Luận văn tác động của tăng trưởng kinh tế đến giảm nghèo trên địa bàn tỉnh bắc ninh

TRUING DAI HQC KINH TE QU6C DAN
*****

NGO QUOC D JNG^7 HOC KTQD
TT. THONG TIN THW VIEN
PHONG LUAN AN - TV LIEU

r

v

~

__

w

___

___ x

__

x

TAC DONG CUA TANG TRUONG KINH TE DEN

GIAM NGHEO TREN DIA BAN TiNH BAC NINH
Chuyen nganh: Kinh te phat trien

LUAN VAN THAC SY KINH TE
•

•

X

Ngwi huo’ng dan khoa hoc:
PGS.TS Ngo Thing Loi

THS.
Hi Noi - 2010


LOI CAM DOAN

Tac gia xin cam doan rang, ban Luan van: “Tac dong

cua tang truong kinh te den giam ngheo tren dia ban

Tinh Bac Ninh” la cong trinh nghien cuu doc lap do chinh
tac gia hoan thanh. Cac tai lieu tham khao va trich dan duoc
a

z

su dung trong Luan van nay deu neu ro xuat xu tac gia va

duoc ghi trong danh muc cac tai lieu tham khao.
Tac gia xin chiu trach nhiem truoc luat phap ve loi

cam doan tren!
Ha Noi, ngay

nam 2010

thang

Hoc vien

z

Ngo Quoc Dung


MUC LUC
TRANG PHU BIA
MUC LUC
DANH MUC BANG BIEU
DANH MUC CAC TU- VIET TAT

LUl MO DAU.................................................................................................................................1
CHUONG 1: KHUNG LY THUYET DANH GIA TAC DQNG CUA TANG TRUONG
KINH TE DEN GIAM NGHEO................................................................................................... 3
1.1. Tang truoug va giam nghdo - Hai khia canh cua phat trien kinh te.......................................... 3
1.1.1. Tong quan ve phat trien kinh te................................................................................................. 3
1.1.2. Tang taring kinh te trong phat trien kinh te........................................................................... 4
1.1.2.1.

Ban chat cua tang truang kinh te....................................................................................... 4

1.1.2.2.

Bo luang tang truang....................................................................................................... 5

1.1.3. Giam ngheo trong phat trien kinh te......................................................................................... 8
1.1.3.1.

Khai nipm ngheo, giam ngheo va y nghTa nghien curu...................................................... 8

1.1.3.2.

Do luang ngheo khd vat chat......................................................................................... 11

1.2. Tac dong cua tang trud’ng den giam ngheo................................................................................... 14

1.2.1. Moi quan he hai chieu giira tang taring va giam ngheo....................................................... 14
1.2.2. Tac dong cua tang trutrng den giam ngheo............................................................................ 15
1.2.3. Cac tieu chi danh gid tac dong cua tang truang den giam ngheo.......................................... 18

1.2.3.1.

Dong thai thay ddi toe dp cua tang truong thu nhap binh quan va ty le ngheo doi........ 18

1.2.3.2.

Hp so co gian cua giam ngheo vai tang truang................................................................ 19

1.2.3.3. Tuong quan muc thu nhap binh quan chung va muc thu nhap binh quan cua ngudi
ngheo...........................................................................................

20
1.2.3.4.

Ty so khoang each ngheo................................................................................................ 21

1.2.3.5.

HfsoGini(G)................................................................................................................. 22

1.3. Cac nhan to anh hudng toi tac dong cua tang trud’ng den giam ngheo.................................... 23

1.3.1. Nhan to anh huong true tiep tic tang truang den giam ngheo...............................................23
1.3.2. Nhan to anh hiring tori tac dong lan toa cua tang truang den giam ngheo.......................... 25

1.4. Kinh nghiem ket hop tang trud’ng voi giam ngheo cua mot so nude tren the gioi.................. 28
1.4.1. Kinh nghiem cua Han Quoc................................................................................................... 28

1.4.2. Kinh nghiem cua Trung Quoc................................................................................................. 30

CHUONG 2: THI/C TRANG TAC DQNG CUA TANG TRUONG KINH TE DEN GIAM
NGHEO TREN DIA BAN TINH BAC NINH............................................................................ 35
2.1. Thue trang ve tang trud’ng kinh te va giam ngheo........................................................................ 35
2.1.1. Thue trang ve tang trudrng kinh te............................................................................................ 35
2.1.1.1. Tang truang chung cua nen kinh te.....................................................................................35
2.1.1.2. Tang truang kinh te theo vung............................................................................................36
2.1.1.3. Tang truang cua cac nhom nganh trong nen kinh te........................................................... 38


2.1.1.4. Danh gia chung ve tang trucmg kinh te tinh BSc Ninh........................................................ 39

2.1.2. Thue trang ve giam ngheo.........................................................................................................40
2.1.2.1. Giam ngheo chung...............................................................................................................40
2.1.2.2. Giam ngheo theo vung (don vi hanh chinh)......................................................................... 42
2.1.2.3. Giam ngheo theo khu vyc thanh thi - nong thon..................................................................44

2.1.2.4. Danh gia chung ve thyc trang ngheo va giam ngheo Tinh BSc Ninh............................... 45

2.2. Phan tich tac dong cua tang trirong kinh te den giam ngheo(qua cac tieu chi danh gia)........ 46
2.2.1. Dong thai thay ddi toe do tang truorng thu nhap binh quan va ty le ngheo............................ 46
2.2.2. He so co gidn cua giam ngheo voi tang triromg kinh te.......................................................... 48
2.2.3. Khoang each ngheo.................................................................................................................. 52
2.2.4. Mire thu nhap binh quan chung cua toan xa hoi va mice thu nhap binh quan cua ngirii
ngheo................................................................................................................................................... 53
2.2.5. He so GINI................................................................................................................................. 55
2.2.6. Nhan xet ve tac dong cua tang taring den giam ngheo...........................................................57
2.3. Phan tich cac nhan to anh hirong den tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo......58

2.3.1. Nhan to anh hirong tore tiep tir tang taring den giam ngheo................................................58
2.3.2. Nhan to anh hiring den tac dong lan toa cua tang trirong den giam ngheo......................... 61

