đạnh giạ tình hình chăn nuôi và vai trò của công tạc khuyến nông trong chăn nuôi tải huyện quảng ninh, tỉnh quảng bình giai đoản 2003-2005

PHÁƯN 1: MÅÍ ÂÁƯU
1.1. Âàût váún âãư
Hng nghçn nàm nay chàn ni váùn âỉåüc coi l ngnh khäng thãø thiãúu
âỉåüc trong sn xút näng nghiãûp, båíi vç ngnh chàn ni â cung cáúp cạc sn
pháøm cọ giạ trë dinh dỉåỵng cao (thët, trỉïng, sỉỵa, ), cung cáúp cạc sn pháøm
khạc cho cäng nghiãûp chãú biãún v dỉåüc pháøm (läng, da, sỉìng, mọng, näüi
tảng, ), cung cáúp sỉïc lm viãûc (thäư, cy, kẹo, ), cung cáúp phán bọn cho
träưng trt, khê bioga âãø âun náúu táûn dủng âỉåüc cạc sn pháøm näng, cäng
nghiãûp m con ngỉåìi khäng thãø sỉí dủng âỉåüc v cúi cng nọ gọp pháưn tàng
t lãû xút kháøu ca näng nghiãûp. Do âo,ï hiãûn nay cạc nỉåïc phạt triãøn, cọ nãưn
näng nghiãûp tiãn tiãún âãưu cọ giạ trë sn pháøm ca ngnh chàn ni låïn trong
täøng giạ trë sn pháøm näng nghiãûp. Riãng nỉåïc ta - mäüt nỉåïc âang phạt triãøn
våïi khong hån 70% dán säú âang hoảt âäüng trong lénh vỉûc näng nghiãûp,
nhỉng giạ trë sn pháøm ca ngnh chàn ni chè chiãúm 23% täøng giạ trë sn
pháøm näng nghiãûp nàm 2004 v pháún âáúu âãún nàm 2010 âỉa t lãû ny lãn
30% [1]. Vç váûy, Âng v Nh nỉåïc ta â cọ nhỉỵng chênh sạch vãư khuún
khêch phạt triãøn näng nghiãûp nọi chung v phạt triãøn chàn ni nọi riãng nhỉ:
Tải Âải häüi Âng ton qúc láưn thỉï IX ghi r: Âáøy mảnh phạt triãøn chàn ni
theo hỉåïng cäng nghiãûp hoạ, hiãûn âải hoạ, khuún khêch phạt triãøn cạc trang
trải chàn ni, quy hoảch phạt triãøn giäúng váût ni ph håüp våïi tỉìng vng.
Âàûc biãût sau Nghë âënh 13/CP vãư cäng tạc khuún näng ngy 2/3/1993 thç hãû
thäúng khuún näng Viãût Nam ra âåìi. Sỉû ra âåìi ca hãû thäúng khuún näng Viãût
Nam âạp ỉïng u cáưu måïi ca sỉû nghiãûp phạt triãøn näng nghiãûp näng thän
nỉåïc ta nọi chung. Khuún näng â gọp pháưn vo sỉû phạt triãøn vãư säú lỉåüng
cng nhỉ cháút lỉåüng ngnh chàn ni nọi riãng, våïi nhỉỵng chỉång trçnh nhỉ:
chỉång trçnh khuún näng chàn ni låün hỉåïng nảc, chỉång trçnh ci tảo ân
b, chỉång trçnh b sỉỵa nàng sút cao, cạc chỉång trçnh vãư gia cáưm, â gọp
pháưn náng cao trçnh âäü dán trê, trçnh âäü k thût, âỉa ngnh chàn ni tỉì
manh mụn, nh bẹ dáưn dáưn tråí thnh ngnh sn xút hng hoạ chênh, táûp trung
cọ hiãûu qu kinh tãú, cọ tênh cảnh tranh cao gọp pháưn chuøn dëch cå cáúu kinh
tãú, náng cao thu nháûp, ci thiãûn âåìi säúng nhán dán.

1
L mäüt huûn nàòm åí phêa Nam tènh Qung Bçnh, Qung Ninh cọ nãưn
kinh tãú ch úu dỉûa vo sn xút näng nghiãûp. Huûn Qung Ninh ln chụ
trng âãún phạt triãøn chàn ni. Tải Âải häüi Âng bäü huûn láưn thỉï XXI nhiãûm
k 2000-2005 nãu r: “Âáøy mảnh chàn ni v náng cao cháút lỉåüng gia sục,
gia cáưm, tàng säú lỉåüng ân tráu b theo hỉåïng sn xút hng hoạ, pháún âáúu
âỉa t trng chàn ni lãn 35-40% trong näng nghiãûp, khuún khêch mä
hçnh chàn ni gia âçnh theo quy mä, säú lỉåüng låïn, trang trải”. Ngoi ra,
nhỉỵng hoảt ca khuún näng â gọp pháưn phạt triãøn chàn ni ca huûn nhỉ
chỉång trçnh nảc hoạ ân låün, mä hçnh låün thám canh â gọp pháưn âỉa näng
dán ạp dủng cạc tiãún bäü khoa hc k thût vo chàn ni, giụp tàng thu nháûp.
Tuy váûy, tçnh hçnh chàn ni ca huûn váùn cn nhỉỵng täưn tải nhỉ: chuøn
dëch cå cáúu giäúng váût ni cn cháûm, chỉa mảnh dản âáưu tỉ sn xút chàn
ni, vai tr ca khuún näng trong chàn ni chỉa âỉåüc âáøy mảnh nhỉ: cäng
tạc nhán räüng mä hçnh chàn ni êt, viãûc tun truưn phäø biãún, ỉïng dủng cạc
tiãún bäü k thût måïi vo chàn ni cn kẹm hiãûu qu Tỉì thỉûc tãú âọ chụng
täi â chn âãư ti
“Âạnh giạ tçnh hçnh chàn ni v vai tr ca cäng
tạc khuún näng trong chàn ni tải huûn Qung Ninh, tènh
Qung Bçnh giai âoản 2003-2005”
.
1.2. Mủc tiãu âãư ti
1.2.1. Mủc tiãu chung
Tçm hiãøu thỉûc trảng chàn ni v cäng tạc khuún näng trong chàn
ni, tỉì âọ âạnh giạ nhỉỵng khọ khàn, thûn låüi v tçm ra cạc gii phạp håüp l
gọp pháưn thục âáøy chàn ni phạt triãøn v ci tiãún hoảt âäüng cọ hiãûu qu ca
khuún näng trong thåìi gian tåïi.
1.2.2. Mủc tiãu củ thãø
- Tçm hiãøu âiãưu kiãûn kinh tãú x häüi ca huûn Qung Ninh, tènh Qung
Bçnh.

- Tçm hiãøu tçnh hçnh chàn ni v vai tr ca khuún näng trong chàn
ni.
- Âạnh giạ nhỉỵng kãút qu âảt âỉåüc, nhỉỵng täưn tải ca chàn ni v
khuún näng trong chàn ni.
2
- Kióỳn nghở caùc giaới phaùp vóử tọứ chổùc, kyợ thuỏỷt vaỡ phổồng phaùp nhũm
tng cổồỡng hióỷu quaớ cuớa cọng taùc khuyóỳn nọng, õỷc bióỷt trong lộnh vổỷc chn
nuọi ồớ huyóỷn Quaớng Ninh trong thồỡi gian tồùi.
3
PHÁƯN 2: TÄØNG QUAN CẠC VÁÚN ÂÃƯ NGHIÃN CỈÏU
2.1. Quan âiãøm vãư sinh kãú bãưn vỉỵng ca ngỉåìi näng dán
Theo nghiãn cỉïu vãư quan âiãøm phạt triãøn näng thän hiãûn nay ca DFID
(2004) thç sinh kãú bao gäưm 3 úu täú: Nàng lỉûc, ti sn (ti sn váût cháút v ti
sn x häüi) v cạc hoảt âäüng. Sỉû kãút håüp ca ba úu täú ny tảo nãn âåìi säúng
ca ngỉåìi dán hay ca cäüng âäưng [2]. Cạc quan niãûm trỉåïc âáy cho ràòng sinh
kãú chè l váún âãư gii quút viãûc lm hay thu nháûp ca ngỉåìi dán. Âiãưu ny
chỉa âạp ỉïng âáưy â nhu cáưu trong phạt triãøn hiãûn nay khi m úu täú phạt
triãøn ngy cng âỉåüc xem xẹt âáưy â hån nhỉ nàng lỉûc ca con ngỉåìi hay
cäüng âäưng, cạc loải ti sn m con ngỉåìi hay cäüng âäưng âọ cọ v sỉû kãút håüp
giỉỵa nàng lỉûc, ti sn vo cạc hoảt âäüng củ thãø.
Sinh kãú bãưn vỉỵng l khại niãûm thỉåìng âỉåüc nọi âãún hiãûn nay vç sỉû phạt
triãøn bãưn vỉỵng l u cáưu ca mi cäüng âäưng v cạ nhán. Sinh kãú bãưn vỉỵng l
kh nàng ca con ngỉåìi hay cäüng âäưng âọ âãø âäúi phọ, khàõc phủc våïi nhỉỵng
biãún âäüng báút thỉåìng, duy trç v phạt huy nàng lỉûc, ti sn cho häm nay v
cho sỉû phạt triãøn trong tỉång lai m khäng lm suy úu ngưn ti ngun
thiãn nhiãn [3]. Sinh kãú bãưn vỉỵng (sustainable livelihood) gàõn liãưn våïi sỉû phạt
triãøn äøn âënh trong thåìi gian di.
Cạc ngưn lỉûc m con ngỉåìi cọ chênh l ti sn sinh kãú. Âáy l nhỉỵng khäúi xáy dỉûng
chênh tảo nãn sinh kãú ca con ngỉåìi v chụng chia thnh nàm nhọm sau âáy:
- Ti sn con ngỉåìi: Âọ l sỉïc kho, kiãún thỉïc, k nàng. Củ thãø ti sn con ngỉåìi liãn

