Đầu tư cho phát triển giống bông phù hợp với các vùng trồng bông phía Bắc giai đoạn 2009 - 2010

BO CONG THUDNG
CONG TY CO PHAN BONG Mif N BAC

BAO CAO TONG KET
Dir an :
«DAU TIT CHO PHAT TRIEN GIONG BONG PHU HOP V 6 l CAC
VUNG TRONG BONG PHIA B A C GIAI DOAN 2009-2010",
TRONG NAM 2009
Thuc hien theo Hgp dong so 02.09 CTG/HD-KHCN ky ngay 04
thang 03 nam 2009 glGa Bo Cong thuang va Cong ty
Co phan Bong Mien BSc

Ca quan chu tri: Cong ty Co phan Bong Mien Bac
ChCi nhiem 6e tai: KS. Phan Quoc Hien
Can bo chinh tham gia thi/c hien:
KS. Nguyen Dinh Chien
KS. Vu Van Bo
KS. Pham Dinh dn
CN. Iran Thi Ha
PGS.TS. Phan HCtu Ton
ThS. Dang Minh Jam
KS. Pham Dinh dn
KS. Pham Van Phu

Ha Noi, thang 12 nam 2009

m^


THONG TIN CHUNG CUA DU^ AN
1. Ten dy an: Dau tir cho phat trien giong bong phu 2. Ma so: 02.09.CTG

hap vai cac vung trong bong phia Bac giai doan
2009-2010 trong nam 2009
3. Thoi gian thye hien: 12 thang (tu thang 01/2009 den thang 12/2009)
4. Co quan quan ly: Bo Cong thuang
Dia chi: 54 - Hai Ba Trung, Hoan Kilm, Ha Noi. Dien thoai: 04 22202222
5. Ho va ten chu nhiem du an: PHAN QUOC HIEN
Hoc vi: Ky su
Chirc vu: Pho Tong Giam doc
Dia chi: So 6, Nguyen Cong Tru, Ha Noi
Dien thoai: 04.39722132
6. Co quan chu tri: Cong ty Co phan Bong Mien Bac
Dia chi: S6 6, Nguyln Cong Trir, Ha Noi
Fax: 04.38213460

Dien thoai: 04.39722132
E-mail:

7. Co quan phoi hgp chinh:
- Bo mon Cong nghe sinh hoc, Trudng Dai hoc Nong nghiep, Ha Noi
- Vien Nghien cuu Bong & Phat trien Nong nghiep Nha Ho, Ninh Thuan
8. Danh sach nhirng nguoi thuc hien chinh
Stt

Ho va ten

Hoc ham, hoc vi

Co quan

1-

Phan Quoc Hien

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

2-

Nguyen Dinh Chien

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

3-

Vu Van Bo

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

4-

Tran Thi Ha

Cu nhan

Cong ty Co phan bong mien Bac

5-

Phan Huu Ton

PGS. Tien sy

Truang Dai hoc nong nghiep Ha Noi

6-

Dang Minh Tam

Thac sy

Vien NC Bong va PTNN Nha H6

7-

Mai Van Hao

Ky su

Vien NC Bong va PTNN Nha H6

8-

Pham Dinh On

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

9-

Nguyen Ngoc Duong

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

10- Pham Van Phu

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac

11- Nguyen Chi Thanh

Ky su

Cong ty Co phan bong mien Bac


9. Muc tieu nghien cvni cua dy an
9.1. Muc tieu tong qudt
- Chon tao mot s6 gi6ng bong co tiem nang nang suat cao, chat lugng xa dam bao
va mang mot trong nhung dac diem dap ung dugc yeu cau ciia cac vung trong bong phia
B4C nhu than canh ggn; chin som; chiu han tot; chiu am; vo qua mong, de no; khang ray
xanh cao, khang sau mieng nhai, khang benh moc suang; khang thuoc diet co.

- Xay dung ca sa vat chat ky thuat, tao tien de khoa hgc cong nghe, dao tao
nguon nhan luc cho cong tac chon tao va san xuat giong bong tai phia Bac.
9.2. Muc tieu cu the
- Thu thap trong nuac va nhap ngi nguon vat lieu tao giong, trong do c6 6 - 10
mau giong/dong mang mgt so dac diem can thiet cho chgn tao giong bong cac loai.
- Danh gia, so sanh de chgn loc tir nguon vat lieu tao giong 3 - 5 vat lieu (to
hgp lai hoac dong, dau dong) cho muc tieu tao giong bong thuang va giong bong lai.
- Danh gia 5 - 10 miu vat lieu tao giong bang cong nghe sinh hoc phan tu de xac
dinh khoang each di truyen va kha nang ket hgp tot nhat mgt so tinh trang muc tieu.
- So sanh, danh gia mgt so giong bong mai tai 2 - 3 vimg trong bong trong diem
de chon loc dugc tir 1 - 2 giong bong thuang va 1 - 2 to hgp lai co trien vong cho cong
tac khao nghiem, san xuat thii trong cac nam tiep theo.
- Tao hat lai bang phuang phap thu phan thii cong tir 2 - 3 giong bo me vai so
lugng va chat lugng hat giong dam bao cho cong tac so sanh, danh gia vu sau.
- Nhan, lam thuan 2 - 3 dau dong mang mgt so dac diem can thiet cho cong tac
tao giong bong cac loai vai lugng hat dat tir 1 - 3 kg/dau dong.
- Chgn va nhan 2 - 3 dong/giong lam vat lieu bo me cho cong tac tao giong
bong lai vai lugng hat dat tir 1 - 3 kg/dong, giong.
10. Noi dung nghien ciru
10.1. Thu thdp nguon vdt lieu tgo giong
- Thu thap trong nuac.
- Thu thap, trao doi nguon gen vai An Do bang hinh thuc hgp tac.
10.2. Ddnh gid sa bo nguon vdt lieu khai ddu
- Dac diem nong sinh hoc.
- Kha nang chong chiu sau benh hai.
- Tiem nang nang suat bong hat.
- Ap dung cong nghe sinh hoc ung dung de danh gia mgt so mau cho cong tac chgn
tao giong bong uu the lai.

10.3. Chon loc tir nguon vdt lieu khai ddu cho muc dich tgo giong bong thuang
- Chon loc giong bong theo huang chong chiu sau, than canh gon va chin sam.
- Chon lgc giong bong theo huong chong chiu mgt so benh hai chinh.
- Chgn lgc giong bong theo huong chong chiu ray xanh.
10.4. Bdo qudn ngdn hgn nguon vdt lieu tgo giong
- Bao quan cac mau dong/giong thu thap dugctrong nam 2009.
- Bao quan cac mau dong/giong chpn loc tir vu mua 2009.

