Giáo án - Bài giảng học tập công nghệ thông tin: Hướng dẫn tự học hệ quản trị Linux

TRUNG TÂM TIN HC - I HC KHOA HC T NHIÊN TP.HCM
227 Nguyn Vn C - Qun 5 – TP. H Chí Minh
Tel: 8351056 – Fax 8324466 – Email:
Mã tài liu: DT_NCM_MG_HDGD_QTMLX
Phiên bn 1.2 – Tháng 4/2006



HNG DN GING DY

 
Ngành MNG & PHN CNG
Hc phn IV

CHNG CH
QUN TR MNG LINUX

Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 2/271

MC LC
MC LC 2
MC TIÊU 11
I TNG HC VIÊN 11
PHÂN B BÀI GING 11
BÀI 1 Gii Thiu H iu Hành Linux 13
Tóm tt 13
I. Vài dòng lch s v Linux 14
II. Lch s phát trin ca Linux 15

III. Nhng u đim ca Linux 16
III.1. Kh nng tng thích vi các h m 16
III.2. H tr ng dng 16
III.3. Li ích cho gii chuyên nghip đin toán 16
IV. Khuyt đim ca Linux 16
IV.1. H tr k thut 16
IV.2. phn cng 17
V. Kin trúc ca h điu hành Linux 17
V.1. Ht nhân (Kernel) 17
V.2. Shell 18
V.3. Các tin ích 18
V.4. Chng trình ng dng 18
VI. Các đc tính c bn ca Linux 18
VI.1. a tin trình 18
VI.2. Tc đ cao 18
VI.3. B nh o 19
VI.4. S dng chung th vin 19
VI.5. S dng các chng trình x lý vn bn 19
VI.6. S dng giao din ca s 19
VI.7. Network Information Service (NIS) 19
VI.8. Lp lch hot đng chng trình, ng dng 19
VI.9. Các tin ích sao lu d liu 20
VI.10. H tr nhiu ngôn ng lp trình. 20
BÀI 2 Cài t H iu Hành Linux 21
Tóm tt 21
I. Yêu cu phn cng 22
II. a cng và phân vùng đa trong Linux 22
III. Qun lý  đa và partition trong Linux 22
IV. Khi đng chng trình cài đt 23
IV.1. Boot t CD-ROM 23

IV.2. Boot t đa khi đng Windows 23
IV.3. Boot t đa mm khi đng Linux 23
V. Các bc cài đt h điu hành Linux 24
V.1. Chn phng thc cài đt 24
V.2. Chn ch đ cài đt 24
V.3. Chn ngôn ng hin th trong quá trình cài đt 24
V.4. Cu hình bàn phím 25
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 3/271

V.5. Chn cu hình mouse 25
V.6. La chn loi màn hình 25
V.7. La chn loi cài đt 26
V.8. Chia Partition 27
V.9. La chn Automatically partition 27
V.10. Chia Partition bng Disk Druid 28
V.11. Cài đt chng trình Boot Loader 29
V.12. Cu hình mng 30
V.13. Cu hình Firewall 31
V.14. Chn ngôn ng h tr trong Linux 31
V.15. Cu hình khu vc đa lý ca h thng 31
V.16. t mt khu cho ngi qun tr 32
V.17. Cu hình chng thc 32
V.18. Chn các chng trình và Package cài đt 33
V.19. nh dng filesystem và tin hành cài đt 34
VI. Cu hình thit b 34
VI.1. B nh (RAM) 34
VI.2. V trí lu tr tài nguyên 34

VI.3. H tr USB 35
VI.4. Network Card 35
VI.5. Cài đt modem 35
VI.6. Cài đt và cu hình máy in 36
VII. S dng h thng 37
VII.1. ng nhp 37
VII.2. Mt s lnh c bn 38
VII.3. S dng tr giúp man 38
VIII. Khi đng h thng 39
VIII.1. Các bc khi đng h thng: 39
IX. Shutdown và Reboot h thng 41
X. S dng runlevel 41
XI. Phc hi mt khu cho user qun tr 41
XII. Tìm hiu boot loader 42
XII.1. GRUB boot loader 42
XII.2. LILO boot loader 44
BÀI 3 H Thng Tp Tin 46
Tóm tt 46
I. Cu trúc h thng tp tin 47
I.1. Loi tp tin 48
I.2. Liên kt tp tin 48
II. Cu trúc cây th mc 49
III. Các thao tác trên h thng tp tin và đa 51
III.1. Mount và umount mt h thng tp tin 51
III.2. nh dng filesystem 53
III.3. Qun lý dung lng đa 53
III.4. Duy trì h thng tp tin vi lnh fsck 54
IV. Các thao tác trên tp tin và th mc 54
Hng dn ging dy

Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 4/271

IV.1. Thao tác trên th mc 54
IV.2. Tp tin 56
IV.3. Các tp tin chun trong Linux 58
IV.4. ng ng (Pipe) 60
IV.5. Lnh tee 60
V. Lu tr tp tin/th mc 60
V.1. Lnh gzip/gunzip 60
V.2. Lnh tar 60
VI. Bo mt h thng tp tin 61
VI.1. Quyn hn 61
VI.2. Lnh chmd, chown, chgrp 63
Bài 4 Cài t Phn Mm 65
Tóm tt 65
I. Chng trình RPM 66
II. c tính ca RPM 66
III. Lnh rpm 66
III.1. Cài đt phn mm bng rpm 66
III.2. Loi b phn mm đã cài đt trong h thng 67
III.3. Nâng cp phn mm 68
III.4. Truy vn các phn mm 68
III.5. Kim tra các tp tin đã cài đt 69
III.6. Cài đt phn mm file ngun *.tar, *.tgz 69
Bài 5 Gii Thiu Các Trình Tin Ích 71
Tóm tt 71
I. Trình son tho vi 72
I.1. Mt s hàm lnh ca vi 72
I.2. Chuyn ch đ lnh sang ch đ son tho 72

