Skkn một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc phát
triển kinh tế, văn hoá - xã hội cho đồng bào dân tộc ít người. Chất lượng giáo
dục ở vùng đồng bào dân tộc nói chung, dân tộc Ê-đê ở ĐắkLắk nói riêng đã có
nhiều tiến bộ, góp phần tích cực vào sự ổn định xã hội và phát triển kinh tế địa
phương. Tuy vậy, trình độ dân trí của đồng bào cịn thấp, cộng với đời sống kinh
tế cịn gặp khó khăn nên hạn chế đến việc chăm lo học hành cho con em.
Dân tộc thiểu số như Ê đê, Gia rai, Mnông,… chiếm gần 50% dân số của
xã Dray Sáp. Đặc biệt trường Tiểu học Tình Thương, học sinh dân tộc thiểu số
chiếm 97 %, nhiều nhất là dân tộc Ê đê. Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy các
em gặp khơng ít khó khăn khi phải học tập và tiếp nhận sự giáo dục bằng tiếng
Việt. Hầu hết các em cịn rất hạn chế về ngơn ngữ như : Nói chưa chuẩn, chưa
đúng về một số hoặc nhiều tiếng, từ tiếng Việt tuỳ theo khu vực khác nhau của
xã.
Hằng ngày chủ yếu các em giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ và chỉ giao tiếp
bằng tiếng Việt trong các tiết học. Mặt khác do bản tính rụt rè, ít nói chuyện, ít
giao tiếp với người khác, đặc biệt là người Kinh nên khả năng tiếp thu vốn từ
tiếng Việt rất hạn chế. Chính vì vậy mà đại bộ phận học sinh trong giao tiếp
cũng như trong học tập có khi hiểu nhưng lại diễn đạt sai dẫn đến hiểu sai nghĩa.
Xuất phát từ những thực trạng yếu kém ở trên của việc học tiếng Việt đối
với học sinh dân tộc thiểu số. Là giáo viên đã công tác và giảng dạy tại trường
Tiểu học Tình Thương, tơi băn khoăn làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học
môn Tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số nói chung và học sinh lớp 4 nói
riêng. Đó chính là lí do tơi chọn đề tài:“Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc
đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4”.
II. Mục tiêu nghiên cứu
1/19

Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Rèn kĩ năng đọc đúng: phụ âm đầu, vần và đặc biệt là các dấu thanh để
giúp học sinh hiểu đúng nội dung văn bản, giúp các em phát triển tư duy ngôn
ngữ một cách logic; kích thích hứng thú học tập, bồi dưỡng tâm hồn và thực
hiện mục đích giáo dục cho các em học sinh dân tộc lớp 4.
Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết, đọc là hình thức biến chữ viết của văn bản thành
hình thức âm thanh để người nghe hiểu được điều mà tác giả nói qua chữ viết.
Đọc với tư cách là một phân môn của tiếng Việt ở bậc tiểu học, là một dạng hoạt
động lời nói. Đọc là hoạt động nhận tin và thơng hiểu nó (ứng với hình thức đọc
thành tiếng), là quá trình chuyển trực tiếp từ dạng chữ viết thành các đơn vị
nghĩa không có âm thanh (đọc thầm). Như vậy cả hai hình thức đọc thành tiếng
và đọc thầm không thể tách rời với việc hiểu những gì được đọc.
Dạy cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm là giúp các em phát triển tư duy
ngôn ngữ, tiếp xúc với kho tàng tri thức của lồi người; đây cũng chính là một
phương tiện giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho các em. Vì thế, cần thiết phải nâng
cao chất lượng đọc cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh dân tộc nói
riêng.
Vậy ở tiết Tập đọc, học sinh học những gì và học như thế nào? Giáo viên có
tác động gì đến quá trình đọc của các em trong giờ Tập đọc và trong các hoạt
động khác?
Việc đọc đúng sẽ giúp các em nghe và cảm nhận văn bản tốt, viết đúng
chính tả. Ở mỗi tiết học, khơng chỉ là tiết tập đọc, người giáo viên phải chú ý
hơn việc rèn cho các em kĩ năng nói, kĩ năng đọc, kĩ năng dùng từ, đặt câu. Đọc
cho rõ ràng, rành mạch, đọc có ngữ điệu là kĩ năng chính cần hình thành và rèn
luyện cho các em qua phân môn này. Học sinh học tốt phân mơn Tập đọc sẽ có
lợi cho việc học tốt các phân mơn khác. Chính vì vậy, khi dạyTập đọc cho các

