Từ điển Anh-Việt môi trường

UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME





a glossary of
COMMON development terms









FOREWORD

Development in Viet Nam has grown tremendously in recent years as all major
international bilateral and multilateral donors increased their activities. Donors, at times,
experienced a common frustrating issue– the lack of a common or shared vocabulary for
development terms. This difficulty arose in part because many of the concepts were new to
Vietnamese counterparts. Development terms are also subject to evolving meanings in light of
changing development practices throughout the world. In response to the need for common
terminiology and in the interest of promoting donor harmonization, concerned national staff of the
United Nations Development Programme in Viet Nam have compiled this Glossary of Common
Development Terms. This Glossary is designed to serve as a tool for staff of the United Nations

system, bilateral donors, Vietnamese counterparts, international consultants as well as other
development partners that will improve understanding and communication in this complicated arena
of development assistance.
This Glossary has over 1,500 English main entries and nearly 1,000 derivative or associated
words which can be classified into four broad groups: (i) concepts which are often used by
development partners (e.g. capacity building, institutional development, sustainable
development); (ii) concepts for which Vietnamese equivalents are not yet widely recognized (e.g.
downstream, upstream, governance, human development); (iii) concepts which have special
contexts (e.g. Capacity 21, Agenda 21, 20:20 Initiative) or common terms which have however
evolved in meaning over time (e.g. result, outcome, participation); and (iv) names of major
development agencies (e.g. ADB, SIDA, World Bank), and international conventions on current
development issues (e.g. Convention on the Rights of the Child, Convention on Biological
Diversity). The English entries not only have Vietnamese equivalents but, in many cases, are also
supported by definitions, explanations or examples in order to provide exact meanings and/or
clarify contextual meanings. The Glossary is therefore more than a simple list of English concepts
and their Vietnamese equivalents. It is in fact meant to serve as a modest repository of development
knowledge to be shared among users.
The first version of this Glossary was launched for internal use within UNDP in May 2001
and formally posted on the UNDP website in April 2002. This current version has been refined and
upgraded and contains new terms and an easier presentational format. However, given the
extremely rich and evolving nature of development knowledge, the Glossary is far from a
comprehensive or perfect publication, nor is it intended to be one. Instead, it should be seen as a
living reference material which requires regular updating if it is to continue to serve as a useful
working tool for Vietnamese and other development practitioners. Therefore, the inputs and
suggestions of all users are most welcome. Such contributions can be sent either to the United
Nations Development Programme, through

, or directly to Mr. Phan Duc
Thang at

Ha Noi, 16 April 2003
Jordan Ryan
Resident Representative
UNDP - Viet Nam


TECHNICAL NOTES


The entries in this glossary begin on Page 1 and continue in an alphabetical order
from A to W. The entries are printed in heavy bold letters. The left-hand words, for
example (Employment, Enrolment) are main entries and determine the alphabetical
order. Those following these words are derivative words which are derived from the main
entries and which denote associated concepts. A derivative entry may be followed by a
tilde ( ~ ) mark, for example (Full ~ : Cã viÖc lµm ®Çy ®ñ) or proceeded by the same mark,
for example (~ generation: T¹o viÖc lµm). In some cases, it may be placed between other
words, for example (Net ~ ratio: Tû lÖ ®i häc ®óng tuæi).

A main entry or a derivative entry can be a noun (n), a verb (v) or an adjective (adj).
It may have one or more than one Vietnamese equivalent term. It may be supported by a
definition, for example (i.e. prices that are set by the State) or an explanation, for example
(i.e. UNICEF’s response to adjustment programmes launched by IMF during the 1980’s )
in order to give the exact meaning or context of the word. The entry may as well be
illustrated by an example in order to clarify the meaning or usage, for instance (e.g. ~ to
clean water: §−îc sö dông n−íc s¹ch). In some cases the example is accompanied by a
Vietnamese translation, while it is not in other cases. A Vietnamese equivalent term is
always written in italic while a definition, explanation and example is always written in
normal letters. In all cases, however, the tilde ( ~ ) mark used throughout the glossary
represents the main entry or the derivative entry and is intended to avoid a repetition of the

entry itself.





A
Absorb (v) Hấp thụ, tiếp nhận (e.g. To ~ a large amount of foreign aid: Tiếp nhận một
khối lợng lớn viện trợ nớc ngoài).
Absorptive capacity (n) Khả năng tiếp nhận (e.g. The ~ of the Government has
improved recently).
Accede to (v) Tham gia, trở thành thành viên (e.g. To ~ an international convention:
tham gia một công ớc quốc tế).
Accession (n) Sự tham gia, trở thành thành viên (e.g. ~ to AFTA, WTO: Tham gia Tổ
chức thơng mại thế giới, Khu vực mậu dịch tự do ASEAN).
Access (n) Tiếp cận, đợc sử dụng (e.g. ~ to advanced technology: Đợc tiếp cận với
công nghệ tiên tiến; ~ to clean water: Đợc sử dụng nớc sạch). Hence, Accessible (adj)
Dễ tiếp cận, có thể tiếp cận (e.g. The rural village is accessible by car).
Account for (v) Giải trình, tìm kiếm, hạch toán (e.g. To ~ the failure of the visit: Giải
trình về thất bại của chuyến viếng thăm; To ~ the Americans missing in action during the
war in Viet Nam: Tìm kiếm ngời Mỹ mất tích trong cuộc chiến tranh Việt Nam; To ~
something in the State budget: Hạch toán vào ngân sách Nhà nớc).
Accountability (n) Trách nhiệm giải trình (i.e. the requirement that officials answer to
stakeholders on the disposal of their powers and duties, act on criticisms made of them,
and accept responsibility for failure, incompetence or deceit). A clear ~ mechanism:
Một cơ chế rõ ràng về trách nhiệm giải trình. Mutual ~ : Trách nhiệm giải trình với
nhau (i.e. recipient governments and donors are accountable to each other respectively
for the proper use of aid and for the provision of effective aid); Public ~ : Trách nhiệm
giải trình trớc cử tri hoặc trớc dân (i.e. a government agency is accountable to the
electorate or the wider public for the decisions taken).

Accountable (adj) Chịu trách nhiệm giải trình (e.g. The director is responsible for
managing the project and is ~ to the Government for the effective use of its financial
resources).
Action-oriented (adj) Mang tính hành động, khác với Theoretical (e.g. The workplan is
very much ~ : Kế hoạch công tác mang tính hành động rõ ràng).
Ad hoc (adj) Đặc biệt, tình thế (e.g. The UN ~ Committee on Disarmament: Uỷ ban đặc
biệt của Liên hợp quốc về giải trừ quân bị; An ~ solution: Một giải pháp tình thế).
Addict (n) Ngời nghiện. Drug ~ : Ngời nghiện ma tuý; Hard-core ~ : Ngời nghiện
nặng. Hence, Addiction (n) Sự nghiện ngập (e.g. drug ~, alcohol ~ ).
Addictive (adj) Gây nghiện. ~ substances: Các chất gây nghiện.
Address (v) Giải quyết, đề cập tới (e.g. Environmental issues should be addressed in
detail in the national development strategy: Các vấn đề về môi trờng cần đợc đề cập
chi tiết trong chiến lợc phát triển quốc gia).
Adjustment assistance (n) Trợ giúp hay viện trợ phục vụ điều chỉnh (i.e. public financial
assistance provided to workers and industries hurt by imports of lower-priced foreign goods
in order to allow them to "adjust" to a new occupation).
Adjustment programme (n) Chơng trình điều chỉnh (i.e. a programme aimed at
restricting short-term demand and improving productive efficiency in the longer terms).

1

Adjustment with a human face Điều chỉnh mang tính nhân văn (i.e. UNICEFs
response to adjustment programmes launched by IMF during the 1980s. UNICEF held
that such programmes were not only for economic growth but had to take into account
implications on people, in particular the most vulnerable groups). Xem thêm Structural
adjustment.
Administered prices (n) Giá chỉ đạo, giá do Nhà nớc quản lý (i.e. prices that are set by
the State).
Adult (n) Ngời lớn. ~ illiteracy rate: Tỷ lệ mù chữ ở ngời lớn; ~ literacy rate: Tỷ lệ
biết chữ ở ngời lớn.

