TÀI LIỆU HỌC VIÊN TẬP HUẤN VỀ ĐỔI MỚI PPDH và KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KQHT MÔN NGỮ VĂN (Tháng 07 năm 2008)

TÀI LIỆU HỌC VIÊN
TẬP HUẤN VỀ
ĐỔI MỚI PPDH và KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KQHT MÔN NGỮ VĂN
(Tháng 07 năm 2008)
THỜI GIAN: Bạn có 3 ngày để hoàn thành nội dung tập huấn này
MỤC TIÊU
Hết đợt tập huấn, bạn sẽ đạt được các mục tiêu sau:
1. Kiến thức:
- Hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS:
định hướng đổi mới, các PPDH thường dùng, cách thiết kế và thực hiện kế
hoạch bài học.
- Hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về đổi mới kiểm tra đánh giá KQHT môn
Ngữ văn THCS: định hướng đổi mới, các hình thức đánh giá bằng quan sát, vấn
đáp, viết, quy trình và cách thức ra đề kiểm tra.
2. Kĩ năng:
- Vận dụng những vấn đề lí luận về PPDH vào thực tiễn dạy học môn Ngữ văn
THCS, biết phân tích, đánh giá một số tiết dạy học Ngữ văn, biết thiết kế và
thực hiện kế hoạch bài học theo định hướng đổi mới PPDH.
- Vận dụng những vấn đề lí luận về KTĐG vào thực tiễn dạy học môn Ngữ văn
THCS, biết phân tích, tìm ra và sửa được lỗi của 1 đề kiểm tra, biết thiết kế các
loại đề kiểm tra theo định hướng đổi mới PPDH.
- Hướng dẫn cán bộ cốt cán cấp tỉnh về nội dung, phương pháp tập huấn ở địa
phương.
3. Thái độ:
- Tích cực áp dụng đổi mới PPDH và đổi mới kiểm tra đánh giá KQDH vào thực
tiễn dạy học ở địa phương
TÀI LIỆU VÀ ĐIỀU KIỆN HỌC TẬP
- Chương trình, SGK Ngữ văn 6, 7, 8, 9 THCS
- Tài liệu Đổi mới PPDH và Đổi mới ĐGKQHT môn Ngữ văn THCS,
- Máy vi tính, máy chiếu, projector
- Đĩa hình

- Giấy A0, A4, bút bi, bút dạ, keo dán
NỘI DUNG
Theo từng ngày
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
1
1
Ngày thứ nhất, buổi 1 và 2
Một số vấn đề về đổi mới PPDH môn Ngữ văn
Nhiệm vụ HV:
- Chia sẻ những hiểu biết và kinh nghiệm về đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS.
- Vận dụng những hiểu biết và kinh nghiệm về đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS để
làm bài tập theo yêu cầu và trình bày trước tập thể .
Chuẩn bị:
- Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Mỗi cá nhân đọc phụ lục I.
- Viết lại những ý kiến của cá nhân vào một văn bản.
- Trao đổi kinh nghiệm của mình về những vấn đề trên với đồng nghiệp trong nhóm.
- Thống nhất những vấn đề trên thành 1 văn bản của nhóm và cử đại diện nhóm trình
bày trước lớp để các nhóm khác cùng tham gia ý kiến.
- Tham khảo thông tin hỗ trợ cho hoạt động để tự đánh giá câu trả lời của mình và
bạn.
- Suy nghĩ và thảo luận với các đồng nghiệp theo những gợi ý trong phiếu học tập sau
đây:

1. Vì sao phải đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS?
2. Tinh thần cơ bản của đổi mới PPDH trong dạy học môn Ngữ văn là gì?
3. Nêu những kinh nghiệm của anh chị khi vận dụng định hướng ĐMPPDH và PTDH

trong dạy học môn Ngữ văn.
Thuận lợi
Khó khăn
4. Những kiến nghị khác .
Sản phẩm
- Phiếu học tập, bài soạn và báo cáo thu hoạch của nhóm.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
2
2
Ngày thứ nhất, buổi 2
sử dụng PPDH, PTDH và HTTC dạy học phân môn văn THCS
Nhiệm vụ học viên:
- Chia sẻ những hiểu biết, kinh nghiệm về đổi mới PPDH, PTDH và HTTC dạy học
phân môn Văn và trình bày trước tập thể .
- Xem băng hình giờ dạy Ca Huế trên sông Hương và thảo luận nhóm về giờ dạy đó.
- Vận dụng những hiểu biết và kinh nghiệm về đổi mới PPDH và phương tiện dạy học
vào một giờ dạy văn cụ thể theo sách giáo khoa Ngữ văn THCS.
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Trao đổi kinh nghiệm của mình về những vấn đề nảy sinh khi vận dụng PPDH và
PTDH theo định hướng đổi mới vào dạy học những giờ học cụ thể .
- Thống nhất những vấn đề (theo yêu cầu của phiếu học tập) theo nhóm, viết lại những
ý kiến của nhóm mình vào một văn bản và cử đại diện nhóm trình bày trước lớp để
các nhóm khác cùng tham gia ý kiến.
- Thiết kế cùng nhóm 1 minh họa vận dụng đổi mới PPDH và phương tiện DH cho
một giờ dạy cụ thể theo sách giáo khoa Ngữ văn THCS.
- Tham khảo thông tin hỗ trợ cho hoạt động để tự đánh giá câu trả lời của mình và

bạn.
- Hãy viết lại những ý kiến của cá nhân vào một văn bản theo những gợi ý trong phiếu
học tập sau đây:
1. Nêu suy nghĩ cá nhân về băng hình vừa xem.
Ưu điểm
Hạn chế
2. Nêu những kinh nghiệm vận dụng PPDH theo định hướng ĐM trong giờ học phân
môn văn của anh chị .
PPDH Ưu thế Hạn chế Hướng vận dụng
Thuyết trình
Nêu vấn đề
Vấn đáp / gợi tìm
.............
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
3
3
4. Nêu những kinh nghiệm vận dụng PT DH theo định hướng ĐM trong giờ học phân
môn văn của anh chị .
Thuận lợi
Khó khăn
5. Nêu những kinh nghiệm vận dụng HTTC dạy học theo định hướng ĐM trong giờ học
phân môn văn của anh chị .
Thuận lợi
Khó khăn
Sản phẩm
- Phiếu học tập, bài soạn và báo cáo thu hoạch của nhóm
Ngày thứ 2, buổi 3: Nhiệm vụ 1
sử dụng PPDH, PTDH và HTTC dạy học