quan âãún khäúi lỉåüng, cháút lỉåüng ca lỉûc lỉåüng lao âäüng. M kh nàng vãư lao âäüng l ráút âa
dảng, tu thüc vo quy mä häü, säú lao âäüng, giåïi tênh, giạo dủc, k nàng, tçnh trảng sỉïc
kho v tiãưm nàng lao âäüng. Vç thãú, trong sinh kãú thç ti sn con ngỉåìi l úu täú trng úu,
quút âënh kh nàng ca mäüt cạ nhán, mäüt häü gia âçnh hay mäüt x häüi v âáy l ch thãø
trong viãûc xáy dỉûng v qun l cạc ti sn khạc (tỉû nhiãn, ti chênh, x häüi, váût cháút).
- Ti sn ti chênh: Âọ l tiãưn v kh nàng huy âäüng ti chênh. Hay ta cọ thãø hiãøu ti
sn ti chênh bao gäưm ngưn dỉû trỉỵ ti chênh v dng ti chênh. Dỉû trỉỵ ti chênh: tiãưn màût,
tiãưn gỉíi ngán hng, hồûc cạc ti sn khạc nhỉ váût ni, âäư trang sỉïc. Cạc ngưn ti chênh
cng cọ thãø cọ âỉåüc qua cạc âån vë hoảt âäüng tên dủng. Dng tiãưn theo âënh k cäüng thãm
våïi cạc ngưn thu nháûp thỉåìng xun, dng tiãưn theo âënh k thỉåìng l lỉång hỉu, hồûc
4
nhổợng chóỳ õọỹ khaùc cuớa nhaỡ nổồùc vaỡ tióửn thỏn nhỏn gổới vóử. Vọỳn taỡi chờnh laỡ mọỹt loaỷi taỡi saớn
sinh kóỳ maỡ ngổồỡi ngheỡo thổồỡng coù ờt nhỏỳt. Thổỷc tóỳ do thióỳu vọỳn taỡi chờnh nón õaợ laỡm cho
caùc taỡi saớn sinh kóỳ khaùc trồớ nón rỏỳt laỡ coù giaù trở õọỳi vồùi ngổồỡi ngheỡo.
- Taỡi saớn xaợ họỹi: où laỡ caùc mọỳi quan hóỷ, bao gọửm: caùc maỷng lổồùi họự trồỹ tổỡ baỷn beỡ, hoỹ
haỡng, laùng gióửng; caùc cồ chóỳ hồỹp taùc trong saớn xuỏỳt trón thở trổồỡng; nhổợng luỏỷt lóỷ, quy ổồùc
cuớa thọn baớn, caùc sổỷ kióỷn, lóự họỹi vaỡ nióửm tin xuỏỳt phaùt tổỡ truyóửn thọỳng, tọn giaùo; nhổợng cồ
họỹi õóứ tióỳp cỏỷn thọng tin Nhổợng mọỳi quan hóỷ tin cỏỷy, thuùc õỏứy sổỷ hồỹp taùc coù thóứ mang laỷi
sổỷ giuùp õồợ cho con ngổồỡi qua vióỷc taỷo ra nhổợng maỷng lổồùi an toaỡn phi chờnh thổùc vờ duỷ: họự
trồỹ trong thồỡi kyỡ khoù khn. Vọỳn xaợ họỹi coù thóứ coù hióỷu quaớ trong tng cổồỡng quaớn lyù caùc
nguọửn lổỷc chung (vờ duỷ nhổ quaớn lyù taỡi saớn tổỷ nhión) vaỡ baớo dổồợng caùc cọng trỗnh haỷ tỏửng
(vờ duỷ nhổ vọỳn vỏỷt chỏỳt). ióửu naỡy cho thỏỳy õổồỹc vai troỡ quan troỹng cuớa vọỳn xaợ họỹi.
- Taỡi saớn vỏỷt chỏỳt: Bao gọửm cồ sồớ haỷ tỏửng vaỡ dởch vuỷ xaợ họỹi cồ baớn cuợng nhổ caùc taỡi
saớn vaỡ cọng cuỷ saớn xuỏỳt cuớa họỹ gia õỗnh. Mọỹt sọỳ nghión cổùu õaợ cho thỏỳy vióỷc thióỳu cồ sồớ haỷ
tỏửng cồ baớn, nồi cổ truù õaớm baớo vaỡ haỡng hoùa tióu duỡng laỡ vỏỳn õóử cọỳt loợi cuớa ngheỡo õoùi. Nóỳu
khọng coù sổỷ trồỹ giuùp cuớa cọng cuỷ vaỡ thióỳt bở seợ khọng khai thaùc hóỳt õổồỹc tióửm nng saớn
xuỏỳt cuớa con ngổồỡi.
- Taỡi saớn tổỷ nhión: õỏỳt õai, nổồùc, rổỡng, khọng khờ, õa daỷng sinh hoỹc, taỡi nguyón
khaùc nhổợng taỡi saớn naỡy bao gọửm caớ lồỹi ờch trổỷc tióỳp vaỡ lồỹi ờch giaùn tióỳp. Vờ duỷ: cỏy cho lồỹi
ờch trổỷc tióỳp bũng caùc saớn phỏứm cuớa noù nhổng õọửng thồỡi coù thóứ cho nhổợng lồỹi ờch giaùn tióỳp

thọng qua caùc chu trỗnh taỷo chỏỳt dinh dổồợng, giổợ traỷng thaùi cỏn bũng sinh hoỹc.
ọửng thồỡi theo DFID thỗ nng lổỷc, caùc hoaỷt õọỹng: õỏy chờnh laỡ khaớ nng kóỳt hồỹp, lổỷa
choỹn vaỡ quyóỳt õởnh maỡ ngổồỡi dỏn õổa ra trong vióỷc sổớ duỷng, quaớn lyù caùc taỡi saớn, õóứ taỷo nón
õồỡi sọỳng. Ngổồỡi dỏn kóỳt hồỹp caùc taỡi saớn sinh kóỳ õoù theo nhióửu caùch khaùc nhau õóứ taỷo ra
nhổợng kóỳt quaớ sinh kóỳ tờch cổỷc. Noùi chung, khọng coù taỡi saớn sinh kóỳ naỡo coù thóứ õồn leớ mọỹt
mỗnh maỡ coù õuớ sổùc õóứ taỷo ra mọỹt sinh kóỳ bóửn vổợng.
Cuọỳi cuỡng theo nghión cổùu DFID thỗ õóứ phaùt trióứn nọng thọn hióỷn nay chố coù thóứ laỡ
sinh kóỳ bóửn vổợng. Mọỹt sinh kóỳ bóửn vổợng coù nghộa laỡ coù khaớ nng õọỳi phoù vaỡ phuỷc họửi tổỡ
nhổợng bióỳn õọỹng bỏỳt thổồỡng, duy trỗ vaỡ phaùt huy nng lổỷc, taỡi saớn cho họm nay vaỡ cho
tổồng lai maỡ khọng laỡm suy yóỳu nguọửn taỡi nguyón thión nhión [3].
Tổỡ õoù chuùng ta coù thóứ hióứu vỗ sao vióỷc phaùt trióứn nọng thọn hióỷn nay vổỡa phaùt trióứn
con ngổồỡi, vổỡa phaới phaùt trióứn kyợ thuỏỷt, thở trổồỡng caùc dởch vuỷ xaợ họỹi vaỡ mọi trổồỡng.
5
2.2. Tỗnh hỗnh phaùt trióứn cuớa nọng thọn Vióỷt Nam
Nọng thọn Vióỷt Nam chióỳm khoaớng 75% cuớa dỏn sọỳ caớ nổồùc (hồn 80 trióỷu ngổồỡi).
Sau 20 nm õỏỳt nổồùc õọứi mồùi, nọng thọn õaợ coù nhióửu bổồùc tióỳn tờch cổỷc. Nhióửu tọứ chổùc
quọỳc tóỳ, nhióửu quọỳc gia coù uy tờn õaợ khúng õởnh vaỡ ca ngồỹi thaỡnh tổỷu giaới quyóỳt vỏỳn õóử
lổồng thổỷc, xoùa õoùi giaớm ngheỡo ồớ Vióỷt Nam. Coù thóứ noùi nọng nghióỷp, nọng thọn trong
nhổợng nm õọứi mồùi õaợ thu õổồỹc nhióửu thaỡnh tổỷu:
- Giaới quyóỳt tổồng õọỳi vổợng chừc vỏỳn õóử lổồng thổỷc: Tổỡ mọỹt nổồùc nhỏỷp khỏứu gaỷo,
Vióỷt Nam õaợ trồớ thaỡnh nổồùc xuỏỳt khỏứu gaỷo thổù 2 thóỳ giồùi. Nm 2004 lổồỹng gaỷo xuỏỳt khỏứu ồớ
mổùc 3,9 trióỷu tỏỳn. Khọng chố tng vóử sọỳ lổồỹng maỡ chỏỳt lổồỹng gaỷo xuỏỳt khỏứu nổồùc ta cuợng
coù xu hổồùng tng dỏửn, tổỡ 105 USD/tỏỳn nm 2001 lón õóỳn 233 USD/tỏỳn nm 2004. Lổồỹng
ngoaỷi tóỷ thu õổồỹc tổỡ xuỏỳt khỏứu gaỷo cuợng tng nm 2004 thu trón 900 trióỷu USD [4].
- Cồ cỏỳu nọng nghióỷp bổồùc õỏửu coù chuyóứn dởch. Nhióửu loaỷi nọng saớn õổồỹc saớn xuỏỳt
theo vuỡng chuyón canh lồùn, tyớ suỏỳt haỡng hoùa tng nhanh nhổ gaỷo, ca phó, cao su, cheỡ, cỏy
n quaớ
Trong nọng thọn, caùc ngaỡnh nghóử phi nọng nghióỷp õaợ õổồỹc khọi phuỷc vaỡ phaùt trióứn,
taỷo vióỷc laỡm cho hồn 10 trióỷu lao õọỹng, goùp phỏửn õổa tyớ lóỷ caùc hoaỷt õọỹng kinh tóỳ phi nọng
nghióỷp lón 35% nm 2003 trong cồ cỏỳu kinh tóỳ nọng thọn [5].

- Cồ sồớ vỏỷt chỏỳt kyợ thuỏỷt, nhỏỳt laỡ õióỷn vaỡ thuớy lồỹi õổồỹc tng cổồỡng. Chố tờnh 10 nm
gỏửn õỏy, nng lổỷc nổồùc cuớa caùc cọng trỗnh thuớy lồỹi tng thóm 1,4 trióỷu ha. Tyớ lóỷ sọỳ xaợ coù
õổồỡng ọ tọ õóỳn trung tỏm xaợ lón õóỳn 97% nm 2004.
- Thu nhỏỷp bỗnh quỏn cuớa nọng dỏn tng nhanh. Thu nhỏỷp bỗnh quỏn cuớa nhỏn khỏứu
nọng thọn tổỡ 92.100õ/ thaùng nm 1992 lón 295.000õ/thaùng nm 1999 vaỡ 356.000õ/thaùng
nm 2002. Tyớ lóỷ treớ em nọng thọn dổồùi 5 tuọứi suy dinh dổồợng tổỡ 51% nm 1993 giaớm coỡn
25% nm 2003. Sọỳ họỹ ngheỡo ngaỡy caỡng giaớm xuọỳng tổỡ 29,1% nm 1993 xuọỳng coỡn 13%
nm 2003 [6].
- Nhióửu mọ hỗnh nọng dỏn laỡm kinh tóỳ gioới, nhióửu mọ hỗnh tọỳt vóử sổỷ kóỳt hồỹp cọng -
nọng nghióỷp. Nóửn nọng nghióỷp chuyóứn dỏửn sang cồ chóỳ thở trổồỡng, tyớ lóỷ haỡng hoùa tng.
Nhióửu loaỷi nọng saớn cuớa nổồùc ta khọng chố õaùp ổùng cho thở trổồỡng trong nổồùc maỡ coỡn
chióỳm thở phỏửn õaùng kóứ trón thở trổồỡng quọỳc tóỳ.
6
Nhỉỵng thnh qu têch cỉûc âọ ca näng thän Viãût Nam â l nhán täú quan trng hng
âáưu trong viãûc âm bo äøn âënh kinh tãú - x häüi v chênh trë åí nỉåïc ta.
Nhỉng bãn cảnh âọ nãưn kinh tãú näng thän cn thãø hiãûn nhiãưu hản chãú úu kẹm ca
phạt triãøn näng nghiãûp, näng thän nỉåïc ta:
- Trçnh âäü k thût, cäng nghãû cn lảc háûu, háưu hãút cạc kháu canh tạc näng nghiãûp
ch úu váùn dng sỉïc ngỉåìi v sỉïc kẹo gia sục. Nàm 2000 mạy kẹo Viãût Nam chè chiãúm
1/4 thë pháưn, âäüng cå âiãzen Viãût Nam chè chiãúm 15%
- Kh nàng cảnh tranh hng họa näng sn v hng họa sn xút tỉì näng thän ráút hản
chãú. Tiãu thủ näng sn âang tråí thnh thạch thỉïc låïn âäúi våïi phạt triãøn näng nghiãûp nỉåïc
ta. Giạ näng sn gim sụt, trong khi âọ hng cäng nghiãûp v dëch vủ tiãúp tủc tàng dáùn âãún
báút låüi cho näng dán.
Âãún nay trỉì mäüt säú näng sn â cọ kh nàng cảnh tranh cao nhỉ gảo, häư tiãu, hảt
âiãưu cn lải nàng lỉûc cảnh tranh ca háưu hãút näng sn nỉåïc ta âãưu tháúp. Nhỉỵng biãøu hiãûn
ca thỉûc trảng âọ thãø hiãûn åí nàng sút tháúp, chi phê cao åí trong sn xút, chi phê åí kháu chãú
biãún v dëch vủ lỉu thäng vê dủ nàng sút dỉïa ca ta chè âảt bçnh qn 13 táún/ha, ca
Thại Lan l 24,5 táún/ha, trong khi mỉïc bçnh qn ca thãú giåïi l 50 táún/ha. Giạ thnh ca
trại cáy Viãût Nam cao hån nhiãưu láưn so våïi trại cáy ca Thại Lan: Viãût Nam cao hån 4 láưn,

