Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản hình học lớp 9

Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản Hinh học lớp 9.
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Tri thức nhân loại nói chung và kiến thức tốn học nói riêng là vơ tận. Để
chiếm lĩnh, nắm bắt kiến thức tốn học một cách hiệu quả, tích cực thì cần phải
có phương pháp nghiên cứu, học tập đúng đắn, phù hợp. Một trong những
phương pháp tích cực đó là khám phá, tìm tịi từ kết quả của các bài tốn đã có.
Trong q trình dạy học Tốn nói chung, người giáo viên phải biết lựa chọn
phương pháp thích hợp để kích thích tính tích cực, tư duy sáng tạo ở học sinh.
Trong thực tế hiện nay, mỗi khi học xong bài học, giáo viên đưa ra các bài tập
trong sách giáo khoa và cho học sinh giải các bài tập đó, nếu chỉ dừng lại các bài
tập đơn lẻ sẽ gây cho học sinh sự nhàm chán trong học Toán đặc biệt là mơn
Hình học. Nếu áp dụng cách học này sẽ khơng kích thích được tính tị mị, tư
duy sáng tạo cho học sinh. Qua nhiều năm giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi
mơn Tốn 9, bản thân tơi nhận thấy việc suy luận, mở rộng và phát triển các bài
toán từ một bài toán cơ bản trong sách giáo khoa sẽ kích thích cho học sinh tính
sáng tạo và phát triển tư duy, học sinh sẽ kết nối các kiến thức lại với nhau. Với
cách học và cách dạy như thế sẽ ln tạo cho học sinh tình huống có vấn đề, bắt
buộc học sinh phải tìm tịi, suy nghĩ để giải quyết các vấn đề đặt ra.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Suy luận và phát triển
các bài toán mới từ một bài tốn cơ bản Hình học lớp 9” với mong muốn góp
phần nâng cao chất lượng bộ mơn Tốn nói chung và mơn Hình học nói riêng ở
trường THCS, giúp học sinh lớp 9 biết suy luận và phát triển được các bài toán
từ cơ bản đến nâng cao, đồng thời tôi cũng mong muốn được chia sẻ một vài kinh
nghiệm giảng dạy của mình để đồng nghiệp tham khảo, rất mong được sự đóng góp
chân thành để đề tài được phát huy hiệu quả.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
Đề tài: “Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài tốn cơ bản
Hình học lớp 9” giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn bản chất của bài toán, tạo cho
1

Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản Hinh học lớp 9.
các em phong cách học tập chủ động và sáng tạo. Từ việc suy luận và phát triển
bài tốn sẽ có nhiều bài tốn hay được hình thành, góp phần làm cho kho tàng
toán học ngày càng phong phú.
Giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản, chủ động trong học tập để các
em ln có thể tự học và tự sáng tạo, tạo cho mình một thói quen là sau khi đã
tìm được lời giải bài tốn Hình học, dù là đơn giản hay phức tạp, từ bài tốn đã
có cần tiếp tục suy luận, đặc biệt hóa một số điều kiện hay thay đổi một số điều
kiện trong giả thiết và áp dụng kiến thức vốn có của mình để phát triển các bài
toán mới. Từng bước giúp các em học sinh chủ động sang tạo trong việc tiếp thu
kiến thức, làm chủ tình huống, từ đó càng u thích mơn Hình học hơn.
Phát triển năng lực tư duy tốn học cho học sinh, tạo động lực thúc đẩy
giúp các em học sinh có được sự tự tin trong học tập, hình thành phẩm chất sáng
tạo khi giải tốn và niềm đam mê bộ mơn.
Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả giảng dạy,chất lượng
bồi dưỡng học sinh giỏi và phụ đạo học sinh yếu kém; phát huy được tính tích
cực, chủ động và sáng tạo của giáo viên cũng như của học sinh trong quá trình
dạy - học mơn Hình học cấp THCS.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Một số suy luận từ bài tốn Hình học đã giải, phát triển thêm các bài tốn
mới, từng bước hình thành cho học sinh sự tự tin và niềm đam mê bộ môn.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
Đề tài này được nghiên cứu trong khuôn khổ suy luận và phát triển các
bài tốn mới từ một bài tốn Hình học cơ bản lớp 9.
Đối tượng khảo sát: học sinh lớp 9A3, 9A4 trường THCS Lê Đình Chinh,
xã Quảng Điền, huyện Krông Ana, tỉnh ĐăkLăk.
Thời gian: Năm học ..........
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu lí thuyết.