2.4. Ket luan ve nhirng tac dong cua tang truorng kinh te den giam ngheo....................................... 63
2.4.1. Nhirng tac dong tich cue........................................................................................................... 64

2.4.2. Nhirng mat han che va nguyen nhan........................................................................................ 65
2.4.2.1. Nhirng han che..................................................................................................................... 65
2.4.2.2. Nguyen nhan cua nhirng han che......................................................................................... 67

CHlTONG 3: GIAI PHAP NHAM TANG CUONG KHA NANG TAC DQNG CUA TANG
TRUONG KINH TE DEN GIAM NGHEO TREN DIA BAN TINH BAC NINH................. 71
3.1. Quan diem va muc tieu tang cufrng tac dong cua tang truong den giam ngheo........................ 71

3.1.1. Tang triring kinh te................................................................................................................... 71
3.1.2. Xoa doi giam ngheo................................................................................................................... 73
3.1.3. Gan tang triring kinh te voi giam ngheo.................................................................................. 76

3.2. Cac giai phap nham thuc day tang truorng kinh te nhanh, ben vung di doi voi giam ngheo... 78
3.2.1. Thirc hien mo hinh tang taring kinh te hirong toi vi ngirii ngheo, gan chat tang trirong voi
dam bao cong bang xa hoi va giam ngheo ben virng......................................................................... 78

3.2.2. Phat trien cac mo hinh kinh te mang tinh dong lire, tao dot pha va co tinh lan toa doi voi
ngirii ngheo......................................................................................................................................... 83
3.2.3. Tang wring dau tir ho try xa ngheo, ngirii ngheo, dac biet la dau tir cor sff ha tang de rut
ngan tinh trang each biet..................................................................................................................... 89
3.2.4. Nang cao trinh do trinh do chuyen mon ky thuat cho ngiriri lao dong...................................92
3.2.5. Thurc hien tot cac chinh sach an sinh xa hoi va day manh xa hoi hoa cong tac giam ngheo.9 J

KET LUAN.................................................................................................................................. 101


DANH MUC BANG BIEU
Bang 1.1

Bang 2.1

Bang 2.2

Bang 2.3

Muc chenh lech thu nhap binh quan dau ngudi giua thanh thi va

nong thon d Trung Quoc

32

Toe do tang truong kinh te cua Bac Ninh so vdi ca nude va mot so
tinh thuoc vung Dong bang song Hong

36

Toe do tang truong kinh te cac don vi hanh chinh tren dia ban tinh

37

Bae Ninh giai doan 2000-2010
Toe do tang truong cua cac nhdrn nganh kinh te d Bae Ninh

38

giai doan 2000-2009
Chi tieu va Ty le so hull TSCD cua Ho gia dinh Tinh Bae Ninh thdi

Bang 2.4

Bang 2.5

42

ky 2002 - 2008
Ty le ngheo cac don vi hanh chinh Tinh Bae Ninh giai doan 2001-

2010

43

Dong thai thay doi toe do tang truong thu nhap binh quan va ty le

Bang 2.6

ngheo doi theo don vi hanh chinh tinh Bae Ninh giai doan 2001-

47

2009

Bang 2.7

Bang 2.8

Bang 2.9
Bang 2.10

He so co gian cua giam ngheo voi tang truong TNBQ Bae Ninh

giai doan 2001-2010

49

He so co gian cua giam ngheo voi tang truong thu nhap binh quan
49

Viet Nam

He so co gian gifra giam ngheo voi tang truong TNBQ cua cac don

vi hanh chinh tren dia ban tinh Bae Ninh giai doan 2001-2010
Ty so khoang each ngheo d BSc Ninh qua cac cuoc dieu tra

51
52

Toe do tang thu nhap binh quan chung va toe do tang thu nhap
Bang 2.11

binh quan cua ngudi ngheo theo don vi hanh chinh tren dia ban

54

tinh Bae Ninh
r

Bang 2.12

Muc do phan hoa giau ngheo d Bae Ninh qua cac nam

56


Bang 2.13

He so Gini va tieu chuan “40” tinh Bac Ninh

56

He so co gian cua giam ngheo vdi tang truong viec lam Tinh Bac

Bang 2.14
Ninh giai doan 2001-2009
Bang 2.15
Bang 2.16

Bang 2.17

Phan bo lang nghe tren dia ban tinh Bac Ninh
Von uu dai tin dung cho ho ngheo tinh Bac Ninh giai doan 2006-

2009

Ket qua ngudi ngheo duoc ho trq ve y te va giao due tren dia ban
tinh Bac Ninh giai doan 2006-2008

Bang 2.18

58
59

61

62

Tong nguon von cho xoa doi giam ngheo tren dia ban tinh Bic

Ninh giai doan 2006-2009

63

Hinh 1.1

Cong thuc cua phat trien kinh te

04

Hinh 1.2

Khoang each ngheo

12

Hinh 2.1

Toe do tang truang kinh te Bac Ninh giai doan 1997-2009

35

Hinh 2.2

Thu nhap binh quan mot nguoi mot thang Bic Ninh

40

Hinh 2.3

Ty le ho ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh giai doan 2000-2010

41

Hinh 2.4

Ty le ngheo d Bac Ninh theo khu vuc thanh thi - nong thon giai

doan 2001-2010

Hinh 2.5

Dong thai thay doi toe do tang truong GDP/ngubi va ty le ngheo
doi Tinh Bac Ninh giai doan 2001-2009

Hinh 2.6

44

Muc thu nhap binh quan cua cac ho ngheo va muc thu nhap binh
quan chung toan tinh