xoi cao hån 5 láưn [7]- Chi phê kháu bo qun, chãú biãún, dëch vủ váûn ti ca cạc näng sn
Viãût Nam âãưu cao hån so våïi nhiãưu nỉåïc trong khu vỉûc lm cho kh nàng cảnh tranh ca
háưu hãút näng sn Viãût Nam âãưu tháúp.
- Chuøn dëch cå cáúu kinh tãú cháûm. Hng chủc nàm nay t lãû giạ trë ngnh chàn ni
chè åí mỉïc 20 - 22% täøng giạ trë sn xút ca näng nghiãûp. Biãøu hiãûn ca chuøn dëch cå
cáúu kinh tãú näng nghiãûp näng thän cháûm tiãu biãøu nháút chênh l tênh cháút âäüc canh cáy lụa.
- Näng thän chiãúm khong 70% lao âäüng x häüi. D cọ nhiãưu gii phạp têch cỉûc tảo
viãûc lm nhỉng t lãû thiãúu viãûc lm, tháút nghiãûp åí näng thän váùn ráút cao: nàm 2003, t lãû sỉí
dủng lao âäüng ca lao âäüng näng thän trong âäü tøi l 77,7%. Nãúu tênh mäüt lao âäüng näng
thän lm viãûc â 250 ngy trong 1 nàm thç hiãûn nay cọ thãø rụt 8 - 9 triãûu lao âäüng khi
ngnh näng nghiãûp m khäng nh hỉåíng gç âãún sn lỉåüng näng nghiãûp. Theo säú liãûu âiãưu
tra mỉïc säúng dán cỉ nàm 2003 giạ trë sn xút do mäüt lao âäüng näng nghiãûp tảo ra nàm
2003 chè khong 6,3 triãûu âäưng, cng thåìi gian, chè tiãu trãn ca cäng nghiãûp l 38,8 triãûu
âäưng, ca thỉång mải - dëch vủ l 26 triãûu âäưng.
7
- Âåìi säúng ca nhán dán nọi chung cn tháúp kẹm, kãút cáúu hả táưng cn lảc háûu. Chãnh
lãûch vãư thu nháûp giỉỵa thnh thë v näng thän, giỉỵa cạc vng v ngay trong tỉìng vng ngy
cng gia tàng. Nàm 1994 mỉïc thu nháûp bçnh qn ca mäüt nhán kháøu åí näng thän l 1 thç
thu nháûp ca nhán kháøu thnh thë l 2,55 âãún nàm 1999 tàng lãn 3,7. Riãng åí näng thän,
thu nháûp ca 20% nhọm cao nháút so våïi 20% nhọm tháúp nháút nàm 1994 chè 5,4 láưn, âãún
1999 gáúp 6,3 láưn. Nãúu so sạnh 10% säú häü cọ thu nháûp cao nháút so våïi 10% säú häü cọ thu
nháûp tháúp nháút åí näng thän thç mỉïc chãnh lãûch giai âoản 2001 - 2002 l 9,4 láưn [8].
- Ti ngun gim sụt, mäi trỉåìng bë ä nhiãùm nghiãm trng åí nhiãưu âëa phỉång.
Trong 50 nàm qua, c nỉåïc máút hng chủc triãûu ha rỉìng. Âäü che ph rỉìng âãún 1996 chè
cn 28%. Nhỉỵng nàm gáưn âáy, âäü che ph ca rỉìng â tàng lãn nhỉng chỉa âảt u cáưu
cáưn thiãút. Mäi trỉåìng nỉåïc, mäi trỉåìng âáút, mäi trỉåìng näng thän nhiãưu nåi bë ä nhiãùm
nghiãm trng.
- Hiãûu qu khai thạc cạc ngưn lỉûc cn tháúp. Trong nhỉỵng nàm âäøi måïi hiãûu qu
khai thạc cạc ngưn lỉûc trong näng nghiãûp cọ nhiãưu tiãún bäü. Tuy váûy mỉïc âäü khai thạc nãúu
âem so sạnh våïi tiãưn nàng thç váùn cn åí mỉïc tháúp. Vê dủ: lao âäüng, âáút âai, ngnh nghãư

truưn thäúng,
- Quưn lm ch ca cỉ dán näng thän bë vi phảm nghiãm trng åí mäüt säú nåi. Näng
dán xút hiãûn nhiãưu váún âãư x häüi gáy bỉïc xục. Trong nhỉỵng nàm gáưn âáy nhiãưu hiãûn tỉåüng
tiãu cỉûc c åí näng thän chỉa âỉåüc khàõc phủc, lải xút hiãûn mäüt säú hiãûn tỉåüng måïi âe doả
äøn âënh chênh trë x häüi åí näng thän.
ÅÍ mäüt säú vng miãưn nụi, vng âäưng bo dán täüc thiãøu säú nháút l åí Táy Ngun, cạc
thãú lỉûc th âëch trong v ngoi nỉåïc tàng cỉåìng hoảt âäüng, chäúng phạ chãú âäü ta. ÅÍ nhỉỵng
nåi ny tuy nh nỉåïc â tàng cỉåìng âáưu tỉ väún, cạn bäü, cọ nhiãưu chênh sạch ỉu tiãn nhỉng
do âiãøm xút phạt tháúp, nhiãưu sai sọt trong thỉûc thi chênh sạch nãn xút hiãûn nhiãưu tiãu cỉûc
x häüi. Näùi báût l trong lục nhiãưu näng lám trỉåìng Nh nỉåìc v cạn bäü lao âäüng âëa
phỉång bao chiãúm âáút cho th hỉåíng låüi thç nhiãưu häü näng dán bn âëa khäng cọ âáút sn
xút.
ÅÍ mäüt säú tènh âäưng bàòng giạ âáút, giạ nh tàng nhanh cng våïi viãûc chuøn âáút näng
nghiãûp sang mủc âêch sn xút khạc. Thỉûc trảng âọ âi liãưn våïi nhỉỵng sai sọt ca mäüt säú âëa
phỉång âang tråí thnh “âiãøm nọng” bỉïc xục åí näng thän.
8
Nhổ vỏỷy nọng thọn Vióỷt Nam trong thồỡi gian qua õaợ õaỷt õổồỹc nhổợng kóỳt quaớ nhỏỳt
õởnh, nhổng õi keỡm noù laỡ nhióửu vỏỳn õóử bỏỳt ọứn, tọửn taỷi. Vỗ vỏỷy, hióỷn nay vióỷc phaùt trióứn nọng
nghióỷp, nọng thọn khọng chố laỡ mọỹt khờa caỷnh vóử kinh tóỳ - xaợ họỹi maỡ phaới sổỷ phaùt trióứn vóử
moỹi mỷt. Hay õuùng hồn laỡ phaùt trióứn nọng thọn Vióỷt Nam phaới theo hổồùng sinh kóỳ bóửn
vổợng.
2.3. Vai troỡ chn nuọi trong nọng nghióỷp ồớ nọng thọn Vióỷt Nam
Chn nuọi laỡ mọỹt nghóử coù truyóửn thọỳng tổỡ lỏu õồỡi ồớ nổồùc ta. Caùch õỏy haỡng vaỷn nm
caùc giọỳng gia suùc, gia cỏửm õổồỹc thuỏửn hoùa vaỡ nuọi dổồợng. Qua caùc thồỡi kyỡ phaùt trióứn xaợ họỹi
ồớ nổồùc ta, chn nuọi cuợng õổồỹc phaùt trióứn nhanh choùng. Trong nhổợng nm gỏửn õỏy, chn
nuọi coù nhióửu thay õọứi, õỷc bióỷt sau nm 1986 khoaùn saớn phỏứm cho ngổồỡi lao õọỹng vaỡ sau
õọứi mồùi kinh tóỳ, nhióửu cồ sồớ chn nuọi tỏỷp trung nhổ nọng trổồỡng quọỳc doanh vaỡ caùc cồ sồớ
saớn xuỏỳt giọỳng gia suùc vaỡ gia cỏửm õaợ giaới thóứ phaùt trióứn mọỹt hỗnh thổùc kinh doanh saớn xuỏỳt
mồùi phuỡ hồỹp vồùi nóửn kinh tóỳ thở trổồỡng. Hióỷn nay, coù nhióửu cồ sồớ chn nuọi tổ nhỏn õổồỹc
hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn theo caùc mọ hỗnh chn nuọi cọng nghióỷp. khu vổỷc phờa Nam coù

nhióửu cồ sồớ chn nuọi lión doanh vồùi nổồùc ngoaỡi, õỷc bióỷt laỡ cồ sồớ chóỳ bióỳn thổùc n gia suùc.
aợ goùp phỏửn laỡm thay õọứi sọỳ lổồỹng vaỡ chỏỳt lổồỹng ngaỡnh chn nuọi. aỡn lồỹn õaợ tng tyớ lóỷ
naỷc tổỡ 33.6% ồớ lồỹn nọỹi lón 41,3% tyớ lóỷ naỷc ồớ lồỹn lai. ọỳi vồùi lồỹn lai ba maùu ngoaỷi cho tyớ lóỷ
naỷc lón õóỳn 52 - 56%. aỡn boỡ cuợng õổồỹc caới taỷo tọỳt hồn tổỡ nm 1992 coù 3.193,8 ngaỡn con
trong õoù coù khoaớng 12% boỡ lai Sind. Hióỷn nay tyớ lóỷ boỡ lai chióỳm trón 28% tọứng õaỡn boỡ [9].
aỡn gia cỏửm 3 nm nay do aớnh hổồớng cuớa dởch cuùm gia cỏửm nhổng cuợng õaỷt õổồỹc sọỳ lổồỹng
lồùn õaỷt 22 trióỷu con nm 2005. ỷc bióỷt duỡ nhổợng nm qua tọỳc õọỹ tng trổồớng cuớa nọng
nghióỷp tổỡ 3 - 4%/nm, nhổng ngaỡnh chn nuọi luọn õaỷt tyớ lóỷ tng trổồớng 8 - 12%/nm.
Nm 2005 tọỳc õọỹ tng trổồớng cuớa chn nuọi laỡ 11,6%. Qua õoù õóứ coù thóứ thỏỳy ngaỡnh
chn nuọi ngaỡy caỡng lồùn maỷnh, ngổồỡi dỏn bừt õỏửu coù yù thổùc õỏửu tổ vaỡo chn nuọi vaỡ dỏửn
dỏửn taỷo thaỡnh ngaỡnh saớn xuỏỳt haỡng hoùa quan troỹng cuớa nọng nghióỷp.
Mỷc duỡ vỏỷy ngaỡnh chn nuọi nổồùc ta vỏựn coỡn nhióửu thaùch thổùc:
où laỡ nng suỏỳt cuớa ngaỡnh chn nuọi thỏỳp: tyớ lóỷ giaù trở ngaỡnh chn nuọi chióỳm 23,4%
(nm 2005) trong tọứng giaù trở saớn xuỏỳt cuớa nọng nghióỷp. Ngổồỡi dỏn chố daỡnh 15% thồỡi gian
lao õọỹng nọng nghióỷp cho chn nuọi. Hỏửu hóỳt nhổợng cuỡng nọng thọn õóửu saớn xuỏỳt chn
nuọi theo hổồùng nhoớ leớ họỹ gia õỗnh.
9
Âọ l giạ thỉïc àn gia sục cao, cháút lỉåüng gia sục chỉa âỉåüc kiãøm soạt. Chi phê thỉïc
àn trong giạ thnh chàn ni chiãúm t lãû hån 2/3. Do váûy giạ thỉïc àn cao â nh hỉåíng, tạc
âäüng báút låüi cho chàn ni nỉåïc ta trong nhỉỵng nàm qua. Nhçn chung thåìi gian gáưn âáy giạ
thỉïc àn chàn ni gim nhỉng váùn cn cao v cháút lỉåüng chỉa kiãøm soạt âỉåüc.
Âọ l thë trỉåìng tiãu thủ sn pháøm váùn cn gàûp nhiãưu khọ khàn. Sn pháøm chàn ni
ca nỉåïc ta ch úu l tiãu thủ åí thë trỉåìng näüi âëa chiãúm 96,4%, säú lỉåüng thët xút kháøu
cn hản chãú 3,6% [10]. Âiãưu ny do cháút lỉåüng sn pháøm kẹm, vãû sinh thỉûc pháøm chỉa âạp
ỉïng âỉåüc u cáưu thë trỉåìng ca cạc nỉåïc phạt triãøn v giạ thnh sn pháøm chàn ni cn
cao. Trong khi nhu cáưu tiãu dng ca cạc nỉåïc phạt triãøn ngy cng âi hi nghiãm ngàût.
Riãng âäúi våïi thë trỉåìng trong nỉåïc ca cạc sn pháøm chàn ni lải khäng äøn âënh, thay
âäøi thỉåìng xun v bë nh hỉåíng ca nhiãưu sn pháøm khạc nhỉ tênh ma vủ. Âiãưu ny â
dáùn âãún mäüt thë trỉåìng kẹm äøn âënh gáy tám l khäng dạm âáưu tỉ chàn ni åí quy mä låïn.
Âọ l hãû thäúng giäúng váût ni chỉa cọ hãû thäúng hon chènh. Tçnh hçnh dëch bãûnh váùn