phân môn Tiếng Việt và Tập làm văn THCS
Nhiệm vụ học viên:
- Chia sẻ những hiểu biết, kinh nghiệm về đổi mới PPDH, PTDH và HTTC dạy học
phân môn Tiếng Việt & Tập làm văn và trình bày trước tập thể .
- Xem băng hình giờ dạy Các thành phần chính của câu và thảo luận nhóm về giờ dạy
đó.
- Vận dụng những hiểu biết và kinh nghiệm về đổi mới PPDH và phương tiện dạy học
vào một giờ dạy phân môn Tiếng Việt & Tập làm văn theo sách giáo khoa Ngữ văn
THCS.
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Trao đổi kinh nghiệm của mình về những vấn đề nảy sinh khi vận dụng PPDH và
PTDH theo định hướng đổi mới vào dạy học những giờ học cụ thể .
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
4
4
- Thống nhất những vấn đề (theo yêu cầu của phiếu học tập) theo nhóm, viết lại những
ý kiến của nhóm mình vào một văn bản và cử đại diện nhóm trình bày trước lớp để
các nhóm khác cùng tham gia ý kiến.
- Thiết kế cùng nhóm 1 minh họa vận dụng đổi mới PPDH và phương tiện DH cho
một giờ dạy cụ thể theo sách giáo khoa Ngữ văn THCS.
- Tham khảo thông tin hỗ trợ cho hoạt động để tự đánh giá câu trả lời của mình và
bạn.
- Hãy viết lại những ý kiến của cá nhân vào một văn bản theo những gợi ý trong phiếu
học tập sau đây:
1. Nêu suy nghĩ cá nhân về băng hình vừa xem.
Ưu điểm

Hạn chế
2. Nêu những kinh nghiệm vận dụng PPDH theo định hướng ĐM trong giờ học phân môn
Tiếng Việt & Tập làm văn của anh chị .
PPDH Ưu thế Hạn chế Hướng vận dụng
Thuyết trình
Nêu vấn đề
Giao tiếp
............
4. Nêu những kinh nghiệm vận dụng PT DH theo định hướng ĐM trong giờ học phân môn
Tiếng Việt & Tập làm văn của anh chị .
Thuận lợi
Khó khăn
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
5
5
5. Nêu những kinh nghiệm vận dụng HTTC dạy học theo định hướng ĐM trong giờ học
phân môn Tiếng Việt & Tập làm văn của anh chị .
Thuận lợi
Khó khăn
Sản phẩm
- Phiếu học tập, bài soạn và báo cáo thu hoạch của nhóm
Ngày thứ hai, buổi 3: Nhiệm vụ 2
Thiết kế kế hoạch bài học Ngữ văn
theo định hướng đổi mới PPDH
Nhiệm vụ học viên:
- Chia sẻ những hiểu biết và kinh nghiệm về thiết kế kế hoạch bài học theo định hướng
đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS.
- Vận dụng những hiểu biết và kinh nghiệm về đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS để

thiết kế kế hoạch bài học cho 1 giờ dạy cụ thể và trình bày trước tập thể .
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Trao đổi kinh nghiệm của mình về những vấn đề trên với đồng nghiệp trong nhóm.
- Thống nhất những vấn đề (theo yêu cầu của phiếu học tập) theo nhóm, viết lại những
ý kiến của nhóm mình vào một văn bảnvà cử đại diện nhóm trình bày trước lớp để
các nhóm khác cùng tham gia ý kiến.
- Tham khảo thông tin hỗ trợ cho hoạt động 1 để tự đánh giá câu trả lời của mình và
bạn.
- Hãy viết lại những ý kiến của cá nhân vào một văn bản theo những gợi ý trong phiếu
học tập sau đây:
1. Điều quan trọng nhất khi thiết kế kế hoạch bài học là gì?
2. Có cần phải trình bày phần mục tiêu bài học không? Nếu cần thì nên trình bày như thế
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
6
6
nào?
3. Nêu những kinh nghiệm của anh chị khi thiết kế kế hoạch bài học theo định hướng
ĐMPPDH trong dạy học môn Ngữ văn.
4. Những kiến nghị của anh chị về kế hoạch bài học trong phần thông tin hỗ trợ dưới đây
.
Sản phẩm: Phiếu học tập, bài soạn và báo cáo thu hoạch của nhóm.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
7
7

Ngày thứ 2, buổi 4:
Chủ đề : đổi mới đánh giá môn Ngữ văn THCS
Nhiệm vụ 1:
Chia sẻ hiểu biết và kinh nghiệm về mục tiêu và thực trạng đổi mới đánh giá hiện
nay. Từ đó hiểu được những định hướng có tính nguyên tắc về đổi mới đánh giá
trong môn Ngữ văn THCS, nội dung và cách thức đánh giá.
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Học viên đọc tài liệu (Phụ lục 2, mục I, II, III, IV)
- Làm việc theo nhóm: trao đổi để thống nhất những định hướng chung về đổi mới
đánh giá trong môn học Ngữ văn
- Trao đổi, thống nhất giữa các nhóm về những nội dung sau:
1. Phân biệt 1 số khái niệm:
Đánh giá Kiểm tra Chuẩn dánh giá


2. Thực trạng đổi mới đánh giá hiện nay
Những ưu điểm Những bất cập
……………………………………
…………………………………..
………………………………….
…………………………………….
………………………………………
………………………………………
3. Những định hướng có tính nguyên tắc về đổi mới đánh giá trong môn Ngữ
văn THCS: Anh (chị) hãy điền tiếp vào ô trống bên phải để cụ thể hoá các nội
dung của cột bên trái:
Định hướng Những nội dung cơ bản
- Bám sát mục tiêu môn học

Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
8
8
- Dựa trên nguyên tắc tích hợp
- Phát huy tính tích cực của học sinh
- Coi trọng đánh giá toàn diện
- Đa dạng hoá các hình thức đánh giá
- ……………………………..
4. Những hình thức đánh giá cần lưu ý
Hình thức Lưu ý
Quan sát
Vấn đáp
Kiểm tra viêt
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
9
9
Sản phẩm: Phiếu học tập cá nhân, bản A0 và báo cáo thu hoạch của nhóm.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
10
10
Ngày thứ 2 buổi 4:
Xây dựng quy trình thiết kế bộ công cụ đánh giá KQHT
môn Ngữ văn THCS
Nhiệm vụ 2:

Chia sẻ hiểu biết và kinh nghiệm về quy trình ra đề kiểm tra môn học Ngữ văn
THCS và những yêu cầu cụ thể của các bước thực hiện quy trình.
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
HD1: Xây dựng thang đánh giá cho môn học
- Học viên đọc tài liệu (Phụ lục 2, mục V) .
- Trao đổi nhóm và hoàn chỉnh bảng sau:
Thang đánh giá thành tích học tập môn học của học sinh
1. Nhận biết:
- Khái niệm:
- Những biểu hiện cụ thể của mức độ này trong môn học Ngữ văn:
2. Thông hiểu:
- Khái niệm:
- Những biểu hiện cụ thể của mức độ này trong môn học Ngữ văn:
3. Vận dụng thấp:
- Khái niệm:
- Những biểu hiện cụ thể của mức độ nàytrong môn học Ngữ văn:
4. Vận dụng cao:
- Khái niệm:
- Những biểu hiện cụ thể của mức độ này trong môn học Ngữ văn:
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
11
11
HD 2: Xây dựng mục tiêu cần đánh giá của một học phần (kiểm tra 45 phút)
- Học viên đọc phụ lục ... để hiểu về cách xây dựng mục tiêu cho một đề kiểm tra
- Học viên đọc SGK Ngữ văn, làm việc theo nhóm rồi ghi vào giấy Ao theo mẫu sau:
Chủ đề

chính
NB TH VD thấp VD cao
Chủ đề 1
(Đọc hiểu)
Chủ đề 2
(Tiếng Việt)
Chủ đề 3
(Làm văn)
HD3: Thiết kế ma trận đề kiểm tra
- Học viên đọc tài liệu để tìm hiểu về việc xây dựng ma trận.
- Học viên lập bảng hai chiều: Hàng ngang ghi lĩnh vực nội dung kiến thức kĩ năng
cần kiểm tra, hàng dọc ghi mức độ yêu cầu kiểm tra, trong các ô ghi số lượng các câu
hỏi (TN hay TL).
Chủ đề
chính
Nhận biết Thông
hiểu
Vận dụng
thấp
Vận dụng
cao
Tổng
TN TL TN TL TN TL TN TL
Chủ đề 1
(Đọc hiểu)
Chủ đề 2
(Tiếng Việt)
Chủ đề 3
(Làm văn)
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.

ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
12
12
HD4: Cách viết câu hỏi TNKQ:
+ HV đọc tài liệu phần trình bày về các dạng câu hỏi TNKQ.
+ Đại diện nhóm trình bày về cấu trúc của từng dạng câu hỏi TNKQ, phân
tích ưu nhược điểm và phạm vi sử dụng của từng dạng trong đề kiểm tra
Dạng Cấu trúc Ví dụ
Nhiều lựa chọn
Đúng / sai
Ghép đôi
Điền khuyết
Sản phẩm
Phiếu học tập cá nhân, bản A0 và báo cáo thu hoạch của nhóm.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
13
13
Ngày thứ 3, buổi 5
Thiết kế bộ công cụ đánh giá KQHT
(đề kiểm tra) môn NGữ văn
Nhiệm vụ HV:
Chia sẻ hiểu biết và kinh nghiệm thực hành xây dựng một đề kiểm tra phối hợp giữa
TNKQ và TNTL.
Chuẩn bị:
- Băng hình, Tài liệu, sách giáo khoa, phiếu học tập, giấy A0, bút dạ
Hướng dẫn thực hiện:
- Học viên làm việc theo nhóm: xây dựng đề kiểm tra 45 phút hoặc học kì (90 phút)

- Mẫu trình bày một đề kiểm tra gồm 12 câu TNKQ và 2 câu TNTL như sau:
Họ và tên học sinh Kiểm tra môn ngữ văn
Lớp ........................ ( Thời gian làm bài : 45 phút, không kể thời gian giao
đề)
Phần I. Trắc nghiệm khách quan (3 điểm. mỗi câu 0,25 điểm)
Khoanh tròn chữ cái đứng trước phương án trả lời em cho là đúng.
1.
....................
12.

Phần II. Trắc nghiệm tự luận ( 7 điểm).

13. (3 điểm)
14.(4 điểm)
- HV thảo luận nhóm về đề kiểm tra. Trình bày trên giấy khổ lớn bài kiểm tra của
nhóm mình để giới thiệu với lớp.
- Xây dựng đáp án, biểu điểm
- Thảo luận trên lớp về một số đề kiểm tra.
- Thống nhất, kết luận
Sản phẩm
Phiếu học tập cá nhân, bản A0 và báo cáo thu hoạch của nhóm.
Ngày thứ 3 buổi 6: Hướng dẫn triển khai tập huấn tại địa phương.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
14
14
PHỤ LỤC
Đổi mới PPDH môn Ngữ văn THCS
PGS.TS. Nguyễn thuý Hồng, Viện KHGD VN