I.3. Chuyn ch đ son tho sang ch đ lnh 72
II. Trình tin tích mail 74
III. Tin ích to đa mm boot 75
IV. Trình tin ích setup 75
V. Trình tin ích fdisk 76
VI. Trình tin ích iptraf 77
VII. Trình tin ích lynx 77
VIII. Trình tin ích mc 78
Bài 6 Qun Tr Ngi Dùng Và Nhóm 79
Tóm tt 79
I. Superuser 80
II. Thông tin ca User 80
II.1. Tp tin /etc/passwd 80
II.2. Username và UserID 81
II.3. Mt khu ngi dùng 82
II.4. Group ID 82
II.5. Home directory 82
III. Qun lý ngi dùng 82
III.1. To tài khon ngi dùng 82
III.2. Thay đi thông tin ca tài khon 83
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 5/271

III.3. Tm khóa tài khon ngi dùng 84
III.4. Hy tài khon 84
IV. Nhóm ngi dùng 84
IV.1. To nhóm 84
IV.2. Thêm ngi dùng vào nhóm 84

IV.3. Hy nhóm 85
IV.4. Xem thông tin v user và group 85
BÀI 7 Qun Lý Tài Nguyên a Cng 86
Tóm tt 86
I. Gii thiu QUOTA 87
II. Thit lp Quota 87
II.1. Chnh sa tp tin /etc/fstab 87
II.2. Thc hin quotacheck 88
II.3. Phân b quota 88
III. Kim tra và thng kê hn nghch 89
IV. Thay đi Grace Periods 89
BÀI 08 Cu Hình Mng 90
Tóm tt 90
I. t tên máy 91
II. Cu hình đa ch IP cho NIC 91
II.1. Xem đa ch IP 91
II.2. Thay đi đa ch IP 91
II.3. To nhiu đa ch IP trên card mng 92
II.4. Lnh netstat 93
III. Thay đi default gateway 94
III.1. Mô t đng đi (route) thông qua script file 94
III.2. Xóa route trong bng đnh tuyn 95
IV. Truy cp t xa 95
IV.1. xinetd 95
IV.2. Tp tin /etc/services 96
IV.3. Khi đng xinetd 97
V. Telnet 97
V.1. Khái nim telnet 97
V.2. Cài đt 97
V.3. Cu hình 98

V.4. Bo mt dch v telnet 99
VI. Secure Remote Access – SSH (Secure Shell) 100
VI.1. Cài đt SSH Server trên Server Linux 100
VI.2. S dng SSH Client trên Linux 100
VI.3. Qun tr h thng Linux thông qua SSH client for Windows: 100
VII. Dynamic Host Configuration Protocol 101
VII.1. Mt s đc đim cn lu ý trên DHCP Server 101
VII.2. u đim ca vic s dng DHCP 101
VII.3. Cu hình DHCP Server 101
VII.4. Khi đng dch v DHCP: 102
BÀI 9 SAMBA 103
Tóm tt 103
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 6/271

I. Cài đt SAMBA 104
II. Khi đng dch v SAMBA 104
III. Cu hình Samba Server 104
III.1. on [global] 105
III.2. on [homes] 105
III.3. Chia s máy in dùng SMB 106
III.4. Chia s th mc 106
IV. S dng SAMBA SWAT 106
IV.1. Tp tin cu hình SAMBA SWAT 106
IV.2. Truy xut SWAT t Internet Explorer 107
IV.3. Cu hình SAMBA SWAT 108
V. Khi đng Samba Server 108
VI. S dng SMB client 108

VII. Mount th mc chia s 109
VIII. Mount t đng tài nguyên t SMB Server 109
IX. Mã hoá mt khu 110
BÀI 10 Network File System 111
Tóm tt 111
I. Tng quan v quá trình hot đng ca NFS 112
I.1. Mt s lut chung khi cu hình NFS 112
I.2. Mt s khái nim chính v NFS 112
II. Cài đt NFS 112
III. Cu hình NFS 113
III.1. Cu hình NFS Server 113
III.2. Cu hình NFS Client 114
III.3. Kích hot file /etc/exports 115
III.4. Troubleshooting NFS Server 115
BÀI 11 LP TRÌNH SHELL TRÊN LINUX 117
Tóm tt 117
I. Gii thiu v SHELL Và Lp Trình SHELL 118
I.1. Gii thiu v Shell 118
I.2. Lp cu hình môi trng đng nhp 119
II. Mc đích và ý ngha ca vic lp trình Shell 121
III. iu khin Shell t dòng lnh 121
IV. iu khin tp tin lnh 122
V. Cú pháp ngôn ng Shell 123
V.1. Ghi chú, đnh shell thc thi, thoát chng trình 123
V.2. S dng bin 124
V.3. Lnh kim tra 126
V.4. Biu thc tính toán expr 127
V.5. Kt ni lnh, khi lnh và ly giá tr ca lnh 128
V.6. Cu trúc r nhánh If 128
V.7. Cu trúc la chn Case 130

V.8. Cu trúc lp 130
V.9. Lnh break, continue, exit 132
V.10. Các lnh khác 133
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 7/271