Advancement of women (n) Sự tiến bộ của phụ nữ (e.g. The National Committee for the
Advancement of Women: Uỷ ban quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ).
Advantage (n) Lợi thế, điểm mạnh; Absolute ~ : Lợi thế tuyệt đối; Comparative ~ : Lợi
thế so sánh; Equal ~ : Lợi thế ngang bằng.
Advantage position (n) Vị thế thuận lợi.
Advocate (v) Tuyên truyền vận động (e.g. To ~ sustainable development concepts; (n)
Ngời ủng hộ (e.g. UNDP is a strong ~ of sustainable development principles).
Advocacy (n) Sự tuyên truyền vận động (e.g. ~ for sustainable development policies).
Afford (v) Có thể chi trả, có thể thanh toán (e.g. Social services must be set at
reasonable prices so that the poor can ~ ).
Affordability (n) Khả năng chi trả, khả năng thanh toán (e.g. the ~ of the poor for low-
cost housing).
Affordable (adj) Có khả năng chi trả, có khả năng thanh toán (e.g. Social services must
be set at ~ prices to the poor: Giá các dịch vụ xã hội phải ở mức ngời nghèo có thể chịu
đựng đợc).
Agenda 21 (n) Chơng trình nghị sự Thế kỷ 21 (i.e. an action plan for sustainable
development for the 21
st
century, adopted by the UN Conference on Environment and
Development in 1992 in Rio de Janeiro).
Aggregate (adj) Tính gộp, tính tổng số. At the ~ level: ở mức tổng hợp; ~ demand:
Tổng cầu; ~ expenditure: Tổng chi; ~ revenue: Tổng thu; ~ supply: Tổng cung.
Agricultural (n) Thuộc về nông nghiệp; ~ exports: Nông sản xuất khẩu; ~ output: Sản
lợng nông nghiệp; ~ productivity: Năng suất nông nghiệp; ~ reform: Cải cách nông
nghiệp; ~ sector: Ngành nông nghiệp; ~ subsidies: Trợ giá nông nghiệp.
Agricultural earnings (n) Thu nhập từ nông nghiệp.
Agricultural extension (n) Khuyến nông. ~ services: Dịch vụ khuyến nông; ~ worker:
Ngời làm công tác khuyến nông, cán bộ khuyến nông.
Agricultural biodiversity (n) Đa dạng sinh học nông nghiệp.
Agricultural pollution (n) Ô nhiễm nông nghiệp.

Agriculture (n) Nông nghiệp. Integrated ~ : Nông nghiệp toàn diện; Organic ~ : Nông
nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ. Traditional ~ : Nông nghiệp truyền thống.
Agri-silviculture (n) Canh tác cây gỗ xen cây ngắn ngày (i.e. a form of agroforestry
consisting of tree and crop components). Hence, Agro-silvicultural system: Hệ thống
canh tác nông lâm kết hợp.

2

Agro (adj) Thuộc về nông nghiệp (đợc dùng nh một tiếp đầu ngữ). ~ -biodiversity:
Đa dạng sinh học nông nghiệp; ~ - forestry: Nông - lâm kết hợp; ~ - ecosystem: Hệ
sinh thái nông nghiệp; ~ - industry: Nông - công kết hợp.
Aid (n) Viện trợ. Aid and Assistance is used in this glossary to refer to financial flows
which qualify as Official Aid or Official Development Assistance (Xem thêm Official
aid and Official Development Assistance). Long-term ~ : Viện trợ dài hạn (i.e. official
loans with an original or extended maturity of more than one year). Short-term ~ : Viện
trợ ngắn hạn (i.e. official loans with a maturity of one year or less).
Aid coordination (n) Điều phối viện trợ (i.e. the process by which a recipient
government plans external aid in support of national goals, priorities and strategies).
Aid management (n) Quản lý viện trợ (i.e. the process by which a recipient government
integrates external aid and internal resources in the implementation of its development
programmes and activities).
Aid mobilization (n) Vận động viện trợ, huy động viện trợ.
AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome): Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc
phải ở ngời. ~ prevention and control: Phòng chống và kiểm soát AIDS.
Air pollution (n) Ô nhiễm không khí. ~ index: Chỉ số ô nhiễm không khí; ~ control
legislation: Luật pháp kiểm soát ô nhiễm không khí; ~ control strategy: Chiến lợc
kiểm soát ô nhiễm không khí.
Alienated (n) Bị xa lánh. Socially ~ : Bị xã hội xa lánh.
Allocate (v) Phân bổ, phân phối. Hence, Allocation (n) Sự phân bổ, phân phối (e.g. The
effective ~ of public resources: Sự phân bổ có hiệu quả nguồn lực công cộng).

Alternative (adj) Khác, thay thế. ~ farming: Canh tác thay thế; ~ crop: Cây trồng thay
thế; ~ energy: Năng lợng thay thế; ~ solution: Giải pháp thay thế; ~ technology:
Công nghệ thay thế.
Amortization (n) Trả dần, thanh toán dần (e.g. The ~ of a loan). ~ schedule: Lịch trả
(thanh toán) nợ.
Anti-narcotic activities (n) Các hoạt động phòng chống ma tuý.
Appraise (v) Thẩm định. Hence, Appraisal (n) Sự thẩm định (i.e. the process of
checking the quality of a programme or project design prior to approval). Hence Project
or programme appraisal: Thẩm định dự án hoặc chơng trình.
Approach (n) Phơng thức, cách tiếp cận. Economic ~ : Cách tiếp cận về kinh tế;
Environmental ~ : Cách tiếp cận về môi trờng; Programme or Programmatic ~ :
Cách tiếp cận theo chơng trình; Project ~ : Cách tiếp cận theo dự án; Social ~: Cách
tiếp cận về xã hội; Sectoral ~ : Cách tiếp cận theo ngành (Also Sector-wide approach).
Approve (v) Phê duyệt. Hence, Approval (n) Sự phê duyệt (i.e. the process of signing a
project or programme document where donor funds are committed). Hence, Project or
programme approval: Phê duyệt dự án hoặc chơng trình.
Aquaculture (n) Nuôi trồng thủy sản. Marine ~ : Nuôi trồng thuỷ sản biển; Upland ~ :
Nuôi trồng thuỷ sản ở miền núi.
Area-wide environmental quality management: Quản lý chất lợng môi trờng theo
vùng lãnh thổ (i.e. the process of analyzing the impact of industrial activity on
environmental systems in a given geographic area, assessing their assimilative capacity
to handle industrial pollutants and establising environmental action plans).

3

Arrears (n) Nợ quá hạn (i.e. overdue payments of debt).
Articulate (v) Trình bày rõ ràng. Hence, Well-articulated (adj) Đợc trình bày rõ ràng
(e.g. ~ ideas, views).
Articulation (n) Sự trình bày rõ ràng (e.g. The ~ of national priorities).
ASEAN Free Trade Area (AFTA): Khu vực mậu dịch tự do ASEAN.

Asia Pacific Economic Cooperation Forum (APEC): Diễn đàn Hợp tác Kinh tế
Châu á - Thái Bình Dơng. Đợc thành lập năm 1989, APEC là diễn đàn quốc tế nhằm
khuyến khích hợp tác kinh tế và thơng mại, cũng nh trao đổi các vấn đề về phát triển
và an ninh ở khu vực Châu á - Thái Bình Dơng.
Asian Development Bank (ADB): Ngân hàng Phát triển châu á. Đợc thành lập năm
1966, ADB là một tổ chức tài trợ phát triển với tôn chỉ thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh
tế và xã hội ở châu á và Thái Bình Dơng.
Assimilative capacity (n) Khả năng hấp thụ, khả năng đồng hóa (i.e. the ability of a
water body to purify itself of pollutants).
Assistance (n) Sự trợ giúp, viện trợ. External ~ : Sự trợ giúp, viện trợ từ bên ngoài.
Technical ~ : Trợ giúp kỹ thuật. Xem thêm Technical assistance và Technical
cooperation.
Association of Southeast Asian Nations (ASEAN): Hiệp hội các nớc Đông Nam á.
Đợc thành lập năm 1967, thành phần của ASEAN hiện có đủ 10 nớc Đông Nam á, với
tôn chỉ xúc tiến an ninh và giải quyết tranh chấp trong khu vực, tăng cờng buôn bán,
phát triển kinh tế, đầu t giữa các nớc thành viên.
Assumption (n) Giả định (i.e. a condition that is important to the success of a project
but which is beyond the control of the project and whose probability of being satisfied
cannot be assured).
Audit (n) Kiểm toán (i.e. an official examination of financial accounts to see if they are
in order. The scope of audits includes financial ~ kiểm toán tài chính, compliance ~
kiểm toán về tuân thủ quy chế and performance audit or value for money audit kiểm
toán về hiệu quả). External ~ : Kiểm toán do ngời bên ngoài tiến hành (còn gọi là
Independent ~ : Kiểm toán độc lập); Internal audit: Kiểm toán nội bộ.
Audit sampling (n) Lấy mẫu kiểm toán, chọn mẫu kiểm toán.
Auditor (n) Nhân viên kiểm toán. ~ General: Tổng kiểm toán.
Australian Agency for International Development (AusAID): Cơ quan Phát triển
Quốc tế ốt-xtrây-lia.
Awareness (n) Nhận thức. Environmental ~ : Nhận thức về môi trờng; Gender ~ :
Nhận thức về giới; HIV/AIDS ~ : Nhận thức về HIV/AIDS; ~ raising: Nâng cao nhận

thức.