l mäúi âe doả nghiãm trng âãún cạc loải váût ni. Củ thãø l tçnh trảng dëch cụm gia cáưm
xy ra tỉì nàm 2003 âãún nay.
Nhỉ váûy ta cọ thãø tháúy thỉûc trảng chàn ni Viãût Nam cn ráút nhiãưu âiãøm âạng lỉu
tám. Nhỉng theo Bäü näng nghiãûp v phạt triãøn näng thän thç chụng ta s pháún âáúu âãø âỉa
giạ trë sn xút ca ngnh chàn ni lãn 30% tỉìng giạ trë sn xút ngnh näng nghiãûp vo
nàm 2010.
2.4. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn khuún näng trãn thãú giåïi.
Khuún näng bàõt âáưu tỉì thåìi k Phủc hỉng khi m khoa hc bàõt âáưu ỉïng dủng l
thuút vo thỉûc tiãùn sn xút.Khåíi âáưu l tháưy thúc v nh giạo ngỉåìi Phạp
Rabelais(1493-1553), äng ch trỉång gàõn liãưn nh trỉåìng våïi thỉûc tiãùn( hỉåïng dáùn näng
dán mäüt cạch càûn k vãư nháûn biãút cạc loải rau qu phủc vủ cho cüc säúng). Nàm 1806, äng
Philip Emanel ngỉåìi Thủy Sé â tỉû b tiãưn ra xáy dỉûng 2 trỉåìng Näng nghiãûp thỉûc hnh tải
Hofwyl v sau ny nọ nh hỉåíng ráút låïn âäúi våïi näüi dung, phỉång phạp âo tảo âäúi våïi
cạn b näng nghiãûp åí cạc nỉåïc Cháu áu v Bàõc M. Nàm 1723 täø chỉïc Hiãûp Häüi”tàng
cỉåìng hiãøu biãút vãư näng nghiãûp” âáưu tiãn âỉåüc thnh láûp åí Phạp nàm 1761, åí âỉïc 1764 v
åí Nga 1765, Nhỉỵng hiãûp häüi ny â âàût nãưn mọng cho viãûc hçnh thnh v phạt triãøn
Khuún näng sau ny.
10
Biãøu hiãûn r nẹt vãư hoảt âäüng mang tênh cháút Khuún näng trong thåìi k ny l
viãûc thnh láûp y ban Näng nghiãûp ca Häüi âäưng thnh phäú New York( Hoa K) nàm
1843. y ban ny â âãư nghë cạc giạo sỉ ging dảy åí cạc trỉåìng âải hc Näng nghiãûp v
cạcViãûn Nghiãn cỉïu Näng nghiãûp thỉåìng xun xúng cạc cå såí âãø hỉåïng dáùn phäø biãún
khoa hc k thût måïi giụp âáøy mảnh phạt triãøn näng nghiãûp åí cạc vng näng thän.
Danh tỉì ”Extension” cọ nghéa l m räüng, triãøn khai âỉåüc sỉí dủng âáưu tiãn åí Anh
nàm 1866 cng våïi hãû thäúng giạo trçnh ging dảy vãư näng nghiãûp dỉåüc cạc trỉåìng âải hc
Cambridge v Oxford biãn soản theo hỉåïng”måí räüng” âáưu tiãn. Viãûc chênh thỉïc thnh láûp
hoảt âäüng khuún näng åí M l kãút håüp täøng håüp ca cạc dảng” Extension+ Education”
(triãøn khai + giạo dủc).
Nàm 1907 chênh ph M ra quút âënh thäng qua âảo lût vãư khuún näng cho
phẹp sỉí dủng cạc ngưn ti tråü liãn bang- tiãøu bang v ca âëa phỉång vo cạc hoảt âäüng

khuún näng. Cạc nh khoa hc näng nghiãûp M âãưu ng häü hoảt âäüng ny.
ÅÍ Cháu Ạ khuún näng cng âỉåüc hçnh thnh tỉì såïm: ÁÚn Âäü khuún näng âüc
hçnh thnh nàm 1960, Thại Lan 1967, Trung Qúc tuy â cọ tỉì láu nhỉng mi âãún nàm
1970 måïi chênh thỉïc cọ täø chỉïc khuún näng[11].
2.5. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn khuún näng Viãût Nam.
Cọ thãø chia lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn khuún näng Viãût Nam thnh 3 giai
âoản sau:
- Thåìi k x häüi ngun thy: ÅÍ thåìi k ny khuún näng l ráút så âàóng chè l sỉû
truưn âảt kinh nghiãûm sàn bàõt, hại lỉåüm, dỉû trỉỵ thỉïc àn tỉì ngỉåìi ny sang ngỉåìi khạc.
- Thåìi k sn xút kiãøu truưn thäúng: Khuún näng cọ nhỉỵng bỉåïc tiãún måïi, con
ngỉåìi â cọ thỉïc hån trong viãûc têch ly v phäø biãún kinh nghiãûm sn xút. Mäüt säú
phỉång phạp âån gin trong chn tảo giäúng cáy theo cạc hỉåïng sỉí dủng, mäüt säú biãûn phạp
gieo träưng, têch trỉỵ hảt giäúng cng âỉåüc truưn tỉì ngỉåìi ny sang ngỉåìi khạc bàòng cạc cáu
ca dao, tủc ngỉỵ . Âáy cọ thãø xem l thåìi k näng dán truưn âảt cho näng dán âàûc trỉng
nháút.
Nhỉỵng ngỉåìi cáưm âáưu nh nỉåïc cng â chụ âãún cäng tạc khuún näng: Tỉì thåìi nh
Âinh hng nàm Lã Hon â tỉû mçnh xúng cy âỉåìng cy âáưu tiãn cho mäùi vủ sn xút.
Nàm 1226 dỉåïi thåìi nh Tráưn láûp ra cạc chỉïc quan: H âã sỉï, däưn âiãưn sỉï, khuún näng sỉï
11
vaỡ quan chuyón chm lo, khuyóỳn khờch phaùt trióứn saớn xuỏỳt nọng nghióỷp. Hay nhổợng cọng
trỗnh thuớy lồỹi nhỏỷp õióửn cuớa Nguyóựn Cọng Trổù cuợng laỡ sổỷ thổỷc thi cuớa cọng taùc khuyóỳn
nọng.
Nm 1945 Họử Chờ Minh ra chố thở phaới laỡm tọỳt cọng taùc khuyóỳn nọng. Sau caới caùch
ruọỹng õỏỳt caùc tọứ õọứi cọng, HTX ra õồỡi õaợ hỗnh thaỡnh caùc tọứ kyợ thuỏỷt õóứ choỹn giọỳng, baớo vóỷ
thổỷc vỏỷt. Caùc tọứ kyợ thuỏỷt naỡy thổỷc chỏỳt laỡ tọứ khuyóỳn nọng. Tổỡ nm 1964 Bọỹ Nọng Nghióỷp
chờnh thổùc cọỳ chuớ trổồng lỏỷp caùc õoaỡn chố õaỷo saớn xuỏỳt, õổa caùc sinh vión mồùi tọỳt nghióỷp
xuọỳng caùc cồ sồớ xỏy dổỷng mọ hỗnh, mồớ lồùp tỏỷp huỏỳn cho caùn bọỹ chuớ chọỳt cuớa HTX, nọng
trổồỡng
- Thồỡi kyỡ nọng nghióỷp hióỷn õaỷi: Nm 1981 Ban bờ thổ TW õổa ra chố thở 100 khoaùn
saớn phaớm cuọỳi cuỡng õóỳn nhoùm vaỡ ngổồỡi lao õọỹng. Vồùi chố thở naỡy HTX lo khỏu caỡy, bổỡa,

thuớy lồỹi, giọỳng, phỏn boùn. Xaợ vión lo cỏỳy, chm soùc, thu hoaỷch vaỡ nọỹp saớn phỏứm. Sau 6
nm thổỷc hióỷn saớn xuỏỳt nọng nghióỷp vỏựn keùm phaùt trióứn, chố thở naỡy bọỹc lọỹ mọỹt sọỳ haỷn chóỳ.
Vỗ vỏỷy, nm 1988 BCHTW aớng khoùa V õaợ ra nghở quyóỳt 10: ọứi mồùi kinh tóỳ nọng
nghióỷp, giao õỏỳt cho tổỡng họỹ nọng dỏn tổỷ chuớ saớn xuỏỳt kinh doanh, hoỹ coù quyóửn sổớ duỷng
vaỡ tióu thuỷ saớn phỏứm. óỳn thồỡi õióứm naỡy, õọỳi tổồỹng phuỷc vuỷ cuớa caùc cồ quan quaớn lyù kinh
tóỳ, kyợ thuỏỷt caùc Vióỷn Trổồỡng chuớ yóỳu laỡ nọng nghióỷp.Trổồùc tỗnh hỗnh õoù caùc vióỷn nghión
cổùu, giaớng daỷy vaỡ phuỷc vuỷ theo hổồùng phaùt trieớn kinh tóỳ họỹ. Tọứ chổùc khuyóỳn nọng õỏửu tión
cuớa Vióỷt Nam õổồỹc thaỡnh lỏỷp laỡ An Giang (nm 1988), sau õoù laỡ Bừc Thaùi nm 1991.
Nm 1993 thaỡnh lỏỷp Cuỷc khuyóỳn nọng, khuyóỳn lỏm, sau khi coù nghở õởnh
86/2003/N-CP ngaỡy 18/7/2003 cuớa Chờnh phuớ vóử quy õởnh chổùc nng, nhióỷm vuỷ, quyóửn
haỷn vaỡ cồ cỏỳu tọứ chổùc cuớa bọỹ nọng nghióỷp vaỡ phaùt trióứn nọng thọn, ồớ TW- Trung tỏm
khuyóỳn nọng quọỳc gia ra õồỡi. õởa phổồng, ngay tổỡ khi coù N 13/CP ngaỡy 2/3/1993 vaỡ
chờnh phuớ vóử cọng taùc khuyóỳn nọng, khuyóỳn lỏm cỏỳp tốnh coù Trung tỏm khuyóỳn nọng tốnh,
cỏỳp huyóỷn coù traỷm khuyóỳn nọng. Gỏửn õỏy cỏỳp xaợ coù khuyóỳn nọng vión, coù cỏu laỷc bọỹ
khuyóỳn nọng, nhoùm sồớ thờch
Hióỷn nay, sọỳ huyóỷn coù traỷm khuyóỳn nọng laỡ 520 trong tọng sọỳ 637 (chióỳm 81%). Cỏỳp
xaợ coù khuyóỳn nọng vión cồ sồớ vồùi 7.434 ngổồỡi taỷi 10.502 xaợ saớn xuỏỳt nọng nghióỷp chióỳm
70,7%. Cỏỳp thọn baớn coù 3.918 cỏu laỷc bọỹ khuyóỳn nọng vồùi 176.300 họỹi vión do nọng dỏn tổỷ
nguyóỷn.
2.6. Hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng ồớ Vióỷt Nam.
12
Kóứ tổỡ thaỡnh lỏỷp (1993) õóỳn nay (2005) khuyóỳn nọng coù thóứ toùm từt nhổợng hoaỷt õọỹng
chờnh sau:
+ Hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón truyóửn: Nhióỷm vuỷ cuớa hoaỷt õọỹng naỡy laỡ giuùp cho nọng
dỏn vóử chuớ trổồng, õổồỡng lọỳi vaỡ chờnh saùch phaùt trióứn nọng nghióỷp, nọng thọn cuớa Nhaỡ
nổồùc, tuyón truyóửn khoa hoỹc, kyợ thuỏỷt, giaù caớ thở trổồỡng, xuỏỳt baớn taỡi lióỷu, baớn tin vaỡ cung
cỏỳp thọng tin õóỳn ngổồỡi saớn xuỏỳt, tọứ chổùc họỹi nghở, họỹi thaớo, họỹi nghở, họỹi chồỹ, tham quan
vaỡ kóỳt hồỹp vồùi caùc phổồng tióỷn thọng tin õaỷi chuùng õóứ trióứn khai hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón
truyóửn.
Nhổợng tồỡ tin nhổ thọng tin khuyóỳn nọng Vióỷt Nam, trang web cuớa khuyóỳn nọng hay

