Đề tài nghiên cứu tổng quan về vấn đề nghiên cứu về khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên

MỤC LỤC

I .PHẦN MỞ ĐẦU
I.1 Lý do chọn đề tài
I.2 Đối tượng nghiên cứu
I.3 Mục đích nghiên cứu
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
II.1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu về khủng hoảng tâm lý
II.1.2 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu về khủng hoảng tâm lý tuổi
trung niên
II.2 Các khái niệm cơ bản
II.2.1 Khủng hoảng tâm lý
II.2.2 Khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên
II.3 Nghiên cứu khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên
II.3.1 Nữ trung niên
II.3.1.1 Giai đoạn mãn kinh và ảnh hưởng của nó với tâm lý phụ nữ
tuổi trung niên
II.3.1.2.Những khó khăn tâm lý cua phụ nữ tuổi trung niên
II.3.2 Nam trung niên
II.3.2.1Những thay đổi thể chất và ảnh hưởng của nó đến tâm lý nam
trung niên
II.3.2.2 Những khó khăn tâm lý cua nam trung niên
III.KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
III.1 Kết luận
III.2 Khuyến nghị
1


IV. DANH MỤC THAM KHẢO

I, PHẦN MỞ ĐẦU
I.1 Lý do chọn đề tài.
- Khủng hoảng tuổi trung niên nằm trong tâm lý tuổi trung niên mà
bất kỳ một người nào cũng phải trải qua trong cc đời .Nó là giai đoạn mà
mỗi người trưởng thành đã đạt tới đỉnh cao trong sự nghiệp ,gia đình các
mối quan hệ xã hội ,nhưng không tránh khỏi những xung đột tâm lý của bản
thân .Ở thời kỳ đầu của giai đoạn này ở cả nam giới và nữ giới ,người ta
thường quan sát thấy những biểu hiện của khủng hoảng giữa đời “theo số
liệu của hiệp hội khoa học flandri” ,có khoảng 20% bệnh nhân tới bệnh viện
với căn bệnh khủng hoảng tâm lý giữa đời “dấu hiệu đặc trưng của nó là
hiện tượng mất ngủ ,trằn trọc thất vọng ,chán chường ,thờ ơ lãnh cảm với
cuộc sống có người tĩnh tâm nhìn lại mình ,tự suy xét những thành bại trong
cc đời .người thành đạt cảm thấy mãn nguyện ,kẻ thất bại thấy chua

2


xót,nuối tiếc một thời tuổi trẻ và những cơ hội mà mình bỏ lỡ .họ muốn làm
lại nhưng thấy đã quá muộn và cảm thấy tuơng lai ảm đạm
Ở những người bị “khủng hoảng giữa đời người trong giai đoạn này
thường diễn ra một cuộc đấu tranh nội tâm rất quyết liệt ,một sự giằng xé
gữa những cái thuộc về bả chất, bản tính con người thật và bên kia là mặt
đóng kịch mà anh ta đã mang để tồn tại khi con người thật trong anh bắt đầu
trỗi dậy và chiến thắng lúc đó chấm dứt khủng hoảng .
Nhà tâm lý học Hà Lan Mactin bot viết :đây là hiện tượng đang xẩy
ra đồi với mỗi người,không ,kể cả nam và nữ giai đoạn khủng hoảng giúp
con người nhìn lại mình ,nắm bắt những gì thuộc chân lý,giúp con người rút
ra những bài học cho riêng mình
Khi đã trải qua giai đoạn khủng hoảng ,những con người thuộc lứa
tuổi trung niên tập trung sức lực đấu tranh cho lao động sáng tạo trong nghề

nghiệp cũng như trong hoạt động xã hội rất đa dang và phong phú.có thẻ nói
đây là giai đoạn chín của tài năng con người do một quá trinh học tập lâu dài
đươc tích lũy việc nghiên cứu khủng hoảng tuổi trung niên giúp cho việc
đưa ra các biên pháp giúp đỡ những khó khăn tâm lý lứa tuổi để giảm bớt
những ảnh hưởng của nó đến công tác và sự cống hiến của họ cho xã hội,sự
phát triển của xã hội.qua đó người trung niên cũng hiểu được bản thân mình
hơn ,đối diện trực tiếp với cơn khủng hoảng tự giúp đỡ bản thân .
Vấn đề khủng hoảng tuổi trung niên cịn ít người nghiên cứu trên
thưc tế ,những vấn đề khó khăn của người trung niên rất cần sự quan
tâm ,giúp đỡ của gia đình và xã hội .thực tế ở Việt Nam chỉ có một số tài
liệu về vấn đề này,đa số tài liệu là của nước ngồi .Một số ít dịch ra tiếng
việt .nhưng đây là những nghiên cứu dựa trên lứa tuổi trung niên của
phương tây ,do sự khác nhau về văn hóa nên đời sống tâm lý có điểm khác
biệt so với lứa tuỏi trung niên ở Việt Nam đối tựong mà chúng ta đang
3


nghiên cứu và đề cập tới .Do xã hội lối sống,phong tục tập quán Việt Nam
có những nét đặc trưng riêng cho nên xung đột tâm sinh lý lứa tuổi trung
niên cần được nghiên cứu .
Nghiên cứu khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên tao ra cơ sở góp phần
cho sự phảt triển tâm lý học phát triển Việt Nam nói riêng và tâm lý học nói
chung.
I.2,ĐỐI TỰỢNG NGHIÊN CỨU
Đối tương nghiên cúu của đề tài là khủng hoảng tuổi trung niên cụ thể
là lý giải nguyên nhân gây ra khủng hoảng ,biểu hiện của khủng hoảng và
một số biện pháp khăc phục,khủng hoảng do giai đoạn mãn kinh của phụ nữ
(tiền mãn kinh 45-60 tuỏi ) mãn kinh thực sự (50-55 tuổi) và sau mãn kinh
(55-60 tuổi):khủng hoảng ở nam giới do các nguyên nhân thể chất và ảnh
hưởng từ các quan hệ xã hội.

