Giáo án bồi dưỡng Bài 31 Công nghệ tế bào

CHƯƠNG VI
CHƯƠNG VI
ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
Bài 31. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO




Một số thành tựu ứng dụng
Một số thành tựu ứng dụng
của công nghệ tế bào
của công nghệ tế bào
Nhân
giống vô
tính chuối
và phong
lan bằng
phương
pháp nuôi
cấy mô
Nhân
giống

vô tính
cừu và
chó

I – KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ TẾ BÀO:
Phiếu học tập :
Câu hỏi lệnh Trả lời
Công nghệ tế bào là gì ?
Để nhận được mô non, cơ quan hoặc
cơ thể hoàn chỉnh hoàn toàn giống với
cơ thể gốc người ta phải thực hiện
những công việc gì ?
Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn
chỉnh lại có kiểu gen như dạng gốc ?
Nghiên cứu thông tin , thảo luận nhóm 5 phút
hoàn thành lệnh vào phiếu học tập

Câu hỏi lệnh Trả lời
Công nghệ tế bào là gì ?
Công nghệ TB là ngành kó thuật
về qui trình ứng dụng PP nuôi
cấy TB hoặc mô để tạo ra cơ
quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.
Để nhận được mô non, cơ quan
hoặc cơ thể hoàn chỉnh hoàn
toàn giống với cơ thể gốc người
ta phải thực hiện những công
việc gì ?

* Tách TB từ cơ thể rồi nuôi

cấy trên môi trường dinh dưỡng
nhân tạo
→
mô non (mô sẹo).
* Dùng hoocmôn sinh trưởng
kích thích mô sẹo phân hoá
thành cơ quan hay cơ thể hoàn
chỉnh
Tại sao cơ quan hoặc cơ thể
hoàn chỉnh lại có kiểu gen như
dạng gốc ?
Vì ở cơ thể hoàn chỉnh được sinh
ra từ 1 TB của dạng gốc có bộ
gen nằm trong nhân TB và được
sao chép lại .




I –
I –
KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ TẾ BÀO:
KHÁI NIỆM CÔNG NGHỆ TẾ BÀO:
-
-
Công nghệ tế bào : là ngành kó thuật về qui trình
Công nghệ tế bào : là ngành kó thuật về qui trình
ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô
ứng dụng phương pháp nuôi cấy tế bào hoặc mô
để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.

để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.


- Công nghệ tế bào gồm 2 công đoạn:
+ Tách tế bào hoặc mô từ cơ thể rồi mang nuôi
cấy để tạo mô sẹo.
+ Kích thích mô sẹo phân hoá thành cơ quan
hoặc cơ thể hoàn chỉnh .

II –
II –
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
:
:




Quan sát
Quan sát
hình 31
hình 31
nghiên cứu thông tin mục
nghiên cứu thông tin mục
1/II SGK trả lời câu hỏi :
1/II SGK trả lời câu hỏi :
+ Trình bày quy trình nhân giống vô tính trong
+ Trình bày quy trình nhân giống vô tính trong
ống nghiệm ở cây trồng trên đối tượng cây

ống nghiệm ở cây trồng trên đối tượng cây
mía ?
mía ?
+ Nêu những ưu điểm và triển vọng của
+ Nêu những ưu điểm và triển vọng của
phương pháp này ?
phương pháp này ?
1. Nhân giống vô tính trong ống nghiệm (vi nhân
giống ) ở cây trồng :




Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô :
Sơ đồ nhân giống mía bằng nuôi cấy mô :
Cây con tạo
thành từ mô sẹo
Cây tạo thành từ nuôi cấy mô
được trồng trên đồng ruộng




+ Quy trình nhân giống vô tính trong
+ Quy trình nhân giống vô tính trong
ống nghiệm ở cây trồng :
ống nghiệm ở cây trồng :
* Tách mô phân sinh (từ đỉnh
* Tách mô phân sinh (từ đỉnh
sinh trưởng hoặc từ các tế bào

sinh trưởng hoặc từ các tế bào
lá non) rồi nuôi cấy trên môi
lá non) rồi nuôi cấy trên môi
trường dinh dưỡng đặc trong
trường dinh dưỡng đặc trong
ống nghiệm -> tạo ra các mô
ống nghiệm -> tạo ra các mô
sẹo
sẹo


* Dùng hoocmôn sinh trưởng
phù hợp để kích thích mô sẹo
phân hóa thành cây con hoàn
chỉnh
Cây con tạo
thành từ mô sẹo
* Các cây non chuyển sang
trồng trong các bầu trong
vườn ươm có mái che trước
khi trồng từ đồng ruộng




+Những ưu điểm và triển vọng của phương
+Những ưu điểm và triển vọng của phương
pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm :
pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm :

-
Là phương pháp có hiệu quả để tăng nhanh
Là phương pháp có hiệu quả để tăng nhanh
số lượng cá thể , đáp ứng yêu cầu của sản
số lượng cá thể , đáp ứng yêu cầu của sản
xuất .
xuất .
-
Bảo tồn nguồn gen thực vật q hiếm có
Bảo tồn nguồn gen thực vật q hiếm có
nguy cơ tuyệt chủng . ( sâm ngọc linh )
nguy cơ tuyệt chủng . ( sâm ngọc linh )




Nước ta đã nhân giống vô tính trong ống
Nước ta đã nhân giống vô tính trong ống
nghiệm thành công đối với : khoai tây , mía .
nghiệm thành công đối với : khoai tây , mía .
dứa một số phong lan ,…
dứa một số phong lan ,…




2. Ứng dụng nuôi cấy tế bào và mô trong chọn
giống cây trồng
3. Nhân bản vô tính ở động vật

Trao đổi nhóm
Nhóm I : nghiên cứu thông
tin mục 2/II SGK hoàn
thành nội dung sau :
1. Người ta đã áp dụng
phương pháp nuôi cấy tế bào
và mô trong chọn giống cây
trồng như thế nào ?
2. Nêu phương pháp tạo
giống lúa DR2
Nhóm II : Nghiên cứu
thông tin mục 3/II SGK và
cho biết :
1. Nêu một số thành tựu
của Thế giới và ở Viêt
Nam về nhân bản vô tính ở
động vật ?
2. Nhân bản vô tính ở động
vật có ý nghóa gì trong thực
tế đời sống ?




