Giáo án bồi dưỡng sinh học 9 bài 47 Quần thể sinh vật

CHƯƠNG II
HỆ SINH THÁI
Tiết 49- Bài 47. Quần thể sinh vật
I. Thế nào là một quần thể sinh vật?
Nghiên cứu thông tin và hoàn
Nghiên cứu thông tin và hoàn
thành bảng 47.1.
thành bảng 47.1.
Ví dụ
Quần thể
sinh vật
Không phải
quần thể sinh
vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo và
lợn rừng sống trong một rừng mưa nhiệt đới.
Rừng cây thông nhựa phân bố ở vùng núi
Đông Bắc Việt Nam.
Tập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá rô phi
sống chung trong một ao.
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn đảo
cách xa nhau.
Các cá thể chuột đồng sống trên một đồng
lúa. Các cá thể chuột đực và cái có khả năng
giao phối với nhau sinh ra chuột con. Số
lượng chuột phụ thuộc nhiều vào lượng thức
ăn có trên cánh đồng.
…… *
Ví dụ
Quần
thể sinh

vật
Không phải
quần thể
sinh vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang,
cú mèo và lợn rừng sống trong
một rừng mưa nhiệt đới.
X
Rừng cây thông nhựa phân bố ở
vùng núi Đông Bắc Việt Nam.
Tập hợp các cá thể cá chép, cá
mè, cá rô phi sống chung trong
một ao.
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3
hòn đảo cách xa nhau.
Các cá thể chuột đồng sống trên
một đồng lúa. Các cá thể chuột
đực và cái có khả năng giao phối
với nhau sinh ra chuột con. Số
lượng chuột phụ thuộc nhiều vào
lượng thức ăn có trên cánh đồng.
…… *
Ví dụ
Quần
thể sinh
vật
Không phải
quần thể
sinh vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang,

cú mèo và lợn rừng sống trong
một rừng mưa nhiệt đới.
X
Rừng cây thông nhựa phân bố ở
vùng núi Đông Bắc Việt Nam.
X
Tập hợp các cá thể cá chép, cá
mè, cá rô phi sống chung trong
một ao.
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3
hòn đảo cách xa nhau.
Các cá thể chuột đồng sống trên
một đồng lúa. Các cá thể chuột
đực và cái có khả năng giao phối
với nhau sinh ra chuột con. Số
lượng chuột phụ thuộc nhiều vào
lượng thức ăn có trên cánh đồng.
…… *
Ví dụ
Quần
thể sinh
vật
Không phải
quần thể
sinh vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang,
cú mèo và lợn rừng sống trong
một rừng mưa nhiệt đới.
X
Rừng cây thông nhựa phân bố ở

vùng núi Đông Bắc Việt Nam.
X
Tập hợp các cá thể cá chép, cá
mè, cá rô phi sống chung trong
một ao.
X
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3
hòn đảo cách xa nhau.
Các cá thể chuột đồng sống trên
một đồng lúa. Các cá thể chuột
đực và cái có khả năng giao phối
với nhau sinh ra chuột con. Số
lượng chuột phụ thuộc nhiều vào
lượng thức ăn có trên cánh đồng.
…… *
Ví dụ
Quần
thể sinh
vật
Không phải
quần thể
sinh vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang,
cú mèo và lợn rừng sống trong
một rừng mưa nhiệt đới.
X
Rừng cây thông nhựa phân bố ở
vùng núi Đông Bắc Việt Nam.
X
Tập hợp các cá thể cá chép, cá

mè, cá rô phi sống chung trong
một ao.
X
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3
hòn đảo cách xa nhau.
X
Các cá thể chuột đồng sống trên
một đồng lúa. Các cá thể chuột
đực và cái có khả năng giao phối
với nhau sinh ra chuột con. Số
lượng chuột phụ thuộc nhiều vào
lượng thức ăn có trên cánh đồng.
…… *
Ví dụ
Quần thể
sinh vật
Không phải
quần thể sinh
vật.
Tập hợp các cá thể rắn hổ mang, cú mèo
và lợn rừng sống trong một rừng mưa
nhiệt đới.
X
Rừng cây thông nhựa phân bố ở vùng
núi Đông Bắc Việt Nam.
X
Tập hợp các cá thể cá chép, cá mè, cá
rô phi sống chung trong một ao.
X
Các cá thể rắn hổ mang sống ở 3 hòn

đảo cách xa nhau.
X
Các cá thể chuột đồng sống trên một
đồng lúa. Các cá thể chuột đực và cái có
khả năng giao phối với nhau sinh ra
chuột con. Số lượng chuột phụ thuộc
nhiều vào lượng thức ăn có trên cánh
đồng.
X
…… *
Em hãy kể thêm một số quần thể
khác mà em biết?
Quần thể san hô Quần thể cá ngựa Quần thể chè
Quần thể sen
Quần thể lúa
Quần thể cọ
Thế nào là một quần thể sinh vật?
•
Quần thể sinh vật là tập hợp
những cá thể cùng loài, sinh sống
trong một khoảng không gian nhất
định, ở một thời điểm nhất định,
có khả năng giao phối với nhau
để sinh sản.
Một lồng gà, một chậu cá chép có
phải là quần thể hay không?
Không phải là một quần thể, vì lồng gà và chậu cá
chép chỉ có dấu hiệu bên ngoài của quần thể. Để
nhận biết 1 quần thể sinh vật cần có dấu hiệu bên
ngoài và dấu hiệu bên trong.