I.3, MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu khủng hoang tuổi trung niên nhằm mục đích :
+ Nâng cao nhân thức của các thành viên trong gia đình và xã hội về
vấn đề này
+ Nâng cao nhận thức của ngươi trung niên về các vấn đề tâm lý của
mình duới góc độ khoa học
+ Góp phân vào viêc phát triển cơng trình nghiên cứu tâm lý tuổi
trung niên
+ Giúp cho việc đưa ra các biện pháp khoa học nhằm hạn chế khó
khăn tâm lý của lưá tuổi trung niên
II B. NỘI DUNG
II .1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
II 1.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu khủng hoảng tuổi trung niên

4


Khủng hoảng tâm lý hay khủng hoảng lứa tuổi đã được tâm lý học
quan tâm từ khá sớm .Hiện nay trên thế giới các nhà tâm lý học tiến hành
nhiều cơng trình thực nghiệm và cơng trình nghiên cứu về khủng hoảng lứa
tuổi ở hầu hết tất cả các độ tuổi từ sơ sinh đến giai đoạn về già.Đại diện tiêu
biểu có L.X vugotxki ơng nghiên cứu các giai đoạn khủng hoảng trẻ em.trên
cơ sở phân tích biện chứng của lứa tuổi và vị trí khủng hoảng trong q trình
phát triển nói chung.L.X vugơtxki cho rằng sự phát triển của cá nhân là quá
trình đều đặn của sự thay đổi giai đoạn ổn định và giai đoạn khủng hoảng
lứa tuổi.Sự khác biệt giữa 2 giai đoạn này đựoc L.X.vưgôtxki phân tích trên
cơ sở tình hình xã hội của sự phát triển.trong đó giai đoạn ổn định được xác
định bằng sự hài hịa giữa mơi trường và thái độ chủ thể với mơi trường.Cịn
giai đoạn khủng hoảng diễn ra trong thời gian ngắn(vài tháng ,một năm hoặc
nhiều hơn là 2 năm) và tập trung vào những thay đổi chủ yếu nhất,dữ dội

nhất trong nhân cách.Như vậy,theo L.X.vưgôtxki,khủng hoảng là thay đổi
của những đỉnh điểm nhỏ được tích lũy lại từ những căng thẳng của giai
đoạn ổn định xảy ra trước đó.Một luận điểm nữa cũng rất quan trọng của
L.X.vưgôtxki về giai đoạn khủng hoảng lứa tuổi là dấu hiệu của nó.Triệu
chứng khó giáo dục chính là những dấu hiệu của sự chuyển nghiên cứu của
nhiều nhà tâm lý học L.I.Bozovich; T.V.Đuranôva; Đ.B.Encônhim.
Theo LX.vưgotxki .giai đoạn bước ngoặt của sự phát triển có đặc
điểm “sự thu hẹp”,”sự biến mất” cùng cái cũ “sự xuất hiện cái mới”.Trong
phát triển diễn ra là phải đồng thời với sự thu hẹp hay biến mất của cái cũ,là
sự phủ nhận những mối quan hệ cũ và do đó kéo theo những biểu hiện
mang tính tiêu cực Nếu cho rằng khủng hoảng là sự thống nhất giữa hai q
trình xây dựng và phá hủy thì có thể nói khủng hoảng như là 1 quy luật tất
yếu của sự phát triển.

5


Khủng hoảng tâm lý còn được tâm lý học nghiên cứu và theo thuyết
hoạt động thì khủng hoảng lứa tuổi là thời điểm chuyển đổi của hoạt động
chủ đạo và hệ thống các mối quan hệ xã hội mới.
Tiếp theo,nghiên cứu của A.N.Lêonchiep trong tâm lý học Liên Xô
xuất hiện những quan điểm về xung đột như là dấu hiệu của sự chuyển tiếp
lứa tuổi.Dấu hiệu này bao gồm phản ứng dữ dội của đứa trẻ đối với tác động
không tương thích về giáo dục từ phía người lớn.
Các nghiên cứu về khủng hoảng tâm lý ở Việt Nam hiện nay đa số là
sự kế thừa những nghiên cứu khủng hoảng của các trường phái tâm lý học
thế giới.Xem xét vấn đề khủng hoảng tâm lý trong hoàn cảnh kinh tế xã hội
ở Việt Nam đã xuất hiên một số nghiên cứu nhỏ về khủng hoảng lứa
tuổi ,được thể hiện dưới bài viết báo cáo khoa học hoạc được lồng vào các
vấn đề nghiên cứu vè tâm lý học phát triển ở tạp chí tâm lý học số 1 năm