phọỳi hồỹp vồùi õaỡi phaùt thanh trong caùc chổồng trỗnh thồỡi sổỷ, nọng nghióỷp nọng thọn, phọỳi
hồỹp vồùi õaỡi truyóửn hỗnh laỡm caùc chổồng trỗnh thồỡi sổỷ, phoùng sổỷ, chuyón õóử nhổ chổồng
trỗnh Nọng dỏn cỏửn bióỳt sau õoù chuyóứn thaỡnh Baỷn nhaỡ nọng, chổồng trỗnh Cuỡng nọng
dỏn baỡn caùch laỡm giaỡu.
Ngoaỡi ra hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón truyóửn coỡn phọỳi hồỹp caùc baùo, taỷp chờ nhổ: nọng
nghióỷp Vióỷt Nam, nọng thọn ngaỡy nay õởa phổồng, coù khoaớng 80% tốnh õaợ coù chổồng
trỗnh chuyón õóử khuyóỳn nọng trón caùc baùo õaỡi phaùt thanh vaỡ truyóửn hỗnh õởa phổồng.
Trong hồn 10 nm qua hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón truyóửn õaợ tham gia õừc lổỷc vaỡo vióỷc
phọứ bióỳn õỏửy õuớ cho nọng dỏn nhổợng chờnh saùch, chuớ trổồng vóử phaùt trióứn nọng nghióỷp
nọng thọn, õoùng goùp khọng nhoớ vaỡo hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng, goùp phỏửn phaùt trióứn saớn xuỏỳt,
nỏng cao dỏn trờ.
+ Hoaỷt õọỹng tỏỷp huỏỳn, bọửi dổồợng vaỡ õaỡo taỷo: Nọỹi dung hoaỷt õọỹng naỡy laỡ tỏỷp huỏỳn,
bọửi dổồợng vaỡ daỷy nghóử cho nọng dỏn, nỏng cao trỗnh õọỹ chuyón mọn nghióỷp vuỷ cho ngổồỡi
hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng, xỏy dổỷng, bión soaỷn nọỹi dung taỡi lióỷu giaớng daỷy nghióỷp vuỷ khuyóỳn
nọng vaỡ kyợ thuỏỷt saớn xuỏỳt, kinh doanh nọng nghióỷp.
Hoaỷt õọỹng naỡy õaợ goùp phỏửn nỏng cao nhỏỷn thổùc khoa hoỹc cỏửn thióỳt cho ngổồỡi dỏn
trong quaù trỗnh saớn xuỏỳt vaỡ kinh doanh, tng cổồỡng nghióỷp vuỷ cho ngổồỡi laỡm cọng taùc
khuyóỳn nọng.
+ Hoaỷt õọỹng xỏy dổỷng mọ hỗnh trỗnh dióựn chuyóứn giao khoa hoỹc cọng nghóỷ vaỡo saớn
xuỏỳt: ỏy laỡ mọỹt hoaỷt õọỹng tọứng hồỹp gọửm nhióửu hoaỷt õọỹng: tọứ chổùc, thọng tin tỏỷp huỏỳn
trổồùc khi trióứn khai mọ hỗnh, họỹi nghở õỏửu bồỡ tuyón truyóửn sau khi mọ hỗnh coù kóỳt quaớ.
13
Coù thóứ õióứm qua caùc mọ hỗnh thọng qua caùc chổồng trỗnh khuyóỳn nọng sau:
Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng trọửng troỹt: Cuỷ thóứ nhổ: ọỳi vồùi cỏy ngọ, cỏy luùa,
chuyóứn õọứi muỡa vuỷ, phaùt trióứn cỏy cọng nghióỷp daỡi ngaỡy (Caỡ phó, cheỡ, cao su ) õaợ phaùt
huy saùng taỷo, nng õọỹng goùp phỏửn õaớm baớo an toaỡn lổồng thổỷc (ANLT) quọỳc gia vaỡ nọng
saớn haỡng hoùa xuỏỳt khỏứu.
Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi: Lồỹn hổồùng naỷc, caới taỷo õaỡn boỡ, boỡ sổợa
nng suỏỳt cao, gia cỏửm õaợ goùp phỏửn nỏng cao trỗnh õọỹ dỏn trờ, trỗnh õọỹ kyợ thuỏỷt, õổa ngaỡnh
cọng nghióỷp tổỡ manh muùn nhoớ leớ dỏửn dỏửn trồớ thaỡnh saớn xuỏỳt haỡng hoùa tỏỷp trung, coù hióỷu

quaớ kinh tóỳ.
Chổồng trỗnh khuyóỳn cọng (bao gọửm chóỳ bióỳn, baớo quaớn nọng saớn, phaùt trióứn
ngaỡnh nghóử nọng thọn). ổồỹc trióứn khai tổỡ 1998, õóỳn nay õaợ xỏy dổỷng õổồỹc 162 mọ hỗnh
vaỡ mồớ õổồỹc 105 lồùp tỏỷp huỏỳn kyợ thuỏỷt cho nọng dỏn. Chổồng trỗnh goùp phỏửn laỡm giaớm tọứn
thỏỳt sau thu hoaỷch õọỳi vồùi caùc loaỷi nọng saớn, õọứi mồùi tổ duy cuớa nọng dỏn vóử cọng nghóỷ sau
thu hoaỷch, xuùc tióỳn thổồng maỷi vaỡ tng thu nhỏỷp.
Tổ vỏỳn vaỡ dởch vuỷ khuyóỳn nọng: ỏy laỡ nhổợng vỏỳn õóử mồùi õọỳi vồùi khuyóỳn
nọng Vióỷt Nam. Thổỷc tóỳ mọỹt vaỡi nm gỏửn õỏy mồùi xuỏỳt hióỷn phổồng thổỷc tổ vỏỳn - dởch vuỷ
trong cọng taùc khuyóỳn nọng vaỡ chố xuỏỳt hióỷn leớ teớ ồớ mọỹt sọỳ tốnh nhổ: Thaùi Bỗnh, Haỡ Nọỹi
( phờa Bừc) vaỡ An Giang, Tióửn Giang, ọửng Nai, Bỗnh Phổồùc ( phờa Nam).
2.7. Hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng trong chn nuọi ồớ nổồùc ta
Hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng trong chn nuọi laỡ mọỹt phỏửn cuớa hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng. Vỗ
vỏỷy ồớ õỏy chố õóử cỏỷp õóỳn nhổợng chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi.
Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi õaợ õoùng goùp vai troỡ quan troỹng trong vióỷc caới
tióỳn, nỏng cao nng suỏỳt, chỏỳt lổồỹng giọỳng vỏỷt nuọi vaỡ saớn phỏứm chn nuọi. Dổồùi õỏy laỡ
mọỹt sọỳ chổồng trỗnh khuyóỳn nọng troỹng õióứm cuớa chn nuọi.
+ Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi lồỹn hổồùng naỷc. Thu huùt khoaớng 13.000 họỹ
thuọỹc 40 tốnh, thaỡnh tham gia vồùi tọứng sọỳ lồỹn nuọi cuớa cọng trỗnh laỡ 32.786 con (bao gọửm
lồỹn caùi, lồỹn õổỷc ngoaỷi vaỡ lồỹn naùi lai nhióửu maùu ngoaỷi), chổồng trỗnh naỡy õaợ gừn chn nuọi
vồùi xỏy dổỷng bóứ khờ sinh hoỹc õóứ xổớ lyù chỏỳt thaới. Kóỳt quaớ sọỳ lổùa õeớ cuớa 1 lồỹn naùi tng tổỡ 1,8
lổùa/nm lón 2 lổùa, sọỳ ngaỡy cai sổợa cuớa lồỹn con giaớm tổỡ 60 ngaỡy xuọỳng 34-40 ngaỡy, tố lóỷ naỷc
tng tổỡ 35-36% lón 45-47%. Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi lồỹn hổồùng naỷc õaợ goùp
14
pháưn thục âáøy phạt triãøn chàn ni trang trải theo hỉåïng cäng nghiãûp họa - hiãûn âải hoa,ï
tuy nhiãn chỉång trçnh váùn cn mäüt säú täưn âng: cháút lỉåüng con giäúng cn thiãúu so våïi nhu
cáưu v chỉa âỉåüc coi trng trong triãøn khai mä hçnh, mä hçnh xáy dỉûng cn tng mảng,
thiãúu táûp trung.
+ Chỉång trçnh ci tảo ân b: Â thu hụt trãn 482.000 häü näng dán tham gia åí gáưn
50 tènh, thnh. Kãút qu â âo tảo âỉåüc 700 dáùn tinh viãn chênh quy. Trãn 2.000 dáùn tinh
viãn cáúp huûn v 6.000 khuún näng viãn chàn ni thụ y, hún luûn k thût cho

51.400 lỉåüc häü. Cạc giäúng b ngoải Red Sindhi, Sahiwal, Brahman â âỉåüc lai tảo våïi b
vng Viãût Nam lm tàng t lãû b lai c nỉåïc tỉì 10 % lãn 25%, âãø náng khäúi lỉåüng b cại tỉì
170 kg lãn 220-250 kg, t lãû thët x tàng 40 lãn 70%. Chỉång trçnh khuún näng chàn ni
ci tảo ân b â gọp pháưn náng cao táưm vọc ân b vng Viãût Nam lm cå såí cho viãûc lai
tảo theo hỉåïng chun thët hồûc l chun sỉỵa v giụp gáưn nỉía triãûu häü chàn ni b lai cọ
thu nháûp tàng trãn 1 nghçn t âäưng. Tuy nhiãn chỉång trçnh cn cọ mäüt säú täưn tải: thiãúu âỉûc
giäúng âảt tiãu chøn cháút lỉåüng, viãûc ạp dủng k thût dáùn tinh nhán tảo cn hản chãú do
thiãúu dáùn tinh viãn gii hồûc do âëa bn phán tạn.
+ Chỉång trçnh b sỉỵa nàng sút cao: Âỉåüc triãøn khai trãn 20 tènh v mäüt säú âån vë.
Kãút qu nàng sút sỉỵa ca b trong mä hçnh cao hån b sỉỵa âải tr tỉì 15-20%. Hiãûu qu
ca chỉång trçnh â gọp pháưn tàng ân b sỉỵa Viãût Nam. Âãún nay â cọ gáưn 100.000 con,
trong âọ nháûp kháøu trãn 10.000 con, täøng sn lỉåüng sỉỵa âảt trãn 140.000 táún/nàm. Hçnh
thnh vng chàn ni b sỉỵa táûp trung åí thnh phäú Häư Chê Minh, Lám Âäưng, Mäüc Cháu,
Sån La v nhiãưu tènh thnh khạc âãø cung cáúp ngun liãûu cho cạc nh chãú biãún sỉỵa, tỉìng
bỉåïc hản chãú nháûp näüi. Chỉång trçnh cọ mäüt säú hản chãú: häù tråü tháúp, âáưu tỉ dn tri, cáưn
táûp trung khuún khêch phạt triãøn b sỉỵa åí mäüt säú vng cọ âiãưu kiãûn phạt triãøn.
+ Chỉång trçnh khuún näng chàn ni gia cáưm: Triãøn khai trãn ton qúc v chuøn
giao âỉåüc trãn 650.000 gia cáưm, giäúng måïi cho cạc häü näng dán (g Lỉång Phỉåüng, Kabin,
Sasso, JA -57, cạc giäúng vët, ngan Super M, ngan Phạp dng R51, R71, ). Qua thỉûc tãú
cho tháúy ni 100 con g, vët, ngan giäúng måïi cọ thãø thu li tỉì 0,3-0,5 triãûu âäưng sau 2-3
thạng chàn ni tháûm chê cọ li tỉì 0,9-1 triãûu âäưng. Âáy l mäüt chỉång trçnh mang lải hiãûu
qu kinh tãú cao, dãù âáưu tỉ, väún khäng låïn, quay vng nhanh. Vãư màût x häüi cạc mä hçnh â
thỉûc sỉû gọp pháưn chuøn biãún trong nháûn thỉïc näng dán tỉì chàn ni tỉû tục, tỉû cáúp sang
chàn ni hng họa, ạp dủng cạc qui trçnh k thût.
15
+ Ngoaỡi ra trung tỏm khuyóỳn nọng quọỳc gia coỡn hổồùng dỏựn caùc tốnh thổỷc hióỷn mọỹt sọỳ
chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi khaùc phuỡ hồỹp vồùi õỷc thuỡ vaỡ õióửu kióỷn cuớa õởa phổồng
nhổ:
Chổồng trỗnh phaùt trióứn õaỡn ong nọỹi.
Chổồng trỗnh caới taỷo õaỡn trỏu nọỹi, dó, cổỡu.

Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng thuù y baớo vóỷ vỏỷt nuọi.
Nhổ vỏỷy, trong thồỡi gian qua hỏửu hóỳt caùc chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi õaợ tỏỷp
trung vaỡo vióỷc chuyóứn giao caùc tióỳn bọỹ kyợ thuỏỷt mồùi cho nọng dỏn, goùp phỏửn nỏng cao trỗnh
õọỹ dỏn trờ, trỗnh õọỹ kyợ thuỏỷt, õổa nóửn chn nuọi tổỡ manh muùn, nhoớ leớ dỏửn dỏửn trồớ thaỡnh nóửn
chn nuọi haỡng hoùa, tỏỷp trung coù hióỷu quaớ kinh tóỳ vaỡ caỷnh tranh cao. Nhióửu chổồng trỗnh
khuyóỳn nọng õaợ thổỷc hióỷn trón õởa baỡn rọỹng, õaỷt hióỷu quaớ cao goùp phỏửn chuyóứn dởch cồ cỏỳu
kinh tóỳ, nỏng cao thu nhỏỷp, caới thióỷn õồỡi sọỳng ngổồỡi nọng dỏn nhỏỳt laỡ nọng dỏn ồớ caùc tốnh
khoù khn, tốnh mióửn nuùi.
Hióỷu quaớ õọỳi vồùi mọ hỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi vỏựn coỡn mọỹt sọỳ haỷn chóỳ do thồỡi
gian xỏy dổỷng vaỡ thổỷc hióỷn mọ hỗnh chổa phuỡ hồỹp vồùi chu kyỡ sinh trổồớng cuớa giọỳng vỏỷt
nuọi. ọỹi nguợ caùn bọỹ khuyóỳn nọng chn nuọi mọỹt sọỳ tốnh thióỳu vaỡ trỗnh õọỹ chuyón mọn coỡn
haỷn chóỳ. Vỏỳn õóử õaỡo taỷo tỏỷp huỏỳn cho nọng dỏn chn nuọi chổa õỏửy õuớ. Thọng tin vóử thở
trổồỡng vaỡ laỡm cỏửu nọỳi vồùi caùc doanh nghióỷp õóứ giuùp õồợ nọng dỏn tióu thuỷ saớn phỏứm coỡn
yóỳu
Toùm laỷi, chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi mang laỷi hióỷu quaớ kinh tóỳ vaỡ hióỷu quaớ
xaợ họỹi to lồùn, goùp phỏửn tờch cổỷc vaỡo vióỷc chuyóứn dởch cồ cỏỳu kinh tóỳ trong nọng nghióỷp
nọng thọn, caới thióỷn õaùng kóứ vóử õồỡi sọỳng nhỏn dỏn. Khuyóỳn nọng chn nuọi laỡ giaới phaùp
quan troỹng trong chióỳn lổồỹc phaùt trióứn chn nuọi nổồùc ta trong nhióửu nm tồùi, goùp phỏửn õổa
ngaỡnh chn nuọi trồớ thaỡnh ngaỡnh saớn xuỏỳt chờnh.
16
PHÁƯN 3: ÂÄÚI TỈÅÜNG, PHẢM VI NGHIÃN CỈÏU, PHỈÅNG
PHẠP V NÄÜI DUNG NGHIÃN CỈÏU
3.1. Âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu
- Cạc loải gia sục, gia cáưm trãn âëa bn huûn Qung Ninh.
- Khuún näng trong chàn ni ca huûn Qung Ninh.
3.2. Phảm vi nghiãn cỉïu
- Vãư màût khäng gian: Âãư ti thỉûc hiãûn tải huûn Qung Ninh, nhỉng
trng âiãøm tải hai x: An Ninh v Trỉåìng Xn.
- Vãư màût thåìi gian: Âãư ti thỉûc hiãûn tỉì 02/01/2006- 06/05/2006.
3.3. Näüi dung nghiãn cỉïu

- Tçm hiãøu âiãưu kiãûn tỉû nhiãn, kinh tãú x häüi ca huûn v hai x nghiãn
cỉïu.
- Âạnh giạ tçnh hçnh chàn ni tải huûn Qung Ninh.
- Âạnh giạ vai tr ca khuún näng trong chàn ni tải huûn.
- Âãư xút cạc gii phạp cho phạt triãøn chàn ni v hoảt âäüng cọ hiãûu
qu ca khuún näng trong chàn ni ca huûn.
3.4. Phỉång phạp nghiãn cỉïu
- Thu tháûp säú liãûu thỉï cáúp: Thu tháûp ti liãûu cọ sàơn, liãn quan âãún tçnh
hçnh cå bn, vãư âiãưu kiãûn tỉû nhiãn, kinh tãú x häüi, tçnh hçnh chàn ni, cäng
tạc khuún näng, khuún näng trong chàn ni tải huûn v hai x âiãưu tra.
- Phỉång phạp chn hai x âiãưu tra: Chụng täi chn hai x âiãưu tra cọ
tçnh hçnh chàn ni âäúi láûp nhau: X An Ninh chàn ni tỉång âäúi phạt triãøn,
x Trỉåìng Xn tỉång âäúi kẹm phạt triãøn. Båíi vç chụng täi mún tçm hiãøu
âỉåüc sỉû khạc nhau trong âiãưu kiãûn tỉû nhiãn nh hỉåíng âãún chàn ni nhỉ thãú
no v khuún näng â giụp âỉåüc gç cho chàn ni tải hai x âọ.
Âãø chn hai x ny chụng täi phi tham kho kiãún ca nhỉỵng cạn bäü
phng kinh tãú huûn v âäưng thåìi qua kho sạt thỉûc âëa ca chụng täi trãn
ton huûn.
17
- Choỹn mỏựu õióửu tra theo phổồng phaùp phỏn tỏửng ngỏựu nhión: Mọựi xaợ
õióửu tra 45 họỹ, tọứng sọỳ mỏựu õióửu tra taỷi hai xaợ laỡ 90 họỹ. Trong 45 họỹ ồớ mọựi xaợ,
õióửu tra phỏn tỏửng theo:
15 họỹ thuọỹc loaỷi họỹ khaù.
15 họỹ thuọỹc loaỷi họỹ trung bỗnh.
15 họỹ thuọỹc loaỷi họỹ ngheỡo.
Trong õoù: 15 mỏựu thuọỹc mọựi loaỷi họỹ õổồỹc choỹn ngỏựu nhión tổỡ tọứng sọỳ
nũm trong loaỷi họỹ õoù.
- Phoớng vỏỳn baùn cỏỳu truùc: où laỡ phoớng vỏỳn dổỷa vaỡo baớng hoới õaợ chuỏứn
bở trổồùc, ngổồỡi phoớng vỏỳn seợ phoớng vỏỳn nhổợng nọỹi dung trong baớng hoới, õọửng
thồỡi phaùt trióứn caùc cỏy hoới phuỷ õóứ bọứ sung cho nọỹi dung cỏửn nghión cổùu.

- Phoớng vỏỳn ngổồỡi am hióứu: où laỡ phoớng vỏỳn caùc caùn bọỹ taỷi traỷm
khuyóỳn nọng, trổồớng họỹi phuỷ nổợ xaợ, trổồớng họỹ nọng dỏn xaợ, ngổồỡi cao tuọứi coù
uy tờn.
- Phoớng vỏỳn sỏu: Phổồng phaùp naỡy aùp duỷng cho khuyóỳn nọng cồ sồớ, caùc
chuớ mọ hỗnh chn nuọi, trổồớng traỷm khuyóỳn nọng Quaớng Ninh, nhổợng nọng
dỏn saớn xuỏỳt gioới.
- Phổồng phaùp họửi cọỳ: ổồỹc sổớ duỷng trong quaù trỗnh nghión cổùu thọng
qua vióỷc sổớ duỷng caùc thuớ thuỏỷt nhũm gồỹi nhồù, taùi hióỷn laỷi nhổợng hoaỷt õọỹng õaợ
dióựn ra trổồùc õoù. Vờ duỷ nhổ: tỗnh hỗnh chn nuọi nm 2005 taỷi họỹ, caùch thổỷc
hióỷn 1 mọ hỗnh trỗnh dióựn coớ
- Phổồng phaùp thổỷc õởa kóỳt hồỹp vồùi phổồng phaùp quan saùt: Sổớ duỷng kóỳt
hồỹp cho ta caùi nhỗn tọứng quan cuớa õởa phổồng õióửu tra tổỡ õoù giuùp thu thỏỷp
thọng tin chờnh xaùc hồn vaỡ coù nhỗn nhỏỷn phuỡ hồỹp hồn.
- Phỏn tờch xổớ lyù sọỳ lióỷu: Phổồng phaùp thọỳng kó laỡ mọ taớ, thọỳng kó so
saùnh vaỡ phỏn tờch õởnh tờnh õaợ õổồỹc aùp duỷng õóứ phỏn tờch caùc thọng tin, sọỳ lióỷu
thu thỏỷp õổồỹc.
18
PHệN 4: KT QUA NGHIN CặẽU
4.1. aùnh giaù õióửu kióỷn tổỷ nhión, kinh tóỳ, xaợ họỹi vuỡng nghión
cổùu.
4.1.1. ióửu kióỷn tổỷ nhión
4.1.1.1. Vở trờ õởa lyù
Quaớng Ninh laỡ mọỹt huyóỷn nũm ồớ phờa Nam tốnh Quaớng Bỗnh coù toaỷ õọỹ õởa lyù: Vộ õọỹ
tổỡ 17
0
04 vộ õọỹ Bừc - 17
0
26 vộ õọỹ Bừc, kinh õọỹ tổỡ 106
0
17 kinh õọỹ ọng õóỳn 106

0
8 kinh õọỹ
ọng.
Phờa Bừc giaùp huyóỷn Bọỳ Traỷch vaỡ thaỡnh phọỳ ọửng Hồùi
Phờa Nam giaùp huyóỷn Lóỷ Thuyớ.
Phờa ọng giaùp bióứn ọng
Phờa Tỏy giaùp Cọỹng hoaỡ dỏn chuớ nhỏn dỏn Laỡo.
Tọứng dióỷn tờch õỏỳt tổỷ nhión trong õởa giồùi haỡnh chờnh laỡ 119.089 ha vaỡ õổỷc chia thaỡnh
14 xaợ vaỡ 1 thở trỏỳn.
4.1.1.2. ởa hỗnh
Laỡ mọỹt huyóỷn nũm phờa ọng cuớa daợy Trổồỡng Sồn, õởa hỗnh nghióng tổỡ
Tỏy sang ọng õaợ taỷo cho huyóỷn Quaớng Ninh mọỹt õởa hỗnh tổồng õọỳi phổùc
taỷp. i tổỡ tỏy sang ọng coù thóứ thỏỳy cỏỳu truùc õởa hỗnh cuớa huyóỷn chia thaỡnh 4
daỷng chuớ yóỳu sau: nuùi, õọửi, õọửng bũng vaỡ vuỡng bióứn.
- Vuỡng rổỡng nuùi: Laỡ sổồỡn ọng cuớa daợy Trổồỡng Sồn, bao gọửm nhổợng daợy nuùi khe sỏu
chióỳm 57% tọứng dióỷn tờch tổỷ nhión. ỏy laỡ vuỡng coù nhióửu õỷc saớn quyù, hióỳm vóử lỏm saớn vaỡ nuùi
õaù vọi phuỷc vuỷ cho phaùt trióứn kinh tóỳ - xaợ họỹi cuớa huyóỷn.
- Vuỡng õọửi: ỏy laỡ daỷng õởa hỗnh chuyóứn tióỳp giổợa vuỡng rổỡng nuùi ồớ phờa
tỏy vaỡ vuỡng õọửng bũng ồớ phờa ọng chióỳm 26,8% dióỷn tờch tổỷ nhión. Phờa Bừc
sọng Long aỷi laỡ õởa hỗnh õọửi thỏỳp, õọửi baùt uùp. Tổỡ Nam sọng Long aỷi trồớ
vaỡo laỡ õởa hỗnh thung luợng vồùi hồỹp thuyớ nhoớ xen keợ vồùi õọửi nuùi thỏỳp vaỡ nuùi õaù
vọi. ỏy laỡ mọỹt tióửm nng lồùn cho khai thaùc vaỡ chóỳ bióỳn xi mng, õọửng thồỡi
õỏy cuợng laỡ vuỡng rỏỳt thuỏỷn lồỹi cho phaùt trióứn vổồỡn õọửi, cỏy cọng nghióỷp, cỏy
n quaớ vaỡ chn nuọi gia suùc.
19
- Vng âäưng bàòng: Chiãúm 9,5% täøng diãûn têch tỉû nhiãn, bë chia càõt khạ låïn båíi pháưn
hả lỉu säng Kiãún Giang v säng Âải Giang håüp våïi säng Nháût Lãû tảo ra ba tiãøu vng âäưng
bàòng. Vng âäưng bàòng âỉåüc cạc con säng cung cáúp mäüt lỉåüng ph sa ráút låïn vo ma l lủt
cho nãn ráút cọ âiãưu kiãûn âãø phạt triãøn mäüt nãưn näng nghiãûp ton diãûn.
- Vng âáút cạt ven säng: Âáy l loải âëa hçnh chảy dc båì biãøn våïi chiãưu di 23km