2


Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản Hinh học lớp 9.
- Điều tra, thực nghiệm, khảo sát kết quả học tập của học sinh.
- Đưa ra tập thể tổ chuyên môn thảo luận
- Thực nghiệm giảng dạy cho học sinh lớp 9A3, 9A4 trường THCS Lê Đình
Chinh, xã Quảng Điền, huyện Krơng Ana
- Điều tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh sau khi thực nghiệm giảng dạy.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận:
Qua nhiều năm giảng dạy mơn Tốn cấp THCS tơi nhận thấy đa số học
sinh sợ học mơn Hình học, nhiều em chưa có phương pháp học phù hợp với đặc
thù bộ môn, những em khá, giỏi cũng ít hứng thú với mơn Hình học. Có rất
nhiều nguyên nhân, trong đó có thể xem xét một số nguyên nhân cơ bản sau:
- Đặc thù của môn Hình học là mọi suy luận đều có căn cứ, để có kĩ năng
này học sinh khơng chỉ phải nắm vững kiến thức cơ bản mà cịn phải có kĩ năng
trình bày suy luận một cách logic, kĩ năng này đối với học sinh là tương đối khó.
Đứng trước một bài tốn Hình học các em thường khơng biết bắt đầu từ đâu,
trình bày chứng minh như thế nào.
- Trong q trình dạy học, giáo viên đơi khi cịn xem nhẹ hoặc chưa chú
trọng việc nâng cao, mở rộng, phát triển các bài toán đơn giản ở sách giáo khoa
hoặc chưa thực sự đầu tư vào lĩnh vực này. Vì thế, chưa tạo được hứng thú cho
học sinh qua việc phát triển vấn đề từ bài toán cơ bản.
Để giải quyết vấn đề trên, trong quá trình giảng dạy giáo viên cần chú
trọng các bài toán ở sách giáo khoa, biết phát triển các bài toán đơn giản đã gặp
để tăng vốn kinh nghiệm vừa phát triển năng lực tư duy tốn học vừa có điều
kiện để tăng khả năng nhìn nhận vấn đề mới từ cái đơn giản đã có, từ đó hình
thành phẩm chất sáng tạo khi giải toán sau này. Việc phát triển một bài toán phù
hợp với từng đối tượng học sinh là rất cần thiết và quan trọng, nó vừa đảm bảo

tính vừa sức và là giải pháp có hiệu quả cao trong việc giải tốn vì nó khơng tạo
cho học sinh sự nhụt chí mà là động lực thúc đẩy giúp cho học sinh có sự tự tin
3


Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản Hinh học lớp 9.
trong quá trình học tập, bên cạnh đó cịn phát huy được khả năng sáng tạo, phát
triển khả năng tự học, hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập, kích
thích tị mị ham tìm hiểu và đem lại niềm vui cho các em, từ đó các em u
thích và đam mê bộ mơn hơn.
2. Thực trạng:
2.1 Thuận lợi, khó khăn:
Thuận lợi:
Điều kiện kinh tế của địa phương ngày càng phát triển, nhiều cha mẹ học
sinh đã có sự đầu tư, quan tâm nhiều đến việc học của học sinh. Mơn Tốn là
một trong những mơn học ngày càng được học sinh và cha mẹ học sinh quan
tâm nhiều hơn.
Nội dung ở sách giáo khoa Toán 9 được biên soạn khá cơng phu, hệ thống
kiến thức trình bày khoa học, phù hợp với đối tượng học sinh. Đặc biệt hệ thống
bài tập trong sách giáo khoa phong phú và hết sức cơ bản, được chọn lọc kĩ, có
nhiều bài tập được viết dưới dạng mở chứa nhiều vấn đề để suy luận, khai thác
và phát triển, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh và giáo viên khai thác, tìm tịi
thêm các bài tốn mới nhằm phát huy sự sáng tạo trong giảng dạy và học tập.
Khó khăn:
Một số gia đình học sinh hồn cảnh cịn khó khăn, chưa thực sự quan tâm
đến việc học của con em mình dẫn đến ảnh hưởng không nhỏ đến việc đầu tư
thời gian, vật chất, tinh thần cho con em học tập.
Đa số học sinh chưa hứng thú khi học Hình học, bởi vì các bài tốn trong
phân mơn Hình học rất đa dạng và khá trừu tượng, mỗi bài tốn có thể có nhiều
cách giải khác nhau, để chứng minh được bài tốn Hình học thì học sinh phải

vận dụng các định lí, các tiên đề đã được học một cách linh hoạt. Thế nhưng, tất
cả kiển thức cơ bản đã học hầu như các em đã bị quên ngay từ ở lớp dưới.
2.2 Thành công, hạn chế:
Thành công:
4


Suy luận và phát triển các bài toán mới từ một bài toán cơ bản Hinh học lớp 9.

5