2000 có một bài đăng của thạc sĩ Văn Thị Kim Cúc “có hay khơng khủng
hoảng tuổi thiếu niên là một giai đoạn không thể tránh khỏi .lý giải nguyên
nhân gây ra khủng hoảng ở tuổi thiếu niên là do sự phát triển của tâm tính
dục,sự thay đổi sinh lý ,vai trò mới mà người

thiếu niên phải đảm

nhận...dẫn đến khủng hoảng và một số giải pháp giúp thiếu niên vượt qua
khủng hoảng bằng cách tự xem xét đánh giá và tự xây dựng bản sắc cá
nhân ... người thiếu niên phải có được mơ hình riêng của mình về các niềm
tin ,khát vọng nghề nghiệp cũng như các mối quan hệ xã hội .tác giả đề cập
đến phạm tội tuổi thiếu niên một phần do khủng hoảng lứa tuổi gây ra và
mong muốn vấn đề này đươc ưu tiên nghiên cứu .trong mục trao đổi nghiên
cứu ,tác giả phó viện trưởng viện tâm lý học Vũ Dũng có bài nhan đề “tâm
lý tuổi vị thành niên “đăng trên tạp chí tâm lý học số 4(tháng 8 -1998) có đề
cập tới khủng hoảng tâm lý lứa tuổi vị thành niên tác giả cho rằng”giai đoạn
tuổi vị thành niên ở trẻ em vừa được hình thành và phát triển phẩm chất tâm
6


lý tích cực ,lại vừa hình thành các phẩm chất tâm lý tiêu cực.chính điều này
đã tạo nên lứa tuổi vị thành niênnhư một lứa tuổi tiêu biểu về xung đột trong
sư phát triển tâm lý ...
Qua đó ta thấy việc nghiên cứu khủng hoảng lứa tuổi ở Việt Nam
đang được tiến hành và trên đà phát triển tuy vẫn còn tản mạn nhưng là cơ
sở nền tảng cho quá trình nghiên cứu về sau.
Tiếp tục tư tửong của L.X.Vưgơtxki, .A.N. leonchiep cũng nghiên
cứu về khủng hoảng tâm lý ở trẻ em với cách tiếp cận hoạt động chủ đạo
khác biệt với lứa tuổi khủng hoảng và lứa tuổi ổn định của L.X.Vưgôtxki
.theo ông lứa tuổi của giai đoạn lứa tuổi nhất định và vị trí của đứa trẻ trong

các mối quan hệ xã hội .Mỗi một giai đoạn lứa tuổi được đi kèm với họat
động chủ đạo với một loại hình thức mới trong mối quan hệ giữa đứa trẻ và
người lớn.sự phát triển hoạt động của trẻ là cả ở bên ngoài và bên
trong.trong mỗi giai đoạn phát triển tâm lý đứơc xác định bằng mối quan hệ
nhất định của đứa trẻ với hiện thực với thể loại chủ đạo của hoạt động như ở
tuổi mẫu giáo hoạt động chủ đạo là hoạt động chơi, tuổi tiểu học là hoạt
động học tập .Chính trong hoạt động chủ đạo những cấu tạo cơ sơ mới được
hình thành – những khả năng mới của cá nhân,chuẩn bị thời điểm bước
ngoặt bùng nổ-khủng hoảng.lứa tuổi khủng hoảng đó là thời điểm chuyển
tiếp rủi ro của hoạt động chủ đạo và sự chuyển đổi sang hệ thống các mối
quan hệ mới.cũng theo cách tiếp cận của hoạt động chủ đạo ,phân tích lứa
tuổi khủng hoảng gặp khó khăn khi tập trung vào nghiên cứu cơ chế hình
thành hoạt động chủ đạo nghĩa là cơ chế phát triển của giai đoạn ổn định .cơ
chế chuyển đổi hoạt động được tập trung nghiên cứu.A.N. leonchiep cho
rằng sự xuất hiện hoạt động mới có liên quan đến xuất hiên động cơ mới ,với
“sư chuyển dịch động cơ thành mục tiêu “ “hành động dường như trội hơn
phạm vi hoạt động khi nó trở lên mâu thuẫn với động cơ trước đó của nó. kết
7


quả của sự chuyển đổi động cơ thành mục tiêu là sự thay đổi cấp bậc của nó
và sinh ra động cơ mới –thể loại động cơ mới “ “lực lượng thúc đẩy trong
q trình này nằm ở hoạt đơng khởi điểm có liên quan với chủ thể và hoạt
động đối tượng và giao tiếp. Ông cho rằng khủng hoảng (phóng đai,q
đáng ,giai đoạn phát triển mạnh mẽ )khơng có nghĩa là giấu hiệu cần thiết
của sự chuyển đổi từ giai đoạn ổn định sang giai đoạn khác ,từ hoạt động
chủ đạo này sang hoạt động chủ đạo khác .nguôn gốc của sự chuyển đỏi của
hoạt động chủ đạo dẫn đến chỗ cần thiết phải xem xét thành phần của hoạt
động.Xem xét sự thay đổi trong giao tiếp của đúa tre với người lớn, hệ thống
các mối quan hệ,vị trí của đứa tre trong hệ thống các mối quan hệ xã