4


B
Backstopping (n) Theo dõi và hỗ trợ (i.e. activities to review, support and advise on the
smooth implementation of a project, e.g. Technical ~ by the Executing Agency: Theo dõi
và hỗ trợ kỹ thuật của Cơ quan điều hành dự án).
Backward-looking (adj) Hớng về quá khứ, đối lập với Forward-looking (e.g. The
analysis should not be ~, but forward-looking).
Balance of payments (n) Cán cân thanh toán (i.e. a tabulation of the credit and debit
transactions of a country with other countries and international institutions).
Balance of payments support: Hỗ trợ cán cân thanh toán (e.g. a form of programme
aid that is provided by the IMF through the Central Bank to manage the problems of
balance of payments deficits, insufficient foreign reserves and debt unsustainability. It
usually carried conditionality in the form of a programme of policy reforms agreed by
the recipient government with the IMF and World Bank).
Balance of trade (n) Cán cân thơng mại.
Bankable (adj) Có thể đợc ngân hàng tài trợ (e.g. A ~ project proposal).
Barrier (n) Hàng rào. Non-tariff ~ s: Hàng rào phi thuế quan; Tariff ~ s: Hàng rào
thuế quan; Trade ~ s: Hàng rào thơng mại.
Baseline data (n) Dữ liệu gốc, dữ liệu cơ sở (i.e. data that describe the situation to be
addressed by a project and that serve as a starting point for measuring changes in its
performance). ~ survey: Điều tra dữ liệu gốc, điều tra dữ liệu cơ sở.
Basic social services (BSS): Các dịch vụ xã hội cơ bản (i.e. social services that were
defined by the World Summit on Social Development in Copenhaghen in 1995, to consist
of primary education, primary health care and nutrition, family planning services, clean

water and low-cost sanitation).
Behaviour (n) Hành vi, cách hành xử; High-risk ~ : Hành vi có nguy cơ cao.
Behavioural (adj) Thuộc về hành vi. ~ change: Thay đổi hành vi.
Benchmark (n) Mốc chuẩn, điểm chuẩn (i.e. an intermediate target to measure
progress in a given period using a certain indicator).
Beneficiary (n) Ngời thụ hởng. Direct ~ : Ngời thụ hởng trực tiếp; Indirect ~:
Ngời thụ hởng gián tiếp; Ultimate ~ : Ngời thụ hởng cuối cùng.
Benefit (n) Lợi ích, trợ cấp. Age ~s : Trợ cấp nhân thọ; Direct ~ s : Lợi ích trực tiếp;
Medical ~s : Trợ cấp y tế; Fringe ~s : Phụ cấp ngoài lơng; Unemployment ~ s: Trợ
cấp thất nghiệp.
Best practice (n) Tập quán tốt nhất (e.g. Our plan of action has benefited from the ~ s of
other partners).
Better-off (adj ) Khá giả hơn, giàu có hơn. ~ regions: Những vùng khá giả hơn;
~ people: Những ngời khá giả hơn.
Bid (n) Đấu thầu, gói thầu. ~ evaluation, selection: Đánh giá thầu, chọn thầu; ~ price:
Giá bỏ thầu; Invitation to ~ : Th mời thầu. To bid for (v) Tham gia đấu thầu.
Bidder (n) Ngời tham gia đấu thầu (e.g. Lowest, highest ~ : Ngời bỏ thầu thấp nhất,
cao nhất; Successful ~ : Ngời thắng thầu).

5

Bidding (n) Việc đấu thầu (also Tendering). Competitive ~ : Đấu thầu cạnh tranh;
International ~ : Đấu thầu quốc tế; Limited ~ : Đấu thầu hạn chế; Local ~ : Đấu thầu
trong nớc; Open ~ : Đấu thầu công khai; ~ conditions: Điều kiện dự thầu;
~ documents: Hồ sơ dự thầu; ~ procedures, rules: Thủ tục đấu thầu, quy chế đối thầu.
Bilateral (adj) Song phơng. ~ agreement: Hiệp định song phơng; ~ donor: Nhà tài
trợ song phơng.
Bilateral aid (n) Viện trợ song phơng (i.e. official development assistance provided on a
country-to-country basis).
Bilateral trade agreement (n) Hiệp định thơng mại song phơng.

Bio (adj) Sự sống, sinh học (dùng nh một tiếp đầu ngữ). Bio-chemistry: Môn hoá sinh;
Bio-gas: Sinh khí; Bio-energy: Năng lợng sinh học; Bio-engineering: Kỹ thuật sinh
học; Bio-fuel: Nhiên liệu sinh học; Bio-ethics: Đạo đức trong công nghệ sinh học; Bio-
mass: Sinh khối; Bio-safety: An toàn trong công nghệ sinh học.
Biodiversity (n) Sự đa dạng sinh học (gồm genetic diversity, species diversity và
ecosystem diversity). ~ conservation: Bảo tồn sự đa dạng sinh học; ~ resources:
Nguồn tài nguyên đa dạng sinh học. Convention on ~ Conservation: Công ớc về bảo
tồn đa dạng sinh học, ký kết tại Hội nghị của LHQ về Môi trờng và Phát triển năm
1992 tại Rio de Janeiro.
Biodiversity awareness strategy (n) Chiến lợc nâng cao nhận thức về đa dạng sinh
học.
Biotechnology (n) Công nghệ sinh học.
Birth control (n) Kiểm soát sinh đẻ. ~ measures: Các biện pháp kiểm soát sinh đẻ.
Birth rate (n) Tỷ suất sinh, tỷ lệ sinh. Crude ~ : Tỷ suất sinh thô; Net ~ : Tỷ suất sinh
dòng.
Birth spacing (n) Khoảng cách sinh (i.e. time gap between birth deliveries).
Blue sector (n) (i.e. environmental issues that relate to water resources,
coastal zones and the sea).
Bottle-neck (n) Sự ách tắc, khâu ách tắc (e.g. Bottle-necks in ODA implementation:
Những ách tắc trong việc thực hiện viện trợ phát triển chính thức).
Bottom-up (adj) Từ dới lên, từ cơ sở lên. ~ approach: Phơng pháp hay cách tiếp cận
từ cơ sở lên (as opposed to Top-down approach).
Brain drain (n) (Tình trạng) chảy máu chất xám.
Brain gain (n) Tăng cờng chất xám, làm giàu chất xám (e.g. The immigration of skilled
labour is a brain drain of one country but a brain gain for another country).
Brainstorming (n) Xới vấn đề, khêu gợi ý tởng (i.e. a creative form of discussion with
the sole purpose of producing suggestions or ideas). ~ techniques: Kỹ thuật xới vấn đề,
kỹ thuật khêu gợi ý tởng của ngời tham gia.
Break-even point (n) Điểm hoà vốn.
Breakthrough (n) Bớc đột phá. Digital ~ : Bớc đột phá về công nghệ số; Genetic ~ :

Bớc đột phá về công nghệ gien; Technological ~ : Bớc đột phá về công nghệ.
Breast-feed (v) Nuôi con bằng sữa mẹ. Hence, Breast-fed (adj) Đợc nuôi bằng sữa
mẹ; Breast-feeding (n) Việc nuôi con bằng sữa mẹ.

6

Bretton Woods Agreement: Hiệp định Bretton Woods. ~ là Hiệp định tiền tệ đạt đợc
tại một hội nghị quốc tế tổ chức năm 1944 tại Bretton Woods, Hoa Kỳ.
Bretton Woods Institutions: Các tổ chức Bretton Woods, tức là Quỹ tiền tệ Quốc tế và
Nhóm Ngân hàng Thế giới, đợc thành lập theo Hiệp định BrettonWoods
Brief (v) Thông báo, trớc khi bắt đầu một hoạt động (e.g. The delegation was briefed
before it began its project visit). Hence, Briefing (n) Buổi thông báo.
Broad-based Có cơ sở rộng rãi, trên diện rộng. ~ support: Sự hỗ trợ rộng rãi;
~ growth: Sự tăng trởng đạt đợc trên diện rộng.
Brown sector (n) (i.e. environmental issues that relate to urban and industrial
pollution).
Budget (n) Ngân sách. ~ deficit: Thâm hụt ngân sách; ~ line: Dòng ngân sách;
~ revision: Điều chỉnh ngân sách; ~ surplus: Thặng d ngân sách.
Budgetary (adj) Thuộc về ngân sách. ~ control: Kiểm soát ngân sách; ~ process: Quy
trình (xây dựng và quản lý) ngân sách; ~ support: Hỗ trợ ngân sách.
Buffer zone (n) Vùng đệm, khu đệm (i.e. an area of land separating land uses which are
incompatible with each other and which should be of sufficient width to prevent any
conflict between them). ~ management: Quản lý vùng đệm.
Build on or upon (v) Dựa trên cơ sở, phát huy (e.g. The project has built upon the
results of recent research initiatives: Dự án đợc xây dựng dựa trên kết quả của các công
trình nghiên cứu gần đây).
Built-in stabilizer (n) Cơ chế tạo ổn định nội tại.
Business (n) Kinh doanh. ~ activity: Hoạt động kinh doanh; ~ cycle: Chu kỳ kinh
doanh; ~ environment: Môi trờng kinh doanh; ~ ethics: Đạo đức kinh doanh;
~ model: Mô hình kinh doanh; ~ strategy: Chiến lợc kinh doanh.

