HUTECH
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC K THUT CÔNG NGH TP. HCM
ÁN/ KHÓA LUN TT NGHIP
NGHIÊN CU TRANG PHC DO PH
N GII TUI 16- 21 TUI
VÀ B SU TP NGÀY MI
Ngành: M THUT CÔNG NGHIP
Chuyên ngành: THIT K THI TRANG
Ging viên hng dn : V Hng c
Sinh viên thc hin : Nguyn Th Hng Trúc
MSSV: 107302065 Lp: 07DTT
TP. H Chí Minh, 2011
HUTECH
LI CAM OAN
Em xin cam đoan s thc hin đúng các yêu cu và quy đnh ca khoa đa ra
khi thc lun vn tt nghip.
Lun vn đc xây dng da trên nhng kin thc ca cá nhân em thu thp
trong thi gian làm lun vn.
Lun vn không sao chép ca các lun vn ca khoá trc.
HUTECH
LI CÁM N
Trong sut thi gian theo hc ti trng đi hc K Thut Công Nghip, em
đã nhn đc s ch bo nhit tình t quý thy cô , đc bit các thy cô trong b
môn thit k thi trang. Thy cô đã truyn đt cho em nhng kin thc t tng quát
đn chuyên môn cn thit đ bc ra môi trng làm vic thc t. Nhân đây, em xin
chân thành gi li cám n đn quý thy cô ca trng đi hc K Thut Công
Nghip và đc bit là quý thy trong b môn thit k thi trang đã ht lòng giúp đ
cng nh to điu kin thun li cho em tip thu kin thc trong thi gian qua.
Em xin chân thành cám n , thy V Hng c đã trc tip hng dn và
tn tình góp ý chnh sa nhng khuyt đim , giúp em hoàn thành cun lun vn
này.
Vi s trân trng và bit n, em xin cm n đn m , nhng ngi than trong
gia đình đã ht lòngng chm sóc, đng vi ên em trong thi gian em thc hin lun
vn tt nghip.
Cui cùng, em kính xin chúc sc kho quý thy cô và toàn th nhng ngi
than yêu.
Xin chân thành cm n!
Tp. HCM, tháng 6 nm 2011
Sinh viên thc hin
Nguyn Th Hng Trúc
HUTECH
TÓM TT LUN VN
Lun vn đc chia làm 6 phn bao gm 1 phn đ mc và 6 chng.
Phn đ mc nêu ra cái nhìn tng quát giúp ngi đc nm bt đc toàn b
ni dung lun vn. Ni dung ca lun vn đc xp theo th t t chng I
đn chng VI.
Chng I : Thc trng th trng thi trang th gii và trong nc.
Chng II : Nghiên cu trang phc do ph.
Chng III : Tìm hiu đ tng thit k.
Chng IV : Nghiên cu đ tài.
Chng V : Gii pháp thit k cho b su tp.
HUTECH
M C L C
mc Trang
LI M U
LÝ DO CHN TÀI
Chng I : Thc trng th trng thi trang th gii và trong nc.
1. Th trng thi trang th gii.
2. Th trng thi trang Vit Nam.
Chng II : Nghiên cu trang phc do ph.
1. Khái quát trang phc vit Nam:
1.1Quan nim v mc và cht liu may ca ngi Vit C.
1.2Cách thc trang phc qua các thi đi .Tính linh hot trong cách
mc ca ngi Vit.
1.3 Trang phc qua tng thi kì.
2. S hình thành và phát trin ca trang phc do ph.
3. Xu hng thi trang th gii.
4. Style trang phc do ph ca n gii 16-21 tui
5. Kt lun
Chng III : Tìm hiu đ tng thit k.
1. i tng nghiên cu.
2. Tâm sinh lý ca đi tng.
2.1 Tâm lý la tui .
2.2Nét tâm lý đc trng.
3. Tháp nhu cu A.Maslow đi vi nhu cu v trang phc:
4. Kt lun.
Chng IV : Nghiên cu ý tng thit k.
HUTECH
1. Lch s hình thành.
2. c đim nhn dng.
3. Tính ng dng trong thit k.
Chng V : Gii pháp thit k cho b su tp.
1. Phong cách thit k:
2. Th loi trang phc:
3. Phng pháp thit k và trang trí cho trang phc:
3.1 Màu sc :
3.2 Form dáng :
3.3 Chi tit:
3.4 Cht kiu
4. Mu thit k:
HUTECH
Danh mc hình nh
Hình nh th trng thi trang Th
Gii 3
Hình nh th trng thi trang Vit
Nam…………………………………… 4
Hình trang phc thi Phc
Hng………………………………………………22
Hình trang phc thi inh – Tin –
Lê……………………………………… 25
Hình trang phc thi Vua Khai
nh………………………………………… 31
Hình trang phc thi Vua Bo i và Hoàn Hu Phng
nam……………….32
Hình trang phc t sau cách mng tháng 8 nm
1990………………………….33
Hình trang phc t nm 1991 đn
nay…………………………………………35
Hình trang phc thi c
đi…………………………………………………….37
Hình nh trang phc thi hin
đi…………………………………………… 43
Hình trang phc vào thp niên
70…………………………………………… 45
Hình trang phc các quý bà sang
trng……………………………………… 51
HUTECH
Hình trang phc dài – mng –
tròn……………………………………………51
Hình trang phc theo xu hng ho tit n
tng……………………………52
Hình trang phc theo xu hng siêu lp
lánh………………………………….53
Hình trang phc theo xu hng c đin, lãng
mn…………………………….54
Hình trang phc hin đi, cá
tính……………………………………………….54
Hình trang lch, sang
trng…………………………………………………… 55
Hình phá cách, tinh
nghch…………………………………………………… 55
Hình đn gin, nng
đng…………………………………………………… 56
Hình đi tng nghiên
cu…………………………………………………… 57
Hình giai đon v thành
niên………………………………………………… 57
Hình giai đon thành
niên………………………………………………………58
Hình tháp nhu cu A.