hội,quan điểm của đứa trẻ với vị trí đó

II.1.2 Những nghiên cứu về khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên
Vấn đề khủng hoảng tuổi trung niên có ít cơng trình nghiên cứu tâm lý
học đề câp tới.do đặc điểm của lứa tuổi này chưa thu hút đươc sư quan tâm
của các nhà nghiên cứu.các tài liệu nghiên cứu về khủng hoảng tuổi trung
niên trên thế giới chưa đươc dịch ra tiếng việt.thực tế ở Việt Nam có mơt số
tài liệu được đề cập trong cuốn “tâm lý học phát triển”của Nguyễn Văn
Đồng và Vũ Thị Nho .theo E.Ericson ông chia giai đoạn đời người thành 8
giai đoạn trong đó khủng hoảng tuổi trung niên nằm ở giai đoạn 7 và 8.theo
Lêvinsơn ơng đưa ra các mơ hình khủng hoảng .Sketle cho rằng khủng
hoảng nửa cuộc đời là một ngoại lệ và phê phán Lêvinsơn
Tại Việt Nam vấn đề khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên bắt đầu đươc
nghiên cứu tuy nhiên vẫn còn rất tản mạn.Đây cũng là điểm hạn chế trong
nghiên cứu tâm lý lứa tuổi ở Việt Nam.
8


II.2 – CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN :
II.2.1 – Theo Từ điển tâm lý học(vũ quang dũng chủ biên) khủng
hoảng lứa tuổi được hiểu như sau
Khái niệm :
Là biểu hiện của trạng thái xung đột xuất hiện trong thời kỳ chuyển
biến từ giai đoạn nứa tuổi này sang giai đoạn phát triển nứa tuổi kia-khoa
học theo lứa tuổi mặc dù khơng phải là tất yếu nhưng vẫn có vị trí nhất định
trong sự phát triển tâm lý.Nguồn gốc xuất hiện của khủng hoảng tâm lý
là các mâu thuẫn giữa những khả năng trưởng thành về thể lực và tâm lý với
nhưng hình thức của các mói quan hệ qua lại với những người xung quanh
và với các dạng hoạt động được hình thành trước đó 
II.2.2 - Tuổi trung niên

- Là giai đoạn từ tuổi 40 đến 60 là giai đoạn cuối của tuổi trưởng
thành.ở độ tuổi này có nhiều sự thay đổi về tâm sinh lý
- Tuổi trung niên bước vào giai đoạn của sự lão hóa ,dù q trình lão
hóa tiến ra từ năm 25 tuổi nhưng đến độ tuổi này sự bộc lộ của lão hóa mới
thực sự rõ nét và diễn ra liên tục cho đến chết.đó là quá trinh suy yếu của các
cấu trúc và chức năng của cơ thể biểu hiện qua nhiều hiện tượng một cách cụ
thể hơn sự não hóa xảy ra la do phục hồi khơng đầy đủ những tổn thương
của các thành phần của cơ thể .những điều kiện sống khơng thuận lợi có thể
làm tăng nhanh q trình lao hóa do các tác động cơ học(chấn thương),hóa
học(các chất từ mơi trường ,từ thực phẩm,từ dược phẩm,tia xạ...đặc biệt là

9


do nhiều yếu tố làm tăng q trình não hóa do con người gây ra cho bản
thân:như hút thuốc uống rượu.
+) Những thay đổi thể chất theo xu hướng suy giảm bắt đầu từ tuổi
trưởng thành đó chính là sự não hóa.yếu tố chung nhất của sự não hóa là sự
giảm sút dần các số lượng tế bào trong mọi tổ chức song song với sự thu nhỏ
dần của số lượng tế bào,còn xuất hiện nhiều biến đổi về chức năng của cơ
thể:hệ xương,hệ da,hệ hơ hấp,hệ tuần hồn,hệ thân kinh,hệ nội tiết,hệ sinh
sản,hệ tiêu hóa và hệ bài

tiết.cơ bắp trở lên yếu hơn.khung xương kém

chắc do thiếu can xi:thể tích xương giảm từ tuổi 40,khoảng 1% sau mỗi thập
niên ở nam giới và 1,3%ở nữ giới.hơ hấp kém hiệu quả hơn.hệ tuần hồn có
nhiều biến đổi có tính chất tuần tự và khơng đảo ngược;thành động mạch
kém đàn hồi hơn,thậm chí cịn bị phủ một lớp mỡ,làm tăng nguy cơ nhồi
máu cơ tim hay suy tim.

Tuổi càng cao thì con người càng khó khơi phục sức khỏe  sau khi bi
bệnh stress cũng có tác động mạnh hơn với người có tuổi.
ngồi những tác động của não hóa xã hội cũng gây sức ép ;những người
trung niên thường bị coi là "quá già để làm việc" và do đó thường khơng cố
gắng huy động hết khả năng của bản thân.
    