chiãúm 6,7% diãûn têch âáút tỉû nhiãn. Hiãûn nay âáy l nåi cọ âiãưu kiãûn âãø phạt triãøn thu sn.
4.1.1.3. Âáút âai
L huûn cọ âëa hçnh bạn sån âëa våïi täøng diãûn têch tỉû nhiãn l 119.089 ha, tçnh
hçnh sỉí dủng âáút ca huûn âỉåüc thãø hiãûn củ thãø åí bng 1( trang kãú):
Nhçn vo bng säú liãûu ta cọ thãø dãù dng nháûn tháúy âáút lám nghiãûp hiãûn nay cọ diãûn
têch låïn nháút 99.722,07 ha, chiãúm 83,74% täøng diãûn têch tỉû nhiãn. Âáy l âiãưu âạng mỉìng
cho vng âáút cạt ca huûn, båíi vç diãûn têch âáút lám nghiãûp tàng lãn âäüt biãún nàm 2005
chênh l diãûn têch âáút rỉìng phng häü ven biãøn.
Âäưng thåìi nhçn vo bng thç diãûn têch âáút näng nghiãûp ca huûn l ráút êt chè chiãúm
5,8% täøng diãûn têch tỉû nhiãn. M âåìi säúng ca ngỉåìi dán åí âáy háưu hãút phủ thüc vo näng
nghiãûp. Vç váûy váún âãư âàût ra l phi sỉí dủng cọ hiãûu qu ti ngun âáút. Ba nàm qua diãûn
têch âáút träưng lụa gim xúng thay vp âọ l âáút träưng cáy hng nàm tàng lãn tỉì 855,26 ha
nàm 2003 lãn 1704,53 ha nàm2005. Âäưng thåìi diãûn têch vỉåìn tảp (âáút näng nghiãûp khạc)
â gim xúng r rãût tỉì 753,67 ha nàm 2003 xúng cn 20,21 ha. Âàûc biãût nàm 2005 cọ
25,92 ha âáút träưng c phủc vủ chàn ni, màûc d chè chiãúm t lãû 0,02% täøng diãûn têch âáút
tỉû nhiãn nhỉng bạo hiãûu cho sỉû âáưu tỉ vo chàn ni ca ngỉåìi dán. Theo nháûn âënh cạc
nàm tåïi diãûn têch âáút ny ngy cng tàng. Âäưng nghéa våïi viãûc tàng sỉí dủng âáút näng
nghiãûp v lám nghiãûp thç diãûn têch âáút chỉa sỉí dủng thu hẻp lải. Nàm 2003 diãûn têch âáút
chỉa sỉí dủng l 59.947,89 ha chiãúm50,34%, thç âãún nàm 2005 chè cn 6171,99 ha chiãúm
5,18%.
Nhỉ váûy, cọ thãø kãút lûn ràòng trong vng ba nàm qua tçnh hçnh sỉí dủng âáút ca
huûn Qung Ninh cọ nhiãưu bỉåïc tiãún âạng kãø: diãûn têch âáút näng nghiãûp sỉí dủng ngy
cng cọ hiãûu qu hån, âáút chỉa sỉí dủng ngay cng mäüt thu hẻp thay vo âọ l diãûn têch
rỉìng phng häü tàng lãn.
4.1.1.4. Khê háûu
20
Huûn Qung Ninh nàòm trong khu vỉûc khê háûu nhiãût âåïi giọ ma ca miãưn trung våïi
âàûc âiãøm nàõng làõm, mỉa nhiãưu, l lủt hản hạn thỉåìng xun xy ra. Nọ â nh hỉåíng
khäng nh âãún sn xút cng nhỉ âåìi säúng ca nhán dán trong ton huûn.
Nhiãût âäü trung bçnh hng nàm l 24,6

0
C v âang ngy cng cọ xu hỉåïng tàng lãn. Âäü
áøm bçnh qn l 84%. Khê háûu huûn Qung Ninh nọi riãng v ca tènh Qung Bçnh nọi
chung l nåi chuøn giao khê háûu ca hai vng Bàõc Nam v phán hoạ thnh hai ma r rãût
trong nàm.
- Ma mỉa: Ma mỉa bàõt âáưu tỉì cúi thạng 9 trong nàm kẹo di tåïi âáưu thạng 3 nàm
sau. Mỉa táûp trung ch úu vo nhỉỵng thạng 10,11,12 chiãúm 80-85% täøng lỉåüng mỉa trong
nàm, lỉåüng mỉa trung bçnh trong nàm khong 2.100 -2.200mm. Hiãûn tỉåüng mỉa táûp trung
kãút håüp våïi âëa hçnh phỉïc tảp v âäi khi cọ giọ bo hồûc giọ ma âäng bàõc lm cho âáút âai
bë xọi mn, rỉía träi, thoại hoạ gáy nh hỉåíng âãún sn xút näng nghiãûp v âåìi säúng nhán
dán. Nhiãût âäü trung bçnh trong ma mỉa l 18-20
0
C, âàûc biãût nhỉỵng lục cọ giọ ma Âäng
Bàõc nhiãût âäü cọ thãø xúng dỉåïi 15
0
C, âäü áøm ma mỉa khạ cao tỉì 85% âãún 95%.
- Ma khä: bàõt âáưu tỉì giỉỵa thạng 3 âãún cúi thạng 9. Ma ny thåìi tiãút åí âáy vä cng
khàõc nghiãût: nàõng gàõt nhiãût âäü cao kãút håüp våïi giọ táy nam (giọ Lo) ráút khä v nọng â
gáy khäng êt khọ khàn cho viãûc sn xút v cạc hoảt âäüng kinh tãú. Nhiãût âäü trung bçnh tỉì
25-27
0
C, cao nháút l 42
0
C.
Khê háûu huûn Qung Ninh thãø hiãûn nhiãưu âàûc âiãøm phỉïc tảp, khàõc nghiãût, thỉåìng
xun tảo ra sỉû hản hạn kẹo di trong ma khä, ma mỉa thç l lủt, giọ bo cng nhỉỵng âåüt
giọ ma âäng bàõc gáy ra nhỉỵng âåüt giọ ma âäng Bàõc gáy ra nhỉỵng báút låüi cho sn xút
vo âåìi säúng ca ngỉåìi dán. Vç váûy trong sn xút ca huûn tênh ma vủ thãø hiãûn r rng.
4.1.1.5. Thu vàn
Qung Ninh cọ hãû thäúng säng ngi khạ phong phụ våïi máût âäü 1-1,2km

2
. Trãn âëa bn
huûn cọ cạc säng chy qua âọ l:
- Säng Âải Giang v säng Kiãún Giang bàõt ngưn tỉì phêa Táy dy Trỉåìng Sån chy
qua âëa bn huûn vãư thnh phäú Âäưng Håïi håüp thnh säng Nháût Lãû chy vãư hỉåïng Âäng âäø
ra cỉía biãøn Nháût Lãû.
21
- Säng Long Âải l mäüt nhạnh ca con säng Kiãún Giang tạch nhạnh âäø ra biãøn. Âáy
l mäüt âiãưu kiãûn thûn låüi cho giao thäng âi lải v trao âäøi hng hoạ bàòng âỉåìng thu ca
huûn.
- Ngoi ra trãn âëa bn huûn cn cọ säng Lãû K l mäüt con säng ngàõn, näüi âäưng
chy qua vng träưng lụa ca huûn. Âäưng thåìi trãn âëa bn huûn cn cọ cạc häư, âáûp chỉïa
nỉåïc våïi dung têch låïn nhỉ Häư Cáøm Ly, âáûp ngàn màûn M Trung, häư Âiãúu G cọ 12
cäng trçnh häư chỉïa låïn nh våïi täøng dung têch nỉåïc l 46,3triãûu m
3
phủc vủ tỉåïi tiãu cho
6.994,5ha 2 vủ lụa.
4.1.1.6. Ti ngun thiãn nhiãn
Ngưn ti ngun thiãn nhiãn ca huûn Qung Ninh tỉång âäúi phong phụ, âa dảng
c vãư ti ngun khoạng sn, ti ngun rỉìng, ti ngun biãøn.
- Ti ngun khoạng sn: Ngưn khoạng sn thiãn nhiãn ca huûn ch úu l âạ väi
våïi trỉỵ lỉåüng khạ låïn 2.940 táún táûp trung ch úu åí x Trỉåìng Xn. Ngoi ra cn cọ cạc
loải khoạng sn khạc nhỉ m qûng sàõt, qûng Âälämêt åí ng Sån ( Vản Ninh), qûng
Phätphorêt åí Trỉåìng Xn, âạ äúp lạt, sẹt gảch ngọi, cạt sản, våïi trỉỵ lỉåüng låïn. Låüi thãú âọ
cho phẹp huûn Qung Ninh phạt triãøn ngnh cäng nghiãûp váût liãûu xáy dỉûng våïi quy mä
låïn.
- Ti ngun rỉìng: Våïi diãûn têch 99.722,07ha chiãúm 83,74% diãûn têch tỉû nhiãn våïi
nhiãưu loải âäüng, thỉûc váût phong phụ åí táưng cao, cọ trỉỵ lỉåüng gäù låïn våïi nhiãưu loải gäù qu
nhỉ lim, gủ, sãún, tạu, v nhiãưu loải lám sn khạc nhỉ song, máy, s cung cáúp ngun
váût liãûu xáy dỉûng, trang trê m nghãû, cung cáúp nàng lỉåüng, dỉåüc liãûu cho huûn. Tuy

nhiãn do háûu qu chiãún tranh v sỉû khai thạc quạ mỉïc â lm cản kiãût ti ngun rỉìng. Vç
váûy viãûc bo vãû rỉìng v âm bo viãûc träưng rỉìng l cáúp bạch v quan trng nhàòm bo täưn
tênh âa dảng sinh hc ca rỉìng, bo vãû âỉåüc mäi trỉåìng sinh thại.
- Ti ngun biãøn: Huûn Qung Ninh cọ båì biãøn di 23km, bàòng phàóng ti ngun
sinh váût biãøn âa dảng v phong phụ. Vng ven biãøn cọ diãûn têch bi triãưu låïn l nåi phán
phäúi ca cạc loi cạ, täm, cua, mỉûc, s, äúc cho phẹp nhán dán trong vng khai thạc v
âạnh bàõt, ni träưng thu sn nỉåïc màûn, nỉåïc ngt, nỉåïc låü.
4.1.2. Âiãưu kiãûn kinh tãú - x häüi
4.1.2.1. Tçnh hçnh phạt triãøn kinh tãú ca huûn
22
Thổỷc hióỷn nghở quyóỳt õaỷi họỹi aớng bọỹ huyóỷn lỏửn thổù 21 vaỡ kóỳ hoaỷch phaùt trióứn kinh tóỳ
xaợ họỹi 5 nm (2001 - 2005). Mỷc duỡ trong õióửu kióỷn coỡn gỷp nhióửu khoù khn nhổng dổồùi sổỷ
laợnh õaỷo cuớa thổồỡng vuỷ huyóỷn uyớ, ban chỏỳp haỡnh aớng bọỹ huyóỷn, sổỷ quan tỏm giuùp õồợ cuớa
tốnh õọửng thồỡi laỡ sổỷ nọứ lổỷc hóỳt sổùc mỗnh cuớa nhỏn dỏn õaợ laỡm cho nóửn kinh tóỳ - xaợ họỹi
huyóỷn nhaỡ coù nhổợng bổồùc phaùt trióứn mồùi, õaỷt õổồỹc nhổợng kóỳt quaớ õaùng khờch lóỷ.
Cuỷ thóứ õóỳn nm 2003 tọỳc õọỹ tng trổồớng bỗnh quỏn cuớa nóửn kinh tóỳ tng 7,8%. Nm
2005 thỗ tọỳc õọỹ tng trổồớng bỗnh quỏn cuớa nóửn kinh tóỳ laỡ 8,5%. Vaỡ õióửu õaùng noùi laỡ cồ cỏỳu
kinh tóỳ cuớa huyóỷn coù sổỷ chuyóứn dởch õuùng hổồùng õoù laỡ sổỷ giaớm dỏửn tyớ troỹng ngaỡnh nọng -
lỏm thuyớ saớn, sổỷ tng dỏửn tyớ troỹng cọng nghióỷp - tióứu thuớ cọng nghióỷp - xỏy dổỷng cồ baớn vaỡ
thổồng maỷi - dởch vuỷ - du lởch. ióửu naỡy phuỡ hồỹp vồùi õổồỡng lọỳi, quan õióứm phaùt trióứn kinh
tóỳ cuớa huyóỷn cuợng nhổ cuớa nóửn nọng thọn Vióỷt Nam õóứ tióỳn tồùi mọỹt nổồùc cọng nghióỷp hoaù,
hióỷn õaỷi hoaù dổỷa trón cồ sồớ phaùt trióứn khoa hoỹc cọng nghóỷ vaỡ giaùo duỷc õaỡo taỷo. Tỏỳt caớ õổồỹc
thóứ hióỷn trong baớng 2 dổồùi õỏy.
4.1.2.2. Thổỷc traỷng phaùt trióứn cồ sồớ haỷ tỏửng
4.1.2.2.1. Thuyớ lồỹi
Hóỷ thọỳng cọng trỗnh thuyớ lồỹi phaùt trióứn nhổng vỏựn chổa õuớ sổùc cung cỏỳp nổồùc cho yóu
cỏửu saớn xuỏỳt cuớa toaỡn huyóỷn. Theo sọỳ lióỷu thọỳng kóỳ nm 2005 toaỡn huyóỷn coù 12 họử chổùa
lồùn vaỡ nhoớ, 12 traỷm bồm õióỷn coù khaớ nng õóứ tổồùi cho 6.994,5ha 2 vuỷ luùa. Nón tỗnh traỷng
thióỳu nổồùc vaỡo muỡa khọ vỏựn cổù xaớy ra trong nhổợng nm gỏửn õỏy.
4.1.2.2.2. Giao thọng vỏỷn taới