7


C
Calorie (n) Đơn vị nhiệt lợng ca-lo. Daily ~ intake per capita: Khẩu phần ca-lo tiêu
thụ hàng ngày theo đầu ngời; Daily ~ supply per capita: Khẩu phần ca-lo cung cấp
hàng ngày theo đầu ngời.
Canadian International Development Agency (CIDA): Cơ quan Phát triển Quốc tế
Ca-na-đa.
Capacity (n) Năng lực (i.e. the skills, knowledge and resources needed to perform a
function). Individual ~ : Năng lực cá nhân; institutional ~ : Năng lực thể chế.
Capacity 21 (n) Năng lực thế kỷ 21 (i.e. a programme of technical assistance set up by
the United Nations Development Programme in June 1993 in order to assist developing
countries to realize the objectives of Agenda 21). Xem thêm Agenda 21.
Capacity assessment (n) Đánh giá năng lực.
Capacity building (n) Xây dựng năng lực. ~ differs from Capacity development in that
the latter builds on a pre-existing capacity basis. Hence, To build capacity (e.g. ~ of an
institution).
Capacity development (n) Tăng cờng năng lực (i.e. the process by which individuals,
institutions, communities develop their capacities to perform functions, solve problems
and set and reach objectives). Hence, To develop capacity (e.g. ~ of an organization).
Capital (n) Vốn, nguồn vốn. Directly productive ~ : Nguồn vốn trực tiếp tham gia sản
xuất (máy móc, thiết bị, công cụ sản xuất); Financial ~ : Nguồn vốn về tài chính (để đầu
t); Human ~ : Nguồn vốn về con ngời; Infrastructural ~ : Nguồn vốn về kết cấu hạ
tầng; Institutional ~ : Nguồn vốn về thể chế (nền dân chủ, quyền con ngời, hệ thống
pháp chế); Natural ~ : Nguồn vốn về tự nhiên; Social ~ : Nguồn vốn xã hội (các
chuẩn mực, hệ thống, tổ chức, truyền thống, giá trị, trong đó có nguồn vốn về thể chế);
A societys total ~ : Tổng nguồn vốn của một xã hội.
Capital assistance (n) Viện trợ về vốn.

Capital-intensive (adj) Cần nhiều vốn (e.g. A ~ industry).
Capitalize on (v) Phát huy, tận dụng, tranh thủ (e.g. To ~ emerging opportunities).
Carbon tax (n) Thuế các-bon (i.e. a tax on the consumption of fossil carbon-containing
fuels in order to discourage consumption, reduce carbon dioxide emissions and provide
funds to promote other measures for reducing the greenhouse effect).
Carrying capacity (n) Sức tải, khả năng tải (i.e. the maximum number of organisms that
an ecosystem can support without damaging the ecosystem itself). ~ of a tourism site:
Sức tải của một điểm du lịch; The Earths ~ : Sức tải của trái đất.
Case study (n) Nghiên cứu trờng hợp điển hình (i.e. an example of a research problem,
usually described by a representative case, unit of population , e.g. to conduct a ~ on a
subject matter: Tiến hành nghiên cứu trờng hợp điển hình về một đề tài nào đó).
Catalyst (adj) Có tính chất xúc tác. ~ role: Vai trò xúc tác; ~ money: Nguồn vốn mang
tính xúc tác.
Causal relationship (n) Mối quan hệ nhân quả.
Cause and effect relationship (n) Quan hệ nhân quả.
Central planning (n) Kế hoạch hoá tập trung.

8

Centrally planned economy (n) Kinh tế kế hoạch hoá tập trung.
Change (n) Sự thay đổi, đổi mới. ~ process: Tiến trình đổi mới; ~ management: Quản
lý tiến trình đổi mới (i.e. ways to implement and monitor change within an organization).
Change agent hay change catalyst: Nhân tố kích thích đổi mới (i.e. an individual who
attempts to influence decesion-making in a direction that is conducive to change).
Checklist (n) Danh mục (các câu hỏi, vấn đề) để đối chiếu (e.g. The ~ for project
appraisal: Danh mục các câu hỏi để đối chiếu khi thẩm định dự án; The ~ for briefing a
visiting mission: Danh mục các vấn đề cần thông báo cho đoàn khách đến thăm).
Child (n) Trẻ em. ~ abuse: Lạm dụng trẻ em; ~ care: Chăm sóc trẻ em; ~ rearing:
Nuôi dỡng trẻ em.
Child-bearing age (n) Tuổi sinh con, also Reproductive age. Women in ~ : Phụ nữ

đang ở độ tuổi sinh con.
Child-blind (adj) Không quan tâm đến trẻ em (e.g. A ~ social policy, project).
Child care (n) Chăm sóc trẻ em. ~ center: Trung tâm nuôi dạy trẻ em.
Child labour (n) Lao động ở trẻ em. Hence, Child labourers (n) Trẻ em phải lao động
Child malnutrition (n) Suy dinh dỡng ở trẻ em.
Child prostitution (n) Mãi dâm ở trẻ em. Hence, Child prostitutes (n) Trẻ em hành
nghề mãi dâm.
Child welfare (n) Phúc lợi cho trẻ em (e.g. a ~ policy, programme).
Children in specially difficult circumstances: Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.
Civil servants (n) Công chức.
Civil service (n) Ngành công vụ.
Civil society (n) Xã hội dân sự (i.e. the realm of individuals and groups - organized or
unorganized - who interact in the social, political and economic domains and who are
regulated by formal and informal rules and laws).
Civil society organizations (n) Các tổ chức xã hội dân sự.
Clean energy sources (n) Các nguồn năng lợng sạch (i.e. natural gas, solar, wind,
sustainable biomass and mini-hydro power).
Clean production technology (n) Công nghệ sản xuất sạch (i.e. use of environmentally
friendly processes in production activities). Hence, cleaner production technology:
Công nghệ sản xuất sạch hơn.
Client-oriented (adj) Định hớng phục vụ khách hàng (e.g. a ~ mentality: Thái độ sẵn
sàng phục vụ khách hàng).
Climate change (n) Sự biến đổi khí hậu (e.g. Convention on ~ : Công ớc về biến đổi
khí hậu, đợc ký kết tại Hội nghị LHQ về Môi trờng và Phát triển năm 1992 tại Rio de
Janeiro). Global ~ : Sự biến đổi khí hậu toàn cầu.
Cloning (n) Nhân dòng vô tính, nhân gien vô tính.
Cluster evaluation (n) Đánh giá cụm dự án (có liên quan với nhau về nội dung).
Coastal mangrove forest (n) Rừng ngập mặn ven biển.
Coastal zone management (n) Quản lý dải ven bờ. Integrated ~ : Quản lý tổng hợp dải
ven bờ.

Coastal wetland (n) (Vùng) đất ngập mặn ven biển.

9

Co-financing (n) Cùng góp vốn, là thuật ngữ dùng chung cho các phơng thức tài trợ
cost-sharing đồng tài trợ, trust fund quỹ uỷ thác và parallel financing tài trợ song
song.
Commercial (adj) Thuộc về thơng mại. ~ interest rate: Lãi suất thơng mại;
~ lending: Cho vay theo điều kiện thơng mại; ~ loan: Khoản vay thơng mại.
Commercialize (v) Thơng mại hoá. Hence, Commercialization (n) Sự thơng mại hoá
(e.g. ~ of public services: Thơng mại hoá các dịch vụ công cộng).
Commit (v) Cam kết, quyết tâm (e.g. ~ oneself to doing something: Cam kết làm một
việc gì đó).
Commitment (n) Sự cam kết (i.e. arrangement for financial assistance or technical
cooperation incorporated into a signed agreement specifycing terms and conditions).
For example: ODA ~s to Viet Nam in 2001 reached US$ 1.6 billion: Cam kết ODA cho
Việt Nam trong năm 2001 lên đến 1,6 tỷ USD.
Commodity (n) Hàng hóa. ~ assistance: Viện trợ bằng hàng hoá (i.e. financial
assistance provided by a donor to a recipient country in the form of commodities or
goods). ~ loan: Khoản tiền vay bằng hàng hoá.
Common but differentiated responsibilities (n) Trách nhiệm chung nhng có phân biệt
mức độ (i.e. Principle No. 7 of the 1992 Rio Declaration which says States shall
cooperate in a spirit of global partnership to conserve, protect and restore the health and
integrity of the Earths ecosystem. However, in view of the different contributions to
global environmental degradation, States shall have common but different
responsibilities.
Communicable diseases (n) Các căn bệnh lây lan.
Community (n) Cộng đồng. ~ health care: Y tế cộng đồng;
Community development (n) Phát triển cộng đồng (i.e. the organization of all aspects
of community living, in particular new settlement projects and the improvement of

existing facilities).
Community education (n) Giáo dục ý thức cộng đồng (i.e. an enabling process by
which children and adults acquire a sense of identification with their community).
Community forestry (n) Lâm nghiệp cộng đồng (i.e. a form of social forestry where
tree planting is undertaken by a community on common or communal lands).
Community participation (n) Sự tham gia của cộng đồng (i.e. the participation of a
community in its own development).
Community participation role (n) Vai trò hoạt động cộng đồng (của phụ nữ ). Xem
thêm Gender roles.
Community-based (adj) Dựa vào cộng đồng, ở cấp cộng đồng.
Community-based development approaches (n) Các phơng thức phát triển dựa vào
cộng đồng
Community-based drug treatment (n) Cai nghiện tại (dựa vào) cộng đồng.
Community-based forest management (n) Quản lý rừng dựa vào cộng đồng (i.e. a
strategy for achieving people-centered development where the focus of decision-making
with regard to the sustainable use of forest resources in the area lies with the
communities of that area).
Community-based organizations (n) Các tổ chức cộng đồng.