Mặc dù những thay đổi sinh học do não hóa là tất yếu và phổ biến

nhưng các hệ thống khác nhau không chịu tác động như nhau của tiến trình
não hóa.
+) Não hóa và sự suy giảm chức năng thần kinh.
do sự biến đổi về giải phẫu,cụ thể là sư não hóa của các tổ chức đặc biệt là
hệ thần kinh dẫn đến sự thay đổi tâm lý ở người cao tuổi.xu hướng chung là
giảm linh hoạt trong các dẫn truyền của dây thần kinh vận động giảm xuống
khả năng cảm thụ thị lực,thính lực,khứu giác,vị giác) giảm cảm giác đau.Hệ
10


quả là giảm khả năng tiếp thu thông tin,giảm nguồn kích thích hệ lưới và kéo
theo giảm trương lực ở vỏ não.
Hoạt động của hệ thần kinh cao cấp :đầu tiên là có hiện tượng giảm ức
chế sau đó là giảm hưng phấn và các q trình thần kinh.Tính hưng phấn từ
hưng phấn sang ức chế giảm đồng thời mất dần sự cân bằng hai q trình
này.sự kiểm sốt từ vỏ não với các vùng dưới vỏ giảm sút ,các trung tâm
dưới vỏ hoạt động bất thường gây rối nhiễu thần kinh thực vật,ảnh hưởng
tâm lý người có tuổi.
+) Sự suy giảm và biến đổi của các cơ quan cảm giác.
Ở giai đoạn này do q trình não hóa nên sự nhạy bén ,linh hoạt của
các cơ quan cảm giác của người trung niên không còn được như trước giảm

chức năng của cơ quan thị giác do hai nguyên nhân là sự biến đổi của thủy
tinh thể và của võng

mạc.ở người độ tuổi càng cao thì khơng có khả năng

nhìn vật ở gần mắt một cách rõ rệt (viễn thị) cần phải đeo kính.Ngồi ra các
cơ quan thính giác ,cảm giác da cũng giảm ngưỡng cảm giác giảm đi rất
nhiều so với người ở độ tuổi đầu trưởng thành.
+) Các bệnh dạ dày và thực quản
Dạ dày có thể bị viêm,loét với các yếu tố được nghi nhận như
stress,rượu bia các dạng thuốc viêm giảm đau cũng được dùng nhiều hơn
vào lứa tuổi này biểu hiện là các cơn đau thượng vị liên quan đến bữa ăn và
có thể kèm buồn nơn, nơn mửa.
+) Cơn đau thắt ngực
Đây là tình trạng gây ra bởi thiếu oxy gen ở tim do thiếu cung cấp
tương đối .Nói rõ hơn đó là những tình trạng căng thẳng q mức kéo dài
11


khi hô hấp kém ,các mạch máu nuôi tim cũng có thể bị co thắt hoặc hẹp do
xơ cứng.
+) Huyết áp cao
Huyết áp cao có thể xảy ra nhiều hơn ở lứa tuổi này do nhiều
nguyên do trong đó có chế độ ăn uống nhiều chất béo,nhiều muối,hoạt động
tập luyện thể dục kém trong khi công việc căng thẳng hơn về tâm lý.
+) Ung thư
Các bệnh ung thư khác nhau bắt đầu xuất hiện trong giai đoạn lứa tuổi
này.theo nghiên cứu thống kê năm 1996 ở thành phố Hồ Chí Minh ở nam
giới chiếm tỉ lệ cao nhất là ung thư gan (38,2%);kế đến là ung thư phổi
(32,2%);ung thư dạ dày (24,8%).ở nữ giới cao nhất la ung thư cổ tử cung

(35%);ung thư vú là (17,1%) và đại trực tràng là (11,8%).nhiều yếu tố thúc
đẩy bệnh ung thư đã được nghi nhận hiên nay bao gồm :vi rut siêu gan B,C
thuốc lá,các chất màu các chất béo ,tình trạng sinh đẻ sớm ....
+) Hệ sinh sản
Khả năng của phụ nữ giả gần từ tuổi 45 và mất hẳn vào khoảng tuổi
55.giai đoạn tiền mãn kinh của phụ nữ ,thường kéo dài 2 năm từ độ tuổi 47
trở ra .sau khi kinh nguyệt bị mất hẳn .thay đổi sinh học của phụ nữ giai
đoạn này là sự não hóa của buồng trứng,kết quả là trứng khơng rụng và giảm
từ tiết hóc mơn nữ tính (estrogen và progetgen).do mức độ hóc mơn estrogen
giảm xuống ,trong cơ thể phụ nữ xẩy ra một số thay đổi .Mô âm đạo mỏng
đi ,âm đạo co lại,dịch âm đao giảm khả năng viêm nhiễm tăng tuy nhiên ,sự
giảm mong muốn sinh hoạt tình dục của phụ nữ ở độ tuổi này lại không phải

12


do giảm mức hóc mơn estrogen mà là do những yếu tố khác tâm lý ,sức
khỏe.
Đàn ông cũng chịu ảnh hưởng của sư não hóa .sự sản xuất tinh trùng
bị giảm.mức hóc mơn andsogen giảm dần ,sự sản xuất tinh dịch giảm  tuy
nhiên đàn ông cho đến già vẫn sản xuât tinh trùng
+) Xưong
Ở tuổi trung niên xương nhanh chóng bị lão hóa hơn do bị loang
xương,xương de bị gẫy và giịn hơn.các phần xương chậu,khửyu tay và
xương sống bị ảnh hưởng nhiều nhất .sự thay đổi này là cho khớp xương đau
nhức nhiều hơn.ngồi ra do xưong bị lao hóa nên người trung niên cũng dễ
bị mắc các bệnh như vôi hóa cột sống ....
- Vị trí xã hội
Người trung niên đã phân đấu rất sớm nhiều cho cơng việc gia đình và
đã đạt được những vị trí cao trong cơng việc,họ bắt đầu thấy rằng khơng biết