MASLOW………………………………………………61
Hình nh máy làm ko c
đin…………………………………………………64
HUTECH
Hình nh ko
LOLLIPOP………………………………………………………65
Hình nh ni
tht……………………………………………………………….67
Hình nh công
ngh…………………………………………………………….68
Hình SASS
BIDE………………………………………………………………69
Hình
ISSA…………………………………………………………………… 69
Hình
VERSAC…………………………………………………………………70
Hình
ETRO…………………………………………………………………… 70
Hình
AKRIS……………………………………………………………………70
Hình phong cách th
thao………………………………………………………71
Hình trang phc do
ph……………………………………………………….72
Hình màu
sc………………………………………………………………… 73
Hình chi tit x lý trang
phc…………………………………………………74
HUTECH
LI M U
Thi trang là s cht lc nhng tinh tuý t nhiu thi đi. T thu khai
thiên lp đa con ngi đã bit cách dùng lá cây đ che thân, t đó con ngi
đã bit làm sao bo v mình trc thi tit, trc mi hoàn cnh sng. Tri
qua nhiu thng trm ca lch s, thi trang đc hình thành và tr thành nhu
cu ca cuc sng.
Thi trang th gii luôn thay đi tng ngày tng gi. Vn đ đc đc
ra cho các nhà thit k là làm sao có th tip nhn có chn lc nhng s thay
đi đó mà vn gi đc bn sc dân tc , th hin đc phong cách cá nhân
và nét đc đáo ca sn phm.
Mt nhà thit k ch có th cho là thành công khi các sn phm ca h
đc khách hàng yêu thích. Mà nhng v khách hàng đó phn đa là n gii, vì
phn ln các lnh vc làm đp đu tp trung cho h. Tâm lý chung, ph n
luôn mong mun mình ngày càng tr nên xinh đp hn trong mt mi ngi
và đc bit trong mt ngi yêu. Và n gii trong đ tui thanh niên là có
nhiu bin đng v mt tâm sinh lý nht, điu này cng nh hng đn cách
chn trang phc.
Ngoài hiu đc tâm lý ca đi tng thit k, các nhà thit k cng
phi nm bt đc nhu cu ca xã hi. Xã hi ngày càng phát trin , kéo theo
đó là nhu cu làm đp ca mi ngi càng cao. Và thi trang cng tr thành
mt nn công nghip đy tìm nng phát trin. Nhng sn phm tt nht phi
đn tay khách hàng mt cách nhanh nht và chính xác nht. Thi trang do
HUTECH
ph cng là mt kênh truyn thông tt nht đ qung bá sn phm và thng
hiu ca các nhà thit k.
Nm bt đc nhu cu xã hi và đi tng thit k ,em thc hin lun
vn tt nghp " Nghiên cu trang phc do ph n gii đ tui 16 đn 21 và
b su tp Ngày mi"
LÝ DO CHN TÀI
Th trng thi trang rt phong phú và đa dng. Thi trang do ph
giúp cho các bn n t tin khi xung ph. Các bn tr luôn thi hn vào cuc
sng bi tính nng đng tr trung ca các bn. c bit là các bn n trong đ
tui t 16-21 tui. ây là la tui mng m, tràn đy nim tinh yêu v cuc
sng ti đp. Bn thì thích th hin cái "tôi" ca mình, đ mình là trung tâm
ca s chú ý. Bn mong mun tr thành thiu n xinh ti, du dàng trong
mt ngi yêu. Tt c nhng mong mun ca các bn đu hng ti cuc
sng ti đp , hng phúc và tràn đy s ngt ngào. truyn cm xúc cho
công vic thit k , em chn ko Lollipop làm ý tng thit k cho b su tp
"Ngày mi".
Mi ngi đu v cho mình mt bc tranh v tng lai, có bc tranh
màu hng m ng m, có bc trang mang màu xanh hy vng tt c nhng
màu sc đó làm cho cuc sng chúng ta thêm sinh đng. Mt ngày trôi qua
chúng ta li đc hc thêm nhng đu mi l, làm hành trang bc vào tng
lai ti sáng. Khi cánh ca ngày mi bt đu m ra , đó là lúc chúng ta đón
chào nhng đu kì diu ca cuc sng. ây cng là lý do em đt tên cho b
su tp là " ngày mi".
HUTECH
Chng I : Thc trng th trng thi trang th gii và trong nc.
