ỦY BAN NHÂN DÂN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Độc lập – tự do – Hạnh phúc
SỞ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
Tham luận
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG QUẢNG CÁO
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Kính thưa quý vị đại biểu
và toàn thể hội nghị
Từ những năm 1990, hoạt động quảng cáo tại thành phố Hồ Chí minh đã
hình thành, và phát triển cùng lúc với làn sóng đầu tư của các công ty nước
ngoài đổ vàoViệt Nam đầu tư sản xuất kinh doanh: những đặc trưng về một nền
công nghiệp quảng cáo bắt đầu hình thành với những thi phần ngày càng phát
triển theo tốc độ tăng trưởng kinh kế. Những chiến dịch quảng cáo nở rộ trên các
phương tiện truyền thông và ngoài trời, người tiêu dùng được tiếp nhận đầy đủ
các loại thông tin về chất lượng hàng hóa, sản phẩm. Xã hội ngày càng xuất hiện
nhiều nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ, tạo sự phong phú, đa dạng về màu sắc, sức
hấp dẫn của thị trường phục vụ cho đời sống người dân đang được nâng cao dần.
Và như một tất yếu, quảng cáo trên báo chí, đài phát thanh truyền hình, Panô,
bảng biển, hộp đèn, băng rôn, màn hình điện tử, LCD, đèn LED, ấn phẩm…nở
rộ cùng với một quá trình cạnh tranh nhôn nhịp của thương trường bước đầu còn
mang tính tự phát.
Hoạt động quảng cáo, không chỉ đơn thuần là thông tin kinh tế mà còn là
hoạt động mang ý nghĩa văn hóa – xã hội tác động trực tiếp đến sinh hoạt đời
sống của người dân, vì thế xin phép hội nghị cho tôi được trình bày một số vấn
đề liên quan đến công tác quản lý hoạt động quảng cáo trên địa bàn thành phố
Hiện nay, số doanh nghiệp có chức năng hoạt động trong lãnh vực quảng
cáo và hệ thống các đơn vị làm dịch vụ gia công sản xuất, cung cấp trang thiết bị
phục vụ cho ngành quảng cáo có số lượng khoảng 2.500 công ty, cơ sở. Nhìn
chung trong gần 20 năm qua, thị phần tương đối ổn định, doanh số mỗi năm
tăng mặc dù có những đợt biến động, khủng hoảng kinh tế diễn ra làm ảnh
hưởng đến ngành quảng cáo. Ngoài lợi ích về kinh tế, ngành quảng cáo còn tạo
công việc ổn định cho hàng ngàn lao động.
Bên cạnh những đóng góp đáng được ghi nhận thì hoạt động quảng cáo
cũng đã phát sinh nhiều hiện tượng khá phức tạp cần phải kịp thời quản lý, điều
1
chỉnh. Mặt khác, sự bất cập, sơ hở và chồng chéo của các văn bản quy phạm
pháp luật có không ít đơn vị không tuân thủ các quy định của cơ quan chức
năng; thực hiện không đúng theo nội dung giấy phép được cấp, gây khó khăn
không ít cho công tác quản lý. Trong đó, đáng quan ngại nhất là hình thức quảng
cáo bằng panô dựng trên nóc các cao ốc không che chắn mặt sau, để khung sườn
rĩ sét, dựng chân quá cao không an toàn và các hoạt động quảng cáo rao vặt, lưu
động gây mất trật tự an toàn giao thông và mỹ quan thành phố. Một số nội dung
quảng cáo không tuân thủ quy định của pháp luật trong lãnh vực quảng cáo như:
Gây phản cảm đến người xem; quảng cáo so sánh với sản phẩm, hàng hóa khác;
quảng cáo mặt hàng cấm quảng cáo…
Quản lý nhà nước về lĩnh vực quảng cáo cũng đang tiếp cận đến sự phát
triển mạnh của thị trường quảng cáo, hệ thống pháp lý trong lĩnh vực quảng cáo
dần được hoàn thiện hơn. Nghị định số 194/CP ngày 31 tháng 12 năm 1994 đi
vào cuộc sống đã tạo tiền đề cho việc xây dựng Pháp lệnh quảng cáo được ban
hành và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/05/2002 là cơ sở pháp lý hết sức thiết
thực và hữu hiệu cho công tác quản lý nhà nước về quảng cáo ở nước ta nói
chung và ở thành phố Hồ chí Minh nói riêng. Nghị định số 24/2003/NĐ-CP
hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh quảng cáo; Thông tư số 43/2003/TT-VHTT ngày
16/7/2003 của Bộ Văn hóa – Thông tin hướng dẫn thực hiện Nghị định số
24/2003/NĐ-CP đã góp phần tạo nền tảng, hệ thống pháp lý ban đầu nhằm ổn
định tình hình hoạt động quảng cáo đã có diễn biến phức tạp hơn khi kinh tế thị
trường phát triển nhanh trên địa bàn thành phố.