họ có lên tiếp tục phấn đấu nữa hay dừng lại họ thường là những người đã
thành công và giữ trọng trách cao trong xã hội,gia đình .Mặc dù sức khỏe
giảm sút nhưng nhận thức .trí tuệ của họ đạt đến độ chín muồi bằng thực tiễn
và bằng kinh nghiệm suốt cuộc đời họ.Trong công việc họ thường là người
lãnh đạo đứng đầu trong các cơ quan đồng nghiệp tôn trọng đặc biệt là đồng
nghiệp trẻ .
Ở Việt Nam người trung tuổi ở nông thôn có đặc điểm rất khác với ở
thành thị .họ có mối quan hệ trong cộng đồng làng xã và thường là những
người trực tiếp tham gia quyết định các công việc trong làng xã,dịng họ,do
họ có vốn kinh nghiệm sống phong phú nên là những người quan trọng trong
việc giáo dục thế hệ trẻ .
13


Tuy nhiên không phải người trung niên nào cũng đạt được như thế rất
nhiều người gặp khó khăn trong việc là chủ cơng việc  và cuộc sống riêng họ
găp những khủng hoảng mà mỗi người đều có đặc điểm riêng.Đây là vấn đề
mà bài viết đề cập tới cụ thể ở phần sau.
- Những thành tựu tâm lý cần đạt tới của độ tuổi trung niên
Theo E.Ericsơn ông cho rằng tuổi trung niên nên trở thành người sáng
tạo trong các mối quan hệ hoặc là trì trệ,tuổi già là sự tích hợp trở thành một
nhân cách trọn vẹn đối với sự thất vọng một cuộc đời đã trải qua . 
 

Ông chia đời người thành 8 giai đoạn trong đó có thể thấy giai đoạn

tuổi trung niên nằm ở giai đoạn 7 và 8
+) Giai đoạn 7:sinh sản ,mặt kia là sự ngừng trệ và buông thả (giữa
tuổi người lớn)
Sinh sản liên quan đên sự quan tâm tối thiết lập và hướng dẫn thế hệ

sau thông qua việc nuôi dưỡng trẻ và cố gắng sáng tạo trong sản xuất, tin
vào tương lai ,tin vào loài người và khả năng chăm sóc người khác là điều
kiện tiên quyết của sự phát triển giai đoạn này thay vi có con ,một ngươi
có thể tạo lên thế giới tốt hơn cho những đứa con của những người
khác ,giai đoạn 7 như vậy cung cấp cơ chế cho sự liên tục cuả xã hội ,từ thế
hệ này sang thế hệ khác.mất đi tính sinh sản đươc biểu lộ bằng sự ngưng trệ
bng thả ,tình trang buồn chán mất sự phát triển tâm lý của xã hội.
Giai đoạn 8 ; Toàn vẹn về mặt kia là sự thất vọng(cuối tuổi người
lớn)
ở giai đoạn này ,mỗi người phải sống với gì mà anh ta đã hồn tất sự tồn
vẹn .“toàn vẹn” bao gồm sự chấp nhận giới hạn của cuộc sống ý thức là một
phần của lịch sư rộng lớn hơn bao giờ hết gồm các thế hệ đi trước sở hữu sự
14


uyên thâm của người xưa,sự tháng hợp cuối cùng của tất cả các giai đoạn
trước.ngược lại với sự toàn vẹn là sự thất vọng nuối tiếc vì những gì đời
mình đã làm hoạc chưa làm được trong cuộc đời mình ,
Trong giai đoạn lứa tuổi này người trung niên cần đạt được là sự thỏa
mãn trong cuộc đời những gì đã trải qua,hồn tất những gì mà mình đã đưa
ra từ tuổi trẻ và đạt đến trình độ cao của trí tuệ và sự nhận thức.
II.3 – Nghiên cứu những khủng hoảng tâm lý tuổi trung niên :
Khủng hoảng tâm lý trung niên là giai đoạn mà bất kỳ ai cũng phải
trải qua ,nó diễn ra ở cả nam và nữ tuổi trung niên biểu hiện là sự mãn kinh
và ảnh hưởng của mãn kinh đến tâm lý của phụ nữ .Cịn ở nam giới là đó là
sự thay đổi về cơ thể, sức khỏe và ảnh hưởng của nó tới mỗi giới có sự khác
nhau về biểu hiện tâm lý.
II.3.1- Nữ trung niên :
Nữ trung niên khác với nam trung niên ở chỗ khủng hoảng của nữ trung niên
ngoài do yếu tố thể chất ,yếu tố của xã hội gây lên thì ngun nhân chính bắt

nguồn từ hiện tượng mãn kinh ở phụ nữ những tác động của nó đã gây nên
những cơn khủng hoảng ở nữ trung niên .Để hiểu rõ về khủng hoảng của
phụ nữ tuổi trung niên ta tìm hiểu rõ hơn về hiện tượng mãn kinh ở phụ nữ.
II.3.1.1 Giai đoan mãn kinh và ảnh hưởng của nó đến đời sống tâm lý
phụ nữ tuổi trung niên