1. Th trng thi trang th gii:
-Thi trang th gii là mt chin trng t các hãng thi trang cnh
tranh quyt lit v thit k, giá c và cht lng. Chính vì th , hin nay thi
trang th gii rt cao cp. Hin nay có rt nhiu hãng thi trang ra đi và
khng đnh mình trong lnh vc này nh:
D&G Burberry
HUTECH
Chanel Dior
-Thi trang th gii vô cùng phong phú v cht liu, màu sc và kiu
dáng. Các hãng thi trang ra sc tung ra th trng cái mi đ to n tng
trong lòng ngi tiêu dùng. Th trng th gii là mt th trng phong phú.
2. Th trng thi trang Vit Nam:
Theo đánh giá ca các chuyên gia
nghiên cu th trng thì Vit Nam hin
đang là mt th trng tim nng t rong
lnh vc thi trang. Vic đ xô ca hàng
lot các thng hiu thi trang ni ting
nh Gucci (Ý), Lacoste (Pháp), hay
Thump (Hng Kông) vào Vit Nam đã
cho thy rõ Vit Nam hin đang dn tr
nên có uy tín đi vi các hãng thi trang trên th gii.
Vi s tng trng vt bc ca nn kinh t, mc sng ngi dân ngày
mt nâng cao, th trng thi trang Vit cng có nhng bc phát trin song
hành. Ngi Vit Nam gi đây cng t ra “thoáng tay” khi sn sàng tr vài
nghìn USD cho mt cái áo hàng hiu hay mt chic túi da cá su đt tin.
Cùng vi s phát trin đó là s mc lên ca hàng lot các ca hiu, các
trung tâm thi trang ln kinh doanh nhng b trang phc vi đ kiu dáng,
màu sc phc v cho nhiu đi tng vi phong cách và gu thm m khác
HUTECH
nhau. Nhiu thng hiu thi trang cao cp cng dn nhn ra Vit Nam đang
đ điu kin tr thành th trng đy tim nng cho hãng mình.
Mt trong nhng s kin ln trong làng
thi trang Vit Nam gn đây, đó là s xut hin
ca hai “đi gia” trong làng thi trang th gii là
Lacoste (Pháp) và Gucci (Ý). Vit Nam là mt
th trng có dân s tr, thu nhp bình quân đu
ngi ngày mt tng. Bên cnh đó, nhu cu mua
sm hàng thi trang ca ngi Vit li bt nhp
nhanh vi các nc trên th gii.
S đ xô ca các thng hiu thi trang ni ting th gii vào th
trng ni đa đòi hi các hãng thi trang trong nc cn có mt chin lc
đúng đn đ có th cnh tranh đc vi s đ xô t ca các thng hiu
ngoi nhp.
Nm đc tâm lý này, các nhà thit k trong nc đã bit đnh hng
sn phm đ tha mãn nhu cu ca ngi tiêu dùng Vit Nam. Nhiu b trang
ph
c đc thit k tin dng, bt đi tính cht màu mè, biu din. a s các
nhà thit k ca các hãng thi trang ni ting không đi sâu vào thit k các
sn phm thi trang cao cp vi giá cao ngt ngng mà tp trung vào thit
k các sn phm thi trang ng dng, có giá c phù hp vi đa s ngi Vit
Nam.
Gn đây, Tng Công ty may Vit Tin va gii thiu ra th trng dòng
sn phm San sciaro. ây là nhãn hiu thi trang nam dành cho gii doanh
nhân mang phong cách Ý, nhãn hiu này góp phn vào s thành công trong s
kt ni ca gii doanh nhân Vit Nam vi doanh nhân trên th gii, đng thi
to nên tinh thn t tôn dân tc cho các doanh nhân Vit Nam khi làm vic
vi các đi tác quc t.
HUTECH
Vi giá c hp lý cùng các mu thit k phù hp vi phong cách n
mc ca đa s ngi Vit Nam, các thng hiu ni ting trong nc nh
Blue Exchange, Viethy và các sn phm ca Tng công ty may Vit Tin,
Nhà Bè vn là s la chn ca đa s ngi Vit Nam. Các ca hàng chuyên
bày bán các sn phm thi trang ca các hãng này luôn thu hút mt s lng
ln khách hàng, đa s là các bn tr.
Giá c chính là mt li th đ các sn phm thi trang mang thng
hiu Vit cnh tranh đc vi các thng hiu nc ngoài, tuy nhiên, mt khi
mc thu nhp ca ngi dân ngày càng n đnh hn thì tt nhiên, cht lng
cng nh kiu dáng mi là s la chn hàng đu. Làm đc điu này, đòi hi
các nhà thit k trong nc phi đc đ ào to mt cách bài bn, đng thi
không ngng hc hi, đi mi đ có th cnh tranh đc trong mt lnh vc
còn ht sc mi m Vit Nam này.
Chng II : Nghiên cu trang phc
do ph.
1. Khái quát trang phc Vit Nam:
Vit Nam bao gm nhiu dân tc, trong đó ngi Kinh có s dân đông
nht và là mt trong nhng tc ngi có gc tích lâu đi trên di hình ch S
đt này. Mi dân tc mang đm nét mt bn sc vn hóa đc đáo. Do đó,
trang phc nói chung ca tng tc ngi nói riêng tht phong phú đa dng và
đy tính nng qua tng thi k ca lch s Vit Nam t trc đn ngày nay.
Trang phc là mt nhu cu vt cht quan trng trong đi sng ca nhân
dân ta. Vi tính cht thc dng, nó là mt sn phm; di góc đ thm m, nó
li là mt tác phm. Chc nng c bn trc nht ca nó là bo v con ngi.