1. QUAN NIỆM VỀ PPDH và ĐỔI MỚI PPDH
1.1. Phương pháp dạy học
PPDH theo định nghĩa của Từ điển bách khoa Việt Nam (Nxb Từ điển Bách
khoa, HN, 2003) là "cách thức hợp tác của thầy và trò, trong đó thầy truyền đạt tri thức,
kĩ năng, thái độ, thầy điều khiển việc học của trò; trò tiếp thu và điều khiển sự học tập
của bản thân, học những điều được truyền thụ để phát triển nhân cách. PPDH bao gồm
PP dạy và PP học. Hai PP này trong suốt quá trình dạy học luôn luôn có quan hệ chặt
chẽ, thống nhất với nhau. Dạy và học là một hoạt động mang tính sáng tạo, đa dạng và
linh hoạt, nên không thể có PPDH vạn năng, cứng nhắc đơn điệu... áp đặt. PPDH luôn
luôn biến đổi và tuân theo quy luật về sự thống nhất của mục đích, nội dung, PP và phù
hợp với đối tượng.” (tr 514 – 515)
.
Đây là định nghĩa khái quát nhất và được nhiều
người chấp nhận nhất về PPDH. Tuy nhiên, tính phức tạp của PPDH không nằm ở cách
hiểu chung nhất về khái niệm này mà là ở những biểu hiện cụ thể của PPDH trong thực
tiễn dạy học và trong chính việc việc sử dụng khái niệm PPDH. Thí dụ: Sự phân biệt
giữa PPDH với các thuật ngữ gần gũi như: PP giáo dục, giải pháp dạy học, phương
hướng/định hướng/đường hướng dạy học, nguyên tắc dạy học; Sự cụ thể hóa PPDH
trên các bình diện: quan điểm dạy học, PP dạy học, Kĩ thuật dạy học; Sự nhìn nhận
PPDH theo các cấp độ: PP luận dạy học, PP dạy (teaching method) và PP học
(learning method), PP dạy và học bộ môn, PP dạy và học phân môn.
Một phương diện khác làm nên sự phức tạp của PPDH chính là tiêu chí để phân
loại PPDH. Hiện có rất nhiều hệ thống phân loại PPDH khác nhau dựa trên những tiêu
chí khác nhau:
- Dựa trên nguồn thông tin có: các PP dùng lời (giảng giải, thuyết trình, đàm thoại, vấn
đáp, thảo luận nhóm...), các PP dạy học trực quan (biểu diễn, quan sát, trình bày trực
quan, nghe – nhìn ...), các PP dạy học thực hành (làm thí nghiệm, luyện tập – mô phỏng,
trò chơi đóng vai, thăm quan ...)…
- Dựa trên tính chất hoạt động nhận thức có các PP: thông báo-tái hiện, các PP tìm tòi
khám phá, các PP giải quyết vấn đề, nghiên cứu,..

- Dựa trên mục đích dạy học có các PP: nhập đề, PP trình bày tài liệu mới, PP củng cố,
ôn tập, PP đánh giá.
- Dựa trên hoạt động của thầy và trò, có thể nêu lên một số PP tiêu biểu: PP phát vấn
(đàm thoại - Questioning), PP diễn giảng (cắt nghĩa - Explaining), PP làm theo mẫu
(modeling), PP hợp tác (làm việc nhóm- Collaborating), PP thuyết minh
(Demonstrating), PP "học bằng dạy" (Learning by teaching)…
Những nội dung vừa nêu tuy chưa nhiều nhưng cũng đủ thấy tính chất phức tạp
của vấn đề PPDH.
Theo chúng tôi, từ định nghĩa của Từ điển bách khoa nêu trên. có thể hiểu:
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
15
15
- PPDH là tổ hợp các cách thức hoạt động của GV và HS ở những cấp độ khác nhau
trong quá trình dạy học được tiến hành dưới vai trò chủ đạo của GV, nhằm thực hiện tốt
các nhiệm vụ dạy học và đạt được mục tiêu dạy học đã đề ra.
- PPDH có tác dụng tích cực trong việc góp phần thúc đẩy quá trình nhận thức và hành
động của HS. Dưới tác động tổng hợp của những cách thức hoạt động của GV và của
HS, quá trình dạy học sẽ hoàn thành được các nhiệm vụ dạy học là: Trang bị cho HS hệ
thống những tri thức khoa học, phổ thông, cơ bản, hiện đại, phù hợp với thực tiễn đất
nước và hình thành hệ thống kỹ năng cần thiết cho việc học tập và phát triển trong
tương lai; Phát triển năng lực hoạt động trí tuệ cho HS; Hình thành phẩm chất đạo đức
công dân và kỹ năng sống trong cộng đồng của HS.
- Từ góc độ xem xét tác động của PPDH đối với quá trình dạy học, có thể khái quát hàm
nghĩa của PPDH ở ba cấp độ chính như sau :
Thứ nhất, PPDH là một hệ thống các nguyên tắc chủ yếu nêu lên phương hướng
xác định mục đích, yêu cầu, nội dung và cách thức dạy học trong những điều kiện cụ thể
để đạt được mục đích đã đề ra.
Thứ hai, PPDH là cách thức tổ chức hoạt động dạy học nhằm thực hiện các mục

tiêu của môn học.
Thứ ba, PPDH là những thủ pháp hay thủ thuật, kỹ thuật tiến hành hoạt động dạy
học nhằm giải quyết nhiệm vụ cụ thể trong quá trình dạy học môn học.
- Theo thực tiễn dạy học, có thể sắp xếp các PPDH thường dùng trong nhà trường
phổ thông thành ba nhóm chủ yếu như sau:
(1) Nhóm các PP dùng lời: giảng giải, thuyết trình, đàm thoại, vấn đáp, thảo
luận nhóm...
(2) Nhóm các PP dạy học trực quan: quan sát, trình bày trực quan, nghe –
nhìn…
(3) Nhóm các PP dạy học thực hành: làm thí nghiệm, luyện tập – mô phỏng,
trò chơi đóng vai, thăm quan ...
- Các nghiên cứu cho thấy mỗi cá nhân có một năng lực sử lý thông tin khác nhau, một
kiểu tư duy và học tập khác nhau, do đó không có một PPDH nào phù hợp với mọi
HS. Trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học, GV cần phải biết lựa chọn, vận dụng
PP dạy học ở các cấp độ nói trên một cách hợp lý, đúng lúc, phù hợp với đối tượng HS,
với nội dung dạy học và điều kiện dạy học cụ thể.
1.2. Đổi mới PPDH
Tổng hợp các công trình nghiên cứu trong những năm gần đây về đổi mới
PPDH, nhóm nghiên cứu quan niệm: “Nội dung và cũng là mục đích của việc đổi mới
PP dạy học ở trường phổ thông là tích cực hoá hoạt động dạy của GV và hoạt động học
của HS; là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học tương tác; nhằm giúp
HS phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, bồi dưỡng PP tự học, năng lực
hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; có tình cảm nhân văn và
niềm vui, hứng thú trong học tập.” (Đổi mới PPDH ở trường phổ thông, TC KHGD, số
17/2007)
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
16
16

