Nghiên cứu những tác động của con người đến tính bền vững của hệ sinh thái rừng ở vùng ATK huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN






NGUYÊ
̃
N ANH HU
̀
NG







NGHIÊN CỨU NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƢỜI
ĐẾN TÍNH BỀN VỮNG CỦA HỆ SINH THÁI RỪNG
Ở VÙNG AN TOÀN KHU ĐỊNH HOÁ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUÂ
̣
N A
́
N TIÊ
́
N SI
̃
SINH HO
̣
C








Thái Nguyên - năm 2013



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

NGUYÊ
̃
N ANH HU
̀
NG





NGHIÊN CỨU NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƢỜI
ĐẾN TÍNH BỀN VỮNG CỦA HỆ SINH THÁI RỪNG
Ở VÙNG AN TOÀN KHU ĐỊNH HOÁ, TỈNH THÁI NGUYÊN



Chuyên ngành: Sinh thái học
Mã số: 62 42 01 20



LUÂ
̣
N A
́
N TIÊ
́
N SI

̃
SINH HO
̣
C


NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
1. TS. Lê Đồng Tấn
2. GS.TSKH. Trần Đình Lý



Thái Nguyên - năm 2013


LỜI CAM ĐOAN






Nguyễn Anh Hùng

LỜI CẢM ƠN

 

            
 

          -  
 




 khoa







Nguyễn Anh Hùng












MỤC LỤC

Trang
Lời cam đoan
i
Lời cảm ơn
ii
Mục lục
iii

Danh mục các chữ viết tắt
vii
Danh mục các bảng
viii
Danh mục các hình
x
MỞ ĐẦU
1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 
2
3. Phạm vi nghiên cứu 
2
4.  ngha khoa học và thực tiễn của đề tài 
2
5. Đo
́
ng go
́
p mơ
́
i cu
̉
a luâ
̣
n a
́
n 
3

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 
4
1.1. Một số khái niệm 
4
1.1.1. Khái niệm về phát triển bền vững 
4
1. 
4
1.1.1.2. N pht tri bvng 
4
1.1.1.3. Cc ng tc ca pht tri b  
5
1.1.2. Khái niệm về tính bền vững của hệ sinh thái 
5
1.2. Lịch sử tác động của con ngƣời đến môi trƣờng sinh thái 
6
1.3. Vấn đề quản lý và sử dụng bền vững hệ sinh thái 
9
1.3.1. Đối với các hệ sinh thái thủy vực 
9
1.3.2. Đối với các hệ sinh thái rừng 
11
1.3.3. Đối với hệ sinh thái đồng cỏ 
12
1.3.4. Đối với các hệ sinh thái nông nghiệp 
13
1.3.5. Đối với hệ sinh thái đô thị 
14
1.4. Những xu hƣớng nghiên cứu chủ yếu về hệ sinh thái rừng 
15

1.4.1. Nghiên cứu về cấu trúc rừng .
15
1.4.2. Nghiên cứu về tái sinh rừng ..
18


1.4.3. Nghiên cứu về diễn thế thảm thực vật .
22
1.4.4. Nghiên cứu về phục hồi rừng .
24
1.5. Xu hƣớng nghiên cứu về tác động của con ngƣời đến hệ sinh thái rừng
26
CHƢƠNG 2. ĐI TƢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
32
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu 
32
2.2. Nội dung nghiên cứu 
32
2.3. Thời gian nghiên cứu 
32
2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu 
32
2.4.1. Phương pháp luận 
32
2.4.2. Phương pháp điều tra 
33
2.4.2.1.  
33
2.4 
34

2.4 .
34
2.4.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu 
35
CHƢƠNG 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN & KINH TẾ – XÃ HỘI
38
3.1. Điều kiện tự nhiên
38
3.2. Điều kiện kinh tế xã hội 
42
3.3. Đánh giá chung những điều kiện thuận lợi và khó khăn 
46
CHƢƠNG 4. KÊ
́
T QUA
̉
NGHIÊN CƢ
́
U VA
̀
THA
̉
O LUÂ
̣
N 
48
4.1. Hiện trạng tài nguyên rừng khu vực nghiên cứu 
48
4.1.1. Hiện trạng sử dụng đất lâm nghiệp 
48

4.1.2. Đặc điểm thảm thực vật 
49
4.1.2.1 .
49
4.1.2.2 
54
4.1.2.3.  
57
4.1.2.4 
58
4.1.3. Đặc điểm khu hệ động vật có xương sống trên cạn 
60
4.2. Vai trò của hệ sinh thái rừng 
61
4.2.1. Bảo tồn tính đa dạng sinh học 
61
4.2.2. Bảo vệ môi trường đất và nguồn nước 
61
4.2.3. Bảo vệ cảnh quan và các di tích lịch sử văn hoá 
62


4.2.4. Đảm bảo phát triển kinh tế xã hội .
64
4.3. Những hoạt động của con ngƣời có ảnh hƣởng đến hệ sinh thái rừng 
65
4.3.1. Những hoạt động tiêu cực 
65
 .
65

 
66
 
67
 
70
 
71
4.3. .
75
4.3.1.7.
76
4.3.2. Những hoạt động tích cực 
77
4.3.2.1.  
77
4.3.2.2.  
78
4.3.2.3. 





.
79
4.3.2.4. 