10

Comparative advantage: Lợi thế so sánh. Theory of ~ : Thuyết về lợi thế so sánh (i.e.
the specialization in the production and export of those goods/services in which a country
can make or provide most profitably).
Compete (v) Cạnh tranh (e.g. to ~ with each other for the increasingly scarce
development resources).
Competing (adj) Cạnh tranh nhau, ganh đua nhau (e.g. ~ claims on the limited national
resources: Những đòi hỏi tranh giành nguồn lực hạn hẹp của quốc gia).
Competition (n) Sự cạnh tranh, ganh đua. Fair ~ : Cạnh tranh lành mạnh; Healthy ~ :
Cạnh tranh lành mạnh; Imperfect ~ : Cạnh tranh không hoàn hảo; Perfect ~ : Cạnh

tranh hoàn hảo; Unfair ~ : Cạnh tranh không lành mạnh.
Competitive (adj) Có khả năng cạnh tranh, mang tính cạnh tranh. ~ bidding: Đấu
thầu cạnh tranh; ~ market: Thị trờng cạnh tranh; ~ price: Giá cả cạnh tranh.
Competitiveness (n) Có khả năng cạnh tranh, sức cạnh tranh (e.g. The ~ of the national
economy: Sức cạnh tranh của nền kinh tế quốc dân).
Completion (n) Sự hoàn thành, kết thúc. Financial ~ : Kết thúc về tài chính (e.g. the
financial ~ of a project); Operational ~ : Kết thúc về hoạt động (của một dự án).
Comprehensive (adj) Toàn diện. A ~ approach: Cách tiếp cận toàn diện.
Comprehensive Poverty Reduction and Growth Strategy or CPRGS: Chiến lợc
toàn diện về xoá nghèo đói và tăng trởng (i.e. a strategic policy paper that was
requested by the World Bank and prepared by the Government of Viet Nam to replace
the previous Poverty Reduction Strategy Paper - or PRSP).
Comprehensive Development Strategy or CDF (n) Chiến lợc phát triển toàn diện
(i.e. a mechanism developed by the World Bank for coordinating WB assistance and
government spending in support of a comprehensive strategy covering all aspects of
development in a recipient country).
Concept (n) Khái niệm, ý tởng. A project ~: ý tởng dự án (i.e. A paper that provides a
preliminary idea of the overall possibility and desirability of a project).
Concept paper (n) Bản phác thảo (về một ý tởng hoặc đề tài).
Conceptual (adj) Thuộc về khái niệm. A ~ framework: Khung khái quát, phơng pháp
luận.
Conceptual approach (n) Phơng pháp tiếp cận mang tính khái quát.
Conceptualization (n) Xây dựng khái niệm, xây dựng ý tởng. Project ~: Xây dựng ý
tởng dự án. Hence, To conceptualize a project: Xây dựng ý tởng dự án.
Concessionary (Also Concessional, Soft) (adj) Mang tính u đãi. A ~ loan: Khoản vay
u đãi (i.e. credit extended in terms that are more favourable to the borrower than market
rates).
Concessionality level (n) Mức độ u đãi (i.e. a measure of the softness of a credit
reflecting the benefit to the borrower compared to a loan at the market rate).
Condition (n) Điều kiện (e.g. a neccesary and sufficient ~ : Điều kiện cần và đủ).

Conditionality (n) Có điều kiện, điều kiện ràng buộc (i.e. policy measure(s) that a
government agrees to implement as a requirement to receive aid).
Conflict (n) Xung đột, mâu thuẫn. ~ of interest: Xung đột lợi ích.
Conflict resolution (n) Giải quyết xung đột.

11

Conflicting (adj) Xung đột với nhau, mâu thuẫn với nhau (e.g. ~ interests, ideas: Những
lợi ích, những ý tởng trái ngợc nhau).
Consensus (n) Sự nhất trí, sự đồng thuận. On the consensus ~ : Theo nguyên tắc đồng
thuận. Political ~ : Sự đồng thuận về chính trị.
Consensus building (n) Xây dựng sự nhất trí, đồng thuận (e.g. A ~ activity, initiative:
Một hoạt động, một sáng kiến nhằm xây dựng sự đồng thuận).
Conservation (n) Bảo tồn; ~ area, site, zone: Khu bảo tồn; Cultural ~ : Bảo tồn văn
hoá; Heritage ~ : Bảo tồn di sản.
Constituency (n) Những ngời hậu thuẫn (i.e. a group of people with the same interests
that one can turn to for support); Cử tri (i.e. a body of voters in a district having its own
elected representative).
Constrain (v) Hạn chế, ràng buộc (e.g. The poor policy and legal environments have
constrained the sustainability of the technical approaches used). Hence, Constraint (n)
Hạn chế, khó khăn.
Consultancy (n) Hoạt động t vấn (e.g. a consultancy assignment: Chuyến công tác t
vấn). Hence, Consultant: Chuyên gia t vấn.
Consultative Group Meeting (n) Hội nghị Nhóm T vấn (i.e. a periodic meeting
between the Government of a developing country and its major aid partners for
dialoguing on national issuses/priorities and mobilizing additional external assistance.
This is an aid mobilization mechanism which is chaired by the World Bank).
Consulting (adj) Thuộc về t vấn. ~ business: Nghề t vấn; ~ firm: Công ty t vấn;
~ industry: Ngành (công nghiệp) t vấn.
Consumer (n) Ngời tiêu dùng. ~ demand: Nhu cầu tiêu dùng; ~ price: Giá tiêu dùng;

~ subsidy: Trợ giá tiêu dùng.
Consumer price index (n) Chỉ số giá tiêu dùng.
Contaminate (v) Làm nhiễm bẩn. Hence, Contamination (n) Làm nhiễm bẩn.
Contaminated site (n) Nơi bị nhiễm bẩn.
Contingency (n) Tình huống bất trắc. ~ fund: Quỹ dự phòng; ~ plan: Kế hoạch dự
phòng.
Continuous programming (n) Phơng pháp xây dựng dự án mang tính liên tục (i.e. a
concept that involves the programming by objectives through earmarking of limited
resources for selected development objectives of the country programme for which
projects have not yet been identified).
Contraceptive (n) Dụng cụ tránh thai. ~ measures: Các biện pháp tránh thai.
Contraceptive prevalence rate (n) Tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai (i.e. the
percentage of married women of childbearing age, 15-49 years old, who are using, or
whose husbands are using, any form of contraception).
Contract (n) Bản hợp đồng hoặc (v) Làm hợp đồng (e.g. to ~ somebody to do something:
Hợp đồng với ngời nào để làm việc gì).
Contracting out (n) Khoán cho ngời ngoài (i.e. an arrangement whereby a department
or agency enters into a commercial contract with an external supplier that provides
services). Hence, to contract out something: Khoán cho ngời ngoài.
Contractual (adj) Thuộc về hợp đồng. ~ obligations: Các nghĩa vụ theo hợp đồng;
~ provisions: Các điều khoản hợp đồng; ~ terms: Các điều kiện hợp đồng.

12

Contribution (n) Khoản đóng góp. In cash ~ : Đóng góp bằng tiền mặt; In kind ~ :
Đóng góp bằng hiện vật (dới các hình thức nh nhân sự, văn phòng, vật t , thiết bị tại
chỗ, đất đai, nhà xởng, v.v ); Counterpart ~: Đóng góp của cơ quan đối tác (bằng
tiền mặt hoặc bằng hiện vật).
Control (n) Sự kiểm soát, biện pháp kiểm soát. Export ~ s : Các biện pháp kiểm soát
xuất khẩu; Exchange rate ~ s : Các biện pháp kiểm soát tỷ giá hối đoái; Import ~ s :