V.11. Hàm(function) 133
BÀI 12 Qun Lý Tin Trình 135
Tóm tt 135
I. nh ngha 136
II. Xem thông tin tin trình 137
III. Tin trình tin cnh(foreground process) 138
IV. Tin trình hu cnh(background process) 138
V. Tm dng và đánh thc tin trình 138
VI. Hy mt tin trình 139
VII. Chng trình lp lch at 139
VIII. Chng trình lp lch batch 140
IX. Chng trình lp lch crontab 140
BÀI 13 Domain Name System 142
Tóm tt 142
I. Gii thiu v DNS 143
II. Cách phân b d liu qun lý domain name 146
III. C ch phân gii tên 146
III.1. Phân gii tên thành IP 146
III.2. Phân gii IP thành tên máy tính 147
IV. S khác nhau gia domain name và zone 148
V. Fully Qualified Domain Name (FQDN) 149
VI. Phân loi Domain Name Server 149

VI.1. Primary Name Server 149
VI.2. Secondary Name Server 149
VI.3. Caching Name Server 149
VII. S y quyn(Delegating Subdomains) 150
VIII. Resource Record (RR) 150
VIII.1. SOA(Start of Authority) 150
VIII.2. NS (Name Server) 151
VIII.3. A (Address) và CNAME (Canonical Name) 152
VIII.4. MX (Mail Exchange) 152
VIII.5. PTR (Pointer) 153
IX. Hot đng ca Name Server trong Linux 153
X. Cài đt BIND 153
X.1. Mt s file cu hình quan trng 154
X.2. Cu hình 154
XI. Kim tra hot đng ca DNS 157
XII. Cu hình Secondary Name Server 158
XIII. Mt s quy c 158
XIV. Cu hình s y quyn cho các min con 160
BÀI 13 File Transfer Protocol 161
Tóm tt 161
I. Gii thiu v FTP 162
I.1. Giao thc FTP 162
II. Chng trình FTP Server 165
III. Chng trình FTP client 166
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 8/271

IV. Gii thiu VsFTP 168

IV.1. Nhng tp tin đc cài đt liên quan đn vsftpd 168
IV.2. Khi đng và dng vsftpd 168
IV.3. Mt s thông s cu hình mc đnh 168
IV.4. Nhng tùy chn cu hình vsftpd 169
V. Cu hình Virtual FTP Server 171
V.1. Logging 171
V.2. Network 171
BÀI 14 WEB SERVER 172
Tóm tt 172
I. Gii thiu v Web Server 173
I.1. Giao thc HTTP 173
I.2. Web Server và cách hot đng 174
I.3. Web client 175
I.4. Web đng 175
II. Gii thiu Apache 175
II.1. Cài đt Apache 176
II.2. Tm dng và khi đng li Apache 176
II.3. S chng thc, cp phép, điu khin vic truy cp 176
II.4. iu khin truy cp 179
II.5. Kho sát log file trên apache 180
III. Cu hình Web Server 181
III.1. nh ngha v ServerName 181
III.2. Th mc Webroot và mt s thông tin cn thit 182
III.3. Cu hình mng 183
III.4. Alias 184
III.5. UserDir 184
III.6. VirtualHost 185
BÀI 15 MAIL SERVER 188
Tóm tt 188
I. Nhng giao thc mail 189

I.1. SMTP(Simple Mail Transfer Protocol) 189
I.2. Post Office Protocol 191
II. Gii thiu v h thng mail 193
II.1. Mail gateway 193
II.2. Mail Host 193
II.3. Mail Server 194
II.4. Mail Client 194
II.5. Mt s s đ h thng mail thng dùng 194
III. Nhng chng trình mail và mt s khái nim 195
III.1. Mail User Agent (MUA) 195
III.2. Mail Transfer Agent (MTA) 195
III.3. Mailbox 195
III.4. Hàng đi (queue) 196
III.5. Alias 196
IV. DNS và Sendmail 200
V. Nhng tp tin cu hình Sendmail 201
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 9/271

V.1. Tp tin /etc/sendmail.cf 201
V.2. Macro 202
V.3. Sendmail macro 203
V.4. Tùy chn (Option) 203
V.5. nh ngha các mailer 204
V.6. Rule 204
V.7. Rule set 205
VI. Tp tin /etc/aliases 206
VII. Cu hình Mail Server vi Sendmail 206

VIII. Mt s file cu hình trong sendmail 207
VIII.1. File /etc/mail/access 207
VIII.2. File /etc/mail/local-host-names 207
VIII.3. File /etc/mail/virtusertable 208
VIII.4. File /etc/mail/mailertable 208
VIII.5. File /etc/mail/domaintable 209
IX. Cu hình POP Mail Server 209
X. Cài đt và cu hình Webmail - Openwebmail 209
X.1. Cài đt và cu hình Open Webmail 210
X.2. Cài đt Open Webmail t Source code 211
BÀI 16 PROXY SERVER 215
Tóm tt 215
I. Firewall 216
I.1. Gii thiu v Firewall 216
I.2. Nhng chính sách Firewall 216
I.3. Các loi Firewall và cách hot đng 217
II. Squid Proxy 219
II.1. Gii thiu Squid 219
II.2. Nhng giao thc h tr trên Squid 219
II.3. Trao đi cache 219
II.4. Cài đt Squid Proxy 219
II.5. Cu hình 220
II.6. Khi đng Squid 223
BÀI 17 Linux Security 224
Tóm tt 224
I. Log File 225
II. Gii hn user 225
III. Network security 225
III.1. Host Based security 225
III.2. Port based security 226

BÀI 18 Webmin 239
Tóm tt 239
I. Gii thiu Webmin 240
II. Cài đt Webmin 240
II.1. Cài đt t file nh phân 240
II.2. Cài đt Webmin t file ngun *.tar.gz 240
III. Cu hình Webmin 241
III.1. ng nhp vào Webmin Server 241
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 10/271