,  .
80

4.4. Ảnh hƣởng của các tác động đến tính bền vững của hệ sinh thái rừng
81
4.4.1. Sư
̣
suy giảm đa dạng sinh học và phẩm chất cây tái sinh
81
4.4.2. Phá huỷ cấu trúc hệ sinh thái rừng 
85
4.4.3. Sư
̣
suy thoái môi trường đất 
88
4.4.4. Sư
̣
suy gia
̉
m nguô
̀
n nươ
́
c 
96
4.4.5. Nâng cao độ che phủ của hệ sinh thái rừng 
97
4.5. Đề xuất giải pháp phát triển bền vững hệ sinh thái rừng 
99
4.5.1. Quan điểm, mục tiêu khai thác và sử dụng hệ sinh thái rừng .
100
4.5.1.1.  
100

4.5 
100
4.5.2. Các nhóm giải pháp cần được ưu tiên thực hiện 
100
4.5
100
4.5.2.
104
4.5.3. Các nhóm giải pháp tổng hợp 
107
4.5.3 
107
4.5.3.2 
107


4.5.3.3 .
108
4.5.3.4 
108
4.5.3  .
109
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
112
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 
114
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
115
PHỤ LỤC 
125

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Stt
Từ viết tắt

 ngha
1
ATK

2


3
BQLRPH

4
HST

5
KVNC

6
LSNG

7
NS

8
XK

9
TTV

10
VSV


11
VK

12
UBND





















DANH MỤC CÁC BẢNG

18


52

53

55

56

57

58

62

63

63

65
 
66

67

67

69

70


71

72

74

74

75
4.22. 














78
4.23. 

















79

80

81
4.26. 















83
4.27. 













.
84

89

89

90



92

Bng 4.32. Hoc ca mt s  yu
93

94

95
Bn vi sinh vm thc v
95
4.36. 










97

101

109

DANH MỤC CÁC HÌNH

38

49

60

60

73

1



MƠ

̉
ĐÂ
̀
U
1. Lý do chọn đề tài



       




- 




 



   
10.410.141  

 







 

2



 -     
 


 
 
               
               
 
TT 
 

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
-  
-  
.
-  

3. Phạm vi nghiên cứu
- 

- 

 (

).
-   : 
 

4.  ngha khoa học và thực tiễn của đề tài
+ Về lý luận:
-    
  

3



-  

+ Về thực tiễn:
-  


- 

5. Đo
́
ng góp mới của luận án
-  
 
-   
h   


- 
 

- 











4



CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Khái niệm về phát triển bền vững


 

 [12].



s ng mt
ch chnh thc trn quy m qc t
t trin b vls
pht tri nhm p ng nh yu cu ca hi ti, nhng khng gy trni cho
vi p  nhu cu ca cc th h mai sau. Hay ni cch khph trin b
vng l s ph trin hi ho  v kinh t vn ho x h, mi trng  c th h
nh khng ngng nng cao cht
lng
sng ca con
ngi
[78].
   
 

1.1.1.2. N pht tri bvng
Ni dung c bn ca pht trin b vg  th

nh gi bng
nhng tiu chnh h v kinh t tnh trng x i, s ng t nguythin
nhi vcht lng mi ng [34].
B vng  kinh  i hi ph b k hp hi  gia mc tiu tng
trng kinh t v ph tri vn ho - x h, c i tc  tng trng kinh tv
 sng i kin ngun  nguy thi nhin, khoa hc, cng ngh
 bi ch trng ph trin cng nghch [34].
B v v x hi  l ph x dng mt xhi c nn kinh ttng trng
nhanh v n nh phi i i v dn ch cng bng v tin b xhi, trong  gio
c, o to, y t v phc li x hi phi

ch lo  v ton di cho mi
i

tng
trong x h
[34].

B vng  mi tr l cc dng tnguy thin nhi tt
c
ph
5




s dg trong ph vi cu t ca chng nh khi pc
c
v s
lng
v cht l

ng,  dng t nguy khng t to ph

sdg tit ki v
h l nht. Mi trng t nhi (khg kh, t, n

 nh quan thin nhin )
v mi trng x hi (dn , cht
lng
dn , sc khe, mi trng ng, lao
ng v hc t ca con ng

i ) nhn chung kng b cc hot ng ca con

ngi
lm  nhim, suy thoi v tn hi. Cc ngun ph th t cng nghip v
sinh ho

x l, t ch kp thi, vsinh mi trng
c
bo m, con
ngi

sng trong mi trng trong
sch [34]

Nhng ti ch ni t l nhg iu ki cn v    b sph
trin bn vg ca x h, nu thiu mt trong nhng i kin  th sph trin
sng tr nguy  m bn vng [34].
1.1.1.3. Cc ng tc ca pht tri b 
 r       
 , 




[41].

- .
- Nguy.
- .
- .
- .
- .

- .
1.1.2. Khái niệm về tính bền vững của hệ sinh thái



6






76].
   ta        ra      

. 
        
  



 [76].
1.2. Lịch sử tác động của con ngƣời đến môi trƣờng sinh thái
                



105].
- 




tr[47].



47].


 
7




47].




47].




     
 [47].
 
 
43].

 



60

 

 


38
 


8






53






8].




 

[93

 


[61 




 

 

31]. Tr
9






               

[111


  

1.3. Vấn đề quản lý và sử dụng bền vững hệ sinh thái


              




 [99].

   


99].
1.3.1. Đối với các hệ sinh thái thủy vực

75].
*  



--situ).
10






 
75].
*  
               

.


75].
- 






64].
              
77]:
- 

- 

- 

- 
- 
11

-  
1.3.2. Đối với các hệ sinh thái rừng


 


130].


 






30]:
- 
 



- 



- 


12





- 


- 
 
- 
      

- 


- 
 .
1.3.3. Đối với hệ sinh thái đồng cỏ



 (2004)  
-   -10
0
 





 
 

 [17].
13



- -25
0

                 

 


 
               

  [17].
- 
0

 
                 
 




 [17].
1.3.4. Đối với các hệ sinh thái nông nghiệp
 

- 
- 




