Nghiên cứu xây dựng Hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 cho Trung tâm thực nghiệm Tam Hiệp - Viện nghiên cứu Mỏ và Luyện kim - Bộ Công nghiệp

Nghiên cứu xây dựng Hệ thống quản lý môi trường theo tiêu
chuẩn ISO 14001 cho Trung tâm thực nghiệm Tam Hiệp - Viện
nghiên cứu Mỏ và Luyện kim - Bộ Công nghiệp
Đề cương đề tài mã số: 28823
MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Hiện nay, ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nghiêm trọng bởi sự phát triển
của các ngành kinh tế và công nghiệp. Nó trở thành mối đe doạ đối với đời sống con
người và môi trường sinh thái. Do đó bảo vệ môi trường đang là vấn đề cấp bách của
thời đại, là thách thức gay gắt đối với tương lai phát triển của tất cả các Quốc gia trên
hành tinh, trong đó có Việt Nam. Giải quyết vấn đề vô cùng rộng lớn và phức tạp này là
trách nhiệm của mọi người, mọi tổ chức, mọi quốc gia và của toàn nhân loại trong sự
phối hợp đồng bộ các nỗ lực trên qui mô toàn cầu.
Sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp và nhận thức về quản lý môi trường
ngày càng có ý nghĩa lớn và là động lực thúc đẩy việc áp dụng các hệ thống quản lý môi
trường trong các doanh nghiệp. Các hệ thống môi trường được áp dụng một cách tự giác
và có hiệu quả trong phạm vi một doanh nghiệp vì quản lý môi trường tạo ra các
phương thức tiếp cận hệ thống nhằm giải quyết các khía cạnh có liên quan tới môi
trường trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Mọi doanh
nghiệp đều có khả năng đảm bảo phát triển mà vẫn duy trì được khả năng kiểm soát môi
trường của mình. Để chứng minh khả năng đáp ứng các điều kiện môi trường thì cách
tốt nhất đối với doanh nghiệp là xây dựng, triển khai và duy trì một hệ thống quản lý
môi trường, mà một trong các tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý môi trường mang
tính toàn cầu hiện nay chính là tiêu chuẩn ISO 14001 quy định các yêu cầu đối với một
hệ thống quản lý môi trường. Hiện nay, việc áp dụng hệ thống tiêu chuẩn này ở Việt
Nam còn rất mới mẻ và còn nhiều khó khăn về mặt pháp luật, chính sách, tài chính và
công nghệ... Trong xu thế hội nhập quốc tế thì việc xây dựng và áp dụng hệ thống quản
lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 là một mô hình thực sự hữu ích thúc đẩy các
doanh nghiệp tham gia bảo vệ môi trường và hội nhập thương mại quốc tế, tuy nhiên
trong điều kiện kinh tế còn gặp nhiều khó khăn thì việc xây dựng và áp dụng sao cho
phù hợp với điều kiện Việt Nam là rất quan trọng.

Với nhận thức như vậy, chúng tôi đã chọn đề tài khoá luận tốt nghiệp là:
“Nghiên cứu xây dựng Hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001
cho Trung tâm thực nghiệm Tam Hiệp - Viện nghiên cứu Mỏ và Luyện kim - Bộ
Công nghiệp”, nhằm góp phần nhỏ bé đẩy nhanh việc xây dựng và áp dụng hệ thống
tiêu chuẩn ISO ở Việt Nam.
Phạm vi và mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là: nghiên cứu các nội dung và yêu cầu của Bộ
tiêu chuẩn ISO 14000 cũng như tiêu chuẩn ISO 14001 nhằm đề xuất chương trình xây
dựng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001 phù hợp với một mô hình
hoạt động thực tiễn, cụ thể là Trung tâm thực nghiệm Tam Hiệp - Viện nghiên cứu Mỏ
và Luyện kim - Bộ Công nghiệp.
Mục tiêu nghiên cứu: Nghiên cứu và đề xuất phương pháp quản lý môi trường
theo các yêu cầu của ISO 14001 qua đó triển khai các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm,
giúp Trung tâm thực hiện nhiệm vụ bảo vệ môi trường có hiệu quả.
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ BỘ TIÊU CHUẨN ISO 14000......................3
1.1. Giới thiệu về bộ tiêu chuẩn ISO - 14000.................................................3
1.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của bộ tiêu chuẩn ISO 14000................3
1.1.2. Nội dung của ISO - 14000....................................................................4
1.2. Các yêu cầu đối với HTQLMT theo tiêu chuẩn ISO - 14001...............5
1.2.1. Nội dung và phạm vi áp dụng của ISO - 14001..................................5
1.2.2. Những yếu tố để xây dựng và thực hiện ISO - 14001.........................7
1.3. Tình hình xây dựng và áp dụng ISO 14000 trên thế giới và ở Việt
Nam...................................................................................................................8
1.3.1. Trên thế giới..........................................................................................8
1.3.2. Tại Việt Nam........................................................................................10
CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI......................11
2.1. Phương pháp luận..................................................................................11
2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................11
CHƯƠNG 3 HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG CỦA TRUNG TÂM............13