46

53


DANH MVC CAC TU VIET TAT

GDP

: Tong san pham quoc noi

TNBQ

: Thu nhap binh quan

DBSH : Dong bang Song Hong
TP

: Thanh Pho

TW

: Trung ucmg

DP

: Dia phuong

WB

: Ngan hang the giai

GTSX

: Gia tri san xuat

KCN

: Khu cong nghiep

KTTT

: Kinh te trang trai

BHYT : Bao hiem y te
TTCN

: Tieu thu cong nghiep

FDI

: Dau tu true tiep nude ngoai

CCKT

: Co cau kinh te

LD, TB va XH

: Lao dong, thuong binh va xa hoi

CNH, HDH

: Cong nghiep hoa, hien dai hoa


TRtfdNG DAI HQC KINH TE QUOC DAN
•k'k'k'k'it

NGO QUOC DUNG

TAC DONG CUA TANG TRtfONG KINH TE DEN

GIAM NGHEO TREN DIA BAN TiNH BAC NINH

Chuyen nganh: Kinh te phat trien

TOM TAT LUAN VAN THAC SY KINH TE
•

•

Ha Noi - 2010


TOM TAT

CAC KET QUA NGHIEN CUU CUA LUAN VAN

Muc tieu tang truong kinh te va giam ty le ngheo doi duoc xac dinh la mot
r

\

r

r

*»

\

rot

bong nhung van de mang tinh chien luoc doi vdi su phat bien ben vung cua moi
z

7

z

z

quoc gia, nhat la o cac nudc dang phat trien. Quan he giua tang truong kinh te va
thay doi ty le ngheo vua phuc tap vua da dang. Hieu duoc quan he nay va nhung
r

r

r

•>

r

r

yeu to xac dinh quan he do la mau chot de xay dung chien luoc giam ngheo

A

thanh cong. Dieu nay doi hoi phai co nhung chinh sach va giai phap mang tinh
dong bo gan lien vdi nhung muc tieu phat trien kinh te - xa hoi bong tung giai
7

doan phat trien.
Z

A

A

A

Bac Ninh la mot tinh thuoc vung dong bang song Hong va la mot trong 8
'

,

, 7

z

z

tinh thuoc vung Kinh te trong diem Bac Bo, khu vuc co muc tang truong kinh te
r

r

r

\

cao, giao luu kinh te manh cua ca nudc, tao cho Bac Ninh nhieu loi the phat
A

, 7

'

Z

e

*

trien ve kinh te va nhung van de xa hoi. Qua hon 12 nam tai lap tinh, vdi nhung
doi mdi theo hudng tu do hoa, Bac Ninh da dat duoc nhung thanh tuu quan

Uong. Do la tang truong kinh te cao so vdi mot so tinh trong khu vuc (tang

truong kinh te binh quan dat 14,5% binh quan giai doan 2000-2009); trong khi
do ty le ho ngheo ngay cang giam. Bac Ninh ngay cang duoc biet den nhu mot

tinh co su phat trien kinh te hang dau trong vung Ddng bang song Hong. Mac du
r

7

vay, qua trinh phat trien nay cung lam nay sinh mot so nhung mat trai, gay tro
7

A

Z

ngai cho su phat trien ben vung kinh te xa hoi cua Tinh. Trong do, mot thuc
trang dang lo ngai la tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo dang co
1

• 7

Z

A
1 /V

. Z •

1

A

A

Z
. /V

-A. /A

1

1*7

• /A

• 7

1

A

xu hudng giam dan; nguy co tai ngheo va toc do cham lai cua viec giam ngheo
Z

Z

A

z

Uen dia ban tinh Bac Ninh. Nguyen nhan cua van de nay la do co che chinh sach
A

z

z

z

bong dieu tiet moi quan he giua tang truong kinh te va giam ngheo van con nay


ii

\

r

r

y

•>

r

\

sinh nhieu bat cap. Vai muc tieu huang den phat trien nen kinh te nhanh va ben
r

r •

• ?

1

• /y

A

•

r

•

A.

r

A •

1

A

A

r

*

A

a

vung gan vai giam ngheo, viec giai quyet moi quan he nay cang tra nen cap

bach han. Do cung la ly do ma tac gia chon de tai: “ Tac dong cua tang trudng

kinh te den giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh. ” lam de tai luan van thac
sy.

Ket cau cua de tai: ngoai phan ma dau va ket luan, de tai bao gom 3 chuang:
r

r

r

Chuang 1: Khung ly thuyet danh gia tac dong cua tang truang kinh te den giam
ngheo
Chuang 2: Thuc trang tac dong cua tang truang kinh te den giam ngheo tren

dia ban tinh Bac Ninh.
r

a

r

Chuang 3: Giai phap nham tang cuang tac dong cua tang truang kinh te den
giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh.

Tom luac khung ly thuyet va phuang phap nghien cuu cua Luan van

1.

1.1.

Khung ly thuyet

Trong phan khung ly thuyet, luan van trinh bay ve mot sO khai niem lien
r

r

9

r

quan den phat trien kinh te, tang truang kinh te, giam ngheo va y nghia nghien
A

Z

F

Z e

A

cuu dOi voi Viet Nam. Ben canh do, phan nay cung lam ro ba van de: (1) MOi
?

a

quan he hai chieu giua tang truang kinh te va giam ngheo; (2) Cac tieu chi danh
/

z

z

gia tac dong cua tang truang kinh te den giam ngheo va (3) Cac nhan tO anh
r

huang tai tac dong cua tang truang den giam ngheo.

Ca sa ly luan ve phat trien kinh te; tang truang kinh te va giam

*

ngheo
9

Z

f

A

A

Phat trien kinh te la qua trinh tang tien toan dien ve moi mat bao gom kinh

te, chinh tri va xa hoi cua mot quOc gia. Ban chat cua phat trien kinh te duac
hieu theo nhung khia canh khac nhau: theo goc do noi dung, phat trien kinh te
9

Z

Z

A

duac hieu la su ket hop mot cach chat che qua trinh hoan thien hai van de kinh
te va xa hoi cua moi mot quOc gia. Bung tren khia canh logic bien chung cua


iii

qua trinh phat trien, phat trien kinh te duoc xem la qua trinh bien doi ca ve
r

\

r

luong va chat cua nen kinh te.
Tang truong kinh te la su gia tang thu nhap hay san luong cua nen kinh te

hong mot khoang thoi gian nhat dinh (thuong la 1 nam). Ban chat cua tang

truong la phan anh su thay doi ve luong cua nen kinh te.
Ngheo kho duoc hieu theo dinh nghia sau: “Ngheo la tinh trang mot bo

phan dan cu khdng duoc hudng va thoa man cac nhu cau co ban cua con ngudi
duoc xa hoi thua nhan tuy theo trinh do phat trien kinh te-xa hoi va phong tuc
tap quan cua cac dia phuong