Các biện pháp kiểm soát nhập khẩu; Price ~ s : Các biện pháp kiểm soát giá cả.
Convention (n) Công ớc (e.g. ~ on the Rights of the Child: Công ớc về Quyền Trẻ
em; ~ for the Pretection of Ozone Layer: Công ớc về bảo vệ tầng ô-dôn; ~ for the
Protection of the World Cultural and Natural Heritage: Công ớc về bảo vệ di sản
văn hoá và thiên nhiên thế giới; ~ on Biological Diversity: Công ớc về bảo vệ sự đa
dạng sinh học; ~ on International Trade in Endangered Species: Công ớc về thơng
mại quốc tế đối với các loài động vật có nguy cơ tiệt chủng; ~ on the Law of the Sea:
Công ớc về Luật biển).
Coping strategy (n) Chiến lợc, biện pháp khắc phục khó khăn (i.e. plans, means and
actions used by the poor and/or the vulnerable to deal with difficult situations such as
unemployment, sickness, food shortage).
Core resources: Nguồn vốn thờng xuyên (i.e. voluntary contributions by donor
governments to UN development Agencies, as opposed to Non-core resources).
Corporate (adj) Tổng quát (e.g. A ~ plan: Một kế hoạch tổng quát); Thuộc về công ty
(e.g. A ~ law: Luật công ty).
Corrupt (adj) Tham nhũng (e.g. A ~ official: Một quan chức tham nhũng).
Corruption (n) Sự tham nhũng (i.e. defined broadly as the abuse of public office for
private gains). ~ - free (adj) Không có tham nhũng (e.g. A ~ society: Một xã hội không
có tham nhũng).
Cost (n) Chi phí. Fixed ~ : Chi phí cố định; Hidden ~ : Chí phí ẩn; Visible ~ : Chi phí
hiện.
Cost-push inflation (n) Lạm phát do sức đẩy của chi phí (i.e. inflation which is created
and sustained by increases in production costs, independently of the state of demand).
Cost recovery (n) Lấy thu bù chi, thu hồi chi phí. On a ~ basis: Trên cơ sở lấy thu bù
chi.
Cost sharing (n) Đồng tài trợ (i.e. financial contributions which are made by another
donor to a development project of UNDP and which are entrusted to UNDP to manage
in accordance with UNDP's own financial rules/regulations). Xem thêm Co-financing.
Cost-benefit analysis (n) Phân tích chi phí-lợi ích (i.e a method to determine total
benefits and costs of a project through which to detect the alternation with the highest

benefit-cost ratio).
Cost-effective (adj) Hiệu quả tính theo chi phí, hiệu quả kinh tế.
Cost-effectiveness analysis (n) Phân tích chi phí hiệu quả (i.e. an approach adopted
when the benefits from a project cannot be readily measured on monetary terms, yet it
has political or corporate benefits).
Counterpart (n) Bên đối tác, bên đồng nhiệm. ~ agency: Cơ quan đối tác; ~ capacity:
Năng lực của cơ quan đối tác; The Vietnamese Foreign Minister and his US ~ : Ngoại
trởng Việt Nam và ngời đồng nhiệm Hoa Kỳ.

13

Counterpart funding (n) Vốn đối ứng (i.e. the contribution in local currency to project
costs by a country receiving development aid).
Counterpart personnel (n) Nhân viên đối tác (i.e. local staff of a country receiving aid
who have the same role as, and complement the work, of technical assistance experts).
Country programme (n) Chơng trình quốc gia (e.g. UNDPs ~ for Viet Nam for the
period 1992-1996).
Credit (n) Tín dụng. Micro ~ or small ~ : Tín dụng quy mô nhỏ; Rural ~ : Tín dụng
nông thôn; Informal ~ association: Hội chơi hụi.
Creditworthy (adj) Có khả năng thanh toán nợ (e.g. a ~ country, company). Hence,
Creditworthiness (n) Khả năng thanh toán nợ.
Critical mass (n) Khối lợng cần thiết, để tạo nên tác động mong muốn. (e.g. There
needs to be a ~ of assistance in order to make a meaningful impact on poverty reduction
efforts in the province).
Crop rotation (n) Luân canh (i.e. an agricultural method in which two or more crops are
rotated from year to year to reduce nutrient depletion of the soil and reliance on
pesticides)
Cropping (n) Trồng trọt, canh tác. ~ intensity: Cờng độ canh tác; ~ pattern: Cơ cấu
cây trồng; ~ season: Mùa vụ trồng trọt; ~ sequence: Trình tự gieo trồng; ~ system: Hệ
thống trồng trọt.

Cross check (n) Kiểm tra chéo.
Cross-cutting (adj) Mang tính đa ngành, xuyên suốt. ~ approach: Phơng pháp tiếp cận
mang tính đa ngành; ~ issue: Một vấn đề xuyên suốt.
Cross fertilization (n) Thụ tinh chéo, (nghĩa bóng) sự trao đổi kinh nghiệm.
Cross-sectoral (adj) Mang tính đa ngành. ~ approach: Phơng pháp tiếp cận mang
tính đa ngành.
Crowd out (v) Lấn át, chèn lấn (e.g. Too much foreign expertise in a project can ~ local
initiative). Hence, Crowding out (n) Sự lấn át, sự chèn lấn.
Cultural (adj) Thuộc về văn hoá. ~ diversity: Sự đa dạng về văn hoá; ~ environment:
Môi trờng văn hoá; ~ exchange: Trao đổi văn hoá; ~ property: Tài sản văn hoá;
~ values: Các giá trị văn hoá.
Cultural heritage (n) Di sản văn hoá.
Cultural identity (n) Bản sắc văn hoá (e.g. national ~ : Bản sắc văn hoá dân tộc)
Cultural integration (n) Hội nhập về văn hoá.
Culture (n) Văn hoá. ~ in development: Văn hoá trong (hoạt động) phát triển;
Development ~: Văn hoá phát triển; Football ~ : Văn hoá bóng đá; Office ~ : Văn
hoá văn phòng; Traditional ~ : Văn hoá truyền thống.
Culture of Peace (n) Nền Văn hoá Hoà bình (do UNESCO phát động trên toàn thế giới
năm 2000).
Cultural shock (n) Cú sốc về văn hoá (do tiếp xúc với một nền văn minh rất khác biệt).
Cumulative (adj) Tích luỹ. ~ impact, effect: Tác động, hiệu quả tích luỹ.
Cut across (v) Liên quan đến nhiều ngành, nhiều tổ chức (e.g. Issues that ~ Government
agencies: Những vấn đề liên quan đến nhiều cơ quan Chính phủ).

14

Cutting edge (n) Mũi nhọn, tân tiến nhất (e.g. A ~ technology: Công nghệ mũi nhọn; To
be on the ~ of the development business: Đứng ở hàng đầu hoạt động phát triển).

15


D
DAC List of Aid Recipients (n) Danh sách các nớc nhận viện trợ của Uỷ ban Viện trợ
Phát triển. Danh sách này bao gồm Phần I (Part I) và Phần II (Part II). Phần I gồm các
nớc đang phát triển có mức GNP theo đầu ngời từ 9,385 USD trở xuống (giá cố định
năm 1995) và đợc nhận Viện trợ Phát triển Chính thức. Phần II gồm các nớc đang
trong thời kỳ chuyển đổi đợc nhận Viện trợ Chính thức, ở Trung Âu, Đông Âu, các
Nớc Cộng hoà thuộc Liên Xô cũ và một số nớc hoặc lãnh thổ có trình độ phát triển cao
hơn. Xem thêm Development Assistance Committee.
Danish International Development Agency (DANIDA): Cơ quan Phát triển Quốc tế
Đan Mạch.
Data (n) Dữ liệu, số liệu. ~ analysis: Phân tích dữ liệu; ~ bank: Ngân hàng dữ liệu;
~ collection: Thu thập dữ liệu; ~ processing: Xử lý dữ liệu; ~ retrieval: Truy cập dữ
liệu; ~ storage: Lu trữ dữ liệu; ~ transmission: Truyền dữ liệu; ~ base: Cơ sở dữ
liệu.
Death rate (n) Tỷ lệ tử vong. Crude ~ : Tỷ lệ tử vong thô; Total ~ : Tổng tỷ lệ tử vong.
Debrief (v) Báo cáo kết quả, khi kết thúc một hoạt động (e.g. The delegation debriefed
the minister at the end of its visit). Hence, Debriefing (n) Buổi báo cáo kết quả.
Debt (n) Nợ. Bad ~ : Nợ khê đọng, nợ khó đòi; Bilateral ~ : Nợ song phơng;
Domestic ~ : Nợ trong nớc; Foreign ~: Nợ nớc ngoài (also external ~ ); Multilateral
~ : Nợ đa phơng; Public ~ : Nợ công; Unsustainable ~ : Nợ quá sức chịu đựng (i.e.
debt which exceeds 2 to 2.5 times a country's annual export earnings).
Debt cancellation (n) Xoá nợ (also Debt forgiveness).
Debt crisis (n) Cuộc khủng hoảng nợ (i.e. widespread inability in the 1980s among
developing countries to service loans, resulting in strains in domestic development due to
rising oil prices, higher real interest rates, reduced lending and declining exports ).
Debt management (n) Quản lý nợ.
Debt refinancing (n) Tài trợ bằng vay nợ (i.e. a form of debt relief in which a new loan

is arranged to enable the debtor country to meet service payments on an earlier loan).
Debt relief (n) Giảm nợ (i.e. a form of programme aid that is provided by the IMF to
write off part of the debt owned by a recipient government. Debt relief maybe in the
form of Debt cancellation, Debt refinancing, or Debt rescheduling).
Debt renegotiation (n) Thơng lợng lại về việc trả nợ (i.e. negotiation in order to
change the terms of existing loans, usually by extending repayment nominal interest
rates).
Debt repayment (n) Trả nợ (Hence, To repay a debt).
Debt rescheduling (n) Hoãn trả nợ, đáo nợ (Hence, To reschedule a debt).
Debt restructuring (n) Cơ cấu lại nợ (i.e. any action officially agreed between the
creditor and the debtor that alters the terms previously established for the repayment,
including forgiveness or rescheduling). Hence, To restructure a debt).
Debt service (n) Tổng nợ phải trả (i.e. the sum of principal payments and interest
payments on total external debt). Hence, Debt servicing (n) Việc trả nợ, việc thanh toán
nợ.