10.5. Nhdn vd ldm thuan cdc ddu dong, dong cua cdc giong goc vd bo me de nghien cuu vd sdn
xudt hat giong lai
- Nhan va lam thuan cac d4u dong de tao hat giong goc, giong bo me.
- Nhan cac giong goc va bo me cho cong tac nghien ciiu va san xuat hat lai.
10.6. Tgo hgt lai cho so sdnh, ddnh gid vu sau
- Tao hat lai cho mot so to hgp lai moi bang phuang phap thu phan thii cong.
- Danh gia chat lugng hat lai.
10. 7. Khdo nghiem mot so giong bong mai tgi cdc vimg
- Khao nghiem cac giong thuong a 3 viing khac nhau.
- Khao nghiem cac giong lai 6 3 vimg khac nhau.
10.8. Nghien cim xdy dimg qui trlnh ky thuat canh tdc vd bdo ve thuc vdt phii hap cho mot
so giong bong trien vong
- Nghien ciru mat do gieo trong.
- Nghien cuu lieu lugng phan bon.
- Nghien ciiu bien phap phong trir sau benh.
10.9. Ddo tgo vd hap tdc quoc te
- Dao tao, tap huan ve cong tac nghien cuu va ky thuat chon tao, san xu4t hat
giong bong cac loai.
- Trao doi, hgc hoi kinh nghiem nghien curu va san xuk bong, thu thap nguon vat
lieu tao giong bong tai mot so dcm vi nghien cuu, san xuat bong a An Do.
10.10. Ddu tu ca sa vat chdt, trang thiet bi phuc vu cho cong tdc nghien cim vd thuc hien
cdc noi dung ciia du dn

- Xay dung khu thi nghiem du an tai San La.
- Trang bi mgt so dung cu, thiet bi cho cong tac nghien ciiu du an.


11. Noi dung, ket qua d y kien va ket qua dat dugc

Stt

Noi dung cong viec

Ket qua dy kien

1

Xay dyng de cu-cng, De cuong
quy trinh thi nghiem

2

Ket qua dat dutrc
De cuong dugc duyet

Thu thap, duy tri, bao
quan va danh gia nguon
vat lieu khai dau

"•

Thu thap va nhap npi 6 - 1 0 mau giong
nguon vat lieu chpn giong

Thu
thap
dugc
67
mau
dong/giong bong cac loai phuc vu
cho cong tac chpn tao giong

Danh gia, chpn lpc dong, 4 - 5 dong/giong
O
giong bong theo muc dich bong C tinh trang Danh gia 28 mau giong, xac dinh
7 mau C nhieu dac tinh quy.
O
tao giong tir nguon thuc quy
lieu ngoai dong
Bao quan trong kho lanh
cac dong/giong bong da
thu thap va dugc danh gia
tren dong rupng

-

Da dua bao quan 129 mau voi
lugng hat 100- 300g hat/mau, ty
le nay mam hat giong dat >80%,
bao quan trong dieu kien nhiet do
tirO-5°C va4mdp<10%.

Danh gia nguon vat lieu

khai dau bang cong nghe
sinh hpc phan tii, xac dinh
to hgp lai va dimg chi thi
phan tu de chgn cac ca the
tot theo nhiing tinh trang
muc tieu da de ra.
3

Cac thong so ve
bao quan toan bp
cac
dong/giong
bong thu thap dugc
Xac dinh dugc 1 3 dong/giong, to
hgp lai trien vpng
(co kha nang ket
hgp va cho uu the
lai cao va mang
tinh trang quy)

Xac dinh dugc giong TMB9 va
TMB12 C kha nang ket hgp vai
O
nhieu giong khac de tao uu the lai
cao thong qua danh gia he so
tuong dong di truyen ciia cac
dong/giong.

Chon tao va so sanh cac
giong va to ho"p co trien

vong
Chpn lpc vat lieu bo me Thong so ve dac Danh gia 28 mau dong/giong,
chpn dugc 10 bo me de tao hat lai
tinh bo me
cho tao giong bong lai
Tao, danh gia cac quan 1 - 2 dong/giong Da chpn lpc va danh gia 12
the khoi dau cho tao bong thuang co dong/giong co kha nang khang
sau xanh; 7 dong/giong c6 kha
dong/giong bong thuang trien vpng
nang chong chiu benh moc suong,
4 dong/giong co kha nang chong
chiu benh dom chay la; 8


Stt

Noi dung cong viec

k

i.

Ket qua dy kien

o

Ket qua dat dirge
dong/giong co dang hinh than thap,
gpn; 7 dong/giong co thoi gian sinh
truong ngan; 2 dong/giong co ty le

xo cao lam thuc lieu cho cong tac
chpn tao giong.

Lai tao, so sanh cac giong Hat lai cho 4 - 6 to
hgp lai; 2 - 3 to Da tao hat lai cho 12 to hgp lai
va to hgp lai
hgp lai co trien voi tong lugng hat lai thu dugc la
vpng cho khao 16,85kg
nghiem
4

"

Chon va nhan hat giong
goc, dau dong va hat
giong bo me
Chgn va nhan hat giong Hat giong cho 2 - 4 Da nhan dii so lugng hat giong
goc phuc vu cho cong tac chgn
giong goc
goc
tao giong
Nhan, lam thuan dau Hat giong ciia cac 8 dau dong dugc nhan vod do thuan
dong va dong cua cac cay dau dong
dat 100%, So lupng hat nhan dugc
giong gdc
ciia cac dau dong dii cho cac nghien
ciiu tiep theo ciia Du an
Nhan hat giong bo me Hat giong cho 4 - 6
phuc vu cho cong tac lai bo me
tao va so sanh thii

nghiem a cac vu tiep theo

5

Nghien ciru de xuat qui
trinh cong nghe
Nghien ciiu xay dung va
hoan thien qui trinh ky thuat
canh tac va bao ve thuc vat
thich hgp cho mgt so giong
O
bong C trien vpng

6

7 giong dat dp thuan 100% dugc
nhan lam giong bo me. So lugng
hat giong dam bao dii cho cac
nghien ciiu tiep theo

Dao tao va hop tac quoc
te

Cac thong so ve
quy trinh ky thuat
canh tac va bao ve
thuc vat

Xac dinh dugc mat do gieo trong
thich hgp cho cac giong bong mod

la 5 van cay/ha, voi lupng phan bon
mang lai hieu qua kinh te cao nhat
la 200kg NPK(5-10-3) + 100kg
Ure; Su dung thuoc Carbenzim 500
FL trong phong trir benh dom chay
la va thuoc Conphai 15 WP trong
trir rep va ray xanh


Stt

Noi dung cong viec

Ket qua dy kien

Ket qua dat duigc

6.1 Ddo tao
Can bg chuyen sau ve 1 - 2 can bp
nghien ciiu chgn tao va
san xuat giong

01 can bp dugc cii dao tao chuyen
sau ve linh vuc nghien cim va san
xuat giong tai Truang DH nong
nghiep Ha Npi

Can bp ky thuat chuyen 2 - 3 can bp
sau ve cong tac giong
ngan han

02 can bp dugc cir dao tao ngan
han tai Vien NC Bong va PTNN
Nha Ho, Ninh Thuan

Ky thuat nhan va lam 2 - 3 can bp
thuan giong

05 can bg dugc dao tao ngan han va
tap huan ky thuat nhan, lam thuan
giong tai viing thuc hien du an

6.2 Hap tdc quoc te
Doan ra, doan vao

7

Trao doi, hpc hoi
kinh
nghiem
nghien ciiu va san
xuat bong; thu
thap, nhap npi mpt
so thuc lieu moi
cho tao giong

Da to chiic 01 doan di cong tac tai
An Dp gom 04 nguoi trong thoi
gian 7 ngay va tiep don 01 doan
can bp tir An Dp sang Viet Nam