V mt này, trang phc dân tc Vit đã đt đc hiu qu cao.
T khi giành li đc quyn đc lp, t ch vào th k X, các vng
triu phong kin đã lu ý đn mt s thng nht trong đa dng, vi nhng quy
ch, th l. Tính thng nht này cng có th nhn thc đc qua tính giai cp
trên trang phc, tng mu áo, kiu qun, màu sc, hoa vn, trang đim.
Trang ph
c th hin tôn ti, trt t phong kin, ngn cm mi s vi phm.
HUTECH
Ngày nay, trang phc ca Quân đi nhân dâ n đã "vt khung" khi phm vi
ca mt tc ngi c th, tr thành mt s thng nht Vit Nam.
1.1Quan nim v mc và cht liu may ca ngi Vit C:
i vi con ngi, sau n thì đn Mc là cái quan trng. Nó giúp cho
con ngi đi phó đc vi cái nóng, cái rét ca thi tit, khí hu. Nhân dân
ta nói mt cách đn gin : c bng no, còn lo m ct .Vì vy, cng nh
trong chuyn n, quan nim v mc ca ngi Vit Nam trc ht là mt
quan nim rt thit thc : “n ly chc, mc ly bn và Cm ba bát, áo ba
manh, đói không xanh, rét không cht”.
Nhng mc không ch đ đi phó vi môi trng, mc có mt ý ngha
xã hi rt quan trng : “Quen s d, l s áo”. Ngi ta hn kém nhau nhiu
khi bi nó :
“Hn nhau cái áo manh qun
Th ra ai cng bóc trn nh ai”
và ngi ta kh s nhiu khi cng vì nó:
“Cha đi cái áo rách này
Mt chúng mt bn vì mày áo i!”
Mc tr thành mt nhu cu không th thiu đc trong mc đích trang
đim, làm đp cho con ngi:
“Ngi đp v la, lúa tt v phân, chân tt v hài, tai tt v hoa”.
Mi dân tc có cách n mc và trang sc riêng, vì vy, cái mc tr
thành biu tng ca vn hóa dân tc. Mi âm mu đng hóa sau khi xâm
lng đu bt đu t vic đng hóa cách n mc.
T nhà Hán cho đn Tng, Minh, Thanh, các triu đi phong kin
Trung Quc xâm lc luôn kiên trì dùng đ mi bin pháp buc dân ta n
mc theo kiu phng Bc song chúng luôn tht bi. Các vua nhà Lí, Trn
cho dy cung n t dt vi, không dùng vi vóc nhà Tng. Trong li hiu
triu tng s đánh quân Thanh, Quang Trung vit : “ánh cho đ dài tóc,
đánh cho đ đen rng ”
HUTECH
Cht liu may mc, đ đi phó hu hiu vi môi trng t nhiên, ngi
phng Nam ta s trng vic tn dng các cht liu có ngun gc thc vt
là sn phm ca ngh trng trt, cng là nhng cht liu may mc mng, nh,
thoáng, rt phù hp vi x nóng. Trc ht, đó là t tm. Cùng vi ngh
trng lúa, ngh tm tang có t rt sm. Trong nhng di ch kho c thuc hu
kì đá mi cách nay khong 5000 nm (nh di ch Bàu Tró), đã thy có du vt
ca vi có di xe ch bng đt nung. Cy lúa và trng dâu, nông và tang - đó
là hai công vic ch yu luôn gn lin nhau ca ngi nông nghip Vit Nam.
Các sách c Trung Quc nh Thy kinh chú, Tam đô phú, T dân yu
thut đu nói rng đn đu công nguyên, trong khi Trung Quc mt nm ch
nuôi đc 3 la tm thì nng sut tm Giao Ch, Nht Nam, Lâm p mt
nm đt đc ti 8 la. có đc nhiu la tm trong nm, t tiên ta đã lai
to ra đc nhiu ging tm khác nhau phù hp vi các loi thi tit nóng,
lnh, khô m. ây là mt ngh ht sc vt v cc nhc : Làm rung ba nm
không bng chn tm mt la; Làm rung n cm nm, nuôi tm n cm
đng. T t tm, nhân dân ta đã dt nên nhiu loi sn phm rt phong phú :
t, la, lt, là, gm, vóc, nhiu, the, đon, lnh, di, đa, nái, si, thao, vân,
mi loi li có hàng my chc mu mã khác nhau.
Vi t chui là mt mt hàng đc sn ca Vit Nam mà đn TK VI, k
thut này đã đt đn trình đ cao và rt đc ngi Trung Quc a chung.
H gi loi vi này là "vi Giao Ch". Sách Qung chí chép : "Thân chui xé
ra nh t, đem dt thành vi Vi y d rách nhng đp, màu vàng nht, sn
xu
t Giao Ch". Cho đn tn TK XVIII, loi vi này vn rt đc a
chung, Cao Hùng Trng trong sách An Nam chí nguyên còn ca ngi : "loi
vi này mn nh lt là, mc vào mùa nc thì hp lm". Vi dt bng si t
đay, gai cng xut hin khá sm. t đai và khí hu Vit Nam rt thích hp
cao nhng loi cây này phát trin, t tiên ta không nhng bit tn dng khai
thác ngun nguyên liu sn có này mà còn thun dng chúng thành loi cây
trng ph bin. Sách Trung Quc thi Hán, ng đu nói rng đay, gai
An Nam mc thành rng, dùng đ dt vi. Vi đay gai bn hn vi t chui
nhiu; đem cây đay gai ngâm nc cho tht thi ra ra, còn li t đem xe
thành si dt vi thì vi cng mn nh lt là . S sách nc ta ghi: "c mi
HUTECH
tháng vào ngày mng mt, thng triu đu mc áo t gai ".Ngh dt vi
bông xut hin mun hn nhng ít ra cng t các th k đu công nguyên.