Nhìn chung, Pháp lệnh quảng cáo là văn bản quy phạm pháp luật cao nhất
được ban hành vào thời điểm hết sức thích hợp và cần thiết nhằm nâng cao hiệu
lực quản lý nhà nước về quảng cáo lúc bấy giờ, đồng thời bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của người tiêu dùng, của tổ chức, cá nhân trong hoạt động quảng
cáo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Pháp lệnh quảng cáo đã thực sự đi vào đời sống bằng sự tích cực của các
cơ quan chức năng và sự đồng thuận chấp hành nghiêm pháp luật của các cá
nhân và doanh nghiệp. Sau khi Ủy ban nhân dân thành phố ban hành Quyết định
số 108/2002/QĐ-UB, tiếp theo Chính phủ ban hành Nghị định số 24/2003/NĐ-
CP và Thông tư hướng dẫn của Bộ Văn hóa Thông tin số 43/2003/TT-BVHTT,
hoạt động quảng cáo ngoài trời và tuyên truyền cổ động chính trị được quy
hoạch theo hệ thống từng quận huyện; các địa điểm trọng tâm dành cho cổ động
chính trị, đã lập lại trật tự trên lĩnh vực quảng cáo, mỹ quan hơn, an toàn hơn,
giảm tình trạng dựng bảng quảng cáo dày đặc ở khu trung tâm, mở rộng ra vùng
ven và ngoại thành; quy trình cấp phép rõ ràng, hệ thống, nề nếp hơn; công tác
kiểm tra thường xuyên hơn, xử lý kiên quyết hơn, kể cả đối với quảng cáo rao
vặt.
2
Các bảng quảng cáo đặt trên nóc nhà đã được tháo gỡ triệt để và được
thay thế bằng hình thức quảng cáo in trên bạt, ốp sát vách tường có đèn neon
sign, đèn chiếu sáng tạo cảnh quan sinh động, phù hợp với sinh hoạt thành phố
về đêm. Mỹ quan và an toàn không gian đô thị cơ bản đã được tái lập; Người
dân không còn bị ám ảnh bởi các bảng quảng cáo thiếu an toàn nằm trên nóc nhà
như trước đây nữa. Bảng quảng cáo đặt dọc theo các trục đường lớn đã được
quy họach có trật tự hơn trước và dần dần được điều chỉnh về hình thức, kích
thước nhằm đảm bảo an tòan, mỹ quan cho đô thị.
Quyết định số 108/2002/QĐ-UB đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc cấp
phép thực hiện quảng cáo đối với công trình quảng cáo lớn trên địa bàn thành
phố. Ban hành kịp thời văn bản quy phạm pháp luật để quản lý nhà nước các
hoạt động quảng cáo trên địa bàn thành phố, khắc phục sự tự phát và tạo điều
kiện bình ổn lĩnh vực quảng cáo ngoài trời.
Gần đây tình trạng mất trật tự trong hoạt động quảng cáo tái diễn lại như:
Bảng quảng cáo đặt trên nóc nhà, đối phó với cơ quan quản lý bằng cách che
chắn phần chân bảng quảng cáo hoặc làm tường giả, một số hạ xuống tường với
diện tích rất ít, phần lớn diện tích panô còn nằm trên nóc nhà; các cơ sở dạy
ngoại ngữ dựng bảng quảng cáo rất lớn bằng cách kết nối liên tiếp nhiều nhà với
nhau, dựng trên nóc nhà, che kín mặt trước và 2 bên hông nhà, gây mất mỹ
quan, an toàn về xây dựng, điện, phòng cháy chữa cháy…
Khai trương ngân hàng, kỷ niệm thành lập, dạy ngoại ngữ, giới thiệu sản
phẩm, dịch vụ mới, bằng hình thức treo băng rôn, phát tờ bướm, tờ rơi tại các
giao lộ, cổng trường, nơi đông người; quảng cáo lưu động thành tốp đông người
diễu hành trên đường phố… hành vi này vi phạm an toàn giao thông, làm mất vệ
sinh, ảnh hưởng cảnh quan nơi công cộng. Áp phích, tờ rơi treo dán bất kỳ nơi
nào, đặc biệt trên hầu hết cột điện chiếu sáng công cộng với nội dung “khoan cắt
bê tông, rút hầm cầu”, cho thuê phòng trọ …là hành động trái phép, cần chấn
chỉnh đặc biệt là đối với một thành phố đang cố gắng xây dựng nếp sống văn
minh – mỹ quan đô thị.