3.1. Giới thiệu về Trung tâm Thực nghiệm Tam Hiệp...............................13
3.2. Chất lượng môi trường không khí........................................................13
3.2. chất lượng môi trường Nước.................................................................14
3.3. Chất thải rắn công nghiệp.....................................................................15
3.4. Công tác vệ sinh an toàn lao động cho công nhân và phòng cháy chữa
cháy tại Trung tâm........................................................................................15
CHƯƠNG 4: CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG VÀ ÁP DỤNG HỆ THỐNG
QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG THEO ISO - 14001 CHO TRUNG TÂM THỰC
NGHIỆM TAM HIỆP.......................................................................................16
4.1. Kế hoạch xây dựng.................................................................................16
4.2. Xây dựng HTQLMT theo yêu cầu của tiêu chuẩn..............................17
4.2.1. Các yêu cầu chung (Điều 4.1)............................................................17
4.2.2. Chính sách môi trường (Điều 4.2).....................................................18
4.2.3. Lập kế hoạch (Điều 4.3).....................................................................18
4.2.3.2. Yêu cầu pháp luật và các yêu cầu khác (Điều 4.3.2)...................21
4.2.3.3. Mục tiêu và chỉ tiêu (Điều 4.3.3).................................................23
4.2.3.4. Chương trình quản lý môi trường (Điều 4.3.4)...........................24
4.2.4. Thực hiện và điều hành (Điều 4.4)....................................................27
4.2.4.1. Cơ cấu và trách nhiệm (Điều 4.4.1)............................................27
4.2.4.2. Đào tạo, nhận thức và năng lực (Điều 4.4.2)..............................29
4.2.4.3. Thông tin liên lạc (Điều 4.4.3)....................................................30
4.2.4.4. Tư liệu của HTQLMT (Điều 4.4.4).............................................32
4.2.4.5. Kiểm soát tài liệu (Điều 4.4.5)....................................................34
4.2.4.6. Kiểm soát điều hành (Điều 4.4.6)...............................................35
4.2.5.2. Sự không phù hợp và hành động khắc phục, phòng ngừa (Điều
4.5.2)........................................................................................................39
4.2.5.3. Hồ sơ (Điều 4.5.3)......................................................................40
4.2.5.4. Đánh giá hệ thống quản lý môi trường (Điều 4.5.4)...................40
4.2.6. Xem xét lại của ban lãnh đạo (Điều 4.6)...........................................41
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...........................................................................43

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................45
PHỤ LỤC:
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1: Tỷ lệ các doanh nghiệp của các khu vực trên thế giới nhận chứng
chỉ ISO 14000.......................................................................................................8
Bảng 2: Kế hoạch thực hiện ISO 14001 của Trung tâm thực nghiệm Tam
Hiệp.....................................................................................................................16
Bảng 3: Danh sách các khía cạnh môi trường và tác động môi trường.......19
Bảng 4: Tiêu chí đánh giá khía cạnh môi trường...........................................20
Bảng 5: Danh sách và nội dung các yêu cầu pháp luật và các yêu cầu khác
.............................................................................................................................21
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1: Phân loại bộ tiêu chuẩn ISO - 14001 theo quan điểm đánh giá........4
Hình 2: Mô hình HTQLMT theo ISO - 14001..................................................9
Hình 3: Sơ đồ tổ chức của Trung tâm thực nghiệm Tam Hiệp.....................14
Hình 4: Lưu đồ các khía cạnh môi trường và thiêt lập mục tiêu chỉ tiêu....22
Hình 5: Xác định và duy trì các yêu cầu pháp luật và các yêu cầu khác.....22
Hình 6: Xây dựng chương trình đào tạo.........................................................30
Hình 7: Quy trình thông tin với bên ngoài......................................................31
Hình 8: Quy trình thông tin nội bộ..................................................................32
Hình 9: Hệ thống tài liệu...................................................................................33
Hình 10: Kiểm soát tài liệu nội bộ/bên ngoài..................................................35
Hình 11: Kiểm soát hoá chất ...........................................................................36
Hình 12: Quản lý chất thải rắn........................................................................37
Hình 13: Kiểm soát nhà thầu ...........................................................................37
Hình 14: Ứng phó khi sự cố xảy ra..................................................................38