em người giáo viên phải tạo ra những hoạt động mang tính tự giác cao và khơi
2/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

dậy được niềm ham thích đọc sách; giúp các em biết tự đánh giá năng lực của
bản thân. Làm được như thế, trước hết giáo viên thực sự phải có kĩ năng đọc,
năng lực dạy Tập đọc tốt.
II. Thực trạng vấn đề
1. Về phía học sinh
Phần lớn học sinh dân tộc học tiếng Việt là ngôn ngữ thứ hai. Phụ huynh là
người đồng bào dân tộc hầu như khơng có tác động gì đến việc học đọc của các
em vì nhiều lí do : bản thân họ sử dụng tiếng Việt còn chưa chính xác, phát âm
sai lỗi nhiều, quan niệm chăm sóc và giáo dục con cái của họ cũng hạn chế. Kĩ
năng đọc hiểu của các em còn yếu, đọc chỉ mang tính phát âm mà thơi
Một số học sinh ý thức vươn lên trong học tập vẫn còn chưa cao.
Phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thật sự chưa phù hợp như tập tục
kết hôn cận huyết, ma chay…..
Kỹ năng nghe - hiểu, kỹ năng viết của học sinh nhìn chung là chậm, khả năng hiểu
và xác định nghĩa của từ tiếng Việt còn yếu nên dùng sai từ trong khi nói và viết.
Do ảnh hưởng thói quen nói tiếng mẹ đẻ, khả năng nhận diện con chữ
chậm. Dẫn đến khả năng đọc của các em chậm, việc đọc liền mạch từ, câu gặp
rất nhiều khó khăn. Khả năng đọc biểu cảm còn hạn chế.
Khả năng tiếp nhận thông tin, tư duy để xử lý, tái tạo nội dung thơng tin
của học sinh cịn chậm.
2. Về phía giáo viên
Chưa mạnh dạn trong đổi mới phương pháp dạy học.
Việc sử dụng phương tiện dạy học và đồ dùng chưa phong phú, đa dạng
nên chưa hấp dẫn học sinh một cách tuyệt đối trong việc tập trung vào luyện

đọc.

3/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Một vài giáo viên vẫn còn hạn chế về kĩ năng đọc; còn ảnh hưởng cách phát
âm của địa phương.
Một số giáo viên còn coi nhẹ việc rèn các kĩ năng đọc cho các em, chỉ dừng
lại ở yêu cầu học sinh đọc thành tiếng to là được, không sữa lỗi cho học sinh kịp
thời….
Một số giáo viên chưa đánh giá đúng mức vai trị, vị trí và tầm quan trọng
của việc dạy – học phân môntập đọc; chưa sâu sát việc nắm bắt tâm lí của học
sinh và phụ huynh trong đối tượng học sinh mình giảng dạy; cơng tác dân vận
chưa được chú trọng.
Ở một số tiết dạy, giáo viên chưa thể hiện sự quan tâm đúng mức đến đối
tượng học sinh chưa hoàn thành; đặt yêu cầu chưa cao vào việc luyện phát âm
đúng đối với học sinh mà chỉ chú trọng vào việc đọc to, đọc đúng tốc độ.
Qua thực tế dự giờ thăm lớp, tìm hiểu đối tượng, thông qua các buổi sinh
hoạt chuyên môn, chuyên đề và các tiết dự giờ cũng như các chuyên đề ở tổ
khối; trong quy mơ tồn cấp trường, tơi ln coi trọng và chú ý lắng nghe, đề
xuất ý kiến về các giải pháp nâng cao chất lượng đọc cho các em học sinh dân
tộc nhằm nâng cao kĩ năng sử dụng tiếng Việt cho các em. Đồng thời, tơi ln
tìm tòi sáng kiến để cải tiến phương pháp dạy học làm sao cho các em đọc đạt
hiệu quả cao hơn.
Để đánh giá một cách khách quan nhất về thực trạng đọc đúng của học sinh
lớp 4A1 trường Tiểu học Tình Thương. Tôi đã tiến hành khảo sát thực tế thông
qua tiết Tập đọc của học sinh vào ngày ........, bài “Dù sao trái đất vẫn quay”.
Kết quả như sau:

Tổng số

Đọc đúng tồn bài

Đọc sai ít lỗi

Đọc sai nhiều lỗi

HS

SL

%

SL

%

SL

%

20

2

10

5

25

13

65

4/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Tỉ lệ học sinh đọc đúng còn quá thấp (10%) , tỉ lệ học sinh phát âm chưa
đúng còn quá cao (65 %). Đây là thực trạng đáng buồn, tỷ lệ học sinh đọc chưa
đúng, sai ít lỗi về dấu thanh, vần và sai nhiều chiếm hơn 50% tổng số. Từ thực
trạng như thế, tơi đã nghiên cứu và tìm ra giải pháp rèn kỹ năng đọc đúng cho
học sinh dân tộc thiểu số lớp 4. Các giải pháp này tôi đã áp dụng tại đơn vị từ
cuối năm học ........; năm học ........và năm học .........
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
1. Rèn kỹ năng đọc đúng cho học sinh
1.1. Rèn đọc cho học sinh trong giờ tập đọc
Thường xuyên tăng cường khả năng nghe và nói Tiếng Việt cho học sinh
thông qua dạy Tập đọc.
Nghe và nói tiếng Việt có liên quan mật thiết với nhau. Có nghe được mới
nói được, nghe đúng mới nói đúng. Do vậy, trong các tiết dạy tơi ln ln phải
nói rõ ràng, nói đúng, đồng thời phải nói chậm rãi để học sinh dễ tiếp thu và
hướng dẫn cách phát âm, cách nói để học sinh nói theo.Khả năng nói tiếng Việt
của học sinh được xác định là khả năng phát âm đúng, khả năng sử dụng tiếng từ
đúng và phong phú trong khi nói, khi tham gia giao tiếp với người khác. Khả
năng nói tiếng Việt là nền tảng ban đầu quan trọng nhất để hình thành các kỹ
năng khác của môn Tiếng Việt. Đặc biệt đối với học sinh dân tộc Ê - đê các em

nói thế nào viết thế ấy thì việc tập cho các em nói đúng lại càng có ý nghĩa vơ
cùng quan trọng. Thực tế trong giảng dạy tơi thấy khả năng nói tiếng Việt của
các em là rất yếu, nói lẫn lộn giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Việt. Đó là do vốn từ về
tiếng Việt của các em cịn q ít, các em khơng diễn đạt được khi nói, khi giao
tiếp. Học sinh phát âm khơng chuẩn, phát âm khơng đúng; cịn rụt rè trong giao
tiếp... Để giúp cho học sinh hạn chế những tồn tại này, tôi thường xuyên tăng
cường khả năng nói tiếng Việt cho các em bằng cách cung cấp thêm từ ngữ mới,
thơng qua việc luyện nói câu hỏi, luyện nói câu trả lời, luyện đối thoại. Thơng

5/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

qua đó mà giúp cho các em làm quen với việc sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau
của tiếng Việt, góp phần làm phong phú thêm vốn từ cho HS.
Tồn tại khó sửa nhất về kỹ năng nói của học sinh Ê- đê là nói thừa hoặc thiếu
dấu thanh, đặc biệt nói khơng có dấu (thanh bằng). Do vậy, khi giảng từ, giải
nghĩa từ, hướng dẫn phát âm tôi hướng dẫn kỹ, phát âm mẫu nhiều lần, sửa sai
cụ thể cho các em.
Ví dụ khi dạy bài Tập đọc: Truyện cổ nước mình. Tôi gọi một em đọc tốt
đọc mẫu để cả lớp cùng được nghe sau đó yêu cầu các em phát hiện những
tiếng, từ mà các em hay đọc và nói sai sau đó hướng dẫn phát âm đúng các từ
đó. Ví dụ như từ : thương người, truyện cổ, … bằng cách cho các em phân tích
lại cấu tạo các tiếng, từ rồi gọi nhiều em đọc, em nào đọc chưa chuẩn tơi cho các
em đọc lại từ đó nhiều lần,rồi tôi cùng sửa cho các em. Đối với em yếu, tơi
hướng dẫn các em đánh vần sau đó đọc trơn lại và nhiều em được luyện đọc từ
khó.
Trong giờ dạy, ngồi luyện đọc, tơi chú ý tạo điều kiện cho tất cả các em
đều được tham gia trả lời, giao tiếp tuỳ thuộc vào khả năng của từng đối tượng.