Hình ảnh treo gắn bảng hiệu, bảng quảng cáo mất trật tự, mỹ quan của cơ
sở, doanh nghiệp, nhất là các sơ sở dạy ngoại ngữ, cửa hàng kinh doanh nhỏ
lẻ…viết chữ sai chính tả hoặc chỉ toàn tiếng nước ngoài sai qui định, tạo thành
khoảng không gian hổn độn tại nhiều khu vực gây bức xúc cho người dân thành
phố, không tạo được mối thiện cảm và sự tôn trọng đối với du khách nước
ngoài.
Hoạt động quảng cáo ngày càng phát triển, nhiều hình thức, loại hình,
phương tiện quảng cáo mới xuất hiện. Các quy định pháp luật trong Quyết định
số 108/2002/QĐ-UB chưa điều chỉnh kịp các hành vi mới xuất hiện, mặt khác
3
còn có những quy định không còn phù hợp với xu thế phát triển trong tình hình
kinh tế hội nhập như hiện nay. Do đó, cần có văn bản pháp luật khác thay thế.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn của thành phố, Quyết định số 39/2009/QĐ-UB
ngày 05/06/2009 của Ủy ban nhân dân thành phố được ban hành và có hiệu lực
thi hành.
Công tác xã hội hóa trong lãnh vực cổ động chính trị và quảng cáo
ngoài trời.
Công tác xã hội hóa hoạt động quảng cáo được áp dụng trên địa bàn thành
phố từ cuối năm 2004 đến nay đã vận động các doanh nghiệp quảng cáo sử dụng
các phương tiện của mình để thực hiện công tác tuyên truyền cổ động chính trị
nhân các ngày lễ lớn như: Kỷ niệm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng thống
nhất đất nước; Kỷ niệm ngày thành lập nước CHXHCN Việt Nam 2/9; Kỷ niệm
ngày thành lập Đảng CSVN 3/2; Hoạt động chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc;
Chào mừng Đại hội Đảng bộ TP.HCM; Các sự kiện APEC, Việt Nam gia nhập
WTO; Bầu cử Quốc hội; các sự kiện thể thao lớn; Mừng Xuân, mừng Đảng
hàng năm; Trật tự an toàn giao thông, “Dân ta biết sử ta”; thực hiện Năm trật tự
văn minh và mỹ quan đô thị và các sự kiện chính trị xã hội khác. Hằng năm hoạt
động nàyđã tiết kiệm cho ngân sách khoản chi cho cồ động chính trị lên đến hơn
6 tỉ đồng/năm, riêng năm 2010 là năm có nhiều sự kiện quan trọng ,phần đóng
góp bằng bảng lớn trị giá hơn 10 tỉ đồng.
Công tác quy hoạch hoạt động quảng cáo ngoài trời
Về định hướng và chiến lược phát triển ngành quảng cáo, thành phố Hồ
Chí Minh đang chờ chỉ đạo từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch. Năm 2007, Bộ
Văn hóa – Thông tin có dự thảo đề cương xây dựng Chiến lược phát triển ngành
quảng cáo Việt Nam đến năm 2020. Công tác quy hoạch hoạt động quảng cáo
ngoài trời tại thành phố Hồ Chí Minh đã được thực hiện từ 15 năm qua.