(Tham cac mo hinh nghien ciiu va
san xuat bong; Trao doi, hpc hoi
nhtrng van de ve cong tac nghien
ciiu va san xuat giong bong cac
loai; dong thoi thu thap cac nguon
vat lieu tao giong bong)

Sua chira, mua sam tai
san
Sua chiia, dau tu, nang Khu rupng
cap khu rupng san xuat xuat giong
giong tai tram bong Mai bao yeu cau
San

san Xay dung khu thi nghiem voi quy
dam mo 3 ha buoc dau dap iing dugc
mgt so ngi dung cong tac nghien
ciiu chgn tao giong

Sua chira, nang cap kho Kho
bao
quan Da dau tu mpt sua chira va nang
bao quan giong
giong dam bao cap mpt so hang muc ciia kho bao
chat lugng
quan giong tai viing nghien ciiu
Mua sam va sua chira Trang, thiet bi
trang, thiet bi phuc vu
nghien ciiu

Da trang bi mpt so dung cu, thiet
bi can thiet cho viec trien khai
thuc hien cac npi dung ciia du an
nhu may tinh xach tay, can ky
thuat dien tir, may anh chup mau


Stt

Noi dung cong viec

Ket qua dat dutrc

Ket qua d y kien

cac loai, dung cu, hoa chat
nghiem, ...
8

Tong ket so lieu, bao
cao tong ket

Bao cao tong ket

thi

Bao cao dugc nghiem thu

12. Kinh phi thye hien dy an
Dan vi tinh: trieu dong

Stt

Nguon kinh phi

Tong so

Trong do:
Chicong
lao dgng

A Tong so

Chi mua vdt tu, Chi sua
nguyen, nhien, chira, mua
vat lieu, tdi lieu, sdm tdi sdn
dung cu...
CO dinh

Cdc khoan
chikhdc

1.000

640

90

30

240

1.000

640

90

30

240

Trong do
- Ngan sach nha nuac


MUC LUC
Noi dung

Trang

1. Md DAU

1

Muc tieu ciia Dir an:

2

2. TONG QUAN TAI LIEU

4

2.1. Tong quan nghien ciiu tren the giai

4

2.2. Tong quan nghien ciiu trong nuac

6

3. VAT LIEU, N O I DUNG vA PHU'ONG P H A P NGHIEN ClTU

10

3.1. Vat lieu nghien ciiu

10

3.2. Noi dung ciia dir an

10

3.2.1. Thu thap nguon vat lieu tao giong

10

3.2.2. Danh gia sa bg nguon vat lieu khai dau

10

3.2.3. Chpn lpc tii nguon vat lieu khai dau cho muc dich tao giong bong thuang 10
3.2.4. Bao quan ngan han nguon vat lieu tao giong

10

3.2.5. Nhan va lam thuan cac dau dong, dong ciia cac giong goc va bo me de nghien
ciiu va san xuat hat giong lai

11

3.2.6. Tao hat lai cho so sanh, danh gia vu sau

11

3.2.7. Khao nghiem mgt so giong bong mai tai cac viing

11

3.2.8. Nghien ciiu xay dimg qui trinh ky thuat canh tac va bao ve thirc vat phu
hgp cho mpt so giong bong trien vgng

11

3.2.9. Dao tao va hgp tac quoc te

11

3.2.10. Dau tu ca sa vat chat, trang thiet bi phuc vu cho cong tac nghien ciiu va
thuc hien cac ngi dung cua dir an

11

3.3. Phuang phap nghien ciiu

12

4. TO CHU'C THUC HIEN

12

5. KET QUA vA

13

THAO

LUAN

5.1. So lugng, nguon goc VL tao giong thu thap dugc trong nam 2009

13

5.2. Danh gia nguon vat lieu tao giong

14

5.2.1. Danh gia tren dong mgng vu sam 2009 tai San La

14

5.2.1.1. Dac diem sinh vat hpc, thuc vat hpc ciia nguon vat lieu tao giong bong
thu thap dirge trong nam 2009 tai phia BSc

14

5.2.1.2. Kha nang chong chiu sau, benh hai ciia nguon vat lieu tao giong bong
thu thap dugc trong nam 2009 tai phia Bac

18

5.2.1.3. Nang suat bong hat va chat lugng xa bong cua mgt so dong/giong co
trien vgng

23

5.2.2. Ket qua ap dung cong nghe sinh hpc iing dung danh gia mpt so mau
giong/dong trong nguon vat lieu khai dau

26

5.3. Chpn lgc tir nguon VL khai dau cho muc dich tao giong bong thuang

29

r

r

5.3.1. Chgn lpc giong bong thuang theo huang chong chiu sau, than canh gpn va chin

sam

30

5.3.2. Chpn lpc giong bong thucmg theo huang chong chiu mpt so benh hai chinh.. 33
5.3.3. Chgn lpc giong bong theo huang chong chiu ray xanh

36

5.4. Bao quan nguon vat lieu tao giong thu thap va chpn lpc nam 2009

38

5.5. Nhan va lam thuan cac dau dong, dong cua cac giong goc va bo me de nghien
ciiu va san xuat hat giong lai
5.5.1. Nhan va lam thuan cac dau dong de tao hat giong goc, giong bo me
f

r

40
40

r

5.5.2. Nhan cac giong goc va bo me cho cong tac nghien ciiu va SX hat lai

41

5.6. Tao hat lai Fl cho so sanh va danh gia vu sau

42

5.7. Khao nghiem mpt so giong bong mai tai cac vung

43

5.7.1. Khao nghiem cac giong bong thuang

44

5.7.2. Khao nghiem mpt so giong bong lai

48

5.8. Nghien ciiu xay dung qui trinh ky thuat san xuat cho mpt so giong bong
51

mai
/

>

r

r

5.8.1. Nghien cmi mgt so mat dp gieo trongcho mgt so giong bong mai trong vu
mua 2009

52

5.8.2. Nghien ciiu mpt so miic phan bon

58

5.8.3. Nghien ciiu phong trir sau benh cho mpt so giong bong mai bang bien
r

phap sur dung thuoc hoa hpc

61

5.9. Cong tac dao tao va hgp tac quoc te

65

5.9.1. Cong tac dao tao, tap huan

65


5.9.2. Hgp tac quoc te

65

5.10. Dau tu C so vat chat, trang thiet bi phuc vu cho cong tac nghien cim va
O
thuc hien cac ngi dung ciia dir an

67

6. KET LUAN vA DE NGHI

68

6.1. Ket luan

68

1. Thu thap nguon vat lieu khai dau cho cong tac danh gia, chpn lpc va tao
giong mai trong nam 2009

68

2. Danh gia nguon vat lieu tao giong

68

3. Chpn lgc giong bong thuang

69
r

4. Cong tac bao quan vat lieu tao giong

70

5. Nhan va lam thuan cac dau dong, dong ciia cac giong goc va bo me de nghien ciiu
va san xuat hat giong lai

70

6. Tao to hgp lai mai cho so sanh, danh gia vu sau

70

7. Khao nghiem giong bong mai

71

8. Nghien ciiu xay dung QT ky thuat san xuat cho mpt so giong bong mai

71

9. Cong tac dao tao va hgp tac quoc te

71

10. Dau tu ca sa vat chat, trang thiet bi phuc vu cho cong tac nghien ciiu va
thuc hien cac ngi dung ciia du an

72

6.2. D8 nghi

73

7. TAI LIEU THAM K H A O

74

TIENG VIET

74

A. TAI

LIEU

B. TAI L I E U T I E N G ANH

74

Phulucl

76

Phu luc 2

80

Phu luc 3

81

Phu luc 4

82

Phu luc 5

83

Phu luc 6

84


BAO CAO KET QUA DU^ AN
" D A U TIT CHO PHAT TRIEN GIONG BONG PHU HOfP VOl CAC VUNG
TRONG BONG PHIA BAC GIAI DOAN 2009 - 2010, TRONG NAM 2009"
Chu nhiem: KS. Phan Quoc Hien
Pho chit nhiem: KS. Nguyen Dinh Chien, KS. VU Van Bo, CN. Trdn Thi Hd