Day la khai niem ngheo do Uy ban kinh te xa hoi

cua Lien hop quoc ve chau A va Thai Binh Duong (ESCAP) dua ra, va Viet
Nam hien cung dang su dung dinh nghia nay hong chien luoc ve tang truong va

xoa doi giam ngheo.
Giam ngheo la lam cho mot bo phan dan cu thuoc dien ngheo nang muc
z

song cua minh, tung budc thoat khoi tinh hang ngheo. Tren goc do nuoc ngheo,
t

•>

r

giam ngheo la tung budc thuc hien qua trinh chuyen doi tu trinh do san xuat cu
lac hau sang trinh do san xuat mdi, hien dai hon va tien tien hon. Xet tren goc do
ngudi ngheo, giam ngheo la qua trinh tao dieu kien giup do cho nguoi ngheo co

kha nang tiep can vdi cac nguon luc cua su phat hien, tren co so do tung budc
9

thoat ra khoi tinh trang ngheo kho.
*

Tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo
z

Quan he giua tang truong kinh te va giam ngheo vua phuc tap vua da

dang, Hieu duoc moi quan he nay va nhung yeu to xac dinh moi quan he do se la

mau chot trong xay dung chien luoc giam ngheo thanh cong. Tang truong kinh
Z

z

z

te co tac dong den giam ngheo tren ca hai khia canh truc tiep va ca tac dong lan

toa. Nguoc lai, giam ngheo cung co tac dong den tang truong kinh te.


iv

Cac tieu chi danh gia tac dong cua tang truong kinh te den

*
giam ngheo

Luan van dua ra mot so nhung tieu chi danh gia tac dong cua tang truong

kinh te den giam ngheo nhu sau:
(1) Dong thai thay doi toe do cua thu nhap binh quan va ty le ngheo

doi.
F

F

(2) He so co gian cua giam ngheo vdi tang trudng kinh te.

(3) Tucmg quan muc thu nhap binh quan chung va mice thu nhap binh

quan chung cua ngudi ngheo.
(4) Ty so khoang each ngheo.

(5) He so Gini.
*

Cac nhan to anh hudng ten tac dong cua tang truong kinh te

den giam ngheo

quan den cuoc song cua ngudi ngheo va giup ho viccm len giam ngheo.


V

__

ft

z

Tac dong true tiep cua tang truong den ngudi ngheo the hien o qua trinh
tang truong da tao dieu kien thu hut luc luqng lao dong ngheo vao hoat dong
r

r

kinh te va • ket qua la thu nhap cua ngudi ngheo dune cai thien, ty le ho ngheo va
su chenh lech giua thu nhap cua ngudi ngheo vdi muc thu nhap chung cua xa

hoi giam di. Cu the: co the chia thanh 3 nhom nhan to: (i) Mo hinh tang truong
va chuyen dich co cau kinh te co tac dung thu hut luc luqng lao dong ngheo; (ii)
A

7

z

r

Cac nguon luc cua tang truong chuyen den noi ngudi ngheo dang song va (iii)
Cac mo hinh va chinh sach tang truong co lqi cho ngudi ngheo, tuc la su dung
r

r

r

r

yeu to san xuat do ho so huu (chu yeu la lao dong).
Nhung nhan to tac dong den moi quan he lan toa giua tang truong kinh te
va giam ngheo bao gom: chinh sach dau tu cong (dau tu vao co so ha tang);

chinh sach phan phoi lai thu nhap; cac chinh sach ho trq ngudi ngheo hong san
e r

r

xuat va trong tiep can dich vu cong va cac chuong trinh xoa doi giam ngheo.
1.2.

Phuongphap nghien cu-u

Tren co so phuong phap luan duy vat bien chung, duy vat lich su, de tai

su dung tong hqp nhieu phuong phap nghien cuu khac nhau: phuong phap dieu
r

z

ha, khao sat thuc te, thong ke, so sanh, nghien cuu bao cao cua cac bo, nganh,
7

7

dia phuong de phan tich, tong hop.
2. Nhung ket qua dat du’O'c va han che cua luan van
2.1. Nh ung ket qua dat duoc

Qua trinh nghien cuu tim hieu va phan tich thuc hang tang truong kinh te,
giam ngheo va tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo theo cac tieu
chi danh gia, theo cac nhan to anh huong va doi chieu vdi muc dich nghien cuu,
luan van da co nhung ket qua chu yeu sau:

(1)

Xay dmig nhung tieu chi danh gia tac dong cua tang truong l^inh te

den giam ngheo.


Trinh bay nhung nhan to anh huong tori tac dong cua tang truong

(2)

kinh te den giam ngheo

Danh gia thuc trang khia canh tang truong, giam ngheo va tac dong

(3)

r

r

cua tang truong den giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh.
yr

r

a

De xuat mot so giai phap nham tang cudng tac dong cua tang

(4)

truong den giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh. Bao gom nhung giai phap

nhu sau: (i) xay dung mo hinh tang truong kinh te huong toi ngudi ngheo; (ii)
y

r

r

7

r

phat trien cac mo hinh kinh te dac biet (mo hinh kinh te lang nghe, kinh te trang
r

a

trai) tao dot pha va co tinh lan toa doi voi ngudi ngheo. (iii) tang cudng dau tu
ho tro cac xa ngheo, ngudi ngheo; (iv) nang cao trinh do chuyen mon ky thuat

cho ngudi ngheo va (v) thuc hien tot cac chinh sach an sinh xa hoi va day manh

xa hoi hoa cong tac giam ngheo.
2.2. Nhung dong gop moi cua luan van
r

a

Luan van la nghien cuu dau tien mang tinh he thong cac tieu chi danh gia
tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo va cac nhan to anh huong toi
'

'

___

tac dong cua tang truong den giam ngheo. Truoc luan van, tac gia chi thay co
A
A F
A
mot de tai cung nghien cuu ve van de nay, tuy nhien pham vi rong hon va dung
A.