Và dành nhiều thời gian tập và hướng dẫn thật kĩ nên hiệu quả nâng cao. Việc
phối hợp hệ thống các phương pháp dạy tập nói tiếng Việt giúp các em dễ hiểu
dễ nhớ về nghĩa của từ thông qua các hình ảnh trực quan, nói đúng cấu trúc câu
theo mẫu. Tôi luôn luôn tập cho học sinh khả năng diễn đạt theo tình huống, tự
tin trong học tập, giao tiếp với bạn bè với thầy cô giáo bằng tiếng Việt. Tuy vậy,
cần phải có sự linh hoạt sáng tạo, khơng rập khn máy móc, mà phải tuỳ theo
từng mức độ của đối tượng để lựa chọn nội dung và phương pháp cho phù hợp
nhằm nâng cao hiệu quả theo các việc sau đây:
- Lựa chọn tiếng, từ để tập nói cho phù hợp.
- Luyện nói theo câu hỏi, câu trả lời có chứa các tiếng, từ mới cung cấp
cho học sinh.

6/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

- Tạo tình huống cho học sinh đối thoại, được giao tiếp trong đó chú ý tạo
mơi trường giao tiếp học sinh với học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
1.2. Bồi dưỡng kĩ năng đọc và kĩ năng dạy Tập đọc
Bác Hồ đã từng nói “Một trăm bài diễn thuyết hay khơng bằng một tấm
gương sáng”. Nói cho hay như thế nào đi chăng nữa mà thực hành dở cũng
không mang lại kết quả gì. Việc cần thiết đầu tiên là tôi cố gắng đọc đúng, đọc
diễn cảm để khi nghe tôi đọc, các em cảm thụ tốt nội dung bài học và mong
muốn đọc được như tôi.
Tôi luôn luôn quan sát cách đọc của học sinh, nghe học sinh đọc nghĩa là
tơiđã nhanh chóng nhận ra được những gì học sinh đọc đúng mẫu đồng thời
nhanh chóng nhận ra hiệu số sai lệch giữa bài đọc của các em và bài đọc mẫu
của cô giáo. Tôi phải tạo điều kiện cho các em tự quan sát lời đọc của mình một
cách khách quan.

Tôi luôn phối hợp nhịp nhàng lời mô tả giọng đọc và làm mẫu.Nghĩa là có
sự hài hồ giữa những lời yêu cầu, chỉ dẫn về cách phát âm, cách đọc và khả
năng biểu diễn những yêu cầu, chỉ dẫn này bằng giọng đọc mẫu của cơ.
Ví dụ: Sai phụ âm đầu p và b. Tôi hướng dẫn các em phát âm từ: “Phò tá”
(SGK TV4 T1). Phần lớn các em đều phát âm “bị tá”. Tơi hướng dẫn như sau:
âm /p/ pờ thành /b/ bờ .( p và b) đều là hai phụ âm đồng vị về mặt cấu âm. môi môi nhưng khác nhau về mặt thanh tính ,/p/ là phụ âm vơ thanh ,/b/ là phụ âm
hữu thanh. Để luyện đọc đúng /p/ , tôi đã hướng dẫn học sinh đặt lòng bàn tay
trước miệng,một tay đặt lên thanh quản. Khi phát âm /b/ là âm vốn có sẽ cảm
nhận được độ rung nhẹ của thanh quản và không thấy luồng hơi phát ra.
Cho học sinh bậm hai môi lại và bật hơi qua môi mạnh hơn, tạo âm /p/
câm. Cho các em làm lại như trên nhưng phát thành các tiếng khác, từ khác như:
đèn pin, Sa Pa…..