1. M d DAU

San xuat bong tai cac tinh mien niii phia Bac trong mpt vai nam gan day
da nhan dugc sir quan tam dang ke ciia cac cap cac nganh dia phuang, dac biet
la Chinh phii. Trong Chuang trinh phat trien cay bong vai Vet Nam den nam
2015, dinh huang den nam 2020 ciia Chinh phii, cac tinh mien niii phia Bac da
dugc xac dinh la mpt trong nhimg viing san xuat, cung cap nguyen lieu bong
trpng diem cua nuoc ta. Dieu d6 da cho thay quyet tam cao ciia Chinh phu
trong viec khoi phuc va phat trien nganh bong trong nuac, nham tien toi chii
dong nguon nguyen lieu bong xo cho nganh Det - May, giam nhap sieu.
Qua thuc tien san xuat bong tai phia Bac da cho thay, cac tinh nhu Dien
Bien, San La, Bac Giang va Thanh Hoa co nhieu tiem nang de phat trien trong
cay bong vai vai dieu kien khi hau phu hgp va tiem nang dat dai kha lan. Tuy
nhien, cho den nay, san xuat bong a day chua thuc sir on dinh va con dang phai
doi mat vai sire ep canh tranh gay gat ve hieu qua kinh te ciia mpt so cay trong

tai dia phuang, dac biet la cay ngo lai.
Trong bong tai cac tinh mien niii phia Bac mang nhimg dac tnmg rat dac
thii va khong giong nhu cac viing trong bong khac ciia nuoc ta, d6 la:
i, Trong tren dat doi niii co dp doc tir 5 - 45 , tang canh tac mong.
ii, Dat dai va dia hinh phan bo phiic tap nen hinh thanh nhieu tieu
viing khi hau khac nhau trong cung mpt diem;
iii, Phu thuoc hoan toan vao nuoc trai va rat it co dieu kien tham canh;
iv. Qui mo dien tich nho va rai rac;
1


Cac giong bong lai da dugc trong bao gom VN20, VNI5, VNOl-2 va
VN35-KS. Cac giong bong nay da co vai tro quan trpng trong phat trien san
xuat bong a phia Bac trong thai gian qua. Trong do, giong VNI 5 va VNOl-2 la
hai giong bong lai co nhieu dac diem phu hgp vai cac vung trong bong, tuy
nhien, nang suat bong hat trung binh cac nam ciing chi dat tir 10,5 - 12,0 ta/ha.
r

y

r

Tinh chat dac thii ciia cac viing trong bong phia Bac chinh la nhiing
nguyen nhan lam cho cac giong bong lai khong phat huy dugc tiem nang cho
nang suat, dan den giam lgi the canh tranh ve hieu qua kinh te, mac dii dan vi
r

y.

r

r

f

r

dau tu da rat co gang thuc hien nhiing chinh sach khuyen khich san xuat va
dieu chinh gia thu mua bong hat hgp ly cho nong dan.
Do vay, de gop phan phat trien on dinh san xuat bong tai cac vung trong
bong a phia Bac, can tang cuong ap dung nhirng chinh sach dau tu san xuat va
bao tieu san pham linh hoat, hgp ly cho nong dan trong bong, ben canh do phai
nhanh ch6ng cai thien nang suat bong hat bang viec dua nhiing giong bong phii
hgp va quy trinh ky thuat gieo trong dan gian nhung mang lai hieu qua kinh te
cao cho nguoi nong dan. Viec trien khai thuc hien du an dau tu cho phat trien
giong bong phii hgp voi cac vimg trong bong phia Bac giai doan 2009 - 2010
se tao nhirng tien de quan trpng cho phat trien san xuat bong vai va gop phan
thao go nhirng kho khan cho don vi dau tu san xuat bong tai cac tinh mien niii
phia Bac.
Muc tieu cua Dv an:
* Muc tieu chung:
- Chpn tao mpt so giong bong co tiem nang nang suat cao, chat lugng xo
dam bao va mang mgt trong nhirng dac diem dap iing dugc yeu cau cua cac
viing trong bong phia BSc nhu than canh gpn; chin som; chiu han tot; chiu am;
vo qua mong, de no; khang ray xanh cao, khang sau mieng nhai, khang berth
moc suong; khang thuoc diet co.
- Xay dung co so vat chat ky thuat, tao tien de khoa hpc cong nghe, dao
tao nguon nhan lire cho cong tac chpn tao va san xuat giong bong tai phia BSc.

* Muc tieu cu the nam 2009:
- Thu thap trong nuoc va nhap npi nguon vat lieu tao giong, trong do co
6 - 1 0 mau giong/dong mang mpt so dac diem can thiet cho chpn tao giong
bong cac loai.
- Danh gia, so sanh de chpn lpc tir nguon vat lieu tao giong 3 - 5 vat lieu
(to hgp lai hoac dong, dau dong) cho muc tieu tao giong bong thuang va giong
bong lai.
- Danh gia 5 - 1 0 mau vat lieu tao giong bang cong nghe sinh hpc phan
tii de xac dinh khoang each di truyen va kha nang ket hgp tot nhat mpt so tinh
trang muc tieu.
- So sanh, danh gia mpt so giong bong moi tai 2 - 3 vung trong bong trpng
diem de chpn lpc dugc tir 1 - 2 dong/giong bong thuang va 1 - 2 to hgp lai co
trien vpng cho cong tac khao nghiem, san xuat thii trong cac nam tiep theo.
- Tao hat lai bang phuang phap thu phan thii cong tir 2 - 3 giong bo me
vai so lugng va chat lugng hat giong dam bao cho cong tac so sanh, danh gia
vu sau.
- Nhan, lam thuan 2 - 3 dau dong mang mpt so dac diem can thiet cho
cong tac tao giong bong cac loai vai lugng hat dat tir 1 - 3 kg/dau dong.
- Chpn va nhan 2 - 3 dong/giong lam vat lieu bo me cho cong tac tao
r

f

giong bong lai vol lugng hat dat tir 1 - 3 kg/dong, giong.