II. Những đặc trưng cơ bản của
quần thể .
1. Tỉ lệ giới tính
2. Thành phần nhóm tuổi
3. Mật độ quần thể
1. Tỉ lệ giới tính
Tỷ lệ giới tính là gì? Tỷ lệ này
ảnh hưởng tới quần thể
như thế nào? Cho ví dụ.
*Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa
số lượng cá thể đực và cái.
*Tỉ lệ giới tính đảm bảo hiệu
quả sinh sản.
1. Tỉ lệ giới tính
Trong chăn nuôi người ta áp dụng
điều này như thế nào?
Tuỳ theo loài mà
điều chỉnh tỉ lệ đực
cái cho phù hợp.
2. Thành phần nhóm tuổi
Các em hãy so sánh tỉ lệ sinh
sinh, số lượng cá thể của quần
thể hình 47 SGK tr.141
Hình A: Tỉ lệ sinh cao, số lượng cá thể tăng mạnh.
Hình B: Tỉ lệ sinh, số lượng cá ổn định.
Hình C: Tỉ lệ sinh thấp, số lượng cá thể giảm.
+ Trong quần thể sinh vật có những nhóm
tuổi nào?
+ Nhóm tuổi có ý nghĩa gì?
2. Thành phần nhóm tuổi

2. Thành phần nhóm tuổi
Các nhóm
tuổi
Ý nghĩa sinh thái
Nhóm tuổi
trước sinh
sản
Các cá thể lớn nhanh, do vậy nhóm
náy có vai trò chủ yếu làm tăng trưởng
khối lượng và kích thước của quần thể
Nhóm tuổi
sinh sản
Khả năng sinh sản của các cá thể
quyết định mức sinh sản của quần thể
Nhóm tuổi
sau sinh
sản
Các cá thể không còn khả năng sinh
sản nên không ảnh hưởng tới sự phát
triển của quần thể.
Nhóm tuổi liên quan đến
số lượng cá thể
Sự tồn tại của quần thể
3. Mật độ quần thể
Mật độ là gì? Mật
độ liên quan đến
yếu tố nào trong
quần thể?
Mật độ là số lượng
hay khối lượng sinh

vật có trong một
đơn vị diện tích hay
thể tích.
3. Mật độ quần thể
Em hãy lấy một vài
ví dụ về mật độ
quần thể.
Mật độ cây bạch đàn: 625 cây/ha đồi
Mật độ sâu rau: 2 con/m
2
ruộng rau
Mật độ chim sẻ: 10 con/ha đồng lúa
Mật độ tảo xoắn : 0,5 gam /m
3
nước
Mật độ liên quan
đến yếu tố nào
trong quần thể?
3. Mật độ quần thể
Mật độ quần thể phụ thuộc vào:
-
Chu kì sống của sinh vật.
-
Nguồn thức ăn của quần thể.
-
Yếu tố thời tiết, hạn hán, lụt lội…
III. Ảnh hưởng của môi trường tới
mật độ quần thể.
1. Khi thời tiết ấm áp và độ ẩm không khí cao, số
lượng muỗi nhiều hay ít?

-
Muỗi nhiều ở thời tiết ẩm do sinh sản nhiều.
2. Số lượng ếch nhái tăng cao vào mùa mưa hay
mùa khô?
-
Mùa mưa lượng ếch, nhái tăng.
3. Chim cu gáy xuất hiện nhiều vào thời gian nào
trong năm?
-
Mùa gặt lúa chim cu gáy xuất hiện nhiều.
4. Hãy cho 2 ví dụ về sự biến động số lượng các cá
thể trong quần thể.
-
Sâu rau xuất hiện nhiều khi thời tiết ẩm và mưa
phùn.
-
Chuột xuất hiện nhiều khi số lượng mèo giảm.
Nghiên cứu thông tin
SGK tr.141, trả lời
câu hỏi mục
III. Ảnh hưởng của môi trường
tới quần thể sinh vật.
C
C
ác nhân tố sinh thái
ác nhân tố sinh thái
của môi trường
của môi trường

ảnh hưởng tới đặc điểm
ảnh hưởng tới đặc điểm


nào của quần thể?
nào của quần thể?
*Môi trường(các nhân tố sinh thái)
ảnh hưởng tới số lượng cá thể
trong quần thể.
*Mật độ cá thể trong quần thể
được điều chỉnh ở mức cân bằng.
III. Ảnh hưởng của môi trường
tới quần thể sinh vật.
Số lượng cá thể
Số lượng cá thể
trong quần thể
trong quần thể
có thể bị biến động lớn
có thể bị biến động lớn


do nguyên nhân nào?
do nguyên nhân nào?
Biến động lớn
do những nhân tố
bất thường như
lũ lụt, hạn hán, cháy rừng….
III. Ảnh hưởng của môi trường
tới quần thể sinh vật.
TRong sản xuất

TRong sản xuất
Việc điều chỉnh mật độ cá
Việc điều chỉnh mật độ cá
thể có ý nghĩa như thế nào?
thể có ý nghĩa như thế nào?
-
Trồng cây với mật độ hợp lý.
-
Thả cá vừa phải phù hợp với diện tích