Sách v Trung Hoa gi loi vi này là vi cát bi. Sách Lng th gii thích:
"Cát bi là tên cây, hoa n ging nh lông ngng, rút ly si dt thành vi
trng mut chng khác gì vi đay". K thut trng bông dt vi t phng
Nam du nhp sang Trung Hoa vào TK X đn TK XI, vi bông tr thành mt
đn ni ngi Trung Quc dng thi kêu là "vi bông mc kín c thiên h".
Trong khi s trng ca phng Nam ta là các loi vi ngun gc thc
vt thì ngi phng Bc có s trng dùng da thú là sn phm ca ngh
chn nuôi làm cht liu mc, thêm vào đó, da (và lông) thú li rt phù hp
vi thi tit phng Bc lnh. Mùa lnh Vit Nam, bên cnh cách mc đn
gin và r tin nht là mc lng nhiu áo vào nhau, ngi ta may đn bông
vào áo cho m (áo bông, áo mn ). Ngi nông thôn còn dùng loi áo làm
bng lá gi, gi là áo ti mc đi làm đng va tránh rét,tránh ma, va tránh
gió
1.2 Cách thc trang phc qua các thi đi .Tính linh hot
trong cách mc ca ngi Vit.
Theo chng loi và chc nng, trang phc gm có đ mc phía trên, đ
mc phía di, đ đi đu, đ đi chân và đ trang sc. Theo mc đích, có
trang phc lao dng và trang phc l hi. Theo gii tính, thì có s phân bit
trang phc nam và trang phc n. Cách thc trang phc ca ngi Vit qua
các thi đi b chi phi bi hai nhân t chính, ca môi trng t nhiên hoc có
ngun gc t môi trng t nhiên - đó là: khí hu nóng bc ca vùng nhit
đi và công vic lao đng nông nghip trng lúa nc.
Trang phc ng i vic gm có ba phn:
mc phía di tiêu biu hn c, n đnh hn c ca ngi ph n
Vit Nam qua các thi đi là cái váy.
mc phía di:
T thi Hùng Vng, ph n đã mc váy, li mc đó đc bo lu
mt cách kiên trì nhiu ni cho ti tn gia th k này. Nó là đ mc đin
hình ca c vùng ông Nam Á và ph bin đn mc, mt s dân tc ông
HUTECH
Nam Á, không ch ph n, mà c nam gii cng mc váy. S d nh vy là
vì mc váy không ch mát, đi phó đc mt cách có hiu qu vi khí hu
nóng bc, mà còn rt phù hp vi công vic đng áng.
Là th đ mc phía di đc thù ca phng Nam, chic váy khác hn
vi chic qun có ngun gc t gc du mc Trung Á : th đ mc này phù
hp vi công vic chn nuôi ci nga và khí hu phng Bc giá lnh. Vi
âm mu đng hóa, phong kin Trung Hoa đã nhiu ln mun đa chic qun
vào thay th cho chic váy ca ph n nc ta. n thi thuc Minh, chic
qun ph n có l đã ph bin đc mt b phn th dân. Bi vy mà vào
nm 1665, vua Lê Huyn Tông đã phi ra chiu ch cm ph n : không
đc mc qun đ bo tn quc tc mc váy. Trong khi đó đn cui TK.
XVII, đ to nên s đi lp vi àng Ngoài, chúa Nguyn trong Nam đã
lnh cho trai gái àng Trong dùng qun áo Bc quc (Trung Hoa) đ t s
bin đi. Thành ra chic qun gc du mc cui cùng đã thâm nhp vào min
Nam sm hn min Bc. n nm 1828, vua Minh Mng tip tc hc theo
Trung Hoa mt cách trit đ, ra chiu ch cm dân mc váy, và đã gây nên
mt s phn ng mnh m trong dân chúng vùng Bc Hà. Phn ng bi l
ngi dân Vit rt t hào v chic váy, rt t tin vào bn sc và bn lnh vn
hóa ca mình : “ Cái trng thì thng hai đu. Bên ta thì có , bên tàu thì
không!”
i vi nam gii, đ mc phía di ban đu là chic kh. Kh là mt
mnh vi dài qun mt hoc nhiu vòng quanh bng và lun t trc ra sau,
đuôi kh thng th phía sau (cng có khi th v phía trc). Kh mc mát,
phù bp vi khí hu nóng bc và d thao tác trong lao đng. Vì vy, nó
không ch là đ mc đin hình thi Hùng Vng mà còn đc duy trì b
phn dân chúng khá lâu v sau này. Thi Nguyn các sc lính tuy phân bit
vi nhau bng màu ca tht lng (l phc) hoc xà cp (thng phc), nhng
vn dc gi là "kh": lính kh xanh (đa phng), lính kh đ (quân thng
trc), lính kh vàng (phc v vua). Ngày nay, tuy nam gii không còn đóng
kh, nhng do s chi phi ca khí hu, li ci trn mc đc mt chic qun
đùi (qun xà ln) lúc nhà vào mùa nóng ngi ln cng nh tr con,
nông thôn cng nh thành th, thc ra cng chng khác cách mc ci trn
đóng kh thi Hùng Vng bao xa!
