bộ máy tiết niệu trẻ em và bệnh cấu thận

BỘ MÁY TIẾT NIỆU TRẺ EM VÀ
BỆNH CẦU THẬN
TS.BS Võ Thành Liêm
MỤC TIÊU VÀ CẤU TRÚC BÀI GIẢNG

Mục tiêu

Nêu cấu tạo bộ máy tiết niệu trẻ em

Mô tả đặc điểm lâm sàng hội chứng thận hư

Mô tả đặc điểm viêm cầu thận cấp

Cấu trúc bài giảng

Thận

Hệ niệu:

Đặc điểm sinh lý

Hội chứng thận hư

Viêm cầu thận cấp

Bệnh thường gặp
TỔNG QUAN

Chức năng hệ thận niệu

Đào thải chất chuyển hóa từ Nitơ, chất độc


Cân bằng môi trường điện giải, acide-base

Cân bằng lượng nước trong cơ thể

Khác:

Kích thích tăng hầu cầu tạo máu (erythropoetine)

Giữ áp lực máu (renine)

Chuyển hóa thuốc, vitamin (vitamin D)

Thận

Chức năng tạo nước tiểu, điều hòa nội môi, nội tiết

Hệ niệu

Dẫn chất tiết ra khỏi cơ thể
THẬN

Vị trí

2 bên cột sống

Thắc lưng trên

Thành sau bụng


Lồng ngực che
THẬN

Vị trí

2 bên cột sống

Thắc lưng trên

Thành sau bụng

Lồng ngực che

Kích thước

Hình hạt đậu

Dài 12 cm

Ngang 6 cm

Dầy 2,5 cm
THẬN

Rốn thận

Động mạch thận

Tĩnh mạch thận


Bể thận chứa nước tiểu

Niệu quản dẫn nước tiểu
THẬN

Cấu trúc thận

Vỏ thận:

Cầu thận: màng lọc máu

Giường mạch máu cầu
thận

Nội tiết: renine,
erythropoetine

Tủy thận

Hệ thống ống dẫn

Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…
THẬN

Cấu trúc thận

Vỏ thận:

Cầu thận: màng lọc máu


Giường mạch máu cầu
thận

Nội tiết: renine,
erythropoetine

Tủy thận

Hệ thống ống dẫn

Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…
THẬN
THẬN

Cấu trúc thận

Vỏ thận:

Cầu thận: màng lọc máu

Giường mạch máu cầu
thận

Nội tiết: renine,
erythropoetine

Tủy thận


Hệ thống ống dẫn

Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…

Các mạch máu sau cầu
thận
THẬN

Cấu trúc thận

Vỏ thận:

Cầu thận: màng lọc máu

Giường mạch máu cầu
thận

Nội tiết: renine,
erythropoetine

Tủy thận

Hệ thống ống dẫn

Quai thận: hấp thu nước,
muối, ion, đạm…

Các mạch máu sau cầu
thận

THẬN

Các chất đào thải của thận

Cân bằng:

Na, Cl, K, Ca

Phospho, Hydrogen, pH

Đào thải

Urea, acid uric

Creatinine

Urobilirubine
THẬN

Cầu thận

Cấu trúc

Động mạch đến

Động mạch đi

Màng lọc cầu thận

Chức năng


Màng lọc

Nội tiết
THẬN

Cầu thận

Cấu trúc

Động mạch đến

Động mạch đi

Màng lọc cầu thận

Chức năng

Màng lọc

Nội tiết
THẬN

Bể thận

Nằm ngay tại rốn thận

Ôm cấu trúc động
mạch-tĩnh mạch-niệu
quản


Nhận nước tiểu từ các
ống góp (thùy thận)

Đưa nước tiểu xuống
niệu quản
HỆ NIỆU

Niệu quản

Nối từ bể thận xuống
bàng quang

Nhu động co thắc

Nối vào bàng quang tại
tam giác bàng quang
HỆ NIỆU

Bàng quang

Chứa nước tiểu

Niệu quản: nước tiểu
đến

Niệu đạo: nước tiểu ra

Co thắc đẩy nước tiểu
HỆ NIỆU


Niệu đạo

Đường dẫn nước tiểu ra
ngoài

Khác nhau theo giới

Nữ:

Ống thẳng

Dài 3-4cm
HỆ NIỆU

Niệu đạo

Đường dẫn nước tiểu ra
ngoài

Khác nhau theo giới

Nam:

Tiền liệt tuyến

Lỗ phóng tinh
HỆ NIỆU

Ở trẻ em, chức năng cô đặc nước tiểu kém


Dễ mất cân bằng nước

Dễ mất ion, rối loạn nội môi

Nguy cơ cao khi tiêu chảy, không uống nước

Số lần đi tiểu

93% trẻ có tiểu trong 24 giờ đầu.

Tuần thứ 2 tiểu 25 lần/ ngày.

Dưới 1 tuổi: 16-20 lần/ngày.

Trên 1 tuổi: 12 lần.

7-13 tuôi: 7-8 lần.

Số lượng nước tiểu

Thiểu niệu : < 2ml/kg/ giờ

Vô niệu < 0,5 ml/ kg/ giờ
ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ

Cơ chế bệnh sinh

Yếu tố viêm: miễn dịch, tự miễn, di truyền


Tổn thương màng đáy cầu thận, mất điện thế âm

Tăng lọc albumin máu

=> Mất albumin qua nước tiểu

Phù

Giảm bổ thể => Dễ nhiễm trùng

=> Lợi tiểu thẩm thấu, mất nước

=> Rối loạn điện giải, ion
HỘI CHỨNG THẬN HƯ

Lâm sàng

Khởi phát đột ngột

Hội chứng cầu thận

Tiểu đạm: >3g/24h

Tiểu máu vi thể: trụ hồng cầu

Cao huyết áp

Phù

Suy thận


Dấu chứng biến chứng: nhiễm trùng, xuất huyết…

Xét nghiệm

Đạm niệu tăng, hồng cầu niệu

Đạm máu <50g/L, albumin máu<30g/L
HỘI CHỨNG THẬN HƯ

Điều trị

Điều trị triệu chứng: giảm nước-muối, lợi tiểu

Điều trị suy thận: albumin máu

Dự phòng tắc mạch-nhiễm trùng

Hạ huyết áp

Hỗ trợ: Vitamin D, thể dục, chủng ngừa

Thuốc Prednisone: 60mg/m
2
/ngày

Quan điểm chung:

Cấp => nhập viện, giảm dần số lần nhập viện


Giải thích rõ nguy cơ tái phát

Không cho trẻ ngưng đi học

Điều trị ngoại trú
HỘI CHỨNG THẬN HƯ

Nguyên nhân

Xuất hiện 2 - 3 tuần sau đợt nhiễm trùng:

Siêm da mủ Streptocoque β tán huyết nhóm A

Siêu vi

Staphylocoque

Mycoplasma pneumoniae,

Lâm sàng

Tiểu máu đại thể - vi thể

Tiểu đạm với lượng từ 1-2g/24h,

Phù tăng cân do giữ nước và muối

Cao huyết áp (50%)

Suy thận cấp thoáng qua (1/3).

VIÊM CẦU THẬN CẤP HẬU NHIỄM
TRÙNG