2. TONG QUAN TAJ LIEU
2.1. Tong quan nghien ciru tren the gioi
Tren the giai. An Dp la quoc gia di tien phong khai thac va sir dung cac
giong bong uu the lai vai muc dich thuang mai. Ngay tir nam 1970, giong bong

lai H4 da dugc dua vao san xuat tai An Dp; ke tir do, nhieu giong bong lai moi
lan lugt ra dai va viec sii dung cac giong bong lai trong san xuat gia tang rat
nhanh chong. Nghien ciiu khai thac uu the lai tren cay bong rat thanh cong a An
Dp, nhieu giong bong lai ciing loai hoac khac loai da chiing to uu the lai ve kha
f

F

y

r

nang cho nang suat, tinh thich nghi, dac biet la uu the lai ve chat lugng xo bong.
Hien tai. An Dp la mpt trong nhiing nuoc diing dau the gioi ve san xuat bong
vai, hon 40% dien tich san xuat bong ciia An Dp dugc trong bang cac giong lai
f

r

y

r

r

kinh te. Dien tich san xuat hang nam chiem khoang 21% dien tich san xuat cua
the giai, san lugng chiem khoang 12%. Mac du gia thanh hat giong bong lai con
cao han hat giong bong thuan, nhung cac giong bong lai cho nang suat cao han
(nang suat bong xo binh quan khoang 0,8 tan/ha) nen van dugc sir dung rpng rai
trong san xuat (Bhagirath Choudhary va Gaurav Laroia, 2001) [9].

Theo Hsu va Gale (2001) [12], ICAC (2007) [13], Trung Qu6c ciing la
mpt trong cac quoc gia diing dau the giai ve san xuat va tieu thu bong vai voi da
>

f

r

f

phan dien tich san xuat sii dung chu yeu la cac giong bong lai (khodng 50% dien
tich). Viec san xuat hat giong bong lai 6 Trung Quoc dugc tien hanh chii yeu
bang phuang phap lai thii cong vai chi phi san xuat va che bien cho 1 ha giong
lai Fl khoang hi 11.000 - 12.000 USD (tuang duang 180-200 trieu VND); vai
gia ban 1 kg hat giong bong lai thuang mai trong nuoc ciia Trung Quoc khoang
9,8 USD (tuang ducmg 155.575VND), (Hezhong Dong va cpng su, 2005) [11].
Tai An Dp, dong bat due due Gregg do 2 gen lan mssmssms^ms^ ciia
Weaver (1968) [17] la dong dugc sii dung nhieu nhat (Srinivasan & Gururajan,
1978) [15]. Tir dong nay, hang loat dong hoi giao chuyen gen moi da dugc chpn
tao nhu MCU4, MCU5, K34007 va Laxuna (Basu va cs, 1994) [8]. Trong cac
con lai phat trien tir dong me Gregg, giong lai dau tien "Suguna" da dugc Trung
tam Coimbatore phong thich thanh cong vao nam 1978 (Srinivasan & Gururajan,


1983) [16]; tuy nhien miic do pho bien va tinh canh tranh chua cao liic bay gia
do han che ve tinh chong chiu sau benh va nhiing thay doi bat thuang ciia ngoai
y

s

f

canh, dong thai tinh thich iing hep. Sau do, nhieu giong lai moi sii dung dong
w

F

r

y

t

nay va mgt so dong cai tien lam me da khac phuc phan nao nhugc diem tren va
dugc pho bien trong san xuat (Basu va cs, 1994) [8].
r

y

-y

r

Trung Quoc vai hon 40% dien tich bong thuang mai trong bang giong
lai la nuac di sau nghien ciiu tao giong lai sii dung tinh bat due due gen tren
quy mo lan (Ma va Xing, 2006) [14]. Nam 1972, cac nha khoa hpc tai Tram
san xuat hat giong tinh Tii xuyen da phat hien tir giong Dongtin I mpt dang dot
bien ky hieu Dong A bat due do 2 gen lan mssmsyms^ms^. Sau do, tii dong nay
va mpt so dong chuyen doi ciia n6, 10 giong lai dugc chpn tao vai uu the lai
chuan hon 10% so vai giong lai pho bien tai Tii Xuyen (Xing, 2002; Ma va

Xing, 2006) [14]. Trong cac giong lai nay, Chuanzha 4 la giong lai dau tien
khang dugc benh heo 'Wilf

do nam Fusarium (Huang va Shi, 1988, dan theo

Ma va Xing, 2006) [14].
Ciing tir nguon gen "Dong A" va "Gregg" nhap tir My, bang phuang
phap hoi giao, cac nha khoa hpc Trung Quoc da chuyen doi thanh cong nhieu
dong bat due mai nhu Mian Al, Zhongkang A, 81 A, Yiyou 1, Xiang D-3,
GK39, v.v... Tir do, mpt so to hgp lai da dugc phat trien thanh cong va thuong
mai hoa nhu CCRI 38, Narmong 6 vao nam 2000. Dac biet, voi CCRI 38, chi
phi san xuat da giam dugc 50% do tiet kiem cong khii due so voi san xuat hat
cho cac giong lai truyen thong bay gia(Ma va Xing, 2006) [14].
y

F

y

Tai My, nguon bat due "Gregg" ciing la vat lieu khoi dau chinh va tir d6,
nhieu dong chuyen doi da dugc chpn tao. Tuy nhien, chiing hau nhu chi dugc
dimg trong cac nghien ciiu ve uu the lai, san xuat hat bong lai thu phan nho con
triing, nghien ciiu miic dp thu phan cheo tren cay bong bai do, thuc tl san xuat
bong ciia My chii yeu trong bang cac giong bong thuan (Ma va Xing, 2006) [14].
Cay bong bien doi gen dugc trong dau tien tren the gioi vao nam 1996,
chii yeu a My, vai dien tich khoang 0,8 trieu ha (Clive James, 2007) [10).
Tir d6 den nay, dien tich trong bong bien doi gen lien tuc tang nhanh. Din


nam 2005, dien tich trong bong bien doi gen toan cau khoang 10 trieu ha

chiem tren 30% trong tong dien tich 32 trieu ha trong bong toan the gidi
(Clive James, 2007) [10]. Cac loai bong bien doi gen dang dugc pho bien la
bong khang sau, chiu thuoc trir co va bong vira khang sau, vira chiu thuoc
trir CO. Cac nuac My, An Dp, Trung Quoc dang trong bong bien doi gen
nhieu nhat the giai (Clive James, 2007) [10].
My la nuac dau tien tren the giai cho phep trong thii nghiem cay chuyen
gen vao nam 1995. Cay bong bong Bt dugc cho phep trong thuang mai a My
vao nam 1996 vai dien tich ban dau 0,73 trieu ha, chiem 14% dien tich. Den
nam 2001, dien tich trong bong Bt ciia My len toi 2,08 trieu ha chiem 34% dien
tich trong bong toan dat nuoc. 6 Trung Quoc, cay bong chuyen gen bat dau
dugc tr6ng thuang mai vao nam 1997 vai dien tich rat it (<0,1 trieu ha), chiem
khoang duoi 1% dien tich.
Tuy nhien, sau do dien tich trong bong Bt khang sau cua Trung Quoc
tang len rat nhanh va den nam 2004 dien tich nay da la 3,7 trieu ha chiem 66%
•>