16

Debt service obligations (n) Nghĩa vụ trả nợ.
Debt service ratio (n) Tỷ xuất nợ phải trả (i.e. the ratio of debt service payments to
earnings from exports of goods).
Debt structure (n) Cơ cấu nợ.
Debt swap (n) Tráo nợ.
Debtor (n) Con nợ. A ~ country: Nớc vay nợ.
Debt-for-nature swaps (n) Chuyển hoán nợ phục vụ bảo tồn thiên nhiên (i.e. an
arrangement whereby a debt is resettled well below face value with the debtor country,
on the understanding that the funds received to settle the debt will be invested in the
country concerned on conservation projects).
Decentralization (n) Sự phi tập trung hoá, phân cấp quản lý (i.e. a general term that
refers to the restructuring of authority so that it is shared between governing institutions

at central, regional and local levels. Decentralization involved two key elements, namely
devolution phân quyền and delegation ủy quyền).
Decentralize (v) Phi tập trung hoá, phân cấp quản lý (e.g. To ~ the decision-making
process: Phân cấp quá trình ra quyết định).
Decentralized (adj) Đợc phân cấp quản lý. ~ decision-making: Phân cấp ra quyết
định; ~ management: Phân cấp quản lý.
Deficit (n) Thâm hụt. Budget ~ : Thâm hụt ngân sách; Food ~ : Thiếu lơng thực;
Trade ~ : Thâm hụt cán cân thơng mại.
Deficit financing (n) Lấy tài chính bù thâm hụt ngân sách, tài trợ thâm hụt ngân sách
(i.e. a situation where expenditure exceeds revenue such that a deficit is operated
deliberately in order to stiimulate economic activity and employment by injecting more
purchasing power into the economy).
Deflation (n) Giảm phát. Hence, Deflator (n) Chỉ số giảm phát.
Deforestration (n) Tình trạng tàn phá rừng (i.e. Loss of forest cover from 40% of the
trees or more).
Delegate (v) Uỷ quyền, giao phó (e.g. To ~ the authority to someone: Uỷ quyền cho ai).
Hence, Delegation or ~ of authority (n) Sự uỷ quyền (i.e. the transfer of government
decision-making and administrative authority to semi-independent local units who may
still be legally accountable to the central government).
Demand (n) Yêu cầu, lợng cầu (e.g. ~ for skilled labour has exceeded supply).
Aggregate ~ : Tổng cầu; In ~ : Đợc nhiều ngời yêu cầu, đợc a chuộng (e.g. Top
quality secretaries are always in great ~). Excess ~ : D cầu.
Demand management (n) Quản lý lợng cầu.
Demand pull inflation: Lạm phát do cầu vợt cung.
Demand-driven (adj) Trọng cầu, do cầu quyết định (as opposed to Suppply-driven).
~ development aid: Viện trợ phát triển theo nhu cầu (của bên tiếp nhận).
Demand-side economics: Kinh tế học trọng cầu (as opposed to Supply-side
economics).
Demographic (adj) Thuộc về dân số học. ~ analysis: Phân tích dân số học; ~ change:
Thay đổi dân số học; ~ indicators: Các chỉ số dân số học; ~ momentum: Động lực dân

số học; ~ transition: Chuyển tiếp dân số học. Hence, Demography (n) Dân số học.

17

Demographic model (n) Mô hình dân số học (i.e. a model concerned with the structure,
growth and change of populations).
Demonstration (n) Trình diễn (e.g. ~ activities: Những hoạt động mang tính trình diễn;
A ~ project: Một dự án mang tính trình diễn).
Department for International Development (DfID): Cơ quan Phát triển Quốc tế Anh
quốc.
Dependency ratio (n) Tỷ lệ phụ thuộc (i.e. the ratio of the population defined as
dependent, aged under 15 and above 65, on the working age population, aged 15- 64).
Deplete (v) Làm suy giảm, làm cạn kiệt (e.g. To ~ natural resources: Làm cạn kiệt các
nguồn tài nguyên; To ~ the ozone layer: Làm suy giảm tầng ô-dôn). Montreal
Convention on Substances that ~ the Ozone Layer: Công ớc Montreal về các chất
làm suy giảm tầng ô-dôn.
Depleting (adj) Làm suy giảm, làm cạn kiệt. Ozone ~ substances: Các chất làm suy
giảm tầng ô-dôn.
Design (v) Thiết kế (e.g. To ~ a project: Thiết kế một dự án); (n) Bản thiết kế (e.g. A
project ~ : Thiết kế của một dự án).
Developing country (n) Nớc đang phát triển (i.e. a low- or middle-income country in
which most people have a lower standard of living than do most people in a high-income
country).
Development (n) (Sự nghiệp) phát triển (i.e. the process of improving the quality of all
human lives which consists of three equally important aspects: raising people's living
standards in terms of their incomes and consumption levels; creating conditions conducive
to the growth of people's self-esteem through the establishment of social, political, and
economic systems/institutions; increasing people's freedom to make their choices in terms
of consumer goods and services). ~ agency: Cơ quan, tổ chức phát triển; ~ partner: Đối
tác phát triển; ~ right: Quyền tham gia phát triển; ~ target: Chỉ tiên phát triển.

Development administration (n) Quản trị phát triển.
Development assistance (n) Viện trợ phát triển, trợ giúp phát triển.
Development Assistance Committee (DAC): Uỷ ban viện trợ phát triển, thuộc Tổ chức
Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). DAC là cơ quan chủ yếu qua đó OECD giải quyết
các vấn đề hợp tác với các nớc đang phát triển và là một trong những diễn đàn chính của
OECD để phối hợp các hoạt động hỗ trợ sự nghiệp phát triển bền vững.
Development cooperation (n) Hợp tác phát triển (i.e. a term often used synonymously
with overseas development assistance to indicate the inter-dependent nature of the devel-
opment process and emphasize the cooperative effort of both poorer and richer countries).
Development economics (n) Kinh tế học phát triển.
Development objective (n) Mục tiêu phát triển (i.e. a long-term objective of national
development or of a national programme).
Development planning (n) Quy hoạch phát triển.
Development strategy (n) Chiến lợc phát triển.
Digital divide (n) Khoảng cách công nghệ số (i.e. the richest 20% of the world
population have access to 93.3% of the internet facilities and 74% of the telephone lines
while the poorest 20% have access to only respectively 0.2% and 1.5%).

18

Devolution (v) Sự phân quyền (i.e. a concept which is commonly understood to be
genuine decentralization. Under devolution, local units of government have full authority
to take decisions over which central authorities exercise little or no direct control).
Digital revolution (n) Cách mạng công nghệ số.
Diminishing returns to scale (n) Lợi tức giảm dần theo quy mô (i.e. a generalization
that while an increase in some inputs relative to other fixed inputs may raise total output,
there will come a point when the extra output is likely to diminish). Law of ~ : Quy luật
lợi tức giản dần.
Direct support (n) Hỗ trợ trực tiếp. A ~ project: Dự án hỗ trợ trực tiếp (i.e. a project
that is designed to respond to a one-time need and to reach its beneficiaries directly by

preparing, for example, feasibility studies, development plans, technical designs ).
Disadvantaged (adj) Bị thiệt thòi. Economically ~ provinces: Các tỉnh bị thiệt thòi về
kinh tế; ~ groups: Các nhóm dân c bị thiệt thòi.
Disaster (n) Thiên tai (thờng hay đi với natural ~ s ). Environmental ~ : Tai biến môi
trờng; Technological ~ : Tai hoạ do công nghệ gây ra; Man-made ~ : Tai hoạ do con
ngời gây ra; Water ~ : Thiên tai do nớc gây ra, thuỷ tai.
Disaster forecasting (n) Dự báo thiên tai.
Disaster management (n) Quản lý thiên tai.
Disaster mitigation (n) Giảm nhẹ (hậu quả) thiên tai.
Disaster preparedness (n) Phòng chống thiên tai.
Disaster-prone (adj) Hay gặp thiên tai (e.g. Viet Nam is one of the most ~ countries in
the world).
Disaster relief (n) Cứu trợ thiên tai.
Disaster response (n) Biện pháp đối phó với thiên tai.
Disaster warning (n) Cảnh báo về thiên tai.
Disburse (v) Chi tiêu, giải ngân (e.g. Viet Nam disbursed over US$ 1.4 billion of ODA
in 2001).
Disbursement (n) Số tiền đợc giải ngân, mức giải ngân, vốn thực hiện (e.g. Viet Nam's
total ODA ~ during 2001 was over US$ 1.4 million).
Disease (n) Bệnh. Chronic ~s : Bệnh mãn tính; Endemic ~ s: Bệnh dịch; Guinea
worm ~ s: Bệnh giun Ghi-nê; Infectious ~s: Bệnh truyền nhiễm; Mental ~s: Bệnh tâm
thần; Occupational ~s: Bệnh nghề nghiệp; Respiratory ~s: Bệnh đờng hô hấp;
Vector-borne ~ s: Bệnh truyền qua vật chủ trung gian; Water-borne ~ s: Bệnh truyền
qua nớc.
Displaced people (n) Ngời lánh nạn; Internally ~ : Ngời lánh nạn trong nớc.
Dissolution (n) Giải thể (e.g. The ~ of loss-making State-owned enterprises: Giải thể các
doanh nghiệp Nhà nớc làm ăn thua lỗ).
Distribution (n) Sự phân phối, sự phân bổ. ~ of profits: Phân phối lợi nhuận;
Geographical ~ of aid: Phân bổ viện trợ theo vùng lãnh thổ; Geographical ~ of
poverty: Tình trạng nghèo theo vùng lãnh thổ. Hence, Distribute (v) Phân phối, phân