Đổi mới PPDH là một định hướng dạy học được đề xuất trong giai đoạn dạy học hiện
tại căn cứ vào những đổi mới của mục tiêu và nội dung giáo dục trong nhà trường. Mỗi
định hướng dạy học sẽ lựa chọn một số PPDH phù hợp theo yêu cầu đổi mới giáo dục
phổ thông nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển nhân lực cho đất nước trong giai
đoạn những năm đầu thế kỉ 21. Quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục đã được thể
hiện rõ trong các văn bản pháp quy của Nhà nước như: Chỉ thị 30/1998/CT-
TTg, Chỉ thị 14/2001/CT-TTgcủa Thủ tướng chính phủ, Nghị quyết
40/2000/QH10 của Quốc Hội, Chiến lược phát triển giáo dục và Luật giáo
dục( sửa đổi năm 2005).
Việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục trong đó có giáo dục
phổ thông đòi hỏi phải đổi mới đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương pháp,
phương tiện dạy học đến cách thức đánh giá kết quả dạy học, trong đó khâu đột
phá là đổi mới PPDH . Những định hướng chung về đổi mới giáo dục và đặc
biệt PPDH đã được cụ thể hoá trong định hướng xây dựng chương trình và biên
soạn sách giáo khoa cho các cấp giáo dục phổ thông nói chung, giáo dục THCS
nói riêng. Định hướng đó là: “phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học; phù hợp với đặc điểm
của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng
thú học tập cho người học”.
Có thể nói cốt lõi của đổi mới PPDH ở các nhà trường hiện nay là đổi mới
cả hoạt động dạy của người dạy và hoạt động học của người học. Cụ thể là:
- Thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều chủ yếu là bắt người học ghi
nhớ kiến thức để đối phó với thi cử sang lối dạy học tích cực có sự giúp đỡ,
hưỡng dẫn, tổ chức của người dạy nhằm giúp người học phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần
hợp tác, có niềm vui, hứng thú trong học tập.
- Chuyển từ hình thức dạy học đồng loạt cả lớp đối diện với người dạy
sang tổ chức dạy học theo các hình thức tương tác: học cá nhân, học theo
nhóm…

- Linh hoạt và đa dạng trong vận dụng các hình thức tổ chức dạy học,
PPDH , phương tiện dạy học, hình thức đánh giá ... làm cho việc học trở nên
sinh động, lí thú, tránh nhàm chán, đơn điệu, có thể khắc phục điểm yếu, phát
huy điểm mạnh của những đối tượng người học khác nhau
- Làm cho việc học gắn với môi trường thực tế, gắn với kinh nghiệm sống
của cá nhân người học, tạo điều kiện cho người học có kĩ năng vận dụng kiến
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
17
17
thức đã học vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn
cuộc sống.
Đổi mới PPDH không phải là sử dụng PPDH mới hay thay thế các PPDH truyền
thống đã có bằng các PPDH hiện đại mà là đổi mới tính chất và nội dung hoạt động dạy
của GV, học của HS; chuyển từ thói quen dạy học truyền thụ một chiều, thói quen học
tập thụ động chủ yếu là ghi nhớ kiến thức để đối phó với thi cử sang lối dạy học tích
cực, chủ động, sáng tạo; chú trọng tới việc thay đổi cách thức, PP học tập của HS dưới
sự hướng dẫn, tổ chức của GV, giúp HS hình thành năng lực tự học (học tập tích cực,
chủ động, sáng tạo), bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn cuộc sống; chú trọng đa dạng hóa các HTTCDH làm cho việc học trở nên sinh
động, lí thú, hiệu quả, gắn với thực tiễn và dựa trên kinh nghiệm của HS. Những gì mà
HS nghĩ được, làm được, nói được GV không làm thay mà GV phải là người tạo ra
những cơ hội để HS được suy nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn, nói nhiều hơn.
Đổi mới PPDH cũng không phải là chỉ sử dụng những PPDH hoàn toàn mới lạ hay chỉ
đề cập đến việc vận dụng một vài PPDH nào đó, mà là hoàn thiện và phát triển thế
mạnh của các PPDH truyền thống, tiếp thu và vận dụng có chọn lọc các PPDH hiện đại
trên cơ sở tăng cường sử dụng các PTDH và đa dạng hóa các HTTCDH.
Đổi mới PPDH có thể diễn ra liên tục, thường xuyên khi có sự chuyển hướng
mạnh mẽ trong nhận thức và hoạt động thực tiễn của GV và HS; có sự phối hợp nhuần

nhuyễn giữa HS với HS, giữa GV với HS trong các hoạt động dạy học; có sự đổi mới tổ
chức lao động của từng GV, của từng HS và của các nhóm HS với những hỗ trợ tích cực
của các điều kiện dạy học trong nhà trường.
Theo định hướng đổi mới PPDH, hoạt động dạy của GV và học của HS đã có
những thay đổi cụ thể như sau:
GV HS
- Đưa ra những mục tiêu dạy và học rõ
ràng
- Đảm bảo rằng HS có nhận thức rõ ràng
về mục tiêu
- Biết phát triển nội dung dạy học dựa
trên những kinh nghiệm, kiến thức đã có
của HS
- Đưa ra những lời hướng dẫn hoạt động
học của HS một cách rõ ràng
- Tạo ra một môi trường học tập công
bằng, hấp dẫn mọi đối tượng HS
- Tổ chức các hoạt động học tập đa dạng
cho HS
- Khích lệ được sự tự tin và tinh thần
trách nhiệm của HS
- Biết rõ bản thân phải làm gì và hiểu rõ
tại sao phải làm như vậy
- Được làm việc trực tiếp với các
phương tiện/tài liệu học tập.
- Có điều kiện để phát triển toàn diện về
cả kiến thức và kĩ năng
- Nhận được sự hỗ trợ từ GV và các bạn,
ngược lại bản thân có đóng góp tích cực
- Được thực hiện nhiều hoạt động phong