y

f

trong tong dien tich trong bong 5,6 trieu ha (Clive James, 2007) [10] va den
nay dien tich trong bong Bt la 3,8 trieu ha (Clive James, 2007) [10]. An Dp
trong bong Bt sau Trung Quoc 6 nam nhung den nam 2007 dien tich trong tang
len 6,2 trieu ha vugt Trung Quoc 2,4 trieu ha (Clive James, 2007) [10]. Tai Uc,
cay bong bien doi gen ciing dugc cho phep trong kha sam. Den nam 2004, co
tai 80 % dien tich trong ciia Uc, tuong duang 250.000 ha la bong bien doi gen
va nam 2007 da tang len 100.000 ha (Clive James, 2007) [10].
Trien vpng ciia cay bong CNSH ciing nhu cay trong CNSH khac rat kha
quan. So lugng cac nuoc trong cay CNSH, dien tich canh tac du kien se tang
gap doi trong thap nien thii hai, tir 2006-2015. Cac nuoc dang phat trien nhu Ai

cap, Burkina Faso va Viet Nam co the dua cay trong CNSH vao canh tac trong
1 hoac 2 nam toi (Clive James, 2007) [10].
2.2. Tong quan nghien ciru trong nxxdc
6 nuoc ta, nghien ciiu sii dung bat due due trong khai thac uu the lai dugc
»

F

F

F

F

\

trien khai tren ca 2 vat lieu bat due due gen - te bao chat (CMS) - bat dau tir nam
6


1994 va bat due due gen nhan (GMS) - bat dau tir nam 1997 (Nguyen Hiiu Binh,
2001) [1].
F

F

r

y

y

Doi vai he thong CMS, tir nam 1994, cac nghien ciiu bat dau bang viec
t

y

F

F

F

nhap thang nguon giong bo me tir Israel voi mpt so dong A (A.43, A.83...) thuoc
loai bong luoi (G. hirsutum L.) va 2 dong phuc hoi R120 va R208 thuoc loai bong
hai dao (G. barbadense L.). Tir nguon vat lieu nay, mpt so dong bat due mod dugc
chuyin doi nhu A.D16-2, A.Kll, A.C92-41, A.478.... Tuy nhien, con lai giira
F

y

F

F

chiing la dang lai khac loai, tuy c6 uu the lai cao ve nang suat, chat lugng xo
nhung qua nho, kho thu hai, dac biet, sinh truong than la ram rap, khong phii hgp
y

1

F

vai dieu kien nhiet dai am cua Viet Nam (Vii Xuan Long, 1999) [2]. Tiep nira,
sau khi dong phuc hoi thuoc loai bong luoi R.Demeter III dugc nhap tir An Dp,
nhieu dong phuc hoi mai tir nguon cho nay da dugc chpn tao (R223, R4-13-1-1,
R4-11-3-2-4, R5-11-2-5...). Tuy vay, thii nghiem thuc te cho thay cac dong tren
deu bieu hien sinh truang kem, con lai giira chiing khong canh tranh dugc vai cac
giong lai truyen thong. Hon nira, nguon vat lieu qua han hep, viec nghien ciiu sii
dung ton thai gian va chi phi [3].
Chinh nhirng han che tren day da thiic day viec chuyen huong nghien
ciiu sang sii dung tinh bat due due gen nhan trong nganh Bong. Vao nam 1997,
2 dong bat due due do cap gen lan mssms5ms6ms6\dtm soat, gom K34007 va
MCU5 dugc nhap npi tir An Dp. Tir nguon vat lieu nay, hon 25 dong chuyen
doi C trien vpng da dugc chpn tao, trong do, mpt so dong c6 nhieu dac tinh
O
nong hpc va kinh tl phii hgp nhu K.TMl, K.LRA 5166 va K.VN36P [4], [5].
Sii dung nguon vat lieu tren, 182 to hgp lai Fi da dugc lai tao va thii
nghiem; trong do, 3 t6 hgp co triln vpng GL.Ol (K34007/SSR60F), GL.02
(K34007/LRA5166) va GL.03 (K34007/D97-5) da dugc cong nhan tam thai va
dua ra san xuat thii tren nhiing viing trong bong trpng diem [5]. Tuy nhien, do
tinh khang kem doi voi 2 loai sau hai chinh la sau xanh due qua va ray xanh
chich hiit, dong thai do ty le xo thap, chat lugng xo khong on dinh, cac to hgp
nay khong diing viing dugc trong san xuat. Hon nira, 25 dong chuyen doi tir 2
nguon vat lieu nay ciing mang nhugc diem nhiem sau xanh due qua ciia dong


goc cho gen bat due, boi vay, kha nang khai thac va phat trien chiing khong co
hieu qua cao [5] va [7].
F

F

Truoc tinh hinh thuc te tren, trong giai doan 1999 - 2001, 24 dong bat due
(ky hieu tir BDI den BD24) da dugc nhap npi tir Trung Quoc. Day la nguon bat
due c6 nguon goc tir dot bien Dong A va dong Gregg voi tinh bat due dugc kiem
soat bai cap gen nhan mssmssms^ms^. Ket qua binh tuyen true tiep da xac dinh
dugc mpt s6 dong co trien vpng nhu BDI, BD21, BD22, BD24 va BD25. Uu
diem noi bat ciia nguon gen nay la dang cay gpn, chin sam va tap trung, ty le xo
r

F

F

y

cao (>40%) va chat lugng xo tot. Dac biet, tat ca chiing deu co kha nang khang
sau xanh due qua cao, hon han so vai nguon gen nhap tir An Dp. Tuy vay, nguon
gen nay van con mpt so nhugc diem nhu kha nang sinh truang kem va nhiem
ray xanh chich hiit [4], [5].
De khac phuc han che tren, cong tac chuyen gen bang hoi giao sang cac
F

F

t

t

F

dong/giong nhan tot ciia Viet Nam de chpn dong dang gen va dong cai tien dugc
thirc hien tren quy mo lan. Ket qua da tao dugc mgt nguon vat lieu mai vai han
20 dong, trong do, cac dong co trien vpng nhu G.VN36P, G.557, G1247 v.v...
deu dugc phat trien theo huang sinh truang khoe, ket hgp dugc ca 2 tinh khang
sau xanh due qua ciia nguon cho va kha nang khang ray cao ciia cac dong giong
nhan co nguon goc trong nuac [7].
>

F

Hien tai, mpt so to hgp lai co trien vpng dang thii nghiem tren dien hep
nhu BD1/D20-9, G.1247.4-2/D20-9 va G.1247.11-6/D20-9.
O Viet Nam, giong bong CS95 (D97-5) khang sau nhap ngi co kha nang
F

y

khang sau xanh cao, ty le sau chet khi nuoi bang la bong non a giai doan cay
50 ngay tuoi la 83,6% a Binh thuan va 67,8% a Nha Ho. Ty le chit ciia sau
xanh khi nuoi bang la bong con lai Fl va la bong me chuyen gen Bt la tuong
duong nhau va ty le nay giam dan khi nuoi bang cac bp phan ciia cay theo thii
tu la la, nu, hoa va qua non. Ben canh do tac gia ciing xac dinh dugc dp man
F