4-AjA»A

1

• A

A

Z

A

4. A

1

A

7

• A

*

1

A

1

A

4. /

r

tren khia canh nghien cuu khac va chua trinh bay mot cach he thong cac tieu chi
danh gia va cac nhan to anh huong.

Ben canh do, luan van da danh gia duoc thuc trang tac dong cua tang

truong kinh te den giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh theo cac tieu chi danh
gia va cac nhan to anh huong ma . luan van xay dung.
2.3. Nhung han che cua luan van
TX

-

1

• A

'

J

A

1

•

A .

rp?

1

A

r

A

1 • A

A

i

yr

• A

1

1

A

Do nghien cuu tren pham vi mot Tinh nen so lieu con nhieu han che,

dieu nay da dan den mot han che nua do la luan van chua dinh luong duoc tac

dong cua tang truong kinh te den giam ngheo.


vii

Do la mot de tai mod va thod gian nghien cuu han che nen trong pham

Z

7

7

7

Z

vi bai viet co the con nhung diem chua thuc su hop ly va chuan xac, tac gia rat

mong nhan duoc su dong gop y kien de tiep tuc hoan thien de tai va co nhung

nghien cuu sau hon trong thod gian toi.


TRVdNG DAI HQC KINH TE QUOC DAN

NGO QUOC DUNG

TAC DONG CUA TANG TRUONG KINH TE DEN

GIAM NGHEO TREN DIA BAN TINH BAC NINH
Chuyen nganh: Kinh te phat trien

LUAN VAN THAC SY KINH TE
•

•

X

Ngnni huong dan khoa hoc:
PGS.TS Ngo Thdng Loi

Ha Noi - 2010


-1-

LOI MO' DAU
Muc tieu tang truong kinh te va giam ty le ngheo doi duoc xac dinh la mot
X
F
F
A
trong nhung van de mang tinh chien luoc doi voi su phat trien ben vung cua moi
r

F

ftf

9

r

9

F

quoc gia, nhat la o cac nuoc dang phat trien. Quan he giua tang truong kinh te va
.

9

9

thay doi ty le ngheo vua phuc tap vua da dang. Hieu duoc quan he nay va nhung
F

F

F

9

F

F

yeu to xac dinh quan he do la mau chot de xay dung chien luoc giam ngheo thanh
A
A
cong. Dieu nay doi hoi phai co nhung chinh sach va giai phap mang tinh dong bo

gan lien voi nhung muc tieu phat trien kinh te - xa hoi tong tung giai doan phat

trien.
A

F

X

A

Bac Ninh la mot tinh thuoc vung dong bang song Hong va la mot trong 8 tinh
F

9

F

F

thuoc vung Kinh te trong diem Bac Bo, khu vuc co muc tang truong kinh te cao,
A

F

F

9

F

A

giao luu kinh te manh cua ca nuoc, tao cho Bac Ninh nhieu loi the phat trien ve

kinh te va nhung van de xa hoi. Qua hon 12 nam tai lap tinh, voi nhung dOi moi

theo huong tu do hoa, Bac Ninh da dat duoc nhung thanh tuu quan trong. Do la

tang truong kinh te cao so voi mot so tinh trong khu vuc (tang truong kinh te binh
quan dat 14,5% binh quan giai doan 2000-2009); trong khi do ty le ho ngheo ngay
cang giam. Bac Ninh ngay cang duoc biet den nhu mot tinh co su phat hien kinh te
A

9

AAA

hang dau trong vung Dong bang song Hong. Mac du vay, qua trinh phat trien nay
F
A
cung lam nay sinh mot so nhung mat trai, gay tto ngai cho su phat trien ben vung
9

kinh te xa hoi cua Tinh. Trong do, mot thuc trang dang lo ngai la tac dong cua tang

truong kinh te den giam ngheo dang co xu huong giam dan; nguy co tai ngheo va
toc do cham lai cua viec giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh. Nguyen nhan cua
A

F

A

F

F

F

van de nay la do co che chinh sach tong dieu tiet moi quan he giua tang truong

kinh te va giam ngheo van con nay sinh nhieu bat cap. Voi muc tieu huong den phat
9

A

F

A

F

F

F

trien nen kinh te nhanh va ben vung gan voi giam ngheo, viec giai quyet moi quan

he nay cang tro nen cap bach hon. Do cung la ly do ma tac gia chon de tai: " Tac

dong cua tang truong kinh te den giam ngheo tren dia ban tinh Bdc Ninh. lam

”

de tai cho luan van tot nghiep cua minh.

Doi tuong va pham vi nghien cuu:

- Doi tuong nghien cuu: tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo
- Pham vi nghien cuu:
+

Khong gian: Tinh Bac Ninh

+ Thoi gian: Giai doan 2002-2009 va dinh huong den nam 2015. Tuy vay,

doi voi cac so lieu so cap mang tinh he thong, lam co so cho ket luan chinh thuc,


-2r

r

a

F

r

*9

luan van su dung bo so lieu dieu tra muc song (hien nay den 2008), cac so lieu va

tinh hinh mang tinh minh hoa, lam ro hon va tuy theo kha nang cap nhat, co the su
dung so lieu den 2009, 2010

Muc tieu nghien cuu cua de tai:
He thong hoa nhung vin de ly luan ve tang truong kinh te, giam ngheo va

-

nhung tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo. Hua ra kinh nghiep thuc te
cua mot so nuoc tren the gioi ve gan tang truong kinh te voi giam ngheo.
Phan tich thuc hang tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo tren

-

dia ban tinh Bac Ninh.

Hua ra nhung giai phap nham tang cuong hieu qua tac dong cua tang truong

-

kinh te den giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh.
Nhung dong gop moi cua de tai
Dua ra nhung tieu chi danh gia tac dong cua tang truong kinh te den giam

•

ngheo.
r

r

r

Dua ra nhung nhan to anh huong toi tac dong cua tang truong kinh te den
giam ngheo.