HUTECH
Khi chic qun gc du mc thâm nhp vào thì nam gii là b phn tip
thu nó sm nht. iu này tht d hiu, bi l nam gii (dng tính) hng
ngoi nên d hp th vn hóa bên ngoài hn. Qun đàn ông có hai loi : qun
lá ta và qun ng s. Qun lá ta cho ng rng và thng, đng sâu, cp qun
(min Nam gi là lng qun) to bn. Khi mc, ngi ta buc dây tht lng ra
ngoài cp ri th phn cp tha phía trn r xung ra ngoài tht lng (vì th
nên có tên gi là "lá ta") . Qun lá ta chính là loi qun đc sáng to phù
hp vi môi trng khí hu nóng bc ca ta (do có ng rng nên mc mát
chng thua kém gì cái váy ca ph n), và có th s dng rt linh hot thích
hp vi lao đng đng áng đa dng - mi loi rung khác nhau (rung cn,
rung nc, nc nông, nc sâu), ngi đàn ông có th điu chnh cho ng
qun cao hoc thp rt d dàng bng cách kéo cp (lng) qun lên hoc
xung (chính vì vy mà qun có đng sâu). Ngày l hi, nam gii dùng qun
ng s : qun màu trng có ng hp, đng cao gn gàng, đp mt.
mc phía trên ca ph n n đnh nht qua các thi đi là cái ym.
Ym là đ mc mang tính cht thun tuý Vit Nam, thng do ph n t ct-
may-nhum ly, vi nhiu kiu c, nhiu màu phong phú: ym nâu đ đi làm
thng ngày nông thôn; ym trng thng ngày thành th; ym hng, ym
đào, ym thm dùng vào nhng ngày l hi. Ym dùng đ che ngc cho nên
nó tr thành biu tng ca n tính (khi git phi phi phóng ch kín đáo),
và có sc quyn r mãnh lit:
mc phía trên
“Ba cô đi go lên chùa,
Mt cô ym thm b bùa cho s.
S v s m tng t
m ln ôm lóc cho s trc đu ”
Ym và nhng b phn ca ym tr thành biu tng ca tình yêu:
“Ym trng mà vã nc h;
Vã đi vã li anh đ yêu thng”;
đi phó vi khí hu nóng bc, ph n khi làm lng, nht là trong
bóng râm, dù là vào thi Hùng Vng hay là đu TK. XX vn thng mc
HUTECH
váy-ym vi hai tay và lng đ trn. Ph n nhiu dân tc ít ngi đn nay
vn mc váy ci trn.
àn ông khi lao đng thì thng ci trn. Các thành ng "váy vn, ym
mang" (đi vi ph n) và "ci trn đóng kh" (đi vi nam gii) miêu t rt
chính xác trang phc lao đng truyn thng. Cách mc vi mc đích đi phó
vi môi trng t nhiên này dn dn tr thành mt quan nim v cái đp ca
ngi Vit Nam c truyn: “àn ông đóng kh đuôi ln. àn bà yêm thm
h ln mi xinh”. Khi lao đng và trong nhng hot đng bình thng, nam
n cng thng mc áo ngn có hai túi phía di, có th x tà hai bên hông
hoc bít tà; ngoài Bc gi là áo cánh, trong Nam gi là áo bà ba, áo có đính
cúc nhng ph n khi mc thng không cài cúc va đ cho mát, va đ h
cái ym trng làm duyên.
Dp l hi, ngi Vit thng mc áo dài , t TK. XIX đn sau 1945
min Trung và Nam, cng nh mt s vùng min Bc, ngi ta mc áo dài
thng xuyên, k c khi lao đng nng nhc, áo dài ph n phân bit áo t
thân và nm thân. Ph
bin hn c là áo t thân. Áo t thân may t bn
mnh vi, hai mnh sau ghép lin gia sng lng, đng trc là hai tà (vt)
áo không có khuy; khi mc b buông hoc buc tht hai vt vào nhau. Theo
sách Vn hiên thông kho ca Mã oan Lâm. Giao Ch thi xa, "ngi
có đa v trong xã hi đu mc áo dài L lt thì mc thêm áo rng màu
thm trùm lên, gm có bn vt, gi là t thân ". Áo nm thân cng may nh
áo t thân, ch có điu vt trc phía trái may ghép t hai thân vi, thành ra
rng gp đôi vt phi, đ bên ngoài, gi là vt c, đè lên vt phi đ bên
trong, gi là vt con. Vi cái áo nm thân có vt trái ln hn và nm ngoài
vt phi, ta li bt gp mt biu hin đy thú v ca trit lí coi trng bên trái
(bên ông, bên nông nghip) hn bên phi (bên Tây, bên du mc). Cùng vi
ý ngha này, ngi Vit c còn có tp quán cài cúc áo bên trái (ngi Trung
Hoa gi li mc cài khuy bên trái ca ta là t nhm); v sau đàn ông, li
mc này đã b thay bng li mc cài khuy bên phi ca Trung Hoa.