phú, có hứng thú.
- Tự giác, tích cực tham gia các hoạt
động học tập
- Biến những điều được học tập thành
kiến thức, kĩ năng của bản thân.
Đổi mới PPDH Ngữ văn không nằm ngoài những định hướng đổi mới nói
trên.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
18
18
I. Định hướng đổi mới PPDH ở trường phổ thông
ở phổ thông, đổi mới PPDH được quy định rõ ở điều 28, khoản 2, Luật
Giáo dục 2005 "phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự
giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặcđiểm của từng lớp học,
môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức
vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS".
Đây chính là cơ sở pháp lí của yêu cầu đổi mới PPDH ở trường phổ thông. Yêu
cầu này, một lần nữa được khẳng định trong Chương trình Giáo dục phổ thông
(ban hành ngày 5- 5 - 2006 theo Quyết định 16/QĐ - Bộ GDĐT) PPDH ở
trường phổ thông "phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
của HS; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng HS, điều kiện của
từng lớp học; bồi dưỡng cho HS phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn
luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tư tưởng, tình cảm,
đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm hoc tập cho HS".
Việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông với mục tiêu
"giúp HS phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ
năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành
nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách

nhiệm công dân, chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao
động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" đòi hỏi phải đổi mới đồng bộ từ nội
dung, phương pháp, phương tiện dạy học đến cách thức đánh giá kết quả dạy
học, trong đó khâu đột phá là đổi mới PPDH . Mục đích của việc đổi mới PPDH
ở trường phổ thông là thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học
nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, có thói
quen và khả năng tự học, có tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào
những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; có niềm vui, hứng
thú trong học tập.
Đổi mới PPDH ở trường phổ thông nên được thực hiện theo các
định hướng sau:
1. Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông.
2. Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.
3. Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh.
4. Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường.
5. Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy- học
6. Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các
PPDH tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các PPDH
truyền thống.
7. Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học và đặc biệt lưu ý đến
những ứng dụng của công nghệ thông tin.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
19
19
II. Yêu cầu đổi mới PPDH ở trường phổ thông
1. Yêu cầu chung
Việc đổi mới PPDH ở trường phổ thông nên được thực hiện theo các yêu
cầu sau:

- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học
sinh.
- Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức
học cá nhân với hình thức học theo nhóm, theo lớp.
- Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa
học sinh với học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện kĩ năng, tăng cường thực hành và
gắn nội dung bài học với thực tiễn cuộc sống.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, khả năng tự
học, tự nghiên cứu; bồi dưỡng hứng thú, nhu cầu hành động và thái độ tự tin
trong học tập cho học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả các thiết bị dạy học
được cung cấp theo danh mục và các thiết bị do giáo viên tự làm, đặc biệt lưu ý
đến những ứng dụng của công nghệ thông tin.
2. Yêu cầu đối với học sinh
- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám
phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng
đắn.
- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân; tích cực thảo
luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thày, cho bạn; biết tự đánh giá và
đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và
bạn bè.
- Tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng học tập; thực hành thí nghiệm; thực
hành vận dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình
huống và các vấn đề đặt ra từ thực tiễn; xây dựng và thực hiện các kế hoạch học
tập phù hợp với khả năng và điều kiện.
3. Yêu cầu đối với giáo viên
- Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập
với các hình thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài
học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, trường và

địa phương.
- Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được
tham gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh
hội kiến thức; chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của học
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
20
20
sinh; bồi dưỡng hứng thú, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho
học sinh; giúp các em phát triển tối đa tiềm năng của bản thân.
- Thiết kế và hướng dẫn học sinh thực hiện các dạng bài tập phát triển tư
duy và rèn luyện kĩ năng; hướng dẫn sử dụng các thiết bị, đồ dùng học tập; tổ
chức có hiệu quả các giờ thực hành; hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng
kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn;..
- Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lí,
hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với đặc trưng của cấp học, môn học; nội dung, tính
chất của bài học; đặc điểm và trình độ HS; thời lượng dạy học và các điều kiện
dạy học cụ thể của trường, địa phương.
4. Yêu cầu đối với cán bộ quản lí giáo dục
- Nắm vững chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông thể hiện ở chương
trình, sách giáo khoa, PPDH , sử dụng phương tiện, hình thức tổ chức dạy học
và đánh giá kết quả giáo dục.
- Có biện pháp chỉ đạo đổi mới PPDH trong nhà trường một cách hiệu
quả; thường xuyên tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá các hoạt động dạy và
học theo định hướng đổi mới PPDH.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên thực hiện đổi mới PPDH .
III. Quy trình chuẩn bị & thực hiện một giờ học theo định hướng ĐMPPDH
1. Thiết kế kế hoạch bài học
Thiết kế kế hoạch bài học là xây dựng kế hoạch dạy học cho một bài học

cụ thể, thể hiện mối quan hệ tương tác giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh
với học sinh nhằm giúp học sinh đạt được những mục tiêu của bài học.
a. Các bước thiết kế một kế hoạch bài học
- Bước 1: Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng và
yêu cầu về thái độ trong chương trình.
Bước này được đặt ra bởi việc xác định mục tiêu của bài học là một khâu rất
quan trọng đóng vai trò thứ nhất không thể thiếu của mỗi kế hoạch bài học. Mục
tiêu (yêu cầu) vừa là cái đích hướng tới, vừa là yêu cầu cần đạt của giờ học hay
nói khác đi đó là thước đo kết quả quá trình dạy học. Nó giúp GV xác định rõ
các nhiệm vụ sẽ phải làm (dẫn dắt HS tìm hiểu, vận dụng những KTKN nào;
phạm vi, mức độ đến đâu; qua đó giáo dục cho HS những bài học gì).
- Bước 2: Nghiên cứu SGK và các tài liệu liên quan để:
+ Hiểu chính xác, đầy đủ những nội dung của bài học.
+ Xác định những kiến thức, kĩ năng, thái độ cơ bản cần hình thành và
phát triển ở học sinh.
+ Xác định trình tự lô gic của bài học.
Bước này được đặt ra bởi nội dung bài học ngoài phần được trình bày
trong SGK còn có thể đã được trình bày trong các tài liệu khác. Kinh nghiệm
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
21
21
của các GV lâu năm cho thấy trước hết nên đọc kỹ nội dung bài học và hướng
dẫn tìm hiểu bài trong SGK để hiểu, đánh giá đúng nội dung bài học rồi mới
chọn đọc thêm tư liệu để hiểu sâu, hiểu rộng nội dung bài học. Mỗi GV không
chỉ có kỹ năng tìm đúng, tìm trúng tư liệu cần đọc cho mình mà cần có kỹ năng
định hướng cách chọn, đọc tư liệu cho HS. Nên chọn những tư liệu đã qua thẩm
định, được đông đảo các nhà chuyên môn và giáo viên tin cậy. Việc đọc SGK,
tài liệu phục vụ cho việc soạn kế hoạch bài học có thể chia thành 3 cấp độ sau:

Đọc lướt để tìm nội dung chính xác định những KTKN cơ bản, trọng tâm mức
độ yêu cầu và phạm vi cần đạt; Đọc để tìm những thông tin quan tâm: các mạch,
sự bố cục, trình bày các mạch KTKN và dụng ý của tác giả; Đọc để phát hiện và
phân tích, đánh giá các chi tiết trong từng mạch KTKN.
Thực ra khâu khó nhất trong đọc SGK và các tư liệu là đúc kết được phạm
vi, mức độ kiến thức, kỹ năng (KTKN) của từng bài học sao cho phù hợp với
năng lực của HS và điều kiện dạy học. Trong thực tế dạy học nhiều khi chúng ta
thường đi chưa tới hoặc đi quá những yêu cầu cần đạt về KTKN. Nếu nắm vững
nội dung bài học, GVsẽ phác họa những nội dung và trình tự nội dung của bài
giảng cho phù hợp, thậm chí có thể cải tiến cách trình bày các mạch KTKN của
SGK, xây dựng một hệ thống câu hỏi, bài tập giúp HS nhận thức, khám phá, vận
dụng các KTKN trong bài một cách thích hợp.
- Bước 3: Xác định khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức của học sinh:
+ Xác định những kiến thức, kĩ năng mà học sinh đã có và cần có .
+ Dự kiến những khó khăn, những tình huống có thể nảy sinh và các
phương án giải quyết.
Bước này được đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới PPDH,
GV không những phải nắm vững nội dung bài học mà còn phải hiểu HS để lựa
chọn PPDH, PTDH, các hình thức tổ chức dạy học và đánh giá cho phù hợp.
Như vậy trước khi soạn thảo một kế hoạch bài học cho giờ học mới, GV phải
lường trước các tình huống, các cách giải quyết nhiệm vụ học tập của HS. Hay
nói khác đi tính khả thi của kế hoạch bài học phụ thuộc vào trình độ, năng lực
học tập (thực lực) của HS, được xuất phát từ : những KTKN mà HS đã có một
cách chắc chắn, vững bền; Những KTKN mà HS chưa có hoặc có thể quên;
Những khó khăn có thể nảy sinh trong quá trình học tập của HS. Tất nhiên bản
chất của bước này chỉ là sự dự kiến. Trong thực tiễn có nhiều giờ học do không
dự kiến trước, GV đã lúng túng trước những ý kiến không đồng nhất của HS với
những biểu hiện rất đa dạng. Do vậy, dù mất công nhưng mỗi GV nên dành thời
gian để xem qua bài soạn của HS trước giờ học kết hợp với kiểm tra đánh giá
thường xuyên để có thể dự kiến trước khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức

cũng như phát huy tích cực vốn KTKN đã có của HS.
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
22
22
- Bước 4: Lựa chọn PPDH , phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học và
cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp học sinh học tập tích cực, chủ động,
sáng tạo.
Bước này được đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới PPDH,
người GV phải quan tâm tới việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng
tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng
kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tác
động đến tư tưởng và tình cảm để đem lại niềm vui, hứng thú trong học tập cho
học sinh. Trong thực tiễn dạy học hiện nay, các GV vẫn quen với lối dạy học
đồng loạt với những nhiệm vụ học tập không có tính phân hoá, ít chú ý tới năng
lực học tập của từng đối tượng HS. Đổi mới PPDH sẽ chú trọng cải tiến thực
tiễn này, phát huy thế mạnh tổng hợp của các PPDH, PTDH, hình thức tổ chức
dạy học và cách thức đánh giá nhằm tăng cường sự tích cực học tập của các đối
tượng HS trong giờ học.
- Bước 5: Thiết kế kế hoạch bài học: thiết kế nội dung, nhiệm vụ, cách thức hoạt
động, thời gian và yêu cầu cần đạt cho từng hoạt động dạy của giáo viên và hoạt
động học tập của học sinh.
Trong thực tế, có nhiều giáo viên khi thiết kế kế hoạch bài học thường chỉ
đọc sách giáo khoa, sách giáo viên và bắt tay ngay vào hoạt động thiết kế kế
hoạch bài học, thậm chí, có giáo viên chỉ căn cứ vào những gợi y của sách giáo
viên để thiết kế kế hoạch bài học bỏ qua các khâu xác định mục tiêu bài học, xác
định khả năng đáp ứng nhiệm vụ học tập của học sinh, nghên cứu nội dung dạy
học, lựa chọn các PPDH , phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học và
cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp học sinh học tập tích cực, chủ động,