F

F

F

cam ciia sau xanh qua 4 the he ke tiep vai dpc to Bt ciia la suy giam khong
t

F

^

^

dang ke [6], [7]. Tir 2001 den nay, viec nhap npi nhieu vat lieu co nguon gen
y

F

F

quy nhu khang sau, khang ray, chat lugng xo tot,... da giiip cho cong tac
8


nghien ciiu chgn tao giong bong a nuoc ta c6 nhirng buoc dot pha moi.
Nhieu giong lai mai (ciing loai bong Luoi) lan lugt ra doi va iing dung vao
san xuat, dap iing kip thai nhu cau da dang hoa bp giong san xuat tren nhieu
vung sinh thai trong bong ciia Viet Nam, trong d6 noi bat nhat la 03 giong
bong lai: VN15, VNOl-2 va VN02-2. Cac giong bong nay ben canh kha
nang cho nang suat voi uu the lai kha cao (20-30%), chiing con co kha nang
khang sau xanh tot, trong d6 giong VNOl-2 ben canh kha nang khang sau
xanh con ket hgp dugc kha nang khang ray xanh chich hiit; giong VN02-2

ket hgp dugc kha nang khang sau va chong chiu thuoc trir co. Chinh nho
F

y

F

viec ap dung nhanh nhirng tien bp moi ve giong, ky thuat canh tac va bao ve
thuc vat,... da dong gop mpt phan rat quan trpng giiip cho san xuat bong
hang hoa trong nuoc co nhirng buoc tang truang dot pha. Trong nhirng nam
qua, dien tich san xuat bong ciia Viet Nam hang nam dao dong tir 20-35
nghin ha, tang len hon 2 lan so vol thai diem 1996-1997, cac giong mai da
C vai tro quan trpng trong viec on dinh san xuat, tang nang suat va san
O
lugng bong, cai thien dang ke ve mat chat lugng xo sgi.
Ket qua nghien ciru chpn tao va danh gia trong nhirng nam gan day
da xac dinh dugc nhieu giong lai co trien vpng, ket hgp dugc kha nang
cho nang suat cao, khang mpt so loai sau hai chu yeu dong thai co pham
chat lugng xa tot. Trong do, noi bat nhat la cac giong lai mai: VN04-3,
F

F

VN04-4 va VN04-5 (dang tien hdnh sdn xudt thir nghiem tgi cdc vung
bong chinh tie ndm 2003). Ket qua khao nghiem va san xuat thir trong nam
2003-2005 da dugc Hoi Dong Khoa hpc nganh bong danh gia cao; do do
cac giong bong lai moi nay dugc kien nghi nhan nhanh giong dua vao san
xuat thii nghiem tren dien rpng lam co so cho viec ph6ng thich giong moi
dua vao phuc vu san xuat.
Nhu vay, cac nghien ciiu ve cong tac giong bong tren thl gioi va

F

y

y

trong nuac rat da dang va kha day dii, da tao co so khoa hpc va nen tang
cho viec trien khai thuc hien mpt so npi dung nghien ciiu ciia du an Dau
tu cho phat trien giong bong phii hgp vai cac viing trong bong phia BSe
giai doan 2 0 0 9 - 2 0 1 0 .
9


3. VAT LIEU, NOI DUNG VA PHlTONG FRAP NGHIEN CUtJ
3.1. Vat lieu nghien cieu
- Vat lieu khoi dau dugc thu thap tir nguon giong nhap npi (the he Fl va F2
X

F

t

F

'

'

•

Ciia An Dp), cac giong bong da va dang sii dung pho bien trong san xuat, trao doi
ngudn gen tir tir tap doan quy gen bong cua Vien nghien ciiu Bong va Phat trien
Nong nghiep Nha Ho.
F

- Cac giong thudng va gidng lai tham gia so sanh, khao nghiem la cac
giong cd triln vpng dugc chpn tao tir Vien nghien ciiu Bdng va Phat trien Ndng
nghiep Nha Hd.
F

F

F

F

y

•>

F

- Gidng ddi chiing la cac gidng bdng Qudc gia dang trdng phd bien trong
san xuat d cac vimg bdng phia Bac, gdm gidng Cl 18, VNI5 va VNOl-2.
3.2. Npi dung cua dir dn
y

F

3.2.1. Thu thdp nguon vdt lieu tgo giong

- Thu thap trong nuac.
- Thu thap, trao ddi nguon gen vdi An Dp bang hinh thiic hgp tac.
3.2.2. Ddnh gid sa bo nguon vdt lieu khai ddu
- Dac diem sinh vat hpc va thuc vat hpc.
- Kha nang chdng chiu sau benh hai.
- Tiem nang nang suat bdng hat.
- Ap dung cdng nghe sinh hpc img dung de danh gia mdt sd mau cho cong
tac chpn tao gidng bdng uu the lai.
3.2.3. Chon loc tir nguon vdt lieu khai ddu cho muc dich tgo giong bong thuang
- Chpn lpc gidng bdng theo hudng chdng chiu sau, than canh gpn va chin
sdm.
- Chgn lgc gidng bdng theo hudng chdng chiu mdt sd benh hai chinh.
F

F

y

- Chpn lpc gidng bdng theo hudng chdng chiu ray xanh.
F

y

F

3.2.4. Bdo qudn ngan hgn nguon vdt lieu tgo giong
10


- Bao quan cac mau ddng/gidng thu thap dugctrong nam 2009.

- Bao quan cac mau dong/giong chpn lpc tir vu mua 2009.
3.2.5. Nhdn va lam thuan cdc ddu ddng, ddng cua cdc giong goc vd bo me de
F

F

nghien cihi vd sdn xudt hgt giong lai.
- Nhan va lam thuan cac dau ddng de tao hat gidng gdc, gidng bd me.
F

F

F

F

- Nhan cac gidng gdc va bd me cho cdng tac nghien ciiu va san xuat hat lai.
3.2.6. Tgo hgt lai cho so sdnh, ddnh gid vii sau
- Tao hat lai cho mdt sd td hgp lai mdi bang phuang phap thu phan thii cdng.
- Danh gia chat lugng hat lai.
3.2.7. Khdo nghiem mot so giong bong mdi tgi cdc vung
- Khao nghiem cac gidng thudng d 3 viing khac nhau.
- Khao nghiem cac gidng lai d 3 vung khac nhau.
3.2.8. Nghien cihi xdy dung qui trinh ky thuat canh tdc vd bdo ve thuc vdt phii
hap cho mot so giong bong trien vong
- Nghien ciiu mat dp gieo trong.
- Nghien ciiu lieu lugng phan bon.
- Nghien ciiu bien phap phong trir sau benh.
3.2.9. Ddo tgo vd hap tdc quoc te
- Dao tao, tap huan ve cdng tac nghien cim va ky thuat chpn tao, san xuat

hat gidng bdng cac loai.
- Trao ddi, hpc hoi kinh nghiem nghien ciiu va san xuat bdng, thu thap
y

F

F

F

I.

ngudn vat lieu tao gidng bdng tai mdt sd don vi nghien ciiu, san xuat bdng d An Dp.
3.2.10. Ddu tu ca sa vdt chdt, trang thiet bi phiic vu cho cong tdc nghien ciru
vd thuc hien cdc noi dung ciia dir dn
- Xay dung khu thi nghiem du an tai Son La.
- Trang bi mdt sd dung cu, thiet bi cho cong tac nghien ciiu du an.
11


3.3. Phieangphdp nghien ciru
- Sd lieu cac chi tieu sinh trudng, nang suat va kha nang chdng chiu sau
benh ciia cac ddng/gidng dugc thu thap, quan trac theo cac phuong phap thdng
dung, hien dai va theo quy trinh quy pham ciia Nganh bdng Viet Nam.
- Sd lieu cac chi tieu pham chat xo bdng dugc xac dinh theo he thdng
may chuyen dung HVI Spectrum I ciia Trung Tam Phan tich chat lugng xo
bdng va kiem nghiem hat gidng ciia Vien nghien ciiu Cay bdng va Cay co sgi.
- Cac thi nghiem ddng rupng dugc bd tri theo cac phuang phap thich hgp
(tuin tu cd kem doi chiing, khdi day dii ngau nhien...) tiiy theo yeu cau cua
timg thi nghiem.