Dp hi hè, ph n xa hay mc áo li m ba, m by, tc là mc
nhiu áo cánh lng vào nhau. Tuy nhiên, vi phong cách t nh, kín đáo
truyn thng, ngi ph n Vit mc cái áo dài màu thâm hoc nâu phía bên
HUTECH
ngoài lp ló bên trong mi là các lp áo cánh nhiu màu (vàng m gà' vàng
chanh, hng cánh sen, hng đào, xanh h thy ). Nam B. ni khí hu
nóng quanh nm, "áo m" dc thay bng áo cp (2 cái.).
V mt màu sc. màu a thích truyn thng ca ngi min Bc là
màu nâu g - màu ca đt; màu a thích ca ngi Nam B là màu đen -
màu ca bùn; ngi x Hu thì a màu tím trang nhã. My chc nm gn
đây, do nh hng ca phng Tây, màu sc trang phc đã tr nên ht sc
đa dng. Tuy nhiên, trong quan nim nhân dân thì màu hng, màu đ vn là
màu ca s may mn, tt đp, màu "đi cát". nông thôn hin nay, khi làm
l
ci trc bàn th gia tiên, chú r có th mc âu phc (nam gii dng
tính hng ngoi), còn cô dâu thng vn mc áo dài màu đ hoc hng ch
không mc màu trng là màu mà truyn thng Vit Nam.
Do nh hng s giao lu vi phng Tây, t nhng nm 30 ca th k
này, chic áo dài c truyn đc ci tin dn thành chic áo dài tân thi.
Khi đu t nhng sáng kin ca hai ha s Lê Ph và Cát Tng, vi s
sàng lc, b sung, sa đi ca ngi s dng, chic áo dài tân thi đã tr
thành mt sn phm sáng to tp th, nó kt hp đc mt cách xut sc
truyn thng dân tc vi nh hng Tây phng: bên cnh nhng ci tin
đáng k theo hng tng cng phô trng cái đp c th mt cách trc tip
kiu Tây phng (dng tính hóa) (nh đa dng hóa v màu sc; áo đc
thu gn cho ôm sát thân làm ni ngc, bó eo hn; b áo cánh, áo lót và x tà
áo hai bên sn cao hn ch o h ln, ) thì áo dài tân thi li cng đng
thi k tc và phát trin cao đ phong cách t nh, kín đáo c truyn (âm tính
hóa): trong khi áo t thân c truyn buông hai vt trc bay php phi thì áo
dài tân thi ghép hai thân trc thành mt vt dà i kín đáo hn; trong khi áo
t
thân c truyn đ h ngc ym, h c thì kiu áo dài tân thi dc a
chung nht là kiu có c nh cao Nh vy, chic áo dài tân thi khin cho
ngi ph n mc nó nhìn chung và nhìn t phía trc ht sc kín đáo đoan
trang mà vn không kém phn quyn r. Còn nu nhìn nghiêng t bên hông
thì càng thy sc quyn r tng lên gp bi phn. Chính s khêu gi mt
cách t nh kín đáo, tính cách dng trong âm đc bit này va đáp ng
đc yêu cu ca thi đi, li va duy trì đc bn sc dân tc, khin cho ch
HUTECH
trong mt thi gian ngn, chic áo dài tân thi đã đc ph bin rng rãi vi
các phong cách đa phng Hà Ni, Sài Gòn, Hu và tr thành biu tng
cho y phc truyn thng Vit Nam.
àn ông vào dp hi hè cng mc áo d ài, thng là áo the đen. Gii
thng lu thì mc áo dài c trong sinh hot thng ngày.
Bên cnh hai b phn c bn là đ mc trên và di (qun áo sng áo),
trang phc Vit Nam còn có nhng b phn khác không kém đin hình nh
tht hông, đ đi đu, đ trang sc. Tht lng (thng làm bng vi) là b
phn ph vi mc đích ban đu phc v c nam ln n là gi cho đ mc
di khi tut (vi mc đích này, tht lng có th bng mt si dây, gi là di
rút), ri phát sinh thêm mc đích gi áo dài cho gn. Và mc đích th ba là
tôn to cái đp c th ca ph n. Các bà các ch còn dùng thêm tht lng bao
(còn gi là rut tng) đ kiêm nhim mc đích th t là làm túi dng đ vt
(tin, tru cau ).
đi đu, đ trang sc
Khi lao đng đng áng, ngi Vit Nam thng di chân đt, khi hi hè
hoc thành th. thì đi dép (theo cht liu có dép da, dép da, dép cói, dép
cao su, ), đi gu
c (làm bng g), đi hài (đi vi ph n), đi giày (đi vi
nam gii). Trên đu thng đi khn. Ph n trc đây đ tóc dài và vn tóc
bng mt mnh vi dài cun li d trên đu (gi là cái vn tóc), đuôi tóc đ
cha ra mt ít gi là tóc đuôi gà : “ Mt thng tóc đ đuôi gà. Hai thng
n nói mn mà có duyên”. Nguyn Nhc Pháp trong bài th Chùa Hng
đã miêu t rt chính xác trang phc ca có gái quê : “Khn nh, đuôi gà cao-
Em đeo gii yêm đào - Qun lnh, áo the mi - Tay em cm chic nón quai
thao ”
Có th ph ra ngoài cái vn tóc là cái khn vuông, chít hình m qu
vào mùa lnh (có m nhn phía trc. hai đu buc d i cm) hoc hình
đng tin vào mùa nóng (nh khn m qu, nhng hai đu buc ra sau). àn
ông trc đây đ tóc dài búi li thành mt búi tròn trên đu gi là búi tó, búi
c hành. Khi làm lng, ngi đàn ông vn khn đu rìu, lúc sang trng thì
đi khn xp. Ngi Nam B thng đi khn rn .