óỳn nm 2000 maỷng lổồùi giao thọng Quaớng Ninh bổồùc õỏửu õaùp ổùng õổồỹc nhu cỏửu.
Hóỷ thọỳng õổồỡng bọỹ phaùt trióứn thaỡnh maỷng lổồùi khừp trong huyóỷn xuọỳng tỏỷn caùc vuỡng vaỡ nọỳi
lióửn vồùi maỷng lổồùi giao thọng cuớa caớ nổồùc, õaớm baớo giao lổu thọng suọỳt trong huyóỷn, tốnh
23
vaỡ trón caớ nổồùc. Toaỡn huyóỷn coù 15/15 xaợ coù õổồỡng ọ tọ õóỳn trung tỏm xaợ. Nhổng sọỳ õổồỡng
nhổỷa chố 4/15 xaợ. Vỗ vỏỷy trong nm tồùi õóứ õaớm baớo sổỷ giao lổu thọng suọỳt ngaỡy caỡng tọỳt
hồn thỗ õoỡi hoới sọỳ õổồỡng nhổỷa phaới tng lón ồớ caùc xaợ.
Ngoaỡi ra Quaớng Ninh coỡn coù tuyóỳn õổồỡng sừt vaỡ õổồỡng thuyớ cuợng chióỳm mọỹt vở trờ
lồùn trong vióỷc vỏỷn chuyóứn haỡng hoaù.
4.1.2.2.3. Thọng tin lión laỷc vaỡ nng lổồỹng
Maỷng lổồùi thọng tin lión laỷc phuớ kờn trón õởa baỡn huyóỷn. Toaỡn huyóỷn coù 15/15 xaợ, thở
trỏỳn coù õióỷn quọỳc gia õaùp ổùng nhu cỏửu saớn xuỏỳt vaỡ õồỡi sọỳng cuớa ngổồỡi dỏn. Caùc phổồng tióỷn
nghe nhỗn phaùt trióứn maỷnh õóỳn tổỡng họỹ gia õỗnh, õaùp ổùng nhu cỏửu hổồớng thuỷ vn hoaù cuớa
nhỏn dỏn.
4.1.2.2.4. Giaùo duỷc õaỡo taỷo
Giaùo duỷc õaỡo taỷo phaùt trióứn nhanh vaỡ toaỡn dióỷn: 100% xaợ, thở trỏỳn coù trổồỡng tióứu hoỹc,
coù 15 trổồỡng trung hoỹc cồ sồớ raới õóửu trón 115 xaợ, coù 3 trổồỡng phọứ thọng trung hoỹc õổồỹc bọỳ
trờ ồớ caùc khu vổỷc trung tỏm, thuỏỷn tióỷn cho con em trong vuỡng. Sọỳ giaùo vión daỷy gioới vaỡ hoỹc
sinh õaỷt giaới cao trong caùc kyỡ thi ngaỡy caỡng tng. óỳn nay coù 20 trổồỡng õaỷt chuỏứn quọỳc gia
vồùi 14 trổồỡng xỏy dổỷng kión cọỳ, 23 trổồỡng hoỹc cao tỏửng. Toaỡn bọỹ caùc xaợ, thở trỏỳn õaợ cọng
nhỏỷn xoaù muợ chổợ, phọứ cỏỷp tióứu hoỹc. Nhổ vỏỷy ta coù thóứ thỏỳy sổỷ nghióỷp giaùo duỷc õaỡo taỷo õổồỹc
huyóỷn õỷc bióỷt chuù troỹng vaỡ ngaỡy caỡng coù nhổợng bổồùc tióỳn roợ róỷt. Tuy nhión bón caỷnh õoù
gỷp mọỹt sọỳ khoù khn nhổ: trang thióỳt bở, cồ sồớ vỏỷt chỏỳt phuỷc vuỷ daỷy hoỹc coỡn thióỳu,
4.1.2.2.5. Y tóỳ
Maỷng lổồùi y tóỳ phaùt trióứn õóửu khừp trón õởa baỡn huyóỷn vồùi õọỹi nguợ y, baùc syợ coù trỗnh
õọỹ vaỡ nhióỷt tỗnh vồùi cọng vióỷc. Toaỡn huyóỷn coù 1 bóỷnh vióỷn õa khoa nũm ồớ trung tỏm vồùi 70
giổồỡng bóỷnh õuớ sổùc laỡm nhióỷm vuỷ cuớa tuyóỳn họứ trồỹ thổù 2, coù 2 phoỡng khaùm khu vổỷc coù õuớ
trang thióỳt bở, 15/15 xaợ, thở trỏỳn õóửu coù traỷm xaù trong õoù coù 4 traỷm õaỷt chuỏứn quọỳc gia.
4.1.2.2.6. Vn hoaù
Trong nhổợng nm qua coù nhổợng chuyóứn bióỳn tờch cổỷc, phong traỡo xỏy dổỷng gia õỗnh

vn hoaù, laỡng vn hoaù phaùt trióứn sỏu rọỹng vaỡ õổồỹc nhỏn dỏn tờch cổỷc uớng họỹ tham gia. Nm
2001 coù 15 laỡng õổồỹc cọng nhỏỷn laỡ laỡng vn hoaù cỏỳp huyóỷn vaỡ 6 laỡng vn hoaù cỏỳp tốnh. óỳn
nm 2005 tng lón 34 laỡng vn hoaù cỏỳp huyóỷn vaỡ 8 laỡng vn hoaù cỏỳp tốnh. Caùc hoaỷt õọỹng
24
vn hoaù - thóứ duỷc thóứ thao dióựn ra sọi nọứi vồùi chỏỳt lổồỹng nọỹi dung õổồỹc nỏng cao, goùp phỏửn
gỗn giổợ phaùt huy giaù trở vn hoaù, nỏng cao õồỡi sọỳng tinh thỏửn cuớa nhỏn dỏn.
4.1.2.3. Dỏn sọỳ vaỡ lao õọỹng
4.1.2.3.1. Dỏn sọỳ
Tọứng dỏn sọỳ Quaớng Ninh õóỳn hóỳt nm 2005 coù 91.985 ngổồỡi vồùi mỏỷt õọỹ dỏn sọỳ laỡ
77,2 ngổồỡi/km
2
. Tyớ lóỷ tng dỏn sọỳ tổỷ nhión laỡ 10,75 , nm 2005 tyớ suỏỳt sinh 16,62,
giaớm 0,47% so vồùi nm 2004. Tyớ lóỷ sinh con thổù 3 trồớ lón laỡ 17,58%. Nguyón nhỏn chuớ yóỳu
laỡ do chờnh quyóửn xaợ chổa quan tỏm õuùng mổùc, õọỹi nguợ cọng taùc vión dỏn sọỳ hoaỷt õọỹng
thióỳu tờch cổỷc, hỗnh thổùc kyớ luỏỷt chổa roợ raỡng cuỷ thóứ vaỡ õỷc bióỷt ngổồỡi dỏn chổa hióứu roợ hỏỷu
quaớ cuớa vióỷc tng dỏn sọỳ quaù mổùc.
Nhỗn chung dỏn sọỳ phỏn bọỳ khọng õóửu, chuớ yóỳu tỏỷp trung ồớ ọửng Bũng vaỡ ven õổồỡng
quọỳc lọỹ 1A. Mỏỷt õọỹ dỏn sọỳ cao nhỏỳt ồớ thở trỏỳn Quaùn Haỡu 1.310 ngổồỡi/km
2
, thỏỳp nhỏỳt ồớ xaợ
Trổồỡng Sồn 5,1 ngổồỡi/km
2
.
4.1.2.3.2. Lao õọỹng vaỡ vióỷc laỡm
Quaớng Ninh coù nguọửn lao õọỹng dọửi daỡo, nm 2005 toaỡn huyóỷn coù 48.950 lao õọỹng,
trong õoù lao õọỹng nọng nghióỷp chióỳm tyớ lóỷ cao chióỳm 76,6% lao õọỹng phọứ thọng chióỳm
khoaớng 95% trong tọứng sọỳ lao õọỹng.
ióửu õaùng lổu yù laỡ lổỷc lổồỹng lao õọỹng treớ rỏỳt dọửi daỡo, chióỳm mọỹt tyớ lóỷ lồùn song laỷi dổ
thổỡa cuợng rỏỳt lồùn vaỡ laợng phờ nhỏỳt laỡ luùc nọng nhaỡn ồớ nọng thọn. Thồỡi gian lao õọỹng trổỷc
tióỳp chióỳm 76% thồỡi gian, sọỳ lao õọỹng khọng coù vióỷc laỡm chióỳm tyớ lóỷ 4,3%. Trong khi õoù

sọỳ lao õọỹng khọng coù vióỷc laỡm laỷi thổồỡng xuyón rồi vaỡo nhổợng gia õỗnh kinh tóỳ chuớ yóỳu dổỷa
vaỡo nọng nghióỷp, nón õồỡi sọỳng ngổồỡi dỏn nọng thọn ờt õổồỹc caới thióỷn. Rióng nm 2005 giaới
quyóỳt vióỷc laỡm cho 1.320 ngổồỡi coù vióỷc laỡm mồùi bũng hỗnh thổùc cho vay phaùt trióứn kinh tóỳ
họỹ. ỏy chố laỡ mọỹt hổồùng õi nhoớ õóứ giuùp giaới quyóỳt naỷn thỏỳt nghióỷp. Coỡn laỡm thóỳ naỡo õóứ
giaới quyóỳt vióỷc laỡm cho lao õọỹng nọng thọn hióỷn nay? où laỡ mọỹt vỏỳn õóử cỏỳp thióỳt mang tờnh
thồỡi sổỷ noùng boớng cuớa caùc cỏỳp, ngaỡnh vaỡ caớ nhổợng ngổồỡi lao õọỹng.
4.1.3. aùnh giaù chung vóử õióửu kióỷn tổỷ nhión, kinh tóỳ - xaợ họỹi
4.1.3.1. Thuỏỷn lồỹi
- Quaớng Ninh laỡ mọỹt huyóỷn nũm ồớ phờa Nam tốnh Quaớng Bỗnh, coù chung õổồỡng ranh
giồùi vồùi thaỡnh phọỳ ọửng Hồùi. Trung tỏm huyóỷn caùch tốnh lyủ Quaớng Bỗnh 7km nón coù õióửu
25