bổ

19

Distribution of income (n) Phân phối thu nhập. Functional ~ : Phân phối thu nhập
theo chức năng (i.e. dividing income according to sources such as wages, profits, rent,
ect ); Size ~ : Phân phối thu nhập theo quy mô (i.e. showing how many persons or
families receive how much income).
Diversification (n) Sự đa dạng hoá. Crop ~ : Đa dạng hoá cây trồng; Export ~: Đa
dạng hoá xuất khẩu; Risk ~ : Đa dạng hoá rủi ro.
Diversity (n) Tính đa dạng (e.g. The ~ of ecosystems: Tính đa dạng của các hệ sinh
thái).
Diversity in unity (n) Tính đa dạng trong thống nhất (e.g. To maintain the ~ in unity of
the United Nations Organization).
Divest (v) Thanh lý. Thus, Divestiture (n) Sự thanh lý. (e.g. ~ of a loss making business:
Thanh lý doanh nghiệp làm ăn thu lỗ).
Divide (n) Đờng phân cách, khoảng cách. North-South ~ : Khoảng cách giữa các nớc
phơng Bắc (các nớc giàu) và phơng Nam (các nớc nghèo); Urban - rural ~ :
Khoảng cách giữa thành thị và nông thôn; Digital ~ : Khoảng cách công nghệ số.
Dividend (n) Tiền lãi cổ phần, cổ tức. To pay dividends: Trả lãi cổ phần; (nghĩa bóng)
mang lại lợi ích (e.g. The strong reform measure that the Government took has paid fast
dividends: Biện pháp cải cách mạnh mẽ Chính phủ thực hiện đã mang lại lợi ích nhanh
chóng).
Document (n) Tài liệu, (v) Văn bản hoá, ghi chép thành văn bản (e.g. Lessons from
poverty reduction projects must be well-documented and widely shared amongst target
groups).
Dollarization (n) (Sự, tình trạng) đô la hoá (i.e. the ~ of a national currency).
Donor (n) Nhà tài trợ. ~ country: Nớc tài trợ; ~ organiztion: Tổ chức tài trợ;
Bilateral ~: Nhà tài trợ song phơng; Multilateral ~: Nhà tài trợ đa phơng;
~ community: Cộng đồng các nhà tài trợ.

Donor-driven or donor-led (adj) (Bị, do) nhà tài trợ chi phối (e.g. A ~ aid coordination
event: Hoạt động điều phối viện trợ do các nhà tài trợ chi phối).
Downstream (adj) ở cấp vi mô, cuối nguồn, đối lập với Upstream (e.g. The
effectiveness of ~ assistance activities is heavily affected by the upstream economic
policy and institutional environments).
Drop-out (n) Bỏ học. ~ rate: Tỷ lệ bỏ học (Xem thêm School drop-out). Hence, to
drop out of school (v) : Bỏ học.
Drug (n) Ma tuý, chất gây nghiện. ~ control and prevention: Kiểm soát và phòng
chống ma tuý; ~ interdiction and seizure: Ngăn chặn buôn lậu và bắt giữ ma tuý.
Dry farming (n) Canh tác trên đất khô hạn.

20

Drug abuse (n) Lạm dụng ma tuý. Hence, Drug abuser (n) Ngời lạm dụng ma tuý.
Drug addiction (n) Nghiện ma tuý. Hence, Drug addict (n) Ngời nghiện ma tuý.
Drug dealer (n) Ngời buôn bán ma tuý.
Drug demand reduction (n) Giảm lợng cầu ma tuý.
Drug detoxification (n) Cai nghiện ma tuý. Community-based ~ : Cai nghiện tại cộng
đồng; Family-based ~ : Cai nghiện tại nhà; Obligatory ~ : Cai nghiện bắt buộc;
Voluntary ~ : Cai nghiện tự nguyện.
Drug inhaling (n) Hít, ngửi ma tuý. Hence, Drug inhaler (n) Ngời hít, ngửi ma tuý.
Drug relapse (n) Tái nghiện. ~ rate: Tỷ lệ tái nghiện.
Drug-related harms (n) Tác hại do may tuý gây ra.
Drug supply reduction (n) Giảm lợng cung ma tuý.
Drug trafficking (n) Vận chuyển, buôn lậu ma tuý. Hence, Drug trafficker (n) Ngời
vận chuyển, buôn lậu ma tuý.
Drug treatment (n) Điều trị. ~ and rehabilitation: Điều trị và phục hồi chức năng
ngời nghiện ma tuý.
Duration (n) Thời gian diễn ra (một sự kiện, một hoạt động). Project ~ : Thời gian thực
hiện dự án.

21


E
Ear-mark (v) Phân bổ sơ bộ. Hence, Ear-marking (n) Sự phân bổ sơ bộ (e.g. the ~ of
available aid resources: Sự phân bổ sơ bộ các nguồn viện trợ hiện có).
Earth Summit (n) Hội nghị Thợng đỉnh về Trái đất (i.e. the other name of the UN
Conference on Environment and Development held in 1992 in Rio de Janeiro, Brazil).
Easy money (n) Tiền dễ vay.
Ecological (adj) Thuộc về sinh thái. ~ balance: Cân bằng sinh thái; ~ indicators: Các
chỉ số về sinh thái.
Ecological agriculture (n) Nông nghiệp sinh thái.
Ecological capacity (n) Sức tải của hệ sinh thái (Xem thêm Carrying capacity).
Ecological diversity (n) Sự đa dạng về sinh thái.
Ecological niche (n) Nơi c trú, ổ sinh thái (i.e. a place in the system that provides all
the living needs of a species, that species being better adapted to occupy that niche than
any other species).
Ecological resilience (n) Sức bền của hệ sinh thái.
Ecologically sustainable (adj) Bền vững về mặt sinh thái.
Ecology (n) Sinh thái học (i.e. scientific study of the interactions between organisms and
their environment). Human ~ : Sinh thái học nhân văn; Marine ~: Sinh thái biển.
Ecomuseum (n) Bảo tàng sinh thái. Ha Long Bay ~ feasibility study: Nghiên cứu khả
thi về bảo tàng sinh thái Vịnh Hạ Long.
Economic (adj) Thuộc về kinh tế. ~ aid: Viện trợ kinh tế; ~ analysis: Phân tích kinh tế;
~ cost: Chi phí kinh tế; ~ disparity: Sự chênh lệch về kinh tế; ~ forecasts: Dự báo kinh
tế; ~ incentive: Biện pháp khuyến khích về kinh tế; ~ indicators: Các chỉ số kinh tế;
~ instruments: Các công cụ kinh tế; ~ resources: Các nguồn lực kinh tế; ~ systems:

Các hệ thống kinh tế.
Economic cooperation (n) Hợp tác kinh tế.
Economic development (n) Phát triển kinh tế (i.e. economic growth plus structural and
institutional change which involves the progress towards goals and objectives).
Economic growth (n) Tăng trởng kinh tế (i.e. an increase in productive capacity of an
economy over time, giving rise to an increase in real National Income).
Economic integration (n) Hội nhập kinh tế.
Economic interdependence (n) Sự tuỳ thuộc lẫn nhau về kinh tế.
Economic liberalization (n) Tự do hoá kinh tế.
Economic performance (n) Hiệu quả hoạt động kinh tế.
Economic planning (n) Quy hoạch kinh tế.
Economically active population (n) Dân số hoạt động kinh tế (i.e. all men or women
who supply labour for the production of goods/services during a specified period of
time). ~ in working age: Dân số hoạt động kinh tế trong độ tuổi lao động.
Economies of scale (n) Hiệu quả kinh tế theo quy mô, tiết kiệm nhờ quy mô (i.e. the
gains by way of reduced average and marginal costs of production per unit of output
arising from increasing the scale of a plant, business or industry).

22