HUTECH
Trên khn hoc thay cho khn là nón đ che ma nng. Nón thng có
khung tre và lp lá gi. Nón chóp nhn đu; nón thúng rng vành; nón ba
tm nh nón thúng nhng mnh d hn - các loi nón này đu phi có quai
đ gi, nón quai thao (làm bng vi thao) là loi ph bin hn c. Hu ni
ting vi nón bài th - mt loi nón mng gi lên ánh sáng nhìn thy nhng
hình trang trí bên trong (xa có bài th). M là loi đ đi đu ôm sát và kín
tóc (min Nam gi chung c m nó n là "nón"). Vua xa đi m min; quan
vn xa đi m cánh chun (có hai. cánh hai bên); tng ra trn đi m tr
(bng cht liu cng đ chng binh khí); s sãi và ngi già đi m ni (có
dim che kín tai và gáy, bi vy mi có thành ng "m ni che tai"); tr con
đi m thóp (đ bo v thóp th đnh đu); sau này còn có m li trai, m
ca-lô, m cát.
V cách trang sc thì t thi Hùng Vng, ngi Vit Nam đã rt
thích đeo vòng - vòng tai. Vòng c, vòng tay, vòng chân (vòng tai có th
nng làm tr dái tai xung, dn đn tc cng tai mt s dân tc min núi).
Li t duy tng hp truyn thng luôn là ngun gc ca mt np sng thit
thc : khi n thì kt hp đ cha bnh. ngay c khi làm đp. Ngi Vit Nam
cng luôn kt hp sao cho cái đp đó có ích cho cuc sng, cho sc khe.
Thi Hùng Vng có tc xm mình theo hình cá su đ nó khi làm hi (tc
này đ
n tn thi Trn vn đc duy trì). Tc nhum rng đen có tác dng
va đ bo v rng va đ trang đim (ca dao có câu : Rng đen ai nhum
cho mình - duyên mình đp, đ tình anh say). Tc n tru đ đ môi và
đ tr sn lam chng khí, cng rt ph bin là tc nhum móng tay, móng
chân bng tho mc (lá móng) đ tr tà ma và đ làm đp. Nh vy, trong
vic trang phc, ngi Vit Nam đã có cách ng x rt linh hot đng đi
phó vi khí hu nhit đi nóng bc và công vic nhà nông làm rung nc.
Cách may mc, cùng vi chc nng đi phó vi môi trng t nhiên, còn
luôn hng ti mc đích làm đp cho con ngi; nhng đó luôn là mt cái
đp t nh, kín đáo.
1.3 Trang phc qua tng thi kì:
Trang phc thi Hùng Vng:
HUTECH
Cách
đây khong 4.000 nm vào thi đi đng thau phát trin, nc
Vit Nam thi đó gi là nc Vn Lang. Ngi dân đây đã sinh sng bng
sn bn, hái lm và trng trt. H không dùng v cây làm áo na mà đã bit
trng gai, đay, nuôi tm, m t, dt vi. Vào thi k này đ đng rt phong
phú. Trng đng và nhiu tng phù điêu bng đng có khc ha nhng cnh
sinh hot thi đó vi nhng hình ngi, vi các loi trang phc khá rõ nét và
đc th hin bng phong cách ngh thut bin hình, cách điu cao. Qua đó, ít
nhiu đã cho thy trang phc ca ngi thi đó khá phong phú nh ph n
mc áo ngn đn bng, x ngc, bó sát
vào ngi, phía trong mc ym kín ngc,
chic ym c tròn sát c, có trang trí
nhng hình tm ht go. Cng có nhng
loi áo cánh ngn, c vuông, đ h mt
phn vai và ngc hoc kín ngc, h mt
phn vai và trên lng. Hai loi sau có th
là loi mc chui đu hay cài khuy bên trái.
Trên áo đu có hoa vn trang trí. Tht lng
có ba hàng chm trang trí cách đu nhau
qun ngang bng.
Qua nhng hin vt kho c đã tìm đc cho thy trang phc ca đàn bà
và đàn ông nh sau:
- àn bà mc váy (váy kín "váy chui" và váy m "váy ngn").
- àn ông thng đóng kh và ci trn.
Do điu kin khí hu và sinh sng, ngi
dân thng lên rng sn bn, hái lm hay
xung bin bi ln đánh cá, hoc làm rung nc
vt v nên đu tóc phi gn gàng. Vì vy, đàn
ông và đàn bà phi ct tóc ngn đn ngang vai
hoc mt s ít ct ngn đn chân tóc. V trang
phc ca chin binh thì gm mnh giáp hình ch
nht dùng đ che ngc có 4 quai đeo. ai lng