- Giai đoạn mãn kinh
15


Mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp lần thứ hai trong đời sống sinh dục
của người phụ nữ (lân thứ nhât xẩy ra ở tuổi dậy thì)xẩy ra do sự suy giảm
chức năng buồng trứng,dần dần buồng trứng ngưng hoạt động và ngừng tiết
các nội tiết tố nữ,dẫn đên việc ngưng hành kinh mỗi tháng ,và chấm dứt khả
năng sinh sản của người phụ nữ.
- Mãn kinh diễn tiến từ từ theo tuổi tác thường qua hai giai đoạn :
+) Tiền mãn kinh:thường xẩy ra ở độ tuổi 45-50 có thể kéo dài từ hai ,
ba đến 5 năm tùy người ,do hoạt đông buồng trứng bắt đầu và bắt đầu có sự
mất cân bằng các nội tiết tố nữ (estrogen và progesteson),dẫn đến kinh
nguyệt kéo dài dây dưa....
+) Mãn kinh thật sự :thường có ở lứa tuổi 50-55 do buồng trứng
ngừng hẳn hoạt động và ngừng tiết nội tiêt tố nữ ,dẫn đến kinh nguyện mất
hẳn.
Mãn kinh sớm là mãn kinh trước 40 tuổi khi đó người phụ nữ khơng
cịn khả năng có con được nữa,do khơng cịn có nang nỗn chín hoặc hoặc
nỗn khơng thể phóng được ( không rụng trứng).mãn kinh sớm thường xẩy
ra ở phụ nữ hút thuốc lá
,uống rượu chiêu tia xạ bệnh ,bị rối loạn miễn dịch trong người.
- Các biểu hiện của mãn kinh :
+) Cơn bừng nóng:Là cảm giác có một luồng nóng bất thình lình chạy

trong cơ thể và mặt .da có thể bị đỏ bừng ,người tốt mồ hơi.cơn bừng nóng
có thể kéo dài một vài giây đến một vài phút ,cơn bừng nóng có thể xảy ra
16


bất cứ lúc nào ban ngày cũng như ban đêm ,có thể từ nhẹ đến nặng có thể
xảy ra một vài lần trong tháng hoặc một vài lần trong ngày .Cơn bừng nóng
có thể xuất hiện một vài tháng , một vài năm có khi khơng có triệu chứng
này
Tiến hành phỏng vấn sâu một số người phụ nữ trung niên khi được
hỏi về một số biểu hiện của cơ thể trong giai đoạn mãn kinh cô T( 51t) tuổi
cho biết “có khi đêm cơ đang ngủ cơ thấy người nóng bừng như phát sốt
phải bỏ chăn ra mà rõ ràng là trời lạnh rồi một lúc sau lại hết cứ thỉnh
thoảng cô lại bị như vậy”
+) Rối loạn kinh nguyệt :
Là sự biểu hiện chủ yếu nhất của thời kỳ tiền mãn kinh :vòng kinh dài
ngắn, ra huyết bất thường .khi kinh nguyệt mất trên 12 tháng mới chắc chắn
là mất kinh thực sự
+) Mất ngủ :
Là biểu hiện thường gặp,có người khó đi vào gấc ngủ hoạc sau khi
ngủ dễ tỉnh giấc mà không ngủ lại được ,hay mê sảng ....
Người mất ngủ nặng thường hay thức trắng ,thuốc an thần cũng ít có
hiệu quả do bị mất ngủ nên bệnh nhân luôn thây mệt mỏi ,lo lắng .nếu khơng
điều chỉnh kịp thời sẽ rơi vào vịng xoắn bệnh lý
+) Xương và các thay đổi khác trong cơ thể :
Sự biến hóa xương là điều tự nhiên do ảnh hưởng của tuổi tác lúc mãn
kinh xương tiêu hao nhanh hơn .loãng xương là kết quả của sự hao xương
làm xương dễ gẫy ,giãn hơn .các phần xương chậu,khửyu tay và xương sống
bị ảnh hưởng nhiều nhất .Sự thay đổi này làm cho khớp xương đau nhiều
17

hơn dẫn đến bệnh tât liên quan đến xương ảnh hưởng đế tâm lý của người
trung niên
Mất xương là phần thay đổi tự nhiên của tuổi tác lúc mãn kinh mất
xương tăng hơn loãng xương là kết quả của sự mất xương làm khả năng gẫy
xương tăng lên
Chất estrogen sản xuất từ buồng chứng của phụ nử trước thời kỳ mãn
kinh bảo vệ cho cơ thể khỏi bị đau tim ,stroken khi estrogen giảm xuống sau
thời kỳ mãn kinh phu nữ sẽ mất đi sự bảo vệ này .Khả năng bị bệnh tim và
stroken sẽ tăng cao
+) Progesteron và Estrogen : là hai hocmon quan trọng đối với đời
sống sinh dục của người phụ nữ .nhiều năm khi tắt kinh,chu kỳ kinh nguyệt
của phụ nữ khơng cịn đều đặn và nồng độ progeteron trong máu bắt đầu hạ
xuống.và vì estrogen chua hạ xuống lên làm cán cân progestron-estroges đã
nghiêng hẳn về estroges.Do đó đây là thời kỳ mà phụ nữ dễ bị ung xơ tử
cung ,ung xơ vú.Khi estroges đã hạ xuống hẳn họ thường thấy những cơn
bốc hỏa,các bệnh tâm thể dễ xuất hiện,chóng mặt ,đau đầu,đau bụng,nhói
tim ăn uống khó tiêu .....
+) Âm đạo khơ dần : đơi khi làm đau đớn khi quan hệ,dễ nhiêm trùng
đường tiểu ,khó làm chủ đường tiết niệu