Nhóm I trả lời :
1. Người ta đã áp dụng phương pháp nuôi cấy tế
bào và mô trong chọn giống cây trồng như thế
nào ?
Phát hiện , chọn lọc dòng tế bào xôma biến bò
2. Phương pháp tạo để tạo giống lúa DR2 ?

Chọn dòng tế bào chòu nóng và khô từ các tế bào
phôi giống lúa CR203 rồi nuôi cấy tế bào tạo
giống lúa DR2 có năng suất và độ thuần chủng
cao , chòu nóng và khô hạn tốt .




Nhóm II trả lời :
Nhóm II trả lời :


1. Một số thành tựu của Thế giới và ở Viêt Nam về
nhân bản vô tính ở động vật ?
- Thế giới : Nhân
bản thành công
trên cừu Đôli , bò ,
chó , ngựa , khỉ và
một số loài động vật
khác .
- Ở Việt Nam :
nhân bản
thành công
trên cá trạch




2. Nhân bản vô tính ở động
2. Nhân bản vô tính ở động

vật có ý nghóa gì
vật có ý nghóa gì
trong thực tế đời sống ?
trong thực tế đời sống ?


-Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiếm
có nguy cơ tuyệt diệt.
- Tạo cơ quan nội tạng động vật từ các tế bào
động vật đã được chuyển gen người , chủ
động cung cấp các cơ quan thay thế cho các
bệnh nhân có cơ quan bò hỏng tương ứng .

Quy trỡnh nhaõn baỷn voõ tớnh ụỷ cửứu ẹoõli




? So sánh những điểm giống và khác nhau giữa “nhân
? So sánh những điểm giống và khác nhau giữa “nhân
giống vô tính ở cây trồng” và “ nhân bản vô tính ở
giống vô tính ở cây trồng” và “ nhân bản vô tính ở
động vật
động vật
”
”
Tách tế bào sinh dưỡng , dùng phương pháp nuôi cấy
tạo mô sẹo , kích thích mô sẹo phát triển thành cơ quan

hoặc cơ thể hoàn chỉnh
Nhân giống vô tính
Nhân giống vô tính
ở cây trồng
ở cây trồng


Nhân bản vô tính
Nhân bản vô tính
ở động vật
ở động vật


Mônon ( mô sẹo ) được
Mônon ( mô sẹo ) được
nuôi cấy trong ống nghiệm
nuôi cấy trong ống nghiệm
chứa môi trường dinh
chứa môi trường dinh
dưỡng nhân tạo
dưỡng nhân tạo
Mônon ( mô sẹo )phải
Mônon ( mô sẹo )phải
được nuôi dưỡng từ trong
được nuôi dưỡng từ trong
tử cung của 1 con vật
tử cung của 1 con vật
dùng làm mẹ
dùng làm mẹ
* Khác :

* Giống




II –
II –
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
:
:

Công nghệ tế bào được ứng dụng trong vi
Công nghệ tế bào được ứng dụng trong vi
nhân giống hay nhân bản vô tính hoặc trong
nhân giống hay nhân bản vô tính hoặc trong
chọn dòng tế bào xôma biến dò để tạo ra
chọn dòng tế bào xôma biến dò để tạo ra
giống cây trồng mới.
giống cây trồng mới.




Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:
Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:
1. Công nghệ TB gồm những công đoạn thiết yếu
1. Công nghệ TB gồm những công đoạn thiết yếu
nào?
nào?

a. Tách TB hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy trên môi
a. Tách TB hoặc mô từ cơ thể rồi nuôi cấy trên môi
trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra các mô, cơ
trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo ra các mô, cơ
quan, cơ thể.
quan, cơ thể.
b. Dùng hoocmôn sinh trưởng để kích thích mô sẹo
b. Dùng hoocmôn sinh trưởng để kích thích mô sẹo
phân hoá thành cơ quan hay cơ thể hoàn chỉnh.
phân hoá thành cơ quan hay cơ thể hoàn chỉnh.
c. Tách và nuôi cấy mô non trong điều kiện dinh
c. Tách và nuôi cấy mô non trong điều kiện dinh
dưỡng tối ưu.
dưỡng tối ưu.
d. Cả a và b.
d. Cả a và b.
2. Những ứng dụng của công nghệ TB là gì?
2. Những ứng dụng của công nghệ TB là gì?
a. Nhân giống vô tính cây trồng trong ống nghiệm.
a. Nhân giống vô tính cây trồng trong ống nghiệm.
b. Ứng dụng nuôi cấy TB và mô trong chọn giống cây
b. Ứng dụng nuôi cấy TB và mô trong chọn giống cây
trồng.
trồng.
c. Nhân bản vô tính ở động vật.
c. Nhân bản vô tính ở động vật.
d. Cả a, b và c đúng.
d. Cả a, b và c đúng.
Bài tập

Bài tập về nhà
Bài tập về nhà


+ Trả lời câu hỏi 1,2 Trang 91 SGK
+ Trả lời câu hỏi 1,2 Trang 91 SGK
+ Đọc mục “em có biết” ?
+ Đọc mục “em có biết” ?
+ Xem trước bài “ công nghệ gen”
+ Xem trước bài “ công nghệ gen”