phải tất cả mọi ngời đều tốt,
mọi việc đều hay. Trong Đảng vẫn có những ngời cha bỏ hết thói h tật
xấu. Hơn nữa, sự nghiệp cách mạng rất khó khăn, phức tạp. Cụng việc
làm của cán bộ, đảng viên có lúc đúng, lúc sai. Vì vậy, Ngời khuyên

2
Sđd - Trang. 243
15
trong công tác, Đảng phải luôn luôn tự xét mình và xét đảng viên. Thang
thuốc hay nhất là thiết thực tự phê bình và phê bình.
Ngời nói: Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình, là một
Đảng hỏng. Một Đảng có gan tha nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ
những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra
khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Nh
thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chõn chính
1
. Còn đối
với từng ngời, nể nang không phê bình, đ cho đồng chí mình cứ sa vào
lầm lỗi, đến nỗi hỏng việc. Thế thì khác nào thấy đồng chí ốm, mà không
chữa cho họ. Nể nang mình, không dám tự phê bình, để cho khuyết điểm
ca mình chứa chất lại, thế thì khác nào mình tự bỏ thuốc độc cho mình
2
Ngời đã vạch rõ những thái độ sai đúng trong phê bình. Bọn địch
thờng lợi dụng những khuyết điểm của cán bộ, đảng viên để công kích
Đảng. Bọn cơ hội lợi dụng những khuyết điểm của cán bộ, đảng viên để
mu lợi ích cho chúng. Một số cán bộ có thái độ bàng quan, mặc kệ, nhất
là đối với cấp trên. Ngời cho đó là thái độ ơn hèn yếu ớt. Trái lại, cũng
có những ngời đứng trớc sai lầm, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên thì
đao to búa lớn muốn trừng trị ngay, và nếu không đợc nh ý họ thì đâm
chán nản thất vọng.
Ngời đã chỉ rõ thái độ đúng trong phê bình là phân biệt đúng, sai
rõ ràng, không bỏ qua, góp sức sửa chữa khuyết điểm và không cho nó
phát triển, hạn chế tác hại của nó. Khéo dùng cách tự phê bình và phê
bình, để giúp đồng chí sửa chữa và tiến bộ, đồng thời chú trọng củng cố
đoàn kết, nâng cao kỷ luật và uy tín của Đảng.

Ngời đã nhiều lần phê phán những khuyết điểm của ngời lãnh đạo
và nhng ngời cấp dới trong tự phê bình và phê bình. Nhiều cán bộ lãnh
đạo có thói không muốn nghe những lời nói ngay thẳng, những ý kiến
phê bình mỡnh, trái lại, chỉ muốn nghe những lời nói tốt đẹp. Vì vậy xung
quanh những ngời lãnh đạo ấy, xuất hiện một lớp ngời cơ hội, nịnh bợ,
làm mờ mắt ngời lãnh đạo và gây những tai hại không nhỏ cho công tác.
1
Sđd - Trang. 261
2
Sđd - Trang. 261
16
Ngời đã cảnh cáo và cho đó là nguy cơ làm hỏng công việc và uy tín của
Đảng, làm hỏng danh giá của ngời lãnh đạo.
Thái độ sai trong phê bình và tự phê bình mà Hồ Chí Minh đã chỉ ra
trên đây, cho đến nay vẫn cha đợc khắc phục. Dĩ nhiên, tình trạng này diễn ra
ngoài ý muốn của chúng ta, ngoài nhng nguyên tắc, chính sách của Đảng,
của Nhà nớc. Vì vậy chúng ta cần phải tìm các biện pháp khắc phục tình
trạng đó. ở đây chúng tôi chỉ muốn đề cập trong phạm vi tự phê bình và phê
bình.
Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhắc nhở chúng ta phải hết sức cảnh giác với
bọn xu nịnh: Phải sáng suốt mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây, mà cách xa cán
bộ tốt
1

Ngời cũng nghiêm khắc phê phán thái độ vô trách nhiệm ơn hèn,
yếu ớt của những cán bộ, đảng viên, đứng trớc những việc trái tai, gai
mắt lại sợ sệt không dám đấu tranh. Dĩ nhiên, thái độ đó của cán bộ,
đảng viên là do chủ nghĩa cá nhân, nhng một phần cũng do ngời lãnh đạo
thiếu gơng mẫu để cho sự lộng hành ấy đợc thực hiện. ở đây có vấn đề l-
ơng tâm và trách nhiệm của ngời cán bộ, đảng viên, phẩm chất khí tiết

của họ. Bời lẽ ngời cán bộ, đảng viên chiến đấu không phải vì chiếc
ghế, vì miếng ăn, vì sự yên thân và êm ấm của bản thân, mà vì sự
nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân ta. lm trũn trỏch nhim
v thc hin c lý tng cao c ú, ngi cỏn b, ng viờn trc ht
phi nờu cao tinh thn tiờn phong, gng mu, phi luụn ý thc t hc
tp v rốn luyn, trong ú cú c vic phi nờu cao t phờ bỡnh v phờ
bỡnh phng sỏch hu hiu xõy dng ng, xõy dng cỏn b.
Cụng cuc i mi t nc ta tin hnh n nay ó hn 20
nm. Di s lónh o sỏng sut ca ng, ton dõn, ton quõn ta ó
khụng ngng phn u vt qua mi khú khn th thỏch, tin hnh cụng
cuc i mi ton din t nc v ó t c nhiu thnh tu to ln,
cú ý ngha rt quan trng. Tuy nhiờn, nh i hi ln th X ca ng ta
ó ch rừ, bc sang thi k mi thi k y mnh cụng nghip húa,
hin i húa t nc theo nh hng xó hi ch ngha, bờn cnh nhng
1
Sđd - trang. 279
17
thuận lợi, những thời cơ lớn, thực tiễn cũng đang đặt ra cho dân tộc ta
những thách thức lớn buộc chúng ta phải từng bước tháo gỡ, khắc phục.
Trong bối cảnh chung đó, nhiều Đại hội Đảng trong những năm đổi mới
và gần đây là Đại hội X và các Hội nghị Trung ương Đảng đã đưa ra
nhiều giải pháp, trong đó có vấn đề đổi mới phong cách làm việc của cán
bộ, đảng viên, nhằm đáp ứng tình hình mới và đưa lại nhiều hiệu quả
thiết thực. Hơn lúc nào hết, việc nghiên cứu, làm rõ những nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh, gắn việc xây dựng phong cách làm việc của cán bộ
với việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức và những lời dạy của
Người càng thật sự có ý nghĩa. Qua đó góp phần xây dựng đội ngũ cán
bộ ngang tầm với thời kỳ đổi mới – công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước./.
18