Danh gia thuc hang khia canh tang huong kinh te, giam ngheo va tac dong

•

r

z

cua tang truong den giam ngheo tren dia ban Tinh Bac Ninh.
z

az

•

x

De xuat mot so giai phap nham tang cuong kha nang tac dong cua tang
z

r

z

e

truong kinh te den giam ngheo tren dia ban Tinh Bac Ninh.
Phuong phap nghien cuu:
A

Tren co so phuong phap luan duy vat bien chung, duy vat lich su, de tai su
dung tOng hop nhieu phuong phap nghien cuu khac nhau: phuong phap dieu tra,
khao sat thuc te, thong ke, so sanh, nghien cuu bao cao cua cac bo, nganh, dia
•>

•>

phuong de phan tich, tong hop.
Ket cau cua de tai: ngoai phan mo dau va ket luan, de tai bao gom 3 chuong:
r

•

z

r

Chuong 1: Khung ly thuyet danh gia tac dong cua tang truong kinh te den giam

ngheo
r

r

e

Chuong 2: Thuc trang tac dong cua tang truong kinh te den giam ngheo tren dia
ban tinh Bac Ninh.

Chuong 3: Giai phap nham tang cuong tac dong cua tang truong kinh te den
Z

giam ngheo tren dia ban tinh Bac Ninh.


-3-

CHUONG 1: KHUNG LY THUYET DANH GIA TAC DONG
CUA TANG TRUONG KINH TE DEN GIAM NGHEO
Tang truong va giam ngheo - Hai khia canh cua phat trien kinh te

1.1.

1.1.1. Tong quan ve phat trien kinh te
Phat trien kinh te la muc tieu dau tien cua dai da so cac quoc gia tren the gidi.

Trong tung giai doan phat trien, cac quoc gia luon dat ra nhung yeu cau cua minh,
yeu cau toi thieu la chat luong cuoc song vat chat cua ngudi con ngudi song tong

quoc gia do phai duoc nang cao va phan phoi mot cach dong deu cho tat ca moi
Z

A

ngudi thay vi chi gidi han cho mot bo phan giau cO tong xa hoi mot cach bat hop
7

z

a

7

z

a

ly. Cao hon yeu cau toi thieu dO, tong mot quoc gia phat trien, cac quyen va su tu
r

7

a

do cua con ngudi ve mat chinh fri, su phat trien van hOa tri thuc, mong muon mot
A

7

~

A

gia dinh ben vung... luon duoc de cao. Qua nhung dien giai tren, chung ta cO the

Z

7

A

7

7

?

z

rut ra mot khai niem tong quat nhat ve phat trien kinh te: phat trien kinh te la qua

trinh tang tien toan dien ve moi mat bao gom kinh te, chinh tri va xa hoi cua mot
r

quoc gia.
r

•>

7

z

Ban chat cua phat trien kinh te duoc hieu theo nhfrng khia canh khac nhau: theo

goc do noi dung, phat trien kinh te duoc hieu la su ket hop mot cach chat che qua
y

r

V

r

r

trinh hoan thien hai van de kinh te va xa hoi cua moi mot quoc gia. Trong dO, su
A

7

Z

7

7

phat trien ve mat kinh te duoc the hien thong qua su gia tang tong muc thu nhap cua

nen kinh te, muc gia tang thu nhap binh quan ten mot dau ngudi va hon nfra dO la

su bien ddi co cau nganh kinh te theo xu hudng ngay cang hien dai. Con su phat

trien ve mat xa hoi duoc the hien qua kha nang mo rong nang luc phat trien toan
dien cho con ngudi va viec su dung nang luc dO de khai thac cac co hoi cua cuoc

r

7

v

song. Dung tren khia canh logic bien chung cua qua trinh phat trien, phat trien
z

z

7

z

a

z

a

kinh te duoc xem la qua trinh bien doi ca ve luong va chat cua nen kinh te. Mat
A

7

A

A

Z

luong cua su phat trien bao ham su gia tang ve quy mo va tiem luc cua nen kinh te.

Con su bien doi ve chat dO la su thay doi cau truc ben trong cua nen kinh te (dO la
7

Z

Z

Z

su chuyen dich co cau kinh te) va su tien bo xa hoi.
Nhu vay den day, chung ta cO the rut ra duoc cong thuc cua phat then kinh te,

dO la:


-4-

-r“

Phat trien
kinh te

Tj

Tang
truing

kinh te

Chuyen
dich
CCKT

Tien bo
xa hoi

Hinh 1.1. Cong thu'c cua phat trien kinh te
Moi bo phan trong cong thuc tren la nhung muc tieu cua qua trinh phat trien va
no co vai tro khac nhau trong qua trinh thuc hien su phat trien. Tang truong kinh te

la dieu kien can de nang cao muc song vat chat cua mot quoc gia va de thuc hien

nhung muc tieu khac. Do la su bien doi ve luong cua nen kinh te. Trinh do co cau

nganh kinh te the hien ban chat cua su phat trien, tung giai doan phat trien cua nen

kinh te cua mot quoc gia duoc dac trung boi mot co cau kinh te nhat dinh, no la dau
hieu de so sanh su phat trien cua moi quoc gia qua tung thoi ky phat trien va cung

dung de so sanh su phat trien giua cac quoc gia vdi nhau. Tien bo xa hoi do la viec
lam giam va tien den xoa bo su ngheo doi, suy dinh dudng; nang cao trinh do dan
tri, giao duc; tang tuoi tho binh quan va tang kha nang tiep can cac dich vu y te,

nudc sach cua quang dai quan chung nhan dan... Hoan thien tien bo xa hoi la muc
tieu cuoi cung cua qua trinh phat trien, con tang truong hay chuyen dich co c£u kinh

te chi la muc tieu cua qua tinh do.

Phat trien kinh te vdi ban chat neu tren la mot qua trinh dien ra lau dai theo cac

nac thang tuan tu va do cac nhan to noi tai cua nen kinh te quyet dinh.
1.1.2.

Tang truong kinh te trong phat trien kinh te

1.1.2.1.