sáng tạo. Cách làm như vậy không thể giúp người GV có thể có được một kế
hoạch bài học tốt và có những điều kiện để thực hiện một giờ dạy học tốt. Về
nguyên tắc, cần phải thực hiện qua các bước 1, 2, 3, 4 trên đây rồi hãy bắt tay
vào soạn kế hoạch bài học cụ thể.
b. Cấu trúc của một kế hoạch bài học được thể hiện ở các nội dung sau:
- Mục tiêu bài học:
+ Nêu rõ yêu cầu học sinh cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ.
+ Các mục tiêu được biểu đạt bằng động từ cụ thể, có thể lượng hoá được.
- Chuẩn bị về phương pháp và phương tiện dạy học
+ Giáo viên chuẩn bị các thiết bị dạy học (tranh ảnh, mô hình, hiện vật,
hoá chất...), các phương tiện và tài liệu dạy học cần thiết.
+ Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học (soạn bài, làm bài tập,
chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập cần thiết).
- Tổ chức các hoạt động dạy học:
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
23
23
Trình bày rõ cách thức triển khai các hoạt động dạy- học cụ thể. Với mỗi
hoạt động cần chỉ rõ:
+ Tên hoạt động.
+ Mục tiêu của hoạt động.
+ Cách tiến hành hoạt động của GV và HS.
+ Thời lượng để GV, HS thực hiện hoạt động.
+ Kết luận của giáo viên về: những kiến thức, kĩ năng, thái độ học sinh
cần có sau hoạt động; những tình huống thực tiễn có thể vận dụng kiến thức, kĩ
năng, thái độ đã học để giải quyết; những sai sót thường gặp; những hậu quả có
thể xảy ra nếu không có cách giải quyết phù hợp;...
- Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: xác định những việc học sinh cần phải tiếp

tục thực hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ hoặc để chuẩn bị
cho việc học bài mới.
2. Thực hiện giờ dạy học
Một giờ dạy học theo định hướng đổi mới PPDH về cơ bản vẫn được thực
hiện theo các bước cơ bản sau:
a. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh (có thể thực hiện đầu giờ học hoặc có
thể đan xen trong quá trình dạy bài mới)
- Kiểm tra tình hình nắm vững bài học cũ.
- Kiểm tra tình hình chuẩn bị bài mới (soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài
liệu và đồ dùng học tập cần thiết))
b. Tổ chức dạy và học bài mới
- Giáo viên giới thiệu bài mới: nêu nhiệm vụ học tập và cách thức thực hiện
để đạt được mục tiêu bài học; tạo động cơ học tập cho học sinh.
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh suy nghĩ, tìm hiểu, khám phá và
lĩnh hội nội dung bài học, nhằm đạt được mục tiêu bài học với sự vận dụng
PPDH phù hợp.
c. Luyện tập, củng cố
Giáo viên hướng dẫn học sinh củng cố, khắc sâu những kiến thức, kĩ năng,
thái độ đã có thông qua hoạt động thực hành luyện tập có tính tổng hợp, nâng
cao theo những hình thức khác nhau.
d. Đánh giá
- Trên cơ sở đối chiếu với mục tiêu bài học, giáo viên dự kiến một số câu
hỏi, bài tập và tổ chức cho học sinh tự đánh giá về kết quả học tập của bản thân
và của bạn.
- Giáo viên đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
e. Hướng dẫn hoạt động tiếp nối của học sinh( học bài, làm việc ở nhà)
Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
24

24
- Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập, củng cố bài cũ (thông qua làm
bài tập, thực hành, thí nghiệm,…).
- Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài học mới.
Lưu ý: Tùy theo đặc trưng môn học, nội dung dạy học, đặc điểm và trình độ
học sinh, điều kiện cơ sở vật chất… giáo viên có thể vận dụng các bước thực hiện
một giờ dạy học như trên một cách linh hoạt và sáng tạo, tránh đơn điệu, cứng
nhắc.
Trong thực tế dạy học, có một hệ quả nhiều người cùng thừa nhận là không
phải cứ có nhiều thâm niên trong nghề là có thể được một giờ dạy học tốt, không
phải là hễ đã là giáo viên dạy giỏi thì giờ nào cũng dạy tốt, không phải có điều
kiện dạy học thuận lợi (đầy đủ, hiện đại) thì có giờ dạy học tốt... Sự thành công
của một giờ dạy theo định hướng đổi mới PPDH phụ thuộc vào rất nhiều yêú tố
trong đó quan trọng nhất là sự chủ động, linh hoạt, sáng tạo của cả người dạy và
cả người học. Dù ở điều kiện và hoàn cảnh nào, sự chuẩn bị chu đáo đều đem lại
những giờ học có hiệu quả, bổ ích và hứng thú đối với cả người dạy, người học.
Đổi mới PPDH gắn với đổi mới đồng bộ các thành tố của quá trình dạy học
Để đổi mới thành công PPDH, cần phải đổi mới một cách toàn diện, đồng
bộ các thành tố, các bộ phận cấu thành của quá trình dạy học. Sự đổi mới cần bắt
đầu ở việc lập kế hoạch, thiết kế và triển khai kế hoạch bài học ở trên lớp đến
vận dụng linh hoạt, sáng tạo các PPDH , đa dạng hoá các phương tiện dạy học,
hình thức tổ chức dạy và cuối cùng là đánh giá kết quả dạy học. Tham khảo
bảng so sánh:
Dạy học theo truyền thống
Dạy học theo định hướng đổi mới
Đổi mới
thiết kế
kế hoạch
bài học
Thiết kế kế hoạch bài học theo

kiểu truyền thống: Mối liên hệ
giữa các yếu tố cấu thành của
bài học (mục tiêu, nội dung,
phương pháp-phương tiện và
sản phẩm) chưa được thể hiện
rõ trong bản thiết kế bài học
Thiết kế kế hoạch bài học theo hướng
tích cực hoá hoạt động của cả người dạy
và người học, chú trọng tới mối quan hệ
giữa các yếu tố: mục tiêu bài học, năng lực
người học và các điều kiện, phương tiện
dạy học hỗ trợ, các quá trình dạy học, và
chất lượng đầu ra của người học
Đổi mới
hình
thức tổ
chức
dạy học
Tổ chức dạy học theo hướng:
- Học toàn lớp, ít chú ý đến sự
phân hoá trong lớp
- Học tập trong lớp là chủ yếu
- Dạy học theo kiểu liệt kê mô tả
Tổ chức dạy học theo hướng:
- Phát triển dạy học phân hoá (gắn với
hoạt động học tập độc lập của từng đối
tượng người học)
- Phát triển hình thức học trong lớp và
ngoài lớp
- Tăng cường dạy học hợp tác và tương

Tài liệu nguồn Dự án Phát triển Giáo dục Trung học cơ sở II, Bộ GD-ĐT.
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
ĐT: 04.8682018; Fax: 8680937; Email:
25
25