III.2. Cu hình Webmin 241
III.3. Cu hình Webmin qua Web Browser 242
III.4. Qun lý Webmin User 245
III.5. Webmin cho Users(Usermin) 245
III.6. S dng Usermin 246
III.7. Cu hình h thng qua Webmin 248
III.8. Cu hình Server và Daemon 249
III.9. Cu hình mng thông qua Webmin 250
III.10. Cu hình Hardware trên Webmin 251
III.11. Linux Cluster trên Webmin 252
III.12. Các thành phn khác(Others) trên Webmin 253
 THI CUI HC PHN 254
I. Cu trúc đ thi 254
II.  thi mu 256
II.1.  thi mu cui môn - H iu Hành Linux 256
II.2.  thi cui môn - Dch V Mng Linux 258
 THI CUI HC PHN 260

I. Mu  thi lý thuyt 260
II. Mu đ thi thc hành 267
 THI KIM TRA CHUYÊN MÔN GIÁO VIÊN 269

Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 11/271

MC TIÊU
Sau khi hoàn thành khóa hc, hc viên s có kh nng:
̇ Cài đt và s dng h điu hành Linux (phiên bn mi nht ca RedHat) và thc thi đc
các thao tác to tp tin, th mc, qun lý ngi dùng, cp quyn hn s dng tài nguyên,
son tho vn bn bng các công c, chia s tài nguyên thông qua dch v Samba, đt
hn ngch đ gii hn s dng tài nguyên đa cng.
̇
Cu hình và qun tr các dch v mng trên h thng Linux nh: DNS, FTP, WEB, MAIL,
PROXY.
̇ Thit lp mt s c ch bo mt h thng Linux thông qua các công c nh: iptables,
tcp_wrappers,…
̇ T chc h thng cho phép ngi dùng có th làm vic t xa qua Web, SSH, Telnet,
SFTP s dng các công c nh: Webmin, Usermin, OpenSSH, TELNET.
I TNG HC VIÊN
Hc sinh, sinh viên, k s CNTT, nhng nhân viên qun tr mng (c quan, xí nghip) mun b
sung kin thc qun tr mng trên môi trng Linux.
PHÂN B BÀI GING
Thi lng: 96LT + 120TH

STT Bài hc S tit LT S tit TH
1 Gii thiu v Linux 3

2 Cài đt h điu hành RedHat Linux 5 5
3 Qun lý h thng tp tin 8 10
4 Cài đt phn mm 3 5
5 Gii thiu các trình tin ích 4 5
6 Qun tr ngi dùng 5 5
7 Qun lý tài nguyên đa cng 3 5
8 Cu hình mng 5 10
9 SAMBA 4 5
10 NFS 3 5
11 Lp trình Shell trên Linux 5 5
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 12/271

12 Qun lý tin trình 5 5
13 Dch v DNS 5 10
14 Dch v FTP 5 5
15 Dch v Web 5 5
16 Dch v Mail 8 10
17 Dch v Proxy 5 5
18 Linux Security 10 10
19 Webmin 5 5
20 Ôn tp 5
Tng s tit 96 120
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 13/271

BÀI 1
Gii Thiu H iu Hành Linux

Tóm tt
Lý thuyt: 3 tit - thc hành: 0 tit
Mc tiêu Các mc chính
Bài tp bt
buc
Bài tp làm
thêm
Bài hc này gii thiu
s lc v lch s phát
trin, kin trúc ca
Linux, u và nhc
đim ca Linux so vi
các h điu hành khác.
I. Vài dòng v lch s Linux.
II. Lch s phát trin ca Linux.
III. Nhng u đim ca Linux.
IV. khuyt đim ca Linux.



Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 14/271

I. Vài dòng lch s v Linux
Gia nm 1960, AT & T Bell Laboratories và mt s trung tâm khác tham gia vào mt c gng

nhm to ra mt h điu hành mi đc đt tên là Multics (Multiplexed Information and
Computing Service). n nm 1969, chng trình Multics b bãi b vì đó là mt d án quá nhiu
tham vng và do đó không kh thi. Thm chí nhiu yêu cu đi vi Multics thi đó đn nay vn
cha có đc trên các Unix mi nht. Nhng Ken Thompson, Dennis Richie và mt s đng
nghip ca Bell Labs đ
ã không b cuc. Thay vì xây dng mt h điu hành làm nhiu vic mt
lúc nh Multics, h quyt đnh phát trin mt h điu hành đn gin ch làm tt mt công vic là
chy chng trình (run program). H điu hành s có rt nhiu các công c (tool) nh, đn gin,
gn nh (compact) và ch làm tt mt công vic. Bng cách kt hp nhiu công c l
i vi nhau,
h s có mt chng trình thc hin mt công vic phc tp. ó cng là cách thc ngi lp
trình vit ra chng trình. Vào nm 1973, s dng ngôn ng C ca Richie. Thompson đã vit li
toàn b h điu hành Unix và đây là mt thay đi quan trng ca Unix. Do đó, Unix t ch là mt
h điu hành cho mt máy PDP-xx tr thành h điu hành ca các máy khác v
i mt c gng ti
thiu đ chuyn đi. Khong 1977 bn quyn ca UNIX đc gii phóng và h điu hành UNIX
tr thành mt thng phm. Hai dòng UNIX: System V ca AT&T, Novell và Berkeley Software
Distribution (BSD) ca i hc Berkeley.
- System V: Các phiên bn UNIX cui cùng do AT&T xut bn là System III và mt vài phát
hành (releases) ca System V. Hai bn phát hành gn đây ca System V là Release 3.2
(SVR 3.2) và Release 4.2 (SVR 4.2). Phiên bn SVR 4.2 là ph bin nht t máy PC cho ti
máy tính ln.
- BSD: T
1970 Computer Science Research Group ca University of California ti Berkelry
(UCB) xut bn nhiu phiên bn UNIX, đc bit đn di tên Berkeley Software
Distribution, hay BSD. Ci tin ca PDP-11 đc gi là 1BSD và 2BSD. Tr giúp cho các
máy tính ca Digital Equipment Corporation VAX đc đa vào trong 3BSD. Phát trin ca
VAX đc tip tc vi 4.0BSD, 4.1BSD, 4.2BSD và 4.3BSD.
- Trc 1992, UNIX là tên thuc s hu ca AT&T. t 1992, khi AT&T bán b phn Unix cho
Novell, tên Unix thuc s hu ca X/Open foundation. Tt c các h điu hành tha mãn mt