7/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Qua những lần thực hành như trên, trong các tiết học sau hay những hoạt
động khác giống như vậy các em sẽ nhanh chóng phát hiện ra và phát âm chuẩn
hơn.
Tùy theo từng bài mà tôi đọc cả bài hay từng đoạn. Đọc vào đầu tiết hay
cuối tiết,… tơi ln có sự chuẩn bị chu đáo, mỗi từ ngữ tơi đọc, nói đều phải
chuẩn mực.
Có nhiều cách đọc mẫu:
+ Đọc mẫu tồn bài: để giới thiệu, gây hứng thú cho học sinh
+ Đọc câu, đoạn: giúp học sinh nhận xét, giải thích và tìm ra cách đọc.
1.3. Tăng thời lượng cho những tiết luyện đọc
Thực hiện theo hướng dẫn nội dung, phương pháp giáo dục cho học sinh
có hồn cảnh khó khăn, tơi ln căn cứ vào tình hình của lớp để lên kế hoạch

dạy học phù hợp. Tùy theo từng bài, tôi tăng thời gian các tiết Tập đọc để nhằm
mục đích rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh và tạo điều kiện cho tất cả các em,
em nào cũng có cơ hội được đọc.
Ví dụ: Số lượng câu trong mỗi tiết để học sinh tập đọc cũng như nội dung
cần thiết cho học sinh đọc do tôi lựa chọn sao cho phù hợp với đối tượng của
lớp.
1.4. Hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần, dấu thanh.
* Đọc đúng các âm dễ lẫn:
Đọc đúng là phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác là phải
đọc đúng chính âm (không đọc theo cách phát âm của địa phương, mà cách phát
âm có sự sai lệch so với âm chuẩn). Phát âm đúng tiếng Việt là yêu cầu cần
thiết. Đọc đúng địi hỏi thể hiện chính xác âm vị. Để học sinh đọc đúng trong
q trình giảng dạy tơi đã cho các em phát hiện, so sánh, phân biệt để từ đó các
em phát âm đúng hay đọc đúng các âm đầu trong các bài đọc và trong giao tiếp.
* Đọc đúng các vần:
8/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

Không những yêu cầu học sinh đọc đúng phụ âm đầu mà cần rèn cho các
em đọc đúng cả những vần khó, tiếng khó, vần có ngun âm đơi mà các em hay
phát âm sai, tôi đã hướng dẫn cụ thể như sau:
+ Ví dụ:
- Cho các em đọc bài giáo viên cùng học sinh theo dõi, nếu học sinh đọc
sai ghi lên bảng và sửa cho học sinh: “con hươu” vần “ươi” không đọc là con
“hiêu” vần iêu, “về hưu” không đọc là “về hiu” vần “iu”, “uống rượu” vần
“ươu” không đọc là “uống riệu” vần “iêu” hoặc cho học sinh phát hiện các tiếng
có vần khó như “tuyết, khuyết, khúc khuỷu, đêm khuya, ngoằn ngoèo...”
- Gọi học sinh đọc lại những từ, tiếng có vần khó.

- Giáo viên uốn nắn sửa luôn cho học sinh.
Bên cạnh hướng dẫn học sinh đọc đúng âm, vần như trên tơi cịn luyện
đúng dấu thanh. Đây là lỗi cơ bản nhất của học sinh đan tộc thiểu số.
+ Đọc đúng dấu thanh.
Học sinh tiểu học vẫn cịn có em chưa phát âm đúng, đọc đúng dấu thanh
do nhiều yếu tố mang lại. Trong đó có yếu tố do đặc điểm khu vực vùng miền
mà các em sinh sống. Các em còn phát âm sai ở dấu thanh như thanh ngã (~)
phát thành thanh sắc (') như tiếng “mỡ” thành “mớ”... là sai nghĩa của câu. Đặc
biệt các em học sinh dân tộc thiểu số thì thường đọc khơng dấu. Chính vì thế
chúng ta cần rèn cho các em đọc đúng dấu thanh trong các bài tập đọc như:
+ Ví dụ: Khi dạy bài “Chị em tôi” - Tiếng Việt lớp 4 - phần I.
- Giáo viên đưa ra các tiếng mà có dấu thanh hay lẫn.
- Giáo viên gọi một số học sinh đọc.
- Học sinh khác nhận xét bạn đọc đúng dấu thanh chưa.
- Nếu vẫn còn học sinh đọc chưa đúng.
- Giáo viên đọc mẫu và phân tích cho học sinh.
9/19


Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 4

THÔNG TIN HỎI ĐÁP:
-------------------------Bạn cịn nhiều thắc mắc hoặc muốn tìm kiếm thêm nhiều tài liệu sáng kiến kinh
nghiệm mới mẻ khác của Trung tâm Best4Team
Liên hệ dịch vụ viết thuê sáng kiến kinh nghiệm
Hoặc qua SĐT Zalo: 091.552.1220 hoặc email: để hỗ trợ
ngay nhé!

10/19