- Sd lieu thu thap dugc xir ly, phan tich tren may vi tinh, sii dung cac
phan mem thdng ke thich hgp nhu MSTAT, EXEL...
4. TO CHU'C THlTC HIEN
Tren ca sd cac ndi dung cua du an dugc phe duyet, du an da dugc giao
cho phdng Khoa hpc va Cdng nghe ciia Cdng ty td chiic trien khai thuc hien tai
3 tinh trdng bdng trpng diem d phia Bac la Dien Bien, San La va Bac Giang.
Ngudn vat lieu tao gidng sau khi thu thap va trao ddi dugc tien hanh gieo
theo cac ndi dung ciia du an, phan cdn lai dugc dua vao bao quan lanh ngan
han dudi hinh thiic hat thd.
Luc lugng can bd ky thuat khuyen ndng ciia Cdng ty dugc giao nhiem
F

t

KU

vu true tiep trien khai thuc hien va theo ddi cac thi nghiem ciia du an tai mdi
viing nghien ciiu.
Phdng Khoa hgc va Cdng nghe cd nhiem vu tham muu cho Chii nhiem
du an ve quy trinh ky thuat cdng nghe va quy trinh trien khai thuc hien cac ndi
dung nghien ciiu ciia du an.
Du an cd sir phdi hgp thuc hien ciia Vien nghien ciiu Bdng va Phat trien
Ndng nghiep Nha Hd, Bd mdn cdng nghe sinh hpc ling dung ciia Trudng dai
hgc Ndng nghiep Ha Ndi.
12


5. KET QUA VA THAO LUAN
5.1. So Iirong, nguon goc vat lieu tao giong thu thap dygc trong nam 2009
Thu thap vat lieu cho cdng tac danh gia, chgn lpc va tao gidng bdng la

mdt van de rat quan trpng va dugc tien hanh thudng xuyen. Day la ndi dung
t

F

F

y

khdng the thieu trong nghien ciiu chpn tao gidng bdng cac loai. Ngudn vat lieu
da dang va mang nhieu dac tinh quy se tao nhieu thuan lgi cho cong tac chpn
tao gidng bdng theo nhiing muc tieu khac nhau.
Cdng tac thu thap ngudn vat lieu khdi dau phuc vu cho cac ndi dung
nghien ciru ciia Du an trong nam 2009 gdm 2 dgt:
- Dgt 1: Thu thap va trao ddi ngudn gen cay bdng trong nudc.
Trong dgt nay da thu thap dugc 29 mau ddng, gidng, quan the kha da dang ve
cac tinh trang muc tieu cho chpn tao gidng bdng mdi.
t

y

X

- Dgt 2: Thu thap va trao ddi ngudn gen cay bdng vdi An Dp.
Trong chuyen di hgp tac vdi mdt sd Cdng ty gidng ciia An Dp, doan da thu
thap va trao ddi ngudn gen cay bdng vdi 38 mau gidng, ddng, quan the lam vat
lieu tao gidng bdng rat cd gia tri.
Bang 1: So lugng va nguon goc cac dong/giong bong thu thap dugc trong nam 2009
TT

Tong

Ngudn gdc

Loai

Viet Nam
Phia Nam
1

Ludi

Phia Bac

Bdng cd

2

An Dp

3

3

16

43

64

16

Tdng cong

5
8

43

67

Nhu vay, trong nam 2009, du an da thu thap dugc 67 mau dong/giong,
F

F

trong dd cd 07 gidng bdng thudng dia phuang, 05 gidng bdng thudng da dugc
cdng nhan gidng qudc gia va 08 ddng mdi dugc chpn lpc do Vien Nghien ciru
Bdng va Phat trien Ndng nghiep Nha Hd cung cap, 04 td hgp lai F1 trong nudc
va 43 mau cd ngudn gdc An Dp. Cac dong/gidng thu thap dugc d dang hat tho,
xw

y

F

F

X.

13


sd lugng hat dii cho cdng tac danh gia, chpn lpc va bao quan.
5.2. Danh gia nguon vat lieu tao giong
Danh gia ngudn vat lieu tao gidng la mdt ndi dung rat quan trpng cua Du
an. Day la co sd cho budc chpn lpc va tao gidng bdng theo cac hudng khac
nhau, nham chpn tao dugc nhimg gidng bdng (lai hoac thudng) phii hgp vdi
dieu kien san xuat bdng d phia Bac.
Chuyen de nay gdm cd 2 ndi dung chinh:
i, Danh gia so bd ngudn vat lieu khdi dau tren ddng rupng.
ii, Ung dung cdng nghe sinh hpc phan tii de danh gia.
5.2.1. Ddnh gid tren dong ruong vu s&m 2009 tai San La
5.2.1.1. Dgc diem sinh vat hoc, thuc vdt hoc ciia nguon vat lieu tgo giong bong
F

thu thdp dugc trong ndm 2009 tgi phia Bdc
De cd C sd cho cdng tac chpn lpc vat lieu tao gidng bdng nam 2009, chiing
O
F

F

fv

toi da tien hanh gieo ngay 29 mau ddng/gidng vao vu sdm tai Son La (tir thang 3
den thang 6/2009). Theo ddi mdt sd chi tieu ndng sinh hpc ciia cac dong/giong,
chiing tdi tdng hgp sd lieu d bang 2 va bang 3. Ket qua bang 2 va 3 cho thay:
- Ve dang hinh cay:
+ Trong sd 29 mau VLKD thu thap dugc cd 08 mau dong/gidng mang dang

hmh than thSp, gpn (TMBl, TMB2, TMB3, TMB4, TMB7, TMB13, TMB14 va
TMB15) vdi chieu cao cay giao ddng tir 56,0 den 82,0cm.
+ 13 mau ddng/gidng mang dang hinh than trung binh (TMB5, TMB6,
TMB8, TMB9, TMBl 1, TMBl2, A2F2, A3F2, A4F2, A5F2, LMBl, LMB2 va LMB3)
\

F

vdi chieu cao cay giao ddng tir 91,8 den 111,2cm.
+ 08 mau ddng/gidng mang dang hinh than cao, canh ram rap (TMBIO,
TMBl6, TMBl7, TMBl9, TMB20, TMB21, A1F2 va LMB4) vdi chieu cao cay
giao ddng tir 118,6 den 221,0cm.

14