s yêu cu
đu có th gi là Unix. Ngoài ra, Institute of Electrical and Electronic Engineers
(IEEE) đã thit lp chun “An Industry-Recognized Operating System Interface Standard
based on the UNIX Operating System”. Kt qu cho ra đi POSIX.1 (cho giao din C) và
POSIX.2 (cho h thng lnh trên Unix). Tóm li, vn đ chun hóa UNIX vn còn rt xa kt
qu cui cùng. Nhng đây là quá trình cn thit có li cho s phát trin ca ngành tin hc nói
chung và s sng còn ca h điu hành UNIX nói riêng.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 15/271



II. Lch s phát trin ca Linux
- Nm 1991, Linus Torvalds, sinh viên ca i hc Tng hp Helsinki Phn Lan bt đu xem
xét Minix, mt phiên bn ca Unix làm ra vi mc đích nghiên cu cách to ra mt h điu
hành Unix chy trên máy PC vi b vi x lý Intel 80386.
- Ngày 25/8/1991, Linus cho ra version 0.01 và thông báo trên comp.os.minix v d đnh ca
mình v Linux.
- 1/1992, Linus cho ra version 0.02 vi shell và trình biên dch C. Linux không cn Minix na
đ biên dch li h điu hành ca mình. Linus đt tên h điu hành ca mình là Linux.
- 1994, phiên bn chính thc 1.0 đc phát hành.
- Linux là mt h điu hành dng UNIX (Unix-like Operating System) chy trên máy PC vi b
điu khin trung tâm (CPU) Intel 80386 tr lên, hay các b vi x lý trung tâm tng thích
AMD, Cyrix. Linux ngày nay còn có th chy trên các máy Macintosh hoc SUN Space. Linux
tha mãn chun POSIX.1.
- Linux đc vit li toàn b t con s không, tc là không s dng mt dòng lnh nào ca
Unix đ tránh vn đ bn quyn ca Unix. Tuy nhiên, hot đng ca Linux hoàn toàn da
trên nguyên t

c ca h điu hành Unix. Vì vy, nu mt ngi nm đc Linux thì s nm
đc UNIX. Nên chú ý rng gia các Unix s khác nhau cng không kém gì gia Unix và
Linux.
- Linux là h điu hành phân phát min phí, phát trin trên mng Internet, ta Unix và đc s
dng trên máy tính cá nhân (PCs). Linux đã phát trin nhanh chóng và tr nên ph bin trong
thi gian ngn. Nó nhanh chóng đc nhiu ngi s dng vì mt trong nhng lý do là
không phi tr tin bn quyn. M
i ngi có th d dàng download t Internet hay mua ti
các hiu bán CD.
- Linux là h điu hành có hiu nng cao, trong tt c các máy tính có cu hình cao hay thp.
H điu hành này h tr các máy tính s dng 32 cng nh 64 bit và rt nhiu phn mm
khác nhau.
- Quá trình phát trin ca Linux đc tng tc bi s giúp đ ca chng trình GNU (GNU’s
Not Unix). ó là chng trình phát trin các Unix có kh nng chy trên nhiu n
n tng khác
nhau. n hôm nay, cui 2001, phiên bn mi nht ca Linux kernel là 2.6.11.3, có kh nng
điu khin các máy đa b vi x lý và rt nhiu các tính nng khác.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 16/271

III. Nhng u đim ca Linux
Trong s nhng h điu hành thông dng ngày nay, Linux là h điu hành min phí đc s
dng rng rãi nht. Vi các PC IBM, Linux cung cp mt h thng đy đ vi nhng chc nng
đa nhim (multitasking) và đa ngi dùng (multiuser) lp sn, tn dng đc sc mnh x lý ca
máy 386 và cao hn.
Linux có sn b giao thc TCP/IP giúp bn d dàng kt ni Internet. Linux cng có Xfree86 cung
c
p cho bn mt giao din đ ha GUI đy đ. Nhng phn này bn không cn phi mt tin