Từ năm 1996, Ủy ban nhân dân thành phố có chủ trương quy hoạch các
vị trí đặt bảng quảng cáo trên địa bàn thành phố nhằm đưa công tác quản lý hoạt
động quảng cáo đi vào nề nếp, lúc bấy giờ đã có 10 quận, huyện với mật độ đặt
bảng quảng cáo tập trung cao được Ủy ban nhân dân thành phố thông qua định
hướng quy hoạch quảng cáo ngoài trời do Ủy ban nhân dân quận, huyện đề xuất.
Từ năm 2003 đến 2005, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành 26 quyết
định phê duyệt quy hoạch hoạt động quảng cáo ngoài trời tại hầu hết các quận,
huyện. Số vị trí quảng cáo ngoài trời đã được phê duyệt: 568 bảng (ốp tường và
panô dựng từ mặt đất) và 119 trụ đèn, tăng 2,5 lần so với trước khi có Quyết
định số 108/2002/QĐ-UB. Đây là con số tích cực, phản ánh sự phát triển của
hoạch định quảng cáo trên địa bàn thành phố.
4
Hiện nay, Thành Ủy, Ủy ban nhân dân thành phố đã chỉ đạo Sở Văn hóa,
thể thao và Du Lịch tiến hành xây dựng Đề án Quy hoạch hoạt động quảng cáo
ngoài trời trên địa bàn thành phố giai đoạn từ nay đến 2020. Sở Văn hóa, thể
thao và Du Lịch đã khảo sát thực trạng, lập sơ đồ hiện trạng bằng phương pháp
3D, đề xuất biện pháp chấn chỉnh hoạt động quảng cáo ngoài trời tại một số khu
vực tập trung, trọng điểm quảng cáo, các cửa ngõ, tuyến đường liên quận, vòng
xoay…
Kinh nghiệm trong công tác xây dựng và quản lý quy hoạch
Quy hoạch quảng cáo ngoài trời nhằm tạo ra những định hướng lâu dài có
tính ổn định, việc quản lý, thực hiện quy hoạch được phê duyệt đã trực tiếp tạo
ra cơ sở pháp lý nhằm khắc phục hiện tượng phá rào, nhanh chóng lập lại trật tự
kỷ cương, tạo điều kiện cho hoạt động quảng cáo đi vào nề nếp, có chiều sâu,
phù hợp với nếp sống văn minh, mỹ quan đô thị, thích ứng với quá trình phát
triển và hội nhập.
Quy hoạch quảng cáo ngoài trời trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh là
một hệ thống mở, không khép kín, quá trình vận hành phù hợp với nhu cầu, xu
thế tăng trường của ngành. Trên thực tế, Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí
Minh đã chấp thuận bổ sung, điều chỉnh quy hoạch nhằm đảm bảo lợi ích chính
đáng của doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo về nguyên tắc định hướng lâu dài
gắn với văn hóa, văn minh, sự phát triển toàn diện của thành phố.
Vấn đề khó khăn là làm thế nào để quy hoạch thực sự có tác dụng, cộng
đồng trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, nhất thiết
cả hai phía đều phải nhận thức về lợi ích của quy hoạch và thực hiện đúng quy
hoạch được duyệt là sự phát triển đúng hướng. Ngành quảng cáo là một ngành
kinh tế như các ngành kinh tế khác cần được đối xử bình đẳng; Ngược lại phía
quản lý nhà nước, quản lý xã hội cũng đòi hỏi phải nhận được sự tôn trọng, thái
độ hợp tác, công đồng trách nhiệm từ phá doanh nghiệp quảng cáo để lợi ích
chung không bi xâm phạm. Đồng thời nhà nước cũng cần có những biện pháp
kiên quyết nhằm ngăn ngừa hiện tượng tiêu cực, phá rào, gây rối cho cộng tác
quản lý quy hoạch.
Khi lập đề án Quy hoạch cần xây dựng tiêu chí thống nhất, đồng bộ về
hình thức, chất liệu, kích thước và thật sự tạo được mỹ quan đô thị. Khi lập quy
hoạch cũng cần tính đến nhu cầu kinh doanh trong hoạt động quảng cáo,. Công
tác quản lý việc thực hiện quy hoạch đã phê duyệt cần được chú trọng đúng
mức, kiên quyết thực hiện đúng quy định các chi tiết về khoảng cách, kính
thước, hình thức, chất liệu sử dụng…đã được duyệt.
Các văn bản pháp quy của Trung ương, thành phố trong lĩnh vực quảng
cáo còn nhiều bất cập, không kịp điều chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với những
5