+) Hình dạng cơ thể : da khơ,móng tay,chân dễ gẫy ,tóc mau rụng ...
niêm mạc cũng khô dần nguyên nhân do chất collagen trong cơ thể băt đầu
giảm suống.có thể dễ béo phì ,đùi và bụng to ra,chân tay nhỏ lại vì vậy nó
18


ảnh hưởng tới vóc dáng cơ thể làm cho cơ thể không mềm mại,thon thả
nũa .theo thống kê ở mỹ 50% trong độ tuổi 45- 65 tăng 4-8 kg

đây là biểu hiên rất dễ nhận thấy nó do ản hưởng của giai đoạn mãn kinh
Trên đây là một số biểu hiện của giai đoạn mãn kinh tới cơ thể của phụ nữ
tuổi trung niên.tuy nhiên không phải bất cứ phụ nữ trung niên nào cũng găp
những triệu chứng này nó tùy và cơ thể của mỗi người mà có sự khác
nhau.có nhiều biểu hiện các triệu chứng đó nhưng cũng có người có biểu
hiện khơng rõ ràng hoặc khơng có.Điều quan trọng là những triệu chứng trên
ảnh hưởng rât lớn tới tâm lý của phụ nữ tuổi trung niên , nó gây ra các cơn
khủng hoảnglà các nguyên nhân chủ yếu dẫn tới khủng khoảng tâm lý tuổi
trung niên ở phụ nữ tuổi trung niên.chính như thay đổi bề ngồi ,tác động
của các cơn bừng nóng ,bệnh tật làm cho phụ nữ trung niên không khỏi lo sợ
cáu gắt ,buồn phiền...
- Ảnh hưởng của giai đoạn mãn kinh đến tâm lý phụ nữ tuổi tung niên
“Tơi cảm thấy khó chịu hồi hộp,lo âu,dễ chán nản .tơi khó tập trung tư
tưởng hơn trước ,trí nhớ có vẻ kém đi,và khơng cịn tự tin như trước nữa,ăn
uống không đúng điều độ ,công việc kém hiệu quả ,ngủ không ngon gấc “
30% phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh đều than phiền điều đó .
Tuy rằng chưa biết rõ tác dụng của estrogen ,qua tác dụng của 1 số tế
bào não,đã giúp cho đời sống tinh thần đươc ổn định .đến tuổi mãn kinh
estrogen khơng cịn nữa cho nên phụ nữ cảm thấy khó ở .
- Việc thay đổi hình dáng bên ngồi khơng cịn được như trước nữa đã
khiến cho phụ nữ tuổi trung niên cảm thấy già nua,khơng cịn sự hấp dẫn
giới tính,điều này dẫn đến tâm trạng buồn bực,lo lắng ở họ,tuổi già dường
như đang đến gần hơn qua biểu hiện bên ngồi của cơ thể.đơi khi sự tăng
19


cân cũng khiến họ lo lắng mình đang bị mắc bệnh họ trở nên dễ bi tổn
thương .nó đã ảnh hưởng tới các mối quan hệ của phụ nữ trung niên với
người xung quanh.
+) Ở giai đoạn này phụ nữ trung niên bắt đầu bị mắc và có nhiều khả

năng mắc bệnh hơn trước như lỗng xương,rối loạn tiêu hố và bệnh tim,ung
thư bệnh tật làm cho họ có nhiều biểu hiện giống tâm lý người già dẽ cáu gắt
,nóng nảy ,bực bội , bất an,lãnh cảm ... có khi lo sợ cái chết sẽ đến.

+) Một số phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh có những thay đổi về tính
cách hành vi bình thường họ là người rất hịa nhã khoan dung ,độ lượng
bỗng dưng trở nên nóng tính ,nổi cáu bất thường hốc suy nghĩ hep hịi hay
đố kị lãnh cảm.
+) Giai đoạn mãn kinh có thể gây ra cho phụ nữ trung niên những u
uất khó chịu.có người muốn tìm ai đó để giãi bày hết những u uất lo lắng
trong lịng .đơi khi cịn làm cho người nghe cảm thấy phiền nản.
+) Phụ nữ giai đoạn tuổi trung niên dễ bị mắc chứng trầm cảm do sư
thay đổi hormon nữ giới giảm sút cho lên phụ nữ trung niên mất đi ham
muốn tình dục.Điều này chắc chắn ảnh hưởng tới mối quan hệ vợ
chồng .Đôi khi là nguyên nhân dẫn đến xung đột trong gia đình dẫn đến tình
trạng căng thẳng tâm lý mà họ khơng biết phải giải quyết như thế nào.Họ
cảm thây đau rát khi quan hệ họ khó đạt được những xúc cảm tình dục,họ
thấy mình khơng cịn tha thiết với chuyện đó nữa.nhưng họ cũng không
muốn người chồng lo lắng và nghi ngờ hay thất vọng từ đó dẫn tới xung đột
tâm lý.

20