Ban chat cua tang truong kinh te

Mot trong nhung van de cot loi cua nghien cuu phat trien kinh te do la tang

truong kinh te (sau day goi tat la tang truong). Tang truong la mot van de ve kinh te
song no lai mang tinh chinh tri va xa hoi sau sac. Tang truong ve kinh te la muc tieu
hang dau cua tat ca cac quoc gia ten the gidi, no la thudc do chu yeu ve su phat

trien trong moi mot giai doan phat trien cua moi quoc gia.
Tang truong la su gia tang thu nhap hay san luong cua nen kinh te trong mot
khoang thoi gian nhat dinh (thuong la 1 nam). Su gia tang nay co the duoc bieu


-5r

r

r

r

r

hien thong qua con so tuyet doi (quy mo tang truong) hoac la so tuong doi (toc do,
ty le tang truong). Quy mo tang truong phan anh su gia tang nhieu hay it, con toe
do tang truong thuong duoc su dung voi y nghia so sanh tuong doi va phan anh su

gia tang nhanh hay cham giua cac thoi ky (day la chi tieu thuong dung trong phan
tich kinh te). Nhu vay, ban chat cua tang truong la phan anh su thay doi ve luong
cua nen kinh te.

Qua phan tich ban chat cua tang truong va phat tri£n kinh te, co the thay tang

truong chua phai la phat trien kinh te. Tang truong chi la mot mat cua phat trien
r
r
kinh te, no phan anh su lon len cua nen kinh te chu khong phan anh duoc ban chat
a

hay muc tieu cuoi cung cua su phat trien. Viec danh gia phat trien kinh te khong chi
don thuan su dung cac tieu chi ve tang truong thu nhap, tuy nhien no cung co moi

quan he voi cac tieu chi khac danh gia phat trien kinh te.

1.1.2.2,

Do luong tang truong:
r

9

Theo mo hinh kinh te thi truong, thuoc do dung de do luong tang truong duoc

xac dinh theo cac chi tieu cua he thong tai khoan quoc gia (SNA). Theo he thong
nay, co rat nhieu chi tieu dung de do luong tang truong bao gom cac chi tieu nhu:
9

r

9

9

r

r

tong gia tri san xuat (GO), tong san pham quoc noi (GDP), tong thu nhap quoc dan
(GNI), thu nhap quoc dan (NI), thu nhap quoc dan su dung (NDI) va thu nhap binh

quan dau nguoi.
A

9

9

r

Trong cac chi tieu tren, chi tieu ve tong san pham quoc noi (GDP) va thu nhap
A

A

A

binh quan dau nguoi (GDP/nguoi) thuong duoc su dung nhieu nhat. Do la vi GDP
phan anh toan bo gia tri gia tang hay gia tri san pham hang hoa va dich vu cuoi cung

tao nen trong mot khoang thoi gian nhat dinh cua mot quoc gia. Vi le do, trong viec
phan tich tac dong cua tang truong den giam ngheo, luan van se chi su dung chi tieu

GDP va GDP/nguoi.

Muc tang truong kinh te hay muc tang truong tuyet doi GDP la muc chenh lech

ve quy mo kinh te giua hai thoi ky can so sanh. Duoc the hien qua cong thuc nhu
sau:

a•n
Trong do: AT: Muc tang truong GDP, Y la GDP thuc te cua thoi ky t va t-1


-6-

Tir khai niem ve tang trirong ta co the rut ra duoc rang toe do tang truong duoc
tinh bang phan tram thay doi cua muc san luong kinh te qudc dan so voi GDP cua

thoi ky truoc do.
gt =

*

*** x ioo%

(1-2)

't-1

Trong do: g: toe do tang truong cua thoi ky t; Y la GDP thuc te cua thoi ky t hay

t-1.
Trong tinh toan toe do tang truong, GDP danh nghia khong duoc dung ma chi
dung GDP thuc te de tinh toan, co nghia la da loai bo su bien dong cua gia ca theo

thoi gian. Tuy nhien, thudc do nay co the se khong chinh xac neu nhu khong tinh

toan den toe do tang truong cua dan so, truong hop dan so tang nhanh trong khi
GDP thuc te lai tang cham la mot minh chung. Tu do, mot thudc do khac duoc su

dung thich hop hon va cd y nghia hon ve tang truong la phan tram thay doi cua
GDP thuc te binh quan dau ngudi cua thoi ky nghien cuu so vdi thoi ky truoc va

thudng duoc tinh trong vong mot nam:

x 10Q%

bq = St—Af-i

(13)

yt-i

Trong do: g^q: la toe do tang truong GDP thuc te binh quan cua thoi ky t; yt: la
GDP thuc te binh quan cua thoi ky t. Tang truong theo muc san luong binh quan
dau ngudi duoc tinh bang tong san luong tong san luong hang hoa va dich vu duoc

tao ra trong vong mot nam chia cho dan so.

Chi tieu nay ngoai phan anh tang truong cua nen kinh te con cho biet duoc toe
•>

r

\

do thay doi trong thu nhap binh quan cua quoc gia, don vi nghien cuu. Dieu nay se
giup ich cho viec xem xet, danh gia chi tieu xa hoi cua phat trien kinh te la ty le

ngheo doi.
1.1.2.3.