mua ch cn ti xung t Internet.
III.1. Kh nng tng thích vi các h m
Kh nng tng thích ca mt h điu hành giúp bn chuyn nó t mt nn này sang mt nn
khác mà vn hot đng tt. Trc kia UNIX ch hot đng trên mt nn duy nht, đó là máy đin
toán mini DEC PDP-7. Hin nay, UNIX chy đc trên bt k nn nào, t máy tính xách tay cho
đn nhng máy tính ln dng mainframe. Nh tính tng thích này, các máy đin toán chy
UNIX trên nhiu nn khác nhau có th liên l
c vi nhau mt cách chính xác và hu hiu vi
nhng loi nn khác.
III.2. H tr ng dng
Hin nay, Linux có hàng nghìn ng dng, bao gm các chng trình báo biu, c s d liu, x
lý vn bn Ngoài ra, Linux cng có hàng lot trò chi gii trí trên nn vn bn hoc đ ha.
III.3. Li ích cho gii chuyên nghip đin toán
n vi Linux, gii đin toán s có hàng lot công c phát trin chng trình, bao gm các b
biên dch cho nhiu ngôn ng lp trình hàng đu hin nay, chng hn nh C, C++,
IV. Khuyt đim ca Linux
IV.1. H tr k thut
Có l điu tr ngi nht ca Linux là không có mt công ty nào chu trách nhim phát trin h
điu hành Linux này. Nu có điu gì trc trc, bn không th gi min phí cho mt b phn h tr
k thut nào c.
Thiu ngun tr giúp k thut không ch đi vi Linux mà c vi nhng ng dng Linux. Mc dù,
hin có vài chng trình mang tính thng m
i dành cho Linux, song đa phn li là chng trình
min phí do mt nhóm nh biên son ri đa lên mng cho c th gii s dng chung.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 17/271

IV.2. phn cng

Mt điu bt tin na là thc s Linux không d cài đt và rt nhiu thành phn không tng
thích vi mt vài phn cng nào đó. Các nhà phát trin Linux là nhhg ngi sng rãi rác trên
hành tinh này, do đó không th có mt chng trình đc đm bo cht lng nh thông l. Các
nhà phát trin cm thy chng trình ca mình dùng đc là tung ra cho mi ngi cùng xài ch
không có mt thi gian th nghim chng trình. H
n na, các phn cng mà Linux h tr tùy
thuc vào loi máy móc mà các nhà phát trin s dng khi son tho đon mã. Chính vì th mà
Linux không th chy trên tt c mi nn phn cng ca PC hin nay.
V. Kin trúc ca h điu hành Linux

V.1. Ht nhân (Kernel)
Là trung tâm điu khin ca h điu hành Linux, cha các mã ngun điu khin hot đng ca
toàn b h thng. Ht nhân đc phát trin không ngng, thng có 2 phiên bn mi nht, mt
bn dng phát trin mi nht và mt bn n đnh mi nht. Kernel đc thit k theo dng
modul, do vy kích thc tht s ca Kernel rt nh
. Chúng ch ti nhng b phn cn thit lên
b nh, các b phn khác s đc ti lên nu có yêu cu s dng. Nh vy so vi các h điu
hành khác Linux không s dng lãng phí b nh nh không ti mi th lên mà không cn quan
tâm nó có s dng không.
Kernel đc xem là trái tim ca h điu hành Linux, ban đu phát trin cho các CPU Intel 80386.
im mnh ca loi CPU này là kh n
ng qun lý b nh. Kernel ca Linux có th truy xut ti
toàn b tính nng phn cng ca máy. Yêu cu ca các chng trình cn rt nhiu b nh, trong
khi h thng có ít b nh, h điu hành s dng không gian đa hoán đi (swap space) đ lu tr
các d liu x lý ca chng trình. Swap space cho phép ghi các trang ca b nh xut các v trí
dành sn trong đa và xem nó nh ph
n m rng ca vùng nh chính. Bên cnh s dng swap
space, Linux còn h tr các đc tính sau :
- Bo v vùng nh gia các tin trình, điu này không cho phép mt tin trình làm tt toàn b
h thng.

- Ch ti các chng trình khi có yêu cu.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 18/271

V.2. Shell
Shell cung cp tp lnh cho ngi dùng thao tác vi kernel đ thc hin công vic. Shell đc các
lnh t ngi dùng và x lý. Ngoài ra shell còn cung cp mt s đc tính khác nh : chuyn
hng xut nhp, ngôn ng lnh đ to các tp tin lnh tng t tp tin bat trong DOS.
Có nhiu loi shell đc dùng trong Linux. im quan trng đ phân bit các shell vi nhau là b
lnh ca mi shell. Ví d, C shell thì s dng các l
nh tng t ngôn ng C, Bourne Shell thì
dùng ngôn ng lnh khác.
Shell s dng chính trong Linux là GNU Bourne Again Shell (bash). Shell này là shell phát trin
t Bourne Shell, là shell s dng chính trong các h thng Unix, vi nhiu tính nng mi nh :
điu khin các tin trình, các lnh history, tên tp tin dài …
V.3. Các tin ích
Các tin ích đc ngi dùng thng xuyên s dng. Nó dùng cho nhiu th nh thao tác tp
tin, đa, nén, sao lu tp tin … Tin ích trong Linux có th là các lnh thao tác hay các chng
trình giao din đ ha. Hu ht các tin ích dùng trong Linux là sn phm ca chng trình GNU.
Linux có sn rt nhiu tin ích nh trình biên dch, trình g li, son vn bn … Tin ích có th
đc s dng bi ngi dùng hoc h thng. M
t s tin ích đc xem là chun trong h thng
Linux nh passwd, ls, ps, vi …
V.4. Chng trình ng dng
Khác vi các tin ích, các ng dng nh chng trình word, h qun tr c s d liu là các
chng trình có đ phc tp ln và đc các nhà sn xut vit ra.
VI. Các đc tính c bn ca Linux
Linux h tr các tính nng c bn thng thy trong các h điu hành Unix và nhiu tính nng

khác mà không h điu hành nào có đc. Linux cung cp môi trng phát trin mt cách đy đ
bao gm các th vin chun, các công c lp trình, trình biên dch, debug …nh bn mong đi 
các h điu hành Unix khác. H thng Linux tri hn các h thng khác trên nhiu mt, mà ngi
dùng quan tâm nh s phát trin, t
c đ, d s dng và đc bit là s phát trin và h tr mng.
Mt s đc đim ca Linux chúng ta cn quan tâm :
VI.1. a tin trình
Là đc tính cho phép ngi dùng thc hin nhiu tin trình đng thi. Ví d bn va in, va son
vn bn, va nghe nhc… cùng mt lúc. Máy tính s dng ch mt CPU nhng x lý đng thi
nhiu tin trình cùng lúc. Thc cht là ti mt thi đim CPU ch x lý đc mt mnh lnh, vic
thc hin cùng lúc nhiu công vic là gi to b
ng cách làm vic xen k và chuyn đi trong thi
gian nhanh. Do đó ngi dùng c ng là thc hin đng thi.
VI.2. Tc đ cao
H điu hành Linux đc bit đn nh mt h điu hành có tc đ x lý cao, bi vì nó thao tác
rt hiu qu đn tài nguyên nh : b nh, đa…
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 19/271

VI.3. B nh o
Khi h thng s dng quá nhiu chng trình ln dn đn không đ b nh chính (RAM) đ hot
đng. Trong trng hp đó, Linux dùng b nh t đa là partition swap. H thng s đa các
chng trình hoc d liu nào cha có yêu cu truy xut xung vùng swap này, khi có nhu cu
thì h thng chun lên li b nh chính.
VI.4. S dng chung th vin
H thng Linux có rt nhiu th vin dùng chung cho nhiu ng dng. iu này s giúp h thng
tit kim đc tài nguyên cng nh thi gian x lý.
VI.5. S dng các chng trình x lý vn bn

Chng trình x lý vn bn là mt trong nhng chng trình rt cn thit đi vi ngi s dng.
Linux cung cp nhiu chng trình cho phép ngi dùng thao tác vi vn bn nh vi, emacs,
nroff
VI.6. S dng giao din ca s
Giao din ca s dùng H thng X Window, có giao din nh h điu hành Windows. Vi h
thng này ngi dùng rt thun tin khi làm vic trên h thng. X window System hay còn gi tt
là X đc phát trin ti vin Massachusetts Institute of Technology. Nó đc phát trin đ to ra
môi trng làm vic không ph thuc phn cng. X chy di dng client –server. H thng X
window hot đng qua hai b phn :
- Phn server còn gi là X server
- Phn client đc gi là X window manager hay desktop environment.
X server s dng trong hu ht các bn phân phi ca Linux là Xfree86. Client s dng thng là
KDE (K Desktop Environment) và GNOME (GNU Network Object Model Environment)
Dich v Samba s dng tài nguên đa, máy in vi Windows. Tên Samba xut phát t giao thc
Server Message Block (SMB) mà Windows s dng đ chia s tp tin và máy in. Samba là
chng trình s dng giao thc SMB chy trên Linux. S dng Samba bn có th chia s tp tin
và máy in vi các máy Windows
VI.7. Network Information Service (NIS)
Dch v NIS cho phép chia s các tp tin password và group trên mng. NIS là mt h thng c
s d liu dng client-server, cha các thông tin ca ngi dùng và dùng đ chng thc ngi
dùng. NIS xut phát t hãng Sun Microsystems vi tên là Yellow Pages.
VI.8. Lp lch hot đng chng trình, ng dng
Chng trình lp lch trong Linux xác đnh các ng dng, script thc thi theo mt s sp xp ca
ngi dùng nh: at, cron, batch.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 20/271

VI.9. Các tin ích sao lu d liu

Linux cung cp các tin ích nh tar, cpio và dd đ sao lu và backup d liu. RedHat Linux còn
cung cp tin ích Backup and Restore System Unix (BRU) cho phép t đng backup d liu theo
lch.
VI.10. H tr nhiu ngôn ng lp trình.
Linux cung cp mt môi trng lp trình Unix đy đ bao gm các th vin chun, các công c
lp trình, trình biên dch, chng trình debug chng trình mà bn có th tìm thy trong các h
điu hành Unix khác. Ngôn ng ch yu s dng trong các h điu hành Unix là C và C++. Linux
dùng trình biên dch cho C và C++ là gcc, chng trình biên dch này rt mnh, h tr nhiu tính
nng. Ngoài C, Linux cng cung cp các trình biên dch, thông dch cho các ngôn ng khác nh
Pascal, Fortran, Java…

Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 21/271

BÀI 2
Cài t H iu Hành Linux
Tóm tt
Lý thuyt: 5 tit - Thc hành: 5 tit.
Mc tiêu Các mc chính
Bài tp bt
buc
Bài tp làm
them
Gii thiu cho hc viên
cách cài đt h điu
hành Linux, cài đt các
thit b, tìm hiu
nguyên lý hot đng,

chng trình khi
đng h điu hành
Linux.
I. Yêu cu phn cng.
II. a cng và phân vùng đa
trong Linux.
III. Qun lý  đa và partition trong
Linux.
IV. Khi đng chng trình cài đt.
V. Các bc cài đt h điu hành
Linux.
VI. Cu hình thit b.
VII. S dng h thng.
VIII. Khi đng h thng.
IX. Shutdown và Reboot h thng.
X. S dng runlevel.
XI. Phc hi mt khu cho user
qun tr.
XII. Tìm hiu boot loader.

Bài tp 02
(sách bài
tp)





Hng dn ging dy

Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 22/271

I. Yêu cu phn cng
Linux không đòi hi máy có cu hình mnh. Tuy nhiên nu phn cng có cu hình thp quá thì có
th không chy đc XWindow hay các ng dng có sn. Cu hình ti thiu nên dùng:
- CPU : Pentium MMX tr lên.
- RAM : 64 MB tr lên cho Text mode, 192MB cho mode Graphics.
- a cng: Dung lng đa còn ph thuc vào loi cài đt.
+ Custom Installation (minimum): 520MB.
+ Server (minimum): 870MB.
+ Personal Desktop: 1.9GB.
+ Workstation: 2.4GB.
+ Custom Installation (everything): 5.3GB.
- 2M cho card màn hình nu mun s dng mode đ ha.
II. a cng và phân vùng đa trong Linux
a cng đc phân ra nhiu vùng khác nhau gi là partition. Mi partition s dng mt h thng
tp tin và lu tr d liu. Mi đa bn ch chia đc ti đa 4 partition chính (primary). Gii hn
nh vy là do Master Boot Record ca đa ch ghi ti đa 4 ch mc ti 4 partition.
 to nhiu partition lu tr d liu ( hn 4) ngi ta dùng partition m rng (extended
partition). Thc ra partition m rng c
ng là primary partition nhng cho phép to các partition
con đc gi là logical partition trong nó.
III. Qun lý  đa và partition trong Linux
Linux s dng c ch truy xut  đa thông qua tp tin. Mi  đa đc gán vi mt tp tin trong
th mc /dev/. Ký hiu  đa fd cho  mm, hd cho  cng, sd dành cho  SCSI. Ký t a, b, c …,
gn thêm vào đ xác đnh các  đa khác nhau cùng loi.
Ký t mô t  đa Physical block devices(Các
thit b lu tr)
Hda Primary Master

Hdb Primary Slave
Hdc Secondary Master
Hdd Secondary Slave
Sda First SCSI disk
Sdb Second SCSI disk
Ví d :

 cng th nht hda,  cng th 2 hdb …xác đnh các partition trong  đa ngi ta dùng các s
đi kèm. Theo qui đnh partition chính và m rng đc gán s t 1 – 4. Các logical partition đc
gán các giá tr t 5 tr đi.
Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 23/271


Nh hình v trên là các partition ca  cng th nht hda: có 2 partition chính ký hiu là hda1 và
hda2, mt partititon m rng là hda3. Trong partition m rng hda3 có 2 partition logic có ký
hiu là hda6 và hda5. Trong Linux bt buc phi có ti thiu 2 partition sau:
- Partition chính cha th mc gc (/) và ht nhân ( gi là Linux Native partition)
- Partition swap đc dùng làm không gian hoán đi d liu khi vùng nh chính đc s dng
ht. Kích thc ca phn swap s dng tùy thuc h thng mình s dng nhiu hay ít ng
dng. Thông thng thì kích thc vùng swap bng kích thc b nh chính.
IV. Khi đng chng trình cài đt
IV.1. Boot t CD-ROM
Nu máy bn có CD-ROM, bn hãy khi đng máy tính, chnh li BIOS th t boot đu tiên là
CD-ROM và đa đa cài đt vào  CD.
IV.2. Boot t đa khi đng Windows
BIOS ca máy bn không h tr boot đc t CD, bn có th khi đng t đa khi đng DOS.
Sau khi khi đng, đa CD cài đt vào  CD-ROM. Gi s  CD ca bn là  E:. Bc k bn

thc hin.
Cd Dosutils Autoboot
IV.3. Boot t đa mm khi đng Linux
CD cài đt Linux có cha tp tin image giúp khi đng cài đt Linux t đa mm. Trên RedHat
Linux 7.x Image này lu trong th mc: <cdrom_write>\images\bootnet.img.
Trên RedHat 9.0 và Fedora core thì tp tin <cdrom_write>\images\bootdisk.img
 bung tp tin image này ra đa mm chúng ta dùng chng trình rawrite có trong th mc
dosultils ca đa cài đt. Trên môi trng Windows:
<
cdrom_write>\dosutils\rawrite
Enter disk image soure file name : \bootnet.img
Enter the target disk device : A
Please insert formatted diskette into device A: and press – ENTER : enter
Trên môi trng Linux ta có th dùng lnh:
#dd if=/mnt/cdrom/images/<image_name> of=/dev/fd0

Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 24/271

V. Các bc cài đt h điu hành Linux
V.1. Chn phng thc cài đt
Ngun cài đt t :
- CD-Rom: Có th khi đng t CD-ROM hoc khi đng bng đa mm boot.
- a cng: Cn s dng đa mm boot(dùng lnh dd hoc mkbootdisk đ to đa mm boot).
- NFS image: S dng đa khi đng mng. Kt ni ti NFS sever.
- FTP: S dng đa khi đng mng. Cài trc tip qua kt ni FTP.
- HTTP: S
 dng đa khi đng mng. Cài trc tip qua kt ni HTTP.

V.2. Chn ch đ cài đt

Chúng ta có th chn các ch đ:
- Linux text: Chng H iu Hành Linux đt di ch đ text(Text mode).
- [Enter] : Chng H iu Hành Linux đt di ch đ đ ha(Graphical mode)
V.3. Chn ngôn ng hin th trong quá trình cài đt

Hng dn ging dy


Hc phn 4 - Chng ch qun tr mng Linux Trang 25/271

Chn ngôn ng “English” ri chn Next
V.4. Cu hình bàn phím

Chn loi bàn phím ca mình, chn Next
V.5. Chn cu hình mouse

Chn loi Mouse phù hp vi mouse ca mình. Khi chn lu ý cng gn mouse là serial hay
PS/2, chn Next.
V.6. La chn loi màn hình
Thông thng ti bc này h điu hành s t đng nhn đúng loi màn hình hin th nu không
thì ta phi cu hình li màn hình hin th trong hp thoi bên phi.