Vai tro cua tang trwcmg kinh te trong phat trien kinh te
r

r

•>

Tang truong cd vai tro quan trong doi vdi su phat trien cua mot quoc gia. Noi cu

the hon, tang truong la dieu kien dau tien va la dieu kien can cua phat trien kinh te:
(1) Tang truong la dieu kien can de thay doi co cau kinh te theo hudng tich cue
va tao dieu kien phat trien kinh te ben vung. Thay doi co cau kinh te thudng di kem

vdi tang truong kinh te xay ra vdi nhieu ly do. Bao gom: (i) tang truong tao ra thu
nhap, khi thu nhap cua ngudi dan tang len, thoi quen tieu dung cua ho cung thay
’

A

doi. Ngudi dan cd xu hudng tieu dung nhung hang hoa lau ben va nhung hang hoa


-7r

7

dich vu co chat luong cao hcm. (ii) Khong chi thoi quen tieu dung thay doi ma san
xuat cung thay doi. Trong thuc te, nen kinh te tang truong duoc vi no hoc duoc
cach thuc tien hanh cong viec hieu qua hon. (iii) Thong thuong, ngoai thuong day
manh su thay doi co cau kinh te di kem voi tang truong. Boi vi khi nen kinh te tro

nen giau co hon thi chung thuong thay doi mo thuc chuyen mon hoa quoc te, nhap

khau cac san pham co ham luong lao dong cao hon va xuat khau nhung san pham
co ham luong von va tinh vi ve cong nghe nhieu hon.
(2) Tang truong la dieu ki?n can de giai quyet cac vin d£ xa hoi: Ket qua cua

tang truong nhanh va ben vung la tao ra thu nhap cho nkn kinh te. Thu nhap nay

duoc phan bo cho cac chu the trong nen kinh te. Chinh phu se co them cac nguon
luc cho minh thong qua dong gop vao Ngan sach Nha nuoc cua cac chu the do. Cac

nguon luc nay, den luot no se duoc Chinh phu su dung va giai quyet cac van din ve
xa hoi, dac biet la ve ngheo doi thong qua viec dau tu nang cap co so ha ting, dau
tu vao cac linh vuc xa hoi nhu y te, giao duc va ho tro cho cac chuong trinh xoa doi
giam ngheo. Qua do giup nang cao muc song dan cu, khac phuc tinh trang doi
ngheo, lac hau, nang cao va cai thien chat luong cuoc sOng.

(3) Tang trucyng la Uieu kien cie tad viec him., giam thta nhJltirg. "Tang trucntg vn

lao dong co moi quan he tuong ho voi nhau, tang truong cao se la dieu kien tao
A

A

yr

them nhieu viec lam Uong nen kinh te, qua do thu hut uhiku lao dong va lam giam
r

y

ty le that nghiep. Hon nua, lao dong cung la dau vao cua qua trinh tang truong, do

do khi co uhiku lao dong lam viec trong nen kinh te se gop phan thuc day tang
truong nhanh hon.
Tuy nhien khong phai co tang truong la “du” de co cac noi dung tren. Tang
truong qua “nong” co the dan den nhung van de bat cap trong phat trien kinh te.
Thu nhat, gay ra su mat can doi trong co cau kinh te: qua trinh cong nghiTp hoa,

hien dai hoa dat nuoc dan den muc' do do thi hoa nhanh chong, keo theo quy mo va
vi tri cua nganh nong nghiep trong nkn kinh te bi giam dan. Do qua tap trung vao

phat trien cong ughiTp va dich vu, nen nong nuhiep da khong duoc chu Uong dung
muc, dan den nang suat nong nghiTp thap, muc song cua nong dan khong duoc

nang cao. Thu hai, qua trinh do thi hoa gia tang da gay sue ep len mot so van de xa
hoi: qua trinh nay co the lam mat can doi nghiem trong giua khu vuc nong thon va

thanh thi, dan den tinh trang di dan va gay suc ep den van de viec lam o do thi. Muc

do do thi hoa ngay mot nhanh se lem nay sinh mot so van de ve nha o, giao thong,


-8-

dich vu va su can bing trong phat trien kinh te theo lanh thi; xuat hien su chenh
lech thu nhap giua thanh thi va nong thon. Su chenh lech nay con the hien o chat
luong giao duc, co hoi nang cao thu nhap gia dinh, chat luong cac phuc loi xa hoi

va cac dich vu cong cong khac giua vung nong thon va thanh thi.

1.1.3.

Giam ngheo trong phat trien kinh te

1.1.3.1.

Khai niem ngheo, giam ngheo va y nghia nghien cuu

• Theo quan diem cua the gidi:
Ngheo khi luon luon la mot van de buc xuc va ton tai trong tung thoi ky phat

triin o mdi mot quoc gia tren the gidi, dac biet la cac nudc dang phat trien. Dong

thoi ngheo kho cung duoc Chinh phu cac nudc va cac to chuc quoc te quan tam

nham dua ra nhung giai phap han che va tien tdi xoa bo ngheo kho tren pham vi
toan cau.
Tren thi gidi chua co mot khai niem thong nhat ve ngheo kho, tuy nhien ton tai
mot so nhung quan niem pho bien ve ngheo kho duoc cac quoc gia su dung tuy vao

diiu kien kinh te - xa hoi; muc tieu va dinh hudng phat trien. Thong thuong, ngheo
kho duoc nhan dinh tren bon khia canh ve thoi gian, khong gian, theo gidi va moi

truong:
- Ve thoi gian: Nguoi ngheo kho chu yeu la nhung nguoi co muc song dudi
“chuan” trong mot thoi gian dai, con mot bo phan khac duoc goi la ngheo “tinh the”
bao gom nhung nguoi that ngiep, nhung nguoi mdi ngheo do thien tai, dich hoa, do

rui ro hay do suy thoai kinh te...

- Vd khong gian: Ngheo kho dien ra o nong thon thuong cao hon o thanh thi.

Tuy nhien, ty le ngheo o thanh thi cung dang co xu hudng gia tang, nhat la o cac
7

r

nudc dang phat trien co toc do do thi hoa cao.
- Ve gidi: Theo thong ke, ngheo o phu nu thuong cao hon o nam gidi. Nhung

ho gia dinh co nu gidi lam chu ho thuong la nhung gia dinh ngheo nhat, con trong
nhung gia dinh ngheo ma chu ho la nam gidi thi phu nu kho hon nam gidi.

- Ve moi truong: Da so nhung nguoi ngheo deu sinh song o nhung vung co

didu kien sinh thai khac nghiet, o do tinh trang ngheo va su xuong cap ve moi

truong dien ra ngay cang tram trong.
?

r

r

y

r

Tu nhung khia canh tren, Uy ban kinh te xa hoi cua Lien hop quoc ve chau A va

Thai Binh Duong (ESCAP) dua ra khai niem ve ngheo kho nhu sau: “Ngheo la tinh

trang mot bo phan dan cu khong duoc hudng va thoa